Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας & Ιπποθεραπείας Ιωαννίνων, Μονάδα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων 1 2
Η Θεραπευτική Ιππασία, προσαρμόζει ένα πρόγραμμα άσκησης με βάση την ιππασία και στοχεύει στην αξιοποίηση της κίνησης του αλόγου ως θεραπευτικό εργαλείο για να αντιμετωπίσει κινητικά ελλείμματα, λειτουργικούς περιορισμούς και αναπηρίες των ασθενών. Πολλοί ασθενείς με κρανιοεγκεφαλική κάκωση (KEK) παρουσιάζουν μη φυσιολογικά πρότυπα βάδισης και ισορροπίας εξαιτίας της παρουσίας μη φυσιολογικού μυϊκού τόνου, μειωμένου ελέγχου των μυών, ασυνέργειας μεταξύ αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών, καθώς και ανεπαρκών αντανακλαστικών. Διάφορες μελέτες έχουν παρουσιάσει δεδομένα που αποδεικνύουν πως κατά τη διάρκεια της Θεραπευτικής Ιππασίας βελτιώνεται η ικανότητα της βάδισης και η αδρή κινητική λειτουργία ασθενών με κινητικά προβλήματα. Αυτό συμβαίνει διότι ο ρυθμικός βηματισμός του αλόγου βελτιώνει το εύρος κίνησης των αρθρώσεων, καθώς επίσης τη στάση και την ισορροπία. Κατά την κίνηση του αλόγου, το κέντρο βάρους του ασθενούς μετατοπίζεται τρισδιάστατα με ρυθμική κίνηση πολύ κοντινή με αυτή που κάνει η πύελος ενός φυσιολογικού ανθρώπου κατά τη βάδιση. Η θεραπεία με τη βοήθεια του αλόγου χρειάζεται να εξατομικεύεται για το κάθε παιδί, ανάλογα με την ιδιαιτερότητά του, έτσι ώστε να είναι περισσότερο αποτελεσματική, ενώ συγχρόνως αποτελεί μία ιατρικά ενδεδειγμένη θεραπεία για την αδρή κινητική αποκατάσταση ατόμων με βλάβες του ΚΝΣ. Η δυναμική κίνηση του αλόγου κατά τη διάρκεια της ιππασίας επιφέρει αλλαγές στη στάση και την κίνηση του παιδιού, που ξυπνούν στη μνήμη ακούσιες κινητικές αντιδράσεις.
της παρούσης μελέτης παρατήρησης είναι η περιγραφή και αξιολόγηση ενός προγράμματος Θεραπευτικής Ιππασίας σε ένα παιδί με παλαιά ΚΕΚ, με συνοδά κινητικά προβλήματα στάσης, βάδισης και ισορροπίας.
Εφαρμόστηκε πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας διάρκειας 5 μηνών, με συχνότητα μίας συνεδρίας την εβδομάδα διάρκειας 50 λεπτών, σε παιδί ηλικίας 16 ετών με ΚΕΚ, που περιγράφηκε στην ηλικία των τεσσάρων ετών, μετά από αναφερόμενο τροχαίο ατύχημα. Η ερευνητική αυτή μελέτη αξιοποίησε τη μέθοδο της μη συμμετοχικής παρατήρησης, ενώ έγινε αξιολόγηση της ισορροπίας με το Pediatric Balance Scale (PBS). Επιπλέον, με τη χρήση βιντεοκάμερας, γινόταν βιντεοσκόπηση της βάδισης του παιδιού, όπως και της κάθε θεραπευτικής συνεδρίας. Πραγματοποιήθηκε μία μέτρηση του PBS και αξιολόγηση της βάδισης, πριν την έναρξη του προγράμματος, μία κατά τη διάρκεια των θεραπειών (2,5 μήνες) και μία μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Ο ασθενής κατά τη διάρκεια των πρώτων συνεδριών με παρουσία πλαινού βοηθού για υποστήρηξη. Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου προγράμματος Θεραπευτικής Ιππασίας, ο ασθενής συνέχισε να συμμετέχει στις προηγούμενες θεραπευτικές παρεμβάσεις (Φυσικοθεραπεία, Εργοθεραπεία κ.λ.π), χωρίς να γίνει καμία άλλη αλλαγή στο πρόγραμμά του. Τέλος, στο συγκεκριμένο ασθενή δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ στο παρελθόν πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας.
Ο ασθενής σήμερα, ανεξάρτητος και χωρίς πλαινή υποστήρηξη
Με το τέλος της θεραπευτικής παρέμβασης παρουσιάστηκε βελτίωση στις κινητικές λειτουργίες του παιδιού. Η τελική βαθμολογία στην κλίμακα PBS έδειξε βελτίωση στην ισορροπία, καθώς η βαθμολογία έναρξης 49/56 αυξήθηκε σε 53/56. Τέλος, παρατηρήθηκε σταδιακή βελτίωση της βάδισης, από δύο ανεξάρτητους παρατηρητές με τη βοήθεια της βιντεοσκόπησης. Μετά το πέρας του τρίτου μήνα των συνεδριών, ο συγκεκριμένος ασθενής εκδήλωσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ενασχόλησή του με την Ιππασία ως άθλημα για άτομα με ειδικές ανάγκες. Έτσι, μετά το τέλος του θεραπευτικού προγράμματος, συνεχίζει μαθήματα για την εκμάθηση Ιππασίας με σκοπό τη συμμετοχή του σε ειδικούς αθλητικούς αγώνες.
Στιγμιότυπο απο το άθλημα της Ιππικής Δεξιοτεχνίας για ΑΜΕΑ (13ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θεραπευτικής Ιππασίας, Münster Γερμανίας, 2009)
Η Θεραπευτική Ιππασία αποτελεί μία συμπληρωματική αθλητική θεραπευτική παρέμβαση για ασθενείς με ΚΕΚ, πρόσφατες ή παλαιές, καθώς μπορεί να βελτιώσει κινητικά αλλά και ψυχολογικά τον ασθενή.
McGibbon, N.H., Andrade, C.K., Widener, G., & Cintas, H.L. Effect of an equine-movement therapy program on gait, energy expenditure, and motor function in children with spastic cerebral palsy: a pilot study. Developmental Medicine & Child Neurology, 1998; 40(11), 754-762. Meregillano G. Hippotherapy. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2004;15(4):843-54. Sterba, J.A., Rogers, B.T., France, A.P., & Vokes, D.A. Horseback riding in children with cerebral palsy: Effect on gross motor function. Developmental Medicine & Child Neurology, 2002; 44(5), 301-308. Spink, J., (1993). Developmental Riding Therapy, Tucson, Therapy Skill Builders. Lisiński P, Stryła W. The utilization of hippotherapy as auxiliary treatment in the rehabilitation of children with cerebral palsy Ortop Traumatol Rehabil. 2001;3(4):538-40.