Σχεδιασμός της θεραπευτικής άσκησης στον νερό. Παπαδημητρίου Κατερίνα Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής

Transcript

1 Σχεδιασμός της θεραπευτικής άσκησης στον νερό Παπαδημητρίου Κατερίνα Επίκουρη Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής

2 Τα μέρη μιας συνεδρίας θεραπευτικής άσκησης στο νερό και η σχετική χρονική τους διάρκεια Χαλάρωση Προθέρμανση Μυϊκή δύναμη & αντοχή Διατάσεις Norm & Hanson (1996)

3 Προθέρμανση προετοιμασία για διάταση ή ενδυνάμωση αύξηση της θερμοκρασίας στους μύες, χωρίς να προκαλεί κόπωση ελαστικότητα μυών ζεστό νερό η θερμοκρασία των μυών και του πυρήνα του σώματος αυξάνεται πολύ γρήγορα η διάρκεια της προθέρμανσης εξαρτάται από την θερμοκρασία του νερού και τα χαρακτηριστικά της ομάδας των ασθενών.

4 Πότε είναι απαραίτητη η Όταν... προθέρμανση? πρόκειται να εκτελεστούν διατατικές ασκήσεις και ασκήσεις ενδυνάμωσης επιβάλλεται η προθέρμανση ή η χαλάρωση ενός συγκεκριμένου μέρους του σώματος για την πρόληψη μιας κάκωσης η θερμοκρασία του νερού είναι μικρότερη από το εύρος (θερμοκρασιών) των βαθμών

5 Οδηγίες για τον θεραπευτή να γίνεται προθέρμανση πριν από ασκήσεις διατάσεων ή ενδυνάμωσης να λαμβάνεται υπόψη η θερμοκρασία του νερού οι ασκήσεις θα πρέπει να σχετίζονται με την περιοχή θεραπείας αλλά και με τις γειτονικές αρθρώσεις

6 Διατάσεις αύξηση τροχιάς της κίνησης μιας άρθρωσης ή μιας σειράς αρθρώσεων Παθητικές για να επιμηκυνθούν οι ιστοί που έχουν υποστεί βράχυνση Ενεργητικές για να μειωθεί η τάση του μυός στους μύες που θα γίνει η ενδυνάμωση Διάρκεια της διάτασης από Όχι βαλλιστικές

7 .ΒΑΛΛΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΣΕΙΣ..? Βαλλιστικές Ή Δυναμικές Διατάσεις περιλαμβάνουν την επιμήκυνση του μυός ή της μυϊκής ομάδας με κίνηση ή σε όλο το εύρος της κίνησης ή με ρυθμικές βαλλιστικές διατάσεις στα ακραία σημεία της διάτασης ή με βίαιες και απότομες κινήσεις στα όρια του φυσιολογικού εύρους διάτασης. Συνήθως εκτελούνται με ρυθμικά επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως οι διπλώσεις, οι ταλαντεύσεις ή οι αναπηδήσεις.

8 Πότε είναι απαραίτητες οι ασκήσεις με διατάσεις? Στη βράχυνση των μυών ή σε ανελαστικούς μύες Σε αναστρέψιμες σκελετικές δυσμορφίες (προκαλούνται από την περιορισμένη κίνηση της άρθρωσης) Στην ανισορροπία μυών η ένας μυς αδύναμος και ο ανταγωνιστής ανελαστικός (απαιτείται επιμήκυνση ώστε να επιτευχθεί καλή τροχιά κίνησης και να εφαρμοστούν σωστά οι ασκήσεις ενδυνάμωσης) Όταν είναι απαραίτητο να μειωθεί το μυϊκό άλγος, η τάση-φόρτωση ώστε να επιτευχθεί μια καλή τροχιά κίνησης

9 Οδηγίες για τον θεραπευτή Να θέσει ρεαλιστικούς στόχους σύμφωνα με τις συστάσεις του θεραπευτή Να εξασφαλίσει τη σωστή βιοκινητική θέση κατά την διάρκεια της άσκησης (βοηθητικά όργανασυσκευές) Οι διατάσεις να εφαρμόζονται αντίθετα με την τάση των μυών. Ο ασθενής να παραμείνει χαλαρωμένος και να δοθεί έμφαση στις σωστές αναπνοές

10 Οδηγίες για τον θεραπευτή Να διατηρεί την ισορροπία μεταξύ των αγωνιστικών και ανταγωνιστικών μυϊκών ομάδων Στατικές και όχι βαλλιστικές διατάσεις Διάρκεια τουλάχιστον 10 Η αποτελεσματική διάταση σημαίνει αίσθημα τραβήγματος και όχι πόνο Πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα ενδυνάμωσης βεβαιώσου ότι η άρθρωση έχει επαρκή τροχιά κίνησης Μην πιέζετε τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους στο τέλος της τροχιάς Αργές και ελεγχόμενες κινήσεις μέσα στο νερό

11 Μυϊκή δύναμη και αντοχή Μυϊκή δύναμη μέγιστη τάση που μπορεί να παράγει ένας μυς σε μία μόνο σύσπαση. Δυναμικά Οι ασκήσεις αυτές είναι δυναμικές, δηλαδή υπάρχει συνεχής εναλλαγή μυϊκής σύσπασης και μυϊκής χαλάρωσης (π.χ. βάδισμα). Με κάθε κίνηση π.χ. με κάθε βήμα, οι μύες συσπώνται (σφίγγουν) και στη συνέχεια χαλαρώνουν Στατικά Οι ασκήσεις αυτές περιλαμβάνουν την εφαρμογή δύναμης εναντίον ενός ακίνητου αντικειμένου ή την συγκράτηση ενός αντικειμένου σε στατική θέση Ισομετρική άσκηση

12 Μυϊκή δύναμη και αντοχή Μυϊκή αντοχή η ικανότητα μιας ομάδας μυών να εκτελούν επαναλαμβανόμενες συστολές για ένα χρονικό διάστημα. Διαφορά της Μυϊκής Δύναμης και Μυϊκής Αντοχής Πόσο βάρος μπορεί να σηκώσει ο ασθενής ή το μεγαλύτερο μέγεθος αντίστασης που ο ασθενής μπορεί να υπερνικήσει σε μία μόνο προσπάθεια Πόσες φορές ο ασθενής μπορεί να σηκώσει ή να μετακινήσει ένα συγκεκριμένο βάρος κάτω του μεγίστου

13 Πότε εφαρμόζουμε ασκήσεις μυϊκής δύναμης και αντοχής? Όταν υπάρχει μυϊκή αδυναμία (μετά από κάκωση ή χειρουργική επέμβαση ή περίοδο περιορισμένης δραστηριότητας) Όταν κάποιος ασθενής δεν μπορεί να περπατήσει στο έδαφος λόγω πάθησης ή κάκωσης ή αδυνατεί να εκτελέσει δεξιότητες στην καθημερινότητα του Σε περίπτωση υπερβολικής ανικανότητας Ως μεταβατικό στάδιο στις ασκήσεις ενδυνάμωσης στο έδαφος

14 Οδηγίες για τον θεραπευτή Να ελέγχονται όλες οι ασκήσεις και να καθοδηγούνται από τον πόνο Τα πρησμένα άκρα να ασκούνται σε μεγάλο βάθος (μόλις μειωθεί ο πόνος και το οίδημα μιας κάκωσης ενδείκνυται ισοτονική ή ισοκινητική άσκηση) Ο ασθενής να στηρίζεται άνετα Το σώμα να είναι ασφαλισμένο και ακινητοποιημένο (εξωτερική δύναμη: τοίχωμα πισίνας, καρέκλα, εσωτερική δύναμη: μυϊκό σύστημα) Χρησιμοποίηση της αντίστασης του νερού *αυξάνοντας το μήκος του μοχλοβραχίονα *μετακινώντας ένα πλωτήρα από μια εγγύς σε ακραία θέση ή προς τον πυθμένα της πισίνας *αυξάνοντας την επιφάνεια αντίστασης *κινούμενοι στο νερό σε λιγότερο αεροδυναμική θέση *αυξάνοντας την ταχύτητα κίνησης *μετακινώντας βάρη προς την επιφάνεια του νερού

15 Χαλάρωση εξουδετέρωση της τάσης (σπασμού) των μυών Τεχνικές: αυτογενής χαλάρωση άσκηση αναπνοής προοδευτική χαλάρωση

16 Οδηγίες για τον θεραπευτή Βεβαιωθείτε ότι ο ασθενής δεν φοβάται το νερό (ο μυϊκός σπασμός αναστέλλει την αποκατάσταση) Ο ασθενής πρέπει να καταλάβει τις τεχνικές χαλάρωσης που έχετε επιλέξει Να τοποθετείται σε άνετη θέση με υποστηριγμένα όλα τα μέρη του σώματος Τονίστε την ανάγκη για τακτική εξάσκηση μετά της εκμάθηση των τεχνικών *

17 ΘΥΜΗΣΟΥ ΠΑΛΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

18 Προάγει τη μυϊκή χαλάρωση Η ζεστασιά της θεραπευτικής πισίνας μειώνει την μυϊκή τάση και βοηθά στην αποφυγή της περιορισμένης κίνησης των αρθρώσεων. Όσο πιο ζεστό το νερό τόσο το καλύτερη (33-37 βαθμούς το εύρος της θεραπευτικής πισίνας)

19 Μειώνει την ευαισθησία στον πόνο: Μειώνονται οι συμπιεστικές δυνάμεις μεταξύ των αρθρώσεων μια και η άνωση αντενεργεί στην βαρύτητα και είναι μηδαμινό το βάρος σε αυτές. Ο κύκλος του πόνου σταματά. Χαλάρωση των μυϊκών σπασμών. Η μείωση του πόνου είναι πιθανόν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της άσκησης στο νερό.

20 Μείωση του μυϊκού σπασμού: Όταν τα μέλη είναι βυθισμένα σε νερό θερμοκρασίας 35 βαθμών αυξάνουν τη θερμοκρασία τους σε σχέση με τον πυρήνα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του μυϊκού σπασμού.

21 Αύξηση της ευκολίας της κίνησης της άρθρωσης: Οι δυνάμεις συμπίεσης των αρθρώσεων λόγω της άνωσης μειώνονται Το νερό παρέχει στήριξη, άρα άσκηση χωρίς νάρθηκα Ευκολότερη και χωρίς πόνο κίνηση Δυνατότητα μεγαλύτερη διάτασης των συρρικνωμένων στοιχείων σε συνδυασμό με τα προηγούμενα πλεονεκτήματα Μεγάλη προσπάθεια και διατήρηση 30

22 Μείωση των δυνάμεων λόγω βαρύτητας Αυτό δίνει τη δυνατότητα πρώιμων απλών ασκήσεων (βάδιση) ενώ πολλά στοιχεία δεν έχουν ολοκληρώσει τη φάση επούλωσης. Γρήγορη επίτευξη ισορροπίας, μυϊκού τόνου και κινητικότητας σε σχέση με εκτός νερού πρόγραμμα που ακόμα δεν είναι επιτρεπτές αυτές οι κινήσεις

23 Αύξηση περιφερικής κυκλοφορίας Σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 34 βαθμών αυξάνεται η κυκλοφορία Η άσκηση αυξάνει τη κυκλοφορία του αίματος Άρα η μείωση σπασμού, διαδικασία επούλωσης, και η εκτέλεση των ασκήσεων βελτιώνουν την κατάσταση του ασθενή

24 Βελτίωση των αναπνευστικών μυών: Από τη μια το νερό ανθίσταται στην εισπνοή από την άλλη χαλαρώνει τους σπαστικούς αναπνευστικούς μύες. Βελτιώνει την εκπνοή και είναι ευεργετική η άσκηση αυτή σε άτομα με πνευμονοπάθειες

25 Βελτίωση κιναίσθησης, της ισορροπίας και της σταθερότητας του κορμού: Το ζεστό νερό αυξάνει την αντίληψη των κινουμένων μερών του σώματος Αρκετός χρόνος αντίδρασης σε άτομα με προβλήματα ισορροπίας Εξοπλισμός για όλες τις ασκήσεις στήριξης ισορροπίας που βελτιώνουν την ισορροπία

26 Βελτίωση του ηθικού και της αυτοπεποίθησης: Ευκολία κίνησης Απώλεια φόβου Κοινωνικότητα λόγω ομαδικής άσκησης

27 Φάσεις της άσκησης στο νερό 1 η φάση: Μετεγχειρητική η οξεία φάση 2 η φάση: Αρχική φάση άσκησης 3 η φάση: Ενδιάμεση φάση άσκησης 4 η φάση: Προχωρημένη φάση άσκησης 5 η φάση: Φάση ολοκλήρωσης έξω από το νερό

28 1 η φάση: Μετεγχειρητική η οξεία φάση Συμπτώματα: -Έντονος πόνος -Φλεγμονή -Οίδημα -Απώλεια κινητικότητας και λειτουργικότητας Έναρξη άσκησης: μετά από 24 ώρες Προτεραιότητες της άσκησης: -Ήπιες ασκήσεις τροχιάς κίνησης και ενδυνάμωσης αντίστοιχα προς τις πλησιέστερες αρθρώσεις, τόσο περιφερειακά όσο και κεντρικά του ιστού που επουλώνεται -Ήπια διάταση του ιστού που επουλώνεται -Ήπια τροχιά κίνησης στον ιστό που επουλώνεται παραμένοντας μέσα στα όρια του πόνου-χρησιμοποίηση μόνο την αντίσταση του νερού -Χρήση θεραπευτικών μέσων (όπως η έλξη, ο πάγος, οι υπέρηχοι) για να μειωθεί ο πόνος και έτσι να γίνει ευκολότερη η άσκηση

29 Χαρακτηριστικά: 2 η φάση: η αρχική φάση άσκησης -Γενική μείωση στην δριμύτητα των συμπτωμάτων -Ελάχιστος έως μέτριος περιοδικός πόνος -Ήπια φλεγμονή ή οίδημα -Μέτρια απώλεια κινητικότητας και λειτουργίας του ιστού που Προτεραιότητες της άσκησης: -Ειδικές διατατικές ασκήσεις -Χρήση υποστηρικτικού και βοηθητικού εξοπλισμού άσκησης για μεγιστοποίηση της τροχιάς της κίνησης, χρησιμοποιώντας μόνο την αντίσταση του νερού -Μυϊκή ενεργοποίησης χωρίς σημαντική αύξηση του πόνου - Αποκατάσταση ή διατήρηση της δύναμης των μυών οι οποίοι περιβάλλουν τον ιστό που επουλώνεται

30 Χαρακτηριστικά: 3 η φάση: η ενδιάμεση φάση άσκησης -Ελάχιστος περιοδικός πόνος -Όλα τα άλλα συμπτώματα υπάρχουν σε ελάχιστο βαθμό Προτεραιότητες της άσκησης: -Διατατικές ασκήσεις -Μέτριες προοδευτικές ασκήσεις με αντίσταση εκμεταλλευόμενοι κάποιες υδάτινες αρχές π.χ ταχύτητα κίνησης, στροβιλισμός και επιφάνεια αντίστασης στο νερό\ -Κινήσεις πλήρους τροχιάς Παρατηρήσεις: -Ο ασθενής θα πρέπει να χρησιμοποιεί συσκευές αντίστασης για να αυξήσει την δύναμη και να εκτελεί συσπάσεις χωρίς πόνο. -Σε αυτήν την φάση θα πρέπει να έχει αποκατασταθεί το 50% της δύναμης των μυών και της τροχιάς της κίνησης

31 4 η φάση: η προχωρημένη φάση άσκησης Προτεραιότητες της άσκησης: -Ασκήσεις ευλυγισίας και τροχιάς κίνησης -Άσκηση μέγιστης αντίστασης -Μυϊκή αντοχή (μέγιστος αριθμός επαναλήψεων) -Νευρομυϊκός συντονισμός Παρατηρήσεις: -Αντικειμενικός στόχος αυτής της φάσης είναι η μεγιστοποίηση της μυϊκής δύναμης αντοχής και τροχιάς της κίνησης μέχρι το 90% του φυσιολογικού για τον ασθενή

32 5 η φάση: η φάση της ολοκλήρωσης έξω από το νερό Προτεραιότητες της άσκησης: -Αερόβια άσκηση -Αποκατάσταση της μυϊκής δύναμης και αντοχής της προσβεβλημένης περιοχής καθώς και όλου του σώματος -Βελτίωση της ταχύτητας, δύναμης και της ευκινησίας Παρατηρήσεις: -Οι ασκήσεις μπορούν να εκτελεστούν στο νερό και στην συνέχεια να γίνουν στην ξηρά -Πρόγραμμα για συνέχιση της άσκησης σε ένα δημόσιο ή κατ οίκον πρόγραμμα συντήρησης

33 Επιπλέον παρατηρήσεις: -Ο κάθε ασθενής μπορεί να προχωρήσει στην επόμενη φάση του προγράμματος αφού είναι ικανός να εκτελέσει τις υποδεικνυόμενες ασκήσεις, τρεις φορές χωρίς σημαντική αύξηση του πόνου και χωρίς επακόλουθα. -Όμως για ορισμένες παθήσεις ο ασθενής πρέπει να παραμείνει σε μια δεδομένη φάση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για να εξασφαλιστεί ότι οι τραυματισμένοι ιστοί έχουν επουλωθεί επαρκώς ώστε να προχωρήσει στην επόμενη φάση