ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2013 ΕΠΑ.Σ. ΧΑΝΙΩΝ TMHMA CNC/ΕΡΓΑΛΕΙΟΜΗΧΑΝΩΝ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΜΠΑΝΔΕΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΙΓΓΛΕΖΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΧΑΝΙΑ 2012-13

ΒΙΟΜΑΖΑ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΑΖΑ Ως Βιομάζα ορίζεται η υλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά περιλαμβάνεται σε αυτήν οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα η έμμεσα από τον φυτικό κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο βιομάζα εννοούμε τα φυτικά τα δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα), τα φυτά που καλλιεργούνται στις ενεργειακές φυτείες για να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, καθώς επίσης και τα αστικά απορρίμματα και τα υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων, της αγροτικής βιομηχανίας και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων. Στον οικιακό τομέα, η κύρια χρήση της βιομάζας αφορά στην καύση της για θέρμανση και παραγωγή ζεστού νερού. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η βιομάζα είναι η πρώτη πηγή ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Οι πρώτοι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά βιομάζα για καύσιμη ύλη. Η θερμότητα που απελευθερωνόταν κατά τη διάρκεια της καύσης, χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους ανθρώπους για: α) να ζεσταθούν β) να προφυλαχτούν (δηλαδή για να φοβίσουν τα άγρια ζώα) γ) να δουν το βράδυ (λίπος ζώων και λάδι σε λυχνάρια και καντήλια, δάδες και δαυλούς, κεριά κ.α.) δ) αλλά και για να μαγειρέψουν Αργότερα χρησιμοποίησαν τη φωτιά για να ψήσουν τον πυλό και να κατασκευάσουν αγγεία και άλλα αντικείμενα και για να λιώσουν μέταλλα και να κατασκευάσουν ισχυρότερα όπλα και άλλα εργαλεία, αλλά και για να εξουδετερώσουν ασθένειες. Σε πολλά μέρη του κόσμου ακόμα και σήμερα υπάρχουν πληθυσμοί, που χρησιμοποιούν την βιομάζα για τους ίδιους σκοπούς. Πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι ο άνθρωπος να εκμεταλλευτεί και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως το νερό και τον άνεμο δημιουργώντας κυρίως ανεμόμυλους, υδρόμυλους και άλλες απλές μηχανικές κατασκευές 2

OI KΥΡΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΚΑΥΣΙΜΟ ΒΙΟΜΑΖΑ -Θέρμανση θερμοκηπίων : Σε περιοχές της χώρας όπου υπάρχουν μεγάλες ποσότητες διαθέσιμης βιομάζας, χρησιμοποιείται η βιομάζα σαν καύσιμο σε κατάλληλους λέβητες για τη θέρμανση θερμοκηπίων. -Θέρμανση κτιρίων με καύση βιομάζας σε ατομικούς/κεντρικούς λέβητες : Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση κτιρίων ατομικοί/κεντρικοί λέβητες πυρηνόξυλου. -Παραγωγή ενέργειας σε γεωργικές βιομηχανίες : Βιομάζα για παραγωγή ενέργειας χρησιμοποιείται από γεωργικές βιομηχανίες στις οποίες η βιομάζα προκύπτει σε σημαντικές ποσότητες σαν υπόλειμμα ή υποπροϊόν της παραγωγικής διαδικασίας και έχουν αυξημένες απαιτήσεις σε θερμότητα. Εκκοκκιστήρια, πυρηνελαιουργεία, βιομηχανίες ρυζιού καθώς και βιοτεχνίες κονσερβοποίησης καίνε τα υπολείμματά τους (υπολείμματα εκκοκκισμού, πυρηνόξυλο, φλοιοί και κουκούτσια, αντίστοιχα) για την κάλυψη των θερμικών τους αναγκών ή/και μέρος των αναγκών τους σε ηλεκτρική ενέργεια. -Παραγωγή ενέργειας σε βιομηχανίες ξύλου : Τα υπολείμματα βιομηχανιών επεξεργασίας ξύλου (πριονίδι, πούδρα, ξακρίδια κλπ) χρησιμοποιούνται για τη κάλυψη των θερμικών αναγκών της διεργασίας καθώς και για την θέρμανση των κτιρίων. -Τηλεθέρμανση : είναι η προμήθεια θέρμανσης χώρων καθώς και θερμού νερού χρήσης σε ένα σύνολο κτιρίων, έναν οικισμό, ένα χωριό ή μια πόλη, από έναν κεντρικό σταθμό παραγωγής θερμότητας. H θερμότητα μεταφέρεται με προ-μονωμένο δίκτυο αγωγών από το σταθμό προς τα θερμαινόμενα κτίρια. -Παραγωγή ενέργειας σε μονάδες βιολογικού καθαρισμού και Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ): Το βιοαέριο που παράγεται από την αναερόβια χώνευση των υγρών αποβλήτων σε μονάδες βιολογικού καθαρισμού, και των απορριμμάτων σε ΧΥΤΑ καίγεται σε μηχανές εσωτερικής καύσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα μπορεί να αξιοποιείται η θερμική ενέργεια των καυσαερίων και του ψυκτικού μέσου των μηχανών για να καλυφθούν ανάγκες τις διεργασίας ή/και άλλες ανάγκες θέρμανσης (πχ θέρμανση κτιρίων). -Υγρά βιοκαύσιμα: Σήμερα, ο όρος βιοκαύσιμα χρησιμοποιείται συνήθως για υγρά καύσιμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον τομέα των μεταφορών. Τα πιο συνηθισμένα στο εμπόριο είναι το βιοντήζελ, μεθυλεστέρας ο οποίος παράγεται κυρίως 3

από ελαιούχους σπόρους (ηλίανθος, ελαιοκράμβη, κ.ά) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνο του ή σε μίγμα με πετρέλαιο κίνησης σε πετρελαιοκινητήρες και η βιοαιθανόλη η οποία παράγεται από σακχαρούχα, κυταρινούχα κι αμυλούχα φυτά (σιτάρι, καλαμπόκι, σόργο, τεύτλα, κ.ά.) και χρησιμοποιείται είτε ως έχει σε βενζινοκινητήρες που έχουν υποστεί μετατροπή είτε σε μίγμα με βενζίνη σε κανονικούς βενζινοκινητήρες είτε τέλος να μετατραπεί σε ΕΤΒΕ (πρόσθετο βενζίνης). Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα βιομάζας Πλεονεκτήματα Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα (CO2) δεν συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου - επειδή οι ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας. Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή. Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος. Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας σε μια περιοχή, αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης, σόργο, καλάμι, κενάφ) τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα της απασχόλησης τόσο στον αγροτικό όσο και στο βιομηχανικό χώρο. Μειονεκτήματα Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα δυσχεραίνουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας. Η μεγάλη διασπορά και η εποχιακή παραγωγή της βιομάζας δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης της βιομάζας. Βάση των παραπάνω παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τη συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης. Οι σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής της βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες με αυτό των συμβατικών καυσίμων 4

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ Υπολείμματα ξυλείας Γεωργικά υπολείμματα Ενεργειακές καλλιέργειες Ζωικά απόβλητα Αστικά απορρίμματα ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ: Το πυρηνόξυλο είναι το ξυλώδες υπόλειμμα που προκύπτει, λόγω της απομάκρυνσης της υγρασίας και του εναπομείναντος ελαίου (πυρηνέλαιου), από την ημι-στερεά πάστα που παρέμεινε μετά την παραγωγή ελαιόλαδου στο ελαιουργείο. Τα θρύμματα ξύλων (woodchips) είναι μικρά τεμάχια ξύλου, μήκους 5-50 mm. Η ποιότητα των θρυμμάτων βιομάζας εξαρτάται από την πρώτη ύλη και την τεχνολογία παραγωγής τους και συνήθως προέρχονται από δασικά υπολείμματα (κλαδιά, κορυφές, ολόκληρα δένδρα), υπολείμματα από πριονιστήρια κ.ά.. Τα συσσωματώματα στερεής βιομάζας (πελλέτες, μπρικέτες) αποτελούν τυποποιημένο κυλινδρικό βιολογικό καύσιμο που παρασκευάζεται με τη συμπίεση ξηρών πριονιδιών που παράγονται από απόβλητη και υπολειμματική δασική και αγροτική βιομάζα, από απόβλητα και υπολείμματα ξύλου βιοτεχνιών και βιομηχανιών επεξεργασίας ξύλου κ.ά. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΥ ΔΥΝΑΜΗΣ & ΕΙΔΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ Πίνακας 1.1: Μέση Θερµογόνος ύναµη των κυριότερων γεωργικών παραπροϊόντων Υποπροϊόν Μέση Θερµογόνος ύναµη(kcal/kg) Πυρηνόξυλο 4437 Ξύλα Ελαιοδέντρων 3990 Κληµατίδες 4280 Ξύλα έντρων Εσπεριδοειδών 4192 5

ΤΕΜΑΧΙΑ ΞΥΛΟΥ - ΤΣΙΠΣ - ΠΛΑΝΙΔΙΑ Θερμογόνος Δύναμη: 3000-4000 Kcal/Kgr Στάχτη: 0,5-2 % ΠΥΡΗΝΕΣ ΡΟΔΑΚΙΝΩΝ. Θερμογόνος Δύναμη: 3000-5500 Kcal/Kgr Στάχτη: 3% ΤΕΜΑΧΙΑ ΞΥΛΟΥ - ΤΣΙΠΣ - ΠΛΑΝΙΔΙΑ Θερμογόνος Δύναμη.: 3000-4000 Kcal/Kgr Στάχτη: 0,5-2 % ΟΡΥΖΟΦΛΟΙΟΣ Θερμογόνος Δύναμη: 2900 Kcal/Kgr Στάχτη: 18-20 % ΦΛΟΥΔΕΣ ΚΟΡΜΩΝ ΔΕΝΔΡΟΥ Θερμογόνος Δύναμη.: 2200-1500 Kcal/Kgr ΑΠΟΡΡΙΜMΑΤΑ ΕΚΚΟΚΚΙΣΤΗΡΙΩΝ Θερμογόνος Δύναμη.: 3500 Kcal/Kgr Στάχτη: 15 % (max) ΑΠΟΡΡΙΜMΑΤΑ ΚΟΡΜΟΠΛΑΤΕΙΑΣ - ΛΕΙΟΤΡΙΒΗΜΕΝΑ Θερμογόνος Δύναμη.: 3500 Kcal/Kgr ΣΚΟΝΗ ΛΕΙΑΝΣΕΩΣ (ΞΥΛΟΥ) Θερμογόνος Δύναμη: 3500-4200 Kcal/Kgr Στάχτη: 0,5 % ΠΤΗΝΑΛΕΥΡΑ Θερμογόνος Δύναμη.: 6.256 kcal/kgr Στάχτη: 6,75 % Πυρήνας Ελιάς Θερμογόνος Δύναμη : 3200-4000 kcal/kg Στάχτη 5-10% Κουκουτσι Ροδάκινου Θερμογόνος Δύναμη : 3500-4000 kcal/kg Στάχτη 0,1% Πελλετ Αγριαγκινάρας Θερμογόνος Δύναμη : 3800-4000 kcal/kg Στάχτη 10% 6

Τσοφλι Αμύγδαλου Θερμογόνος Δύναμη : 4000-4500 kcal/kg Στάχτη 2% Κοτσάνια Καλαμποκιού Θερμογόνος Δύναμη : 3000-3500 kcal/kg Στάχτη 5-7% Πελλετ Ξύλου Θερμογόνος Δύναμη : 4000-4200 kcal/kg Στάχτη 1-2% Τσόφλι Ηλιόσπορου Θερμογόνος Δύναμη : 3200-3800 kcal/kg Στάχτη 5-7% Στέφυλα Θερμογόνος Δύναμη : 3000-4000 kcal/kg Στάχτη 7-10% Φλοιός Ρυζιού Θερμογόνος Δύναμη : 3000-3500 kcal/kg Στάχτη 15-20% Επιπλέον Στοιχεία για διάφορα είδη καύσιμης βιομάζας, Πίνακας 1.2: Τύπος καυσίμου Θερμογόνος δύναμη kwh/kg Επιτρεπόμενη διάμετρος mm Επιτρεπόμενη υγρασία % Επιτρεπόμενη στάχτη % Pellet 4,8 6 8 <10 <1 Agropellet 4 4,2 6 10 <10 <5 Πετροκάρβουνο 5,3 6,5 3 25 <15 4 8 Λιγνίτης 1,6 3,8 3 25 <20 <10 Δημητριακά (βρώμη) 4,2 3 6 10 13 0,6 Ροκανίδι-πριονίδι 4,3 5 25 <20 - Φλοιοί 2,6 5 25 <20 - Ξύλα 4 4,3 - <20 - Μπρικέτα ξύλου 5,2 - <10 <4 Πετρέλαιο 12,8 - - - 7

Η βιομάζα παράγεται από διάφορους τομείς. Ο παρακάτω πίνακας 1.3 συνοψίζει τις παραγωγiκές πηγές βιομάζας, ενώ ταξινομεί παράλληλα και τα είδη της. Τομέας Τύπος Είδος Δασοκομία Αποκλειστικά δασική ξυλεία Παραπροϊόντα ξυλείας Γεωργία/Κτηνοτροφία Ενεργειακές καλλιέργειες Βιομηχανία Υπολείμματα καλλιεργειών Υπολείμματα κτηνοτροφικών μονάδων Βιομηχανικά υπολείμματα Καλλιέργειες ευκαλύπτου Βιομάζα που προκύπτει από καθαρισμό δασών Αγριααγκινάρα, μίσχανθος κ.λπ. Άχυρο, κλαδέματα, στέμφυλα, ορυζοφλοιός, κ.λπ. Υγρή και ξηρή βιομάζα Πριονίδια και λοιπά παραπροϊόντα ξύλου Ινώδη φυτικά απόβλητα από χαρτοποιίες Απόβλητα "Πράσινα" Κλαδέματα, υπολείμματα από καθαρισμό πάρκων Περιεκτικότητα στα αστικά στερεά απόβλητα Ξυλεία από κατεδαφίσεις κτηρίων Βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα αστικών στερεών αποβλήτων Βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα διατιθεμένων αποβλήτων (εν δυνάμει βιοαέριο) Ιλύς 8

Χρήση & Συσκευές Καύσης Βιομάζας Για την καύση της ξύλινης βιομάζας, με σκοπό την παραγωγή θερμότητας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν: - Τυπικό τζάκι, με απόδοση 10-20%, στο οποίο πραγματοποιείται ατελής καύση και παράγονται επιβλαβή αέρια για την υγεία όσο και για το περιβάλλον. -Ενεργειακό τζάκι, το οποίο μπορεί να θερμαίνει και άλλους χώρους ή νερό και εκμεταλλεύεται μεγαλύτερο ποσοστό της θερμότητας από την καύση του ξύλου, με περιορισμένη εκπομπή καυσαερίων (ΡΜ10<20 mg/m3), λόγω της δευτερογενούς καύσης για την καύση του CO, το οποίο μπορεί να βρίσκεται στα υποπροϊόντα της πρωτογενούς καύσης και με απόδοση 80-85%. -Λέβητας ξύλου ή pellets, για κεντρική θέρμανση, με αυτόματη τροφοδοσία καυσίμου. Λειτουργεί σε υψηλές θερμοκρασίες, με ηλεκτρονικά ελεγχόμενη παροχή αέρα και έχει απόδοση 70-90%. Παρέχει εξοικονόμηση ενέργειας, μέσω του ζεστού νερού που παράγεται, το οποίο έχει την ικανότητα να θερμαίνει τα θερμικά σώματα μέσω κυκλώματος. Επίσης, οι εκπομπές που προκαλούνται είναι περιορισμένες, όσο αυτές ενός λέβητα φυσικού αερίου. -Σόμπα ξύλου ή συσσωματωμάτων (pellets) πρόκειται για επιδαπέδια συσκευή, που φέρει τρεις θύρες, κατάλληλη για συνεχή χρήση, καθώς προσφέρει ελεγχόμενη θερμότητα, με απόδοση 90%. Θέρμανση με την χρήση Βιομάζας στην εποχή της αύξησης των τιμών του πετρελαίου Ένα μεγάλο κεφάλαιο που έχει αλλάξει πλέον τα δεδομένα στον τρόπο θέρμανσης των κατοικιών μας, ειδικά μετά την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου που ήταν και η βασική καύσιμη ύλη για τις θερμάνσεις στην Ελλάδα. Βιομάζα είναι όλα τα φυσικά υλικά που μπορούμε να κάψουμε σε μια συσκευή θέρμανσης κατασκευασμένη ανάλογα με την καύσιμη ύλη που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε. Βιομάζα για καύσιμη ύλη είναι τα αγροτικά υπολείμματα όπως τα κλαδέματα των οπωροφόρων δένδρων που σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα ελαιόδεντρα, οι καρποί των φρούτων και της ελιάς που μετά το λάδι τα υπολείμματα [πυρήνας] μετατρέπονται σε πυρηνόξυλο, καθώς και τα παράγωγα της υλοτομίας και επεξεργασίας ξύλων. Όλα τα παραπάνω πολύ χρήσιμα σήμερα, και μέχρι πρότινος άχρηστα υλικά, μετά από κατάλληλο θρυμματισμό και πρεσσάρισμα σε ειδικά μηχανήματα μετατρέπονται σε ΠΕΛΛΕΤ την νέα καύσιμη ύλη που δύναται να τροφοδοτεί σαν καύσιμο τους κατάλληλους καυστήρες. 9

Αυτοί με την σειρά τους βρίσκονται τοποθετημένοι επάνω σε λέβητες όπου εκεί θερμαίνεται το νερό, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που έκανε μέχρι σήμερα το πετρέλαιο. Επίσης τα αγροτικά υπολείμματα και τα συσσώμματα ξυλείας μπορούν να καούν και χωρίς να μετατραπούν σε πέλλετ, σε κατάλληλες όμως θερμαντικές συσκευές [καυστήρεςλέβητες βιομάζας] Στην Ελλάδα η χρήση της βιομάζας για οικιακή χρήση ξεκίνησε λίγο ανορθόδοξα βασιζόμενη επάνω στο καθαρό και ατόφιο ξύλο των δασών. Μέχρι στιγμής έχουν ξυλευθεί τεράστιες εκτάσεις στην Ελλάδα και στις βαλκανικές χώρες, που στην ελεγχόμενη υλοτομία αυτές οι εκτάσεις ανανεώνονται με αργούς ρυθμούς μεν...αλλά δεν παύει η φύση να κάνει σωστά στην δουλειά της. Τα καυσόξυλα και το "καθαρό" πέλλετ από ξύλο, έχει μπει για τα καλά στην ζωή μας και όλο και περισσότερα νοικοκυριά έχουν προβεί 10

σε απεγκατάσταση του παλιού λέβητα πετρελαίου και στην θέση του έχουν τοποθετήσει έναν νέο που σαν καύσιμη ύλη χρησιμοποιεί πλέον το ΠΕΛΛΕΤ. Οι οικονομικές αδυναμίες όμως πολλών νοικοκυριών έστρεψαν το βλέμμα τους και στις γνωστές μας παλιές ξυλόσομπες. Αυτές σήμερα κατασκευάζονται όλο και με ποιο σύγχρονο τρόπο καθιστώντας ιδανικές για τον εσωτερικό χώρο των σύγχρονων κατοικιών. Στην επαρχία, στα εξοχικά, και στις δευτερεύουσες κατοικίες οι ξυλόσομπες έχουν την τιμητική τους θέση, από την περυσινή χρονιά ακόμα. Πολλές κατοικίες επέλεξαν επίσης και σαν τον ακόμα φθηνότερο εξοπλισμό θέρμανσης τις ξυλόσομπες που λειτουργούν και σαν λέβητα. Αυτές έχουν ενσωματωμένο με σερπατίνα η δοχείο το νερό που θερμαίνεται και στην συνέχεια με την βοήθεια ενός κυκλοφορητή διοχετεύεται στο κλειστό κύκλωμα εγκατάστασης των καλοριφέρ μας. Επίσης υπάρχουν και οι ξυλολέβητες νέας γενιάς που προορίζονται για τοποθέτηση στο λεβητοστάσιο, και έχουν την δυνατότητα να θερμαίνουν πολλά τετραγωνικά [μεγάλα σπίτια] με την υποβοήθηση ορισμένου αλλά απαραίτητου εξοπλισμού [δοχεία αδράνειας] μπορούν να κρατούν για πολλές ώρες ψηλά την θερμοκρασία των νερών των καλοριφέρ, χωρίς να χρειάζεται συνέχεια να τροφοδοτούμε τους ξυλολέβητες με καυσόξυλα 11

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 1) ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΞΥΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΡΗΣ ΠΟΥΔΡΑΣ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΞΥΛΕΙΑΣ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΣ ΔΥΝΑΜΗ: 2200 kcal/kg ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: 50 % κ.β. ΥΓΡΑΣΙΑ: 40 % κ.β. ΤΕΦΡΑ: 10 % κ.β. ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: ΥΓΡΗ ΠΟΥΔΡΑ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΣ ΔΥΝΑΜΗ: 3500 kcal/kg ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: 60 % κ.β. ΥΓΡΑΣΙΑ: 38-40 % κ.β. ΤΕΦΡΑ: 1-2 % κ.β. ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΩΝ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 5,5 MW ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΞΥΛΕΙΑΣ: 3,0 MW ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΑ ΥΓΡΗΣ ΠΟΥΔΡΑΣ: 2,5 MW ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ: 80% ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 390 m³/hr ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 250 C ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 280 C ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΩΦΕΛΗ (ΕΤΗΣΙΑ): 3.960 tons ΜΑΖΟΥΤ 12

2) ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΤΗΝΟΣΦΑΓΕΙΟΥ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΤΗΝΟΣΦΑΓΕΙΟΥ (ΠΤΗΝΑΛΕΥΡΑ ΧΩΡΙΣ ΛΙΠΟΣ) ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΣ ΔΥΝΑΜΗ: 23055 kj/kg * ΥΓΡΑΣΙΑ: 8,3 % κ.β. ** ΤΕΦΡΑ: 6,7 % κ.β. ** ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΠΤΗΝΟΣΦΑΓΕΙΟΥ (ΠΤΗΝΑΛΕΥΡA ΜΕ ΛΙΠΟΣ) ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΣ ΔΥΝΑΜΗ: 23160 kj/kg * ΥΓΡΑΣΙΑ: 12,8 % κ.β. ** ΤΕΦΡΑ: 2,7 % κ.β. ** * Επί ξηρού δείγματος ** Επί υγρού δείγματος ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΑ: 7,5 MW ΑΤΜΟΠΑΡΑΓΩΓΗ: 10,5 tons/hr ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΤΜΟΥ : 193 C ΠΙΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ : 11 barg ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΤΗΣΙΑ): 1.200 tons ΜΑΖΟΥΤ 13

2) ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΡΜΟΠΛΑΤΕΙΑΣ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ: ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΚΟΡΜΟΠΛΑΤΕΙΑΣ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΣ ΔΥΝΑΜΗ 2200 kcal/kg ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ 55 % κ.β. ΥΓΡΑΣΙΑ 35 % κ.β. ΤΕΦΡΑ 10 % κ.β. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΑ ΕΛΑΙΟΥ: 4,5 MW ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ: 80% ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 250 m³/hr ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 250 C ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ: 280 C ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΩΦΕΛΗ (ΕΤΗΣΙΑ): 1.878 tons LPG ΛΕΒΗΤΑΣ ΔΙΑΘΕΡΜΙΚΟΥ ΕΛΑΙΟΥ (4.000.000 kcal/hr) ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΑΚΡΙΤΑΣ Α.Ε., ΠΡΟΒΑΤΩΝΑΣ ΕΒΡΟΥ, 2001 14

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΧΡΗΣΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Το ανησυχητικό φαινόμενο της χρήσης ακατάλληλων προϊόντων βιομάζας και τα επακόλουθά του, τα χαμηλά ποσοστά αξιοποίησής της, στην Ελλάδα, αλλά και οι στόχοι της Ελληνικής Εταιρίας Βιομάζας, ώστε στην πλούσια σε παραγωγή πρώτων υλών Ελλάδα να γίνει άμεσα πράξη το αυτονόητο, είναι τα ζητήματα, που αναλύει ο πρόεδρος της ΕΛΛΕΒΙΟΜ, Αντώνιος Γερασίμου, καταθέτοντας στο energia.gr, προβληματισμούς, στατιστικά στοιχεία, στόχους και προτάσεις που θα αποτελέσουν ανάσα, για το περιβάλλον, αλλά και το πορτοφόλι μας. - Σε μια εποχή, που η ζήτηση για εναλλακτικές λύσεις στην θέρμανση και όχι μόνο, η βιομάζα είναι μια οικονομική-οικολογική λύση; Έχει αξιοποιηθεί, όσο θα άξιζε στην χώρα μας; Ποιες είναι οι εξελίξεις που παρατηρούνται; Η χρήση της βιομάζας σε όλες τις εφαρμογές της (θέρμανση, ηλεκτροπαραγωγή, βιοκαύσιμα κλπ), ασφαλώς αποτελεί μια περιβαλλοντικά φιλική επιλογή, η οποία μπορεί και πρέπει να συμβάλλει σημαντικά στην ενεργειακή επάρκεια της χώρας, αντικαθιστώντας τα συνεχώς εξαντλούμενα αποθέματα ορυκτών καυσίμων. Ταυτόχρονα βεβαίως αποτελεί και μια ιδιαίτερα οικονομική επιλογή, καθώς για παράδειγμα σε εφαρμογές θέρμανσης είναι ήδη σαφώς φθηνότερη λύση σε σχέση με το πετρέλαιο. Δυστυχώς μέχρι σήμερα στην Ελλάδα δεν έχει αξιοποιηθεί στο βαθμό που πρέπει. Με τις πρόσφατες αλλαγές στη νομοθεσία, τα κίνητρα που δόθηκαν και την παράλληλη εκτίναξη του κόστους του πετρελαίου, είναι αλήθεια ότι οι εφαρμογές της βιομάζας ειδικά για οικιακή θέρμανση έχουν αυξηθεί σημαντικά, αλλά ταυτόχρονα και αρκετά άναρχα. Παρατηρείται δηλαδή, κυρίως σε οικιακές εφαρμογές θέρμανσης, το φαινόμενο χρήσης, είτε ακατάλληλων προϊόντων βιομάζας, είτε ακατάλληλου εξοπλισμού για την αξιοποίηση της. Αυτό βεβαίως είναι ένα θέμα το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, γιατί η ορθή χρήση της βιομάζας είναι αυτή που μπορεί να επιτύχει σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη, τόσο για τους καταναλωτές όσο και για την οικονομία γενικότερα. - Σε ποια θέση βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Ελλάδα, σε ότι αφορά την παραγωγή βιομάζας και την αξιοποίηση κάθε εφαρμογής της; Είμαστε σε καλό δρόμο; Που υπερτερούμε και που μειονεκτούμε έναντι άλλων χωρών; Ένα χαρακτηριστικό συγκριτικό παράδειγμα; Η Ελλάδα, όπως και σε πολλούς άλλους τομείς δυστυχώς, έχει καθυστερήσει σημαντικά και στην αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού βιομάζας που διαθέτει. Στην παρούσα φάση έχουν γίνει απλώς κάποια θετικά πρώτα βήματα σε επίπεδο νομοθεσίας και κινήτρων και ασφαλώς υπάρχουν αξιόλογες εφαρμογές (κυρίως σε εφαρμογές βοκαυσίμων και βιοαερίου), ωστόσο βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω σε σύγκριση με άλλες χώρες. Ως προς την τελική κατανάλωση ενέργειας για παράδειγμα, συγκριτικά είμαστε μόλις στην 19η θέση στα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε.Η συμμετοχή δηλαδή της βιομάζας στη χώρα μας είναι μόλις στο 5% περίπου, ενώ σύμφωνα με μελέτη του ΚΑΠΕ θα μπορούσε να καλύπτει το 75% των συνολικών αναγκών μας σε ενέργεια. Αντίστοιχα ως προς την ηλεκτροπαραγωγή διαθέτουμε εγκατεστημένη ισχύ περίπου 45 MW, έναντι στόχου 200 MW μέχρι το 2014 και 350 MW μέχρι το 2020.Άρα ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε είναι πολύ μακρύς. Ένα βασικό μειονέκτημα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι ότι μέχρι στιγμής έχουμε κυρίως παραδοσιακές εφαρμογές χαμηλής ενεργειακής απόδοσης (π.χ χρήση βιομάζας σε ανοικτές εστίες τζάκια), ενώ θα πρέπει να εστιάσουμε σε τεχνολογικά πιο προηγμένες εφαρμογές (βιοκαύσιμα, ηλεκτροπαραγωγή, παραγωγή πέλετς κλπ) και ταυτόχρονα να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα όπως η γεωργική παραγωγή.έχουμε ως χώρα ένα πολύ αξιόλογο δυναμικό, τόσο για αξιοποίηση αγροτικών και δασικών υπολειμμάτων, όσο και για νέες καλλιέργειες ενεργειακών φυτών υψηλής 15

απόδοσης, κάποια από τα οποία ευνοούνται από τις εγχώριες κλιματολογικές συνθήκες σε σύγκριση με χώρες του Ευρωπαϊκού βορά (π.χ σόργο, αγριαγκινάρα κλπ). Ποιες είναι οι πρώτες ύλες, που συνηθέστερα χρησιμοποιούνται αυτήν την στιγμή για την παραγωγή βιομάζας στην Ελλάδα και ποιες οι συνηθέστερες εφαρμογές της; Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχει μια αξιόλογη ανάπτυξη στην παραγωγή βιοντίζελ με πρώτες ύλες ελαιοκράμβη και ηλίανθο, ενώ έχουν επίσης αρχίσει και αναπτύσσονται εφαρμογές στερεής βιομάζας για θέρμανση με πρώτη ύλη κυρίως από ελαιοπυρηνόξυλο και δασικά υπολείμματα. Και βέβαια υπάρχουν και εφαρμογές ηλεκτροπαραγωγής κυρίως με βιοαέριο από ΧΥΤΑ. - Στόχοι και χρονοδιαγράμματα, που έχετε θέσει και που ελπίζετε να υλοποιηθούν. Όπως προανέφερα βασικός στόχος μας είναι να αναπτυχθούν τεχνολογικά πιο προηγμένες εφαρμογές αξιοποίησης της βιομάζας, με ταυτόχρονη ανάπτυξη εγχώριας τεχνογνωσίας, όπως να υπάρξει περαιτέρω ανάπτυξη στην παραγωγή βιοκαυσίμων, την ηλεκτροπαραγωγή και τη συστηματική καλλιέργεια και αξιοποίηση ενεργειακών φυτών και γεωργικών υπολειμμάτων. Ειδικά ως προς την ανάπτυξη του γεωργικού τομέα η βιομάζα μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, συνεκτιμώντας μάλιστα ότι το 60%περίπου της συνολικής εκμετάλλευσης, επιστρέφει ως εισόδημα στον αγροτικό πληθυσμό. Παράλληλα βεβαίως είναι απολύτως αναγκαίο, κυρίως όσον αφορά στις εφαρμογές θέρμανσης, να δημιουργηθεί άμεσα ένας ιδιωτικός φορέας ελέγχου, εποπτευόμενος από το Δημόσιο, για τον έλεγχο τήρησης των προδιαγραφών της παραγόμενης βιομάζας, αλλά και του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται για την αξιοποίησή της. Και βέβαια θα πρέπει κάποια στιγμή και στην Ελλάδα να πράξουμε το αυτονόητο, δηλαδή να υπάρχει παρακολούθηση της εφαρμογής της υφιστάμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας, π.χ ως προς τα κατάλοιπα φυτικής ή ζωικής παραγωγής (απόβλητα ελαιοτριβείων, τυροκομείων κλπ) τα οποία σήμερα σε μεγάλο βαθμό είναι πρακτικά ανεξέλεγκτα και διοχετεύονται σε υδατικούς φορείς καταστρέφοντας το περιβάλλον, ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελούν πρώτες ύλες για την παραγωγή ενέργειας. ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΕΛΛΕΤΣ (PELLETS) 16

ΣΟΜΠΑ ΠΕΛΛΕΤΣ ΚΑΥΣΤΗΡΑΣ ΠΕΛΛΕΤΣ 17

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 18