ΗἉγιογραφία εἶναι µία ὀρθό δοξη λειτουργικὴ

Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΗἉγιογραφία εἶναι µία ὀρθό δοξη λειτουργικὴ τέχνη ποὺ ἐκφράζεται µὲ σχή- µατα καὶ χρώµατα. Ἐµπεριέχει µέσα της τρία στοι χεῖα ποὺ συγκροτοῦν τὴν χρι στια νικὴ θρησκεία. Τὸ δόγµα, ποὺ τὸ ὁµολογεῖ µὲ τὴν εἰκόνα, τὴν πνευµατικὴ καὶ ἠθικὴ διδασκαλία, ποὺ τὴν ἑρµηνεύει µὲ τὴν ὑπό θεση καὶ τὸ περιεχό- µενό της, καὶ τὴν λατρεία ποὺ µέρος της ἀναπόσπαστο εἶ ναι ἡ εἰκόνα. Πρὶν ἀνα λύσουµε τὰ ἀνωτέρω ἂς κάνουµε µιὰ ἱστορικὴ ἀναδροµὴ γιὰ νὰ γνωρίσουµε πολλὰ ἀλλὰ καὶ ἐνδια φέροντα. Κατὰ τοὺς πρώτους Ἀπο - στο λικοὺς χρόνους ἡ ζωγραφικὴ χρη σιµοποιήθηκε κυρίως γιὰ δια κοσµητικοὺς καὶ δευτερευόντως ὅπως π.χ. (ὁ ἰχθὺς ποὺ τὰ γράµµατά του συµβολίζουν τὸν Κύριο. Ἰησοῦς Χριστὸς Θεοῦ Υἱὸς Σωτήρ, ὁ ἀµνός, ἡ ἄγκυρα κ.ἄ.). Ὅταν ἀργότερα (3ος αἰώνας) ἐξέλειπε ὁ φόβος τῆς εἰδωλο λατρίας ἄρχισαν νὰ γίνονται οἱ γεωγραφικὲς ἀπεικονίσεις τῶν Ἁγίων µορφὴ µὲ πλοῦτο καὶ ἁρ µονία χρωµάτων, µὲ περίφηµα µωσαϊκὰ ἢ φορητὲς εἰκόνες µὲ ἐγκαυστικὴ τέχνη στὴν ἀρχὴ κ.λπ. Σ αὐτὸ τὸ σηµεῖο καλὸ θὰ ἦταν νὰ ἀναφέρουµε τὴν ἱστορία τοῦ Ἁγίου Μαν δηλίου γιὰ ὅσους δὲν γνωρίζουν ἀλλὰ καὶ σὰν ἀπάντηση σὲ ἑτεροδόξους καὶ στοὺς ἰσχυρισµούς τους περὶ κατασκευῆς εἰδώλων. Σύµφωνα λοιπὸν µὲ αὐτὴν τὴν παράδοση, ἡ πρώτη ἀχειροποίητη εἰκόνα δηµιουργήθηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριό µας Ἰησοῦ Χριστὸ µὲ τὸν ἑξῆς τρόπο: Ὅταν ὁ τοπάρχης τῆς Ἔδεσσας τῆς Συρίας, Ἄβγαρος, ἀπὸ εὐλάβεια ἔστειλε κάποιον ζωγράφο νὰ ζωγραφίσει τὴν εἰκόνα τοῦ Κυρίου πιστεύοντας µὲ ὅσα εἶχε ἀκούσει ὅτι αὐτὴ θὰ τὸν γιάτρευε ἀπὸ τὴν λέπρα, ὁ Κύριος ἔνιψε τὸ πρόσωπό του καὶ τὸ ἐσκούπισε µὲ ἕνα µανδήλιο πάνω στὸ ὁποῖο ἀποτυπώθηκε ἡ µορφή Του. Αὐτὸ δόθηκε στοὺς ἀπεσταλµένους τοῦ τοπάρχη καὶ ἔτσι ὁ Ἄβγαρος γιατρεύθηκε ἀσπαζόµενος αὐτό. (Ἀργότερα ὁ Κύριος ἔστειλε καὶ τὸν Θαδδαῖο ὁ ὁποῖος ἔκανε σωρεία θαυµάτων καὶ θεραπειῶν). Εἶναι γνωστὸ ἐπίσης ὅτι καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ἔχει ἱστορίσει εἰκόνες τῆς Παναγίας µας ποὺ σώζονται µέχρι σήµερα. Στὴν ἐποχὴ ὅ µως τοῦ Λέοντος τοῦ Γ ἀρχίζει ἡ περίοδος τῆς εἰκο νοµαχίας κατὰ τὴν ὁποία ἀπαγο ρεύεται ἡ προσκύνηση ΤΕΥΧΟΣ 63 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

τῶν εἰκόνων καὶ διατάσσεται ἡ καταστροφή τους. Προκαλεῖται στάση καὶ αἱµατοχυσία καὶ µετὰ µιὰ περίοδο διακυµάνσεων περίπου 60 ἐτῶν συγκαλεῖται ἡ Ζ Οἰκουµενικὴ σύνοδος τῆς Νικαίας ἡ ὁποία ἀκυρώνει τὶς ἀποφάσεις τῆς Στ εἰκονοµαχικῆς Οἰκουµενικῆς Συνόδου, ἀναστηλώνει πανηγυρικὰ τὶς ἱερὲς εἰκόνες καὶ ἐπιτρέπει τὴν προσκύνησή τους. Ὑπέρµαχος τῶν ἁγίων εἰκόνων ἀναδεικνύεται ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ αµασκηνὸς ὁ ὁποῖος ἀπέδειξε µὲ πολλὰ συγγράµατά του ὅτι οἱ εἰκόνες δὲν πρέπει καὶ δὲν προσκυνοῦνται ὡς Θεὸς ἀλλὰ διὰ µέσου αὐτῶν «ἡ τιµὴ εἰς τὸν Θεὸν προσάγεται «(προσκυνοῦντες τὶς εἰκόνες προσκυνοῦµεν οὐ τὴν ὕλην ἀλλὰ τῷ εἰκονιζοµένῳ, ἐπειδὴ ἡ τῆς εἰκόνος τιµὴ ἐπὶ τῷ πρωτοτύπῳ διαβαίνει). Ὅµως τὸ κακὸ δὲν σταµατάει ἐδῶ. Τὸ 794 συγκαλεῖται ἀπὸ τὸν βασιλιὰ τῶν Φράγκων Καρλοµάγνο ἡ σύνοδος τῆς Φραγκφούρτης ἡ ὁποία ἀπορρίπτει τὶς ἀποδιδόµενες στὶς εἰκόνες τιµὲς (στὴ ύση) θεωρώντας τες µόνο διακοσµητικὰ στοιχεῖα καὶ ὄχι ἱερὰ ἀντικείµενα πρὸς προσκύνηση. Ἔτσι ἡ ἱερὴ τέχνη ἀφήνεται ἐλεύθερη καὶ ἀσύδοτη σὲ χέρια ποὺ κατασκευάζουν εἰκόνες ἀπαράδεκτες ὡς τὴν ὀρθοδοξία πρῶτον διότι εἶναι ἐντελῶς ἀθεολόγητες καὶ δεύτερον διότι ἐνῷ πολλὲς φορὲς µποροῦν νὰ µᾶς καταπλήξουν µὲ τὴν τεχνική τους δεινότητα δὲν µποροῦν νὰ µᾶς δηµιουργήσουν κατάνυξη πράγµα ποὺ εἶναι καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ τελικὰ ζητούµενα στὴν Ἁγιογραφία. Καὶ ὅλα αὐτὰ σὲ ἀντίθεση µὲ τὴν ἀπόφαση τῆς Ζ οἰκουµενικῆς συνόδου κατὰ τὴν ὁποία ἡ ζωγράφος προσφέρει µόνο τὴν τέχνη ἐνῷ τὶς ἰδέες καὶ τὴν τάξη τῶν θεµάτων παρέχει ἡ ἐκκλησία. Ἐδῶ πρέπει νὰ σηµειώσουµε ὅτι ἐνῷ µέχρι τὸ τέλος τοῦ 14ου αἰῶνος καµιὰ δυτικὴ καλλιτεχνικὴ ἐπίδραση δὲν κατορθώνει νὰ εἰσχωρήσει στὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησία, τὸν 16ο καὶ 17ο αἰῶνα δεχόµαστε πάρα πολλὲς ἐπιρροὲς ὅπως εἶναι φανερὸ καὶ τὰ ἔργα τῶν Πουλάκη, Τζάνε, αµασκηνοῦ, Βίκτωρος κ.ἄ. οἱ ὁποῖοι ὅµως τὶς ἐντάσσουν ὁ καθένας κατὰ τὴν καλλιτεχνική του δύναµη στὴν ὀρθόδοξη Ἁγιογραφία. Τὸν 18ο αἰῶνα ἔρχεται στὴν πατρίδα µας καὶ κυρίως στὸ Ἅγιο Ὄρος ἀπὸ τὴν Ρωσία ὅπου ἡ παπικὴ προπαγάνδα εἶχε µεγάλη ἐπιρροὴ ἕνα µεγάλο κύµα δυτικῶν καλλιτεχνικῶν ἀντιλήψεων µὲ ἀποτέλεσµα νὰ ἐξαφανιστεῖ τὴν ἐποχὴ αὐτὴ ἐντελῶς ἡ Ὀρθόδοξη Βυζαντινὴ τέχνη ἀπὸ τὸ Ἅγιο Ὄρος ἐνῷ στὸν ὑπόλοιπο Ἑλλαδικὸ χῶρο Ἕλληνες ἁγιογράφοι ποὺ ἐκπαιδεύτηκαν στὴν ύση «διορθώνουν» παλαιὰ βυζαντινὰ πρότυπα βάσει τῆς Εὐρωπαϊκῆς τέχνης. Στὴν περίοδο τοῦ µεσοπολέµου Ρῶσοι τῆς 2 διασπορᾶς (Εὐδοκίµωφ Οὐσπένσκι κ.ἄ.) καθὼς καὶ ὁ Φώτης Κόντογλου ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα πρωτοστατοῦν στὸ κίνηµα γιὰ τὴν στροφὴ τῆς τέχνης πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη βυζαντινὴ παράδοση. Ἀναβαπτίζουν ἔτσι τὴν ἐκκλησιαστικὴ γεωγραφικὴ στὴν καθαρότητα τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας καὶ ὁδηγοῦν τὴν ἱερὴ τέχνη σὲ µιὰ καινούρια περίοδο ποὺ φθάνει µέχρι τὶς µέρες µας. Εἶναι κατανοητὸ λοιπὸν ὅτι στὴν περίπτωση τῶν υτικῶν µιλάµε γιὰ θρησκευτικὴ γεωγραφικὴ σὲ ἀντίθεση µὲ τὴ δική µας Ὀρθόδοξη Ἁγιογραφία. Μιὰ Ἁγιογραφία ποὺ διαµέσου τῆς τέχνης ἔχει σκοπὸ καὶ στόχο νὰ κάνει κατανοητὰ τὰ δόγµατα, τὴν διδασκαλία καὶ τὴν λατρεία τῆς θρησκείας µας τόσο καλὰ ὅσο καὶ ὁ λόγος. «Ὅ,τι ὁ λόγος διὰ τῆς ἀκοῆς ὁ Ἁγιογράφος µὲ τὴν παράσταση», λέγει ὁ Ἅγιος Βασίλειος. ίδεται δὲ τόσο µεγάλη σηµασία ὥστε ὁ Ἅγιος Θεοδόσιος ὁ ἐρηµίτης νὰ παραλληλίζει τηρουµένων τῶν ἀναλογιῶν τὸ ἔργο τοῦ Ἁγιογράφου µὲ τὸ ἔργο τοῦ Ἱερέως λέγοντας ὅτι (ὁ ἕνας συνθέτει τὸ σῶµα καὶ τὸ αἷµα τοῦ Κυρίου καὶ ὁ ἄλλος τὸ παριστάνει). Ἐὰν κοιτάξουµε γύρω µας ὅταν βρισκόµαστε ἐντὸς τοῦ Ναοῦ θὰ διαβάσουµε στοὺς τοίχους του µέσῳ τῶν παραστάσεων ὅλη τὴν ἱστορία τοῦ Κυρίου µας Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἁγίων µας. Βέβαια µιὰ εἰκόνα δὲν παριστάνει ἁπλὰ ἕνα ἱστορικὸ γεγονὸς ἢ ἕναν ἄνθρωπο ἀνάµεσα στοὺς ἄλλους. Παριστᾷ ὅπως ἀναφέρει καὶ ὁ Κόντογλου τοὺς «ἀνθρώπους ἀναπλασθέντας ἐν τῇ αἰωνιότητι». Βλέποντας τὴν εἰκόνα ἑνὸς Ἁγίου βλέπουµε τὴν θέση καὶ τὴν ση- µασία ποὺ ἔχει αὐτὸς ὁ Ἅγιος µέσα στὴν ἐκκλησία καθὼς καὶ τὸν ἰδιαίτερο τρόπο ποὺ ὑπηρέτησε τὸν Θεό, ὡς προφήτης, ὡς µάρτυρας, ὡς Ἀπόστολος κ.λπ. ποὺ ἐκφράζονται µὲ τὰ εἰκονογραφικὰ γνωρίσµατα καὶ µὲ τὰ συµβολικὰ χρώµατα κάθε Ἁγίου (Ὁ τύπος κάθε Ἁγίου εἶναι ὁρισµένος, ὅπως καὶ τὰ χρώ- µατα γιὰ πολλοὺς Ἁγίους, τὸν Ἰησοῦ ἢ τὴν Παναγία). Οἱ Ἅγιοι κοιτάζουν πάντα τὸν θεατὴ καὶ παριστάνονται κατὰ πρόσωπον, «κατ ἐνώπιον», ἢ κατὰ τὰ τρία τέταρτα (µόνο µὴ ἅγια πρόσωπα ζωγραφίζονται προφίλ, ποιµένες, µάγοι κ.ἄ.). Τὸ κατὰ πρόσωπο ζωγράφισµα φανερώνει τὸ δέσιµο τοῦ προσκυνητοῦ µὲ τὸν Ἅγιο ὁ ὁποῖος εἶναι ἕτοιµος νὰ εἰσακούσει καὶ νὰ µεταφέρει τὴν προσευχὴ τοῦ πιστοῦ στὸν Θεό. Ἡ εἰκόνα δὲν εἶναι ἀντικείµενο ποὺ µᾶς δίνει µιὰ αἰσθητικὴ ἀπόλαυση ἀλλὰ ἔχει θεολογικὴ ἔννοια. Ὅπως ἡ κοσµικὴ τέχνη παριστάνει τὴν πραγµατικότητα τοῦ κόσµου τῶν αἰσθήσεων καὶ τῶν αἰσθηµάτων τοῦ κάθε τεχνίτη ἡ εἰκόνα παριστάνει τὴν πραγµατικότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ὅπως µᾶς διδάσκει ἡ ἐκκλησία µας. Χαράλαµπος Παπατραγιάννης, Ἁγιογράφος

Ἡ Εὐχὴ τῆς Μ.Τεσσαρακοστῆς «Κύριε καί έσποτα τῆς ζωῆς µου, πνεῦµα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καί ἀργολογίας µή µοι δῷς. Πνεῦµα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑποµονής καί ἀγάπης χάρισαί µοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί µοι τοῦ ὁράν τά ἐµά πταίσµατα, καί µή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν µου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀµήν». Ἡεὐχούλα αὐτὴ λέγεται δύο φορὲς στὸ τέλος κάθε ἀκολουθίας τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀπὸ τὴ ευτέρα ὡς τὴν Παρασκευή (1). Γιατὶ αὐτὴ ἡ σύντοµη καὶ ἁπλὴ προσευχὴ κατέχει µιὰ τόσο σηµαντικὴ θέση στὴν ὅλη λατρεία τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς; ιότι ἀπαριθµεῖ ὅλα τὰ ἀρνητικὰ καὶ τὰ θετικὰ στοιχεῖα τῆς µετάνοιας καὶ ἀποτελεῖ, θὰ λέγα- µε, ἕνα «κανόνα ἐλέγχου» τοῦ προσωπικοῦ µας ἀγῶνα στὴν περίοδο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Ἀγώνας ποὺ σκοπεύει πρῶτα ἀπ ὅλα στὴν ἀπελευθέρωσή µας ἀπὸ τὰ πάθη καὶ νὰ µᾶς βοηθήσει στὴν στροφὴ τῆς ψυχῆς µας πρὸς τὸ Θεό. Ἡ ἀργία Ἡ παράξενη ἐκείνη τεµπελιὰ καὶ ἡ παθητικότητα ὁλόκληρης τῆς ὕπαρξής µας ποὺ πάντα µᾶς σπρώχνει πρὸς τὰ «κάτω» µᾶλλον, παρὰ πρὸς τὰ «πάνω» καὶ ποὺ διαρκῶς µᾶς πείθει ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀλλάξουµε καὶ ἑποµένως δὲν χρειάζεται νὰ ἐπιθυµοῦµε τὴν ἀλλαγή. Αὐτὴ εἶναι ἡ ρίζα ὅλης τῆς ἁµαρτίας καθὼς δηλητηριάζει κάθε πνευµατικὴ ἐνεργητικότητα. Ἡ λιποψυχία (2) Ὡς ἀποτέλεσµα τῆς «ἀργίας» ἔχουµε τὴ λιποψυχία. Ὁ ἴδιος ὁ Σατανὰς εἶναι ποὺ ψιθυρίζει ψευτιὲς στὸν ἄνθρωπο γιὰ τὸ Θεὸ καὶ τὸν κόσµο γεµίζει τὴ ζωὴ µὲ σκοτάδι καὶ ἀρνητισµό. Ἡ λιποψυχία εἶναι ἡ αὐτοκτονία τῆς ψυχῆς, γιατὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος κατέχεται ἀπ αὐτὴ εἶναι ἐντελῶς ἀνίκανος νὰ δεῖ τὸ φῶς καὶ νὰ τὸ ἐπιθυµήσει. Ἡ φιλαρχία Ἂν ἡ ζωή µας δὲν εἶναι προ- σανατολισµένη πρὸς τὸν Θεό, ἂν δὲν σκοπεύει σὲ αἰώνιες ἀξίες, ἀναπόφευκτα θὰ γίνει ἐγωιστικὴ καὶ ἐγωκεντρική, πράγµα ποὺ ση- µαίνει ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι γίνονται τὰ µέσα γιὰ τὴν δική µου αὐτοϊκανοποίηση. Ἂν ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ὁ «Κύριος καὶ εσπότης τῆς ζωῆς µου», τότε τὸ ἐγώ µου γίνεται ὁ κύριος καὶ δεσπότης µου, γίνεται τὸ ἀπόλυτο κέντρο τοῦ κόσµου µου κι ἀρχίζω νὰ ἐκτιµῶ καθετὶ µὲ βάση τὶς δικές µου ἀνάγκες, τὶς δικές µου ἰδέες, τὶς δικές µου ἐπιθυµίες καὶ τὶς δικές µου κρίσεις. Ἔτσι ἡ ἐπιθυµία τῆς φιλαρχίας γίνεται ἡ βασική µου ἁµαρτία στὶς σχέσεις µὲ τὶς ἄλλες ὑπάρξεις, γίνεται µιὰ ἀναζήτηση ὑποταγῆς τους σὲ µένα. ὲν εἶναι πάντοτε ἀπαραίτητο νὰ ἐκφράζεται ἡ φιλαρχία µου σὰν ἔντονη ἀνάγκη νὰ διατάζω καὶ νὰ κηδεµονεύω τοὺς «ἄλλους». Μπορεῖ ἐπίσης νὰ ἐκφράζεται καὶ σὰν ἀδιαφορία, περιφρόνηση, ἔλλειψη ἐνδιαφέροντος, φροντίδας καὶ σεβασµοῦ. Καὶ ἀκριβῶς ἡ «ἀργία», µαζὶ µὲ τὴ «λιποψυχία» ποὺ ἀπευθύνονται αὐτὴ τὴ φορὰ πρὸς τοὺς ἄλλους ἔτσι συµπληρώνεται ἡ πνευµατικὴ αὐτοκτονία µὲ τὴν πνευµατικὴ δολοφονία. Ἡ ἀργολογία Τέλος, ἔχουµε τὴν ἀργολογία. Ἀπ ὅλα γενικὰ τὰ δηµιουργήµατα µόνον ὁ ἄνθρωπος προικίστηκε µὲ τὸ χάρισµα τοῦ λόγου. Ὅλοι οἱ Πατέρες βλέπουν σ αὐτὸ τὸ χάρισµα τὴν ἀκριβῆ «σφραγίδα» τῆς θείας εἰκόνας στὸν ἄνθρωπο γιατὶ ὁ Θεὸς ἀποκαλύφθηκε σὰν Λόγος. Ἀλλὰ ὄντας ὁ λόγος τὸ ὕψιστο δῶρο, ἔτσι εἶναι καὶ ὁ ἰσχυρότερος κίνδυνος. Εἶναι καὶ τὸ µέσο γιὰ τὴν πτώση του καὶ τὴν ἁµαρτία. Ὁ λόγος σώζει καὶ ὁ λόγος σκοτώνει ὁ λόγος ἐµπνέει καὶ ὁ λόγος δηλητηριάζει. «Ἐνισχύει» τὴν ἀργία, τὴ λιποψυχία καὶ τὴ φιλαρχία καὶ µετατρέπει τὴ ζωὴ σὲ κόλαση. Γίνεται ἡ κυρίαρχη δύναµη τῆς ἁµαρτίας. Αὐτὰ τὰ τέσσερα εἶναι οἱ ἀρνητικοὶ στόχοι τῆς µετανοίας. Τὰ ἐµπόδια ποὺ πρέπει νὰ µετακινηθοῦν ποὺ µόνον ὁ Θεὸς µπορεῖ νὰ τὰ µετακινήσει. Τὸ πρῶτο µέρος τῆς προσευχῆς αὐτῆς λοιπὸν εἶναι µιὰ κραυγὴ ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀβοήθητου ἀνθρώπου ἐνῷ στὴ 3

συνέχεια ἡ προσευχὴ κινεῖται στοὺς θετικοὺς σκοποὺς τῆς µετανοίας. Ἡ Σωφροσύνη Ἂν δὲν περιορίσουµε πράγµα ποὺ συχνὰ καὶ πολὺ λαθεµένα γίνεται τὴν ἔννοια τῆς λέξης «σωφροσύνη» µόνο στὴ σαρκικὴ σηµασία της, θὰ µποροῦσε νὰ γίνει κατανοητὴ σὰν τὸ θετικὸ ἀντίστοιχο τῆς «ἀργίας» ἡ ὁποία εἶναι ἡ ἀδράνεια, τὸ σπάσιµο τῆς διορατικότητας καὶ τῆς ἐνεργητικότητάς µας, ἡ ἀνικανότητα νὰ βλέπουµε καθολικά, σφαιρικά. Ἡ Ταπεινοφροσύνη Ὁ πρῶτος καὶ ὑπέροχος καρπὸς τῆς σωφροσύνης εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη. Μόνο µ αὐτὴ µπορεῖ κανεὶς νὰ δεῖ καὶ νὰ δεχτεῖ τὰ πράγµατα ὅπως εἶναι καὶ ἔτσι νὰ δεῖ τὸ Θεό, τὸ µεγαλεῖό Του, τὴν καλωσύνη Του καὶ τὴν ἀγάπη Του στὸ καθετί. Ἡ Ὑποµονὴ Μετὰ τὴ σωφροσύνη καὶ τὴν ταπεινοφροσύνη, κατὰ φυσικὸ τρόπο, ἀκολουθεῖ ἡ ὑποµονή. Ὁ «φυσικὸς» ἢ «πεπτωκὼς» ἄνθρωπος εἶναι ἀνυπόµονος, γιατὶ εἶναι τυφλὸς γιὰ τὸν ἑαυτό του, καὶ βιαστικὸς στὸ νὰ κρίνει καὶ νὰ καταδικάσει τοὺς ἄλλους. Μὲ τὴ διεσπαρµένη, ἀτελῆ καὶ διαστρεβλωµένη γνώση τῶν πραγµάτων ποὺ ἔχει, µετράει τὰ πάντα µὲ βάση τὶς δικές του προτιµήσεις καὶ τὶς δικές του ἰδέες. Ἀδιαφορεῖ γιὰ τὸν καθένα γύρω του ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, θέλει ἡ ζωή του νὰ εἶναι πετυχηµένη τώρα, αὐτὴ τὴ στιγµή. Ἡ ὑποµονή, βέβαια, εἶναι µιὰ ἀληθινὰ θεϊκὴ ἀρετή. Ὁ Θεὸς εἶναι ὑποµονετικὸς ὄχι γιατὶ εἶναι «συγκαταβατικὸς» ἀλλὰ γιατὶ βλέπει τὸ βάθος ὅλων τῶν πραγµάτων, γιατὶ ἡ ἐσωτερικὴ πραγµατικότητά τους, τὴν ὁποία ἐµεῖς µὲ τὴν τυφλότητά µας δὲν µποροῦµε νὰ δοῦµε, εἶναι ἀνοιχτὴ σ Αὐτόν. Ὅσο πιὸ κοντὰ ἐρχόµαστε στὸ Θεὸ τόσο περισσότερο ὑποµονετικοὶ γινόµαστε καὶ τόσο πιὸ πολὺ ἀντανακλοῦµε αὐτὴ τὴν ἀπέραντη ἐκτίµηση γιὰ ὅλα τὰ ὄντα, πράγµα ποὺ εἶναι ἡ κύρια ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἀγάπη Τέλος, τὸ ἀποκορύφωµα καὶ ὁ καρπὸς ὅλων τῶν ἀρετῶν, κάθε καλλιέργειας καὶ κάθε προσπάθειας, εἶναι ἡ ἀγάπη. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη ποὺ µπορεῖ νᾶ δοθεῖ µόνο ἀπὸ τὸ Θεό, εἶναι τὸ δῶρο ποὺ ἀποτελεῖ σκοπὸ γιὰ κάθε πνευµατικὴ προετοιµασία καὶ ἄσκηση. Ἡ ὑπερηφάνεια Ὅλα αὐτὰ συγκεφαλαιώνονται στὴν τελικὴ αἴτηση τῆς προσευχῆς τοῦ Ἁγίου Ἐφραὶµ µὲ τὴν ὁποία ζητᾶµε: «δώρησαί µοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐµὰ πταίσµατα, καὶ µὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν µου». Ἐδῶ τελικὰ δὲν ὑπάρχει παρὰ µόνο ἕνας κίνδυνος: ἡ ὑπερηφάνεια. Παρ ὅλα αὐτὰ δὲν εἶναι ἀρκετὸ γιὰ µένα νὰ βλέπω τὰ «ἐµὰ πταίσµατα» γιατὶ ἀκόµα καὶ αὐτὴ ἡ φαινοµενικὴ ἀρετὴ µπορεῖ νὰ µετατραπεῖ σὲ ὑπερηφάνεια. Τὰ πατερικὰ κείµενα εἶναι γεµάτα ἀπὸ προειδοποιήσεις γιὰ τὴν ὕπουλη µορφὴ ψευτοευσέβειας ἡ ὁποία στὴν πραγµατικότητα µὲ τὸ κάλυµµα τῆς ταπεινοφροσύνης καὶ τῆς αὐτοµεµψίας µπορεῖ νὰ ὁδηγήσει σὲ µιὰ πραγµατικὰ δαιµονικὴ ὑπερηφάνεια. Ἀλλὰ ὅταν βλέπουµε τὰ δικά µας σφάλµατα καὶ δὲν κατακρίνουµε τοὺς ἀδελφούς µας, ὅταν µὲ ἄλλα λόγια, ἡ σωφροσύνη, ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ὑποµονὴ καὶ ἡ ἀγάπη γίνονται ἕνα σὲ µᾶς, τότε καὶ µόνο τότε ὁ αἰώνιος ἐχθρὸς - ἡ ὑπερηφάνεια- θ ἀφανιστεῖ µέσα µας. Ἀπό τό βιβλίο «Μεγάλη Σαρακοστή», ἐκδόσεις «Ἀκρίτας» Ὑποσηµειώσεις: 1) Κάθε φορὰ ποὺ λέµε ἕνα στίχο τῆς εὐχῆς τοῦ Ὁσίου Ἐφραίµ, κάνουµε µιὰ µεγάλη µετάνοια. Σύνολο τρεῖς. Ὅταν τελειώσουµε αὐτές, κάνου- µε δώδεκα µικρὲς µετάνοιες λέγοντας σὲ καθεµιὰ ἀπὸ αὐτές: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί µοι τῷ ἁµαρτωλῷ, καὶ ἐλέησόν µε». Στὸ τέλος ἐπαναλαµβάνουµε ἄλλη µιὰ φορὰ τὸν τελευταῖο στίχο τῆς εὐχῆς (Ναί, Κύριε Βασιλεῦ ) καὶ πραγµατοποιοῦµε ἄλλη µιὰ µεγάλη µετάνοια. (Ὡρολόγιον τὸ Μέγα, ἐκδ. Ἀποστολικὴ ιακονία, 2003). 2) Ὁ συγγραφέας µεταφράζει ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ κείµενο τὴ λέξη «περιέργεια» µὲ τὴν ἀγγλικὴ λέξη faint-heartedness ποὺ σηµαίνει λιποψυχία, δειλία. 4

ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ Ἀπογευµατινὸ Προσκύνηµα Στὶς 30 Ἰανουαρίου ἡ Ἐνορία µας πραγµατοποίησε ἕνα ἀκόµη ἀπογευµατινὸ προσκύνη- µα στὴν Γυναικεία Ἱ.Μονὴ Ὁσ. Φιλοθέης Ἑκάλης. Ἐκεῖ, ἀφοῦ προσκυνήσαµε τµῆ µα τοῦ Ἱ. Λειψάνου τῆς τιµίας χειρὸς τῆς Ἁγίας, στὴ συνέχεια τελέσαµε τὸν Ἑσπερινό. Κατόπιν, ἀφοῦ λάβαµε τὸ καθιερωµένο κέρασµα, ἐπιστρέψαµε πλήρεις εὐλογιῶν ἀπὸ τὴν θαυµατουργὸ Ὁσιοµάρτυρα Φιλοθέη στὴν Κυψέλη. Ἁγίου Παντελεήµονος Κοκκιναρᾶ Πεντέλης, ὅπου θὰ τελέσουµε τὴν Ἀκο λουθία τῶν Χαιρετισµῶν. ηλώσεις συµµετοχῆς στὴν Στέγη Γε ρόν - των καθηµερινῶς 9.00π.µ. - 1.00µ.µ. Πληροφορίες κ.μαίρη εληβάνη στὸ τηλ.: 210-8227845. Ἀναχώρηση: 5.15µ.µ. Ἐπίσκεψη Λεοντείου Λυκείου Ν. Σµύρνης στὴν Στέγη µας Σηµειωτέον ὅτι στὴν Ἱ. Μονὴ αὐτὴ λειτουργεῖ ἀπὸ τὸ 1963 οἰκοτροφεῖο, στὸ ὁποῖο ἔχουν φιλοξενηθεῖ µέχρι σήµερα πάνω ἀπὸ 400 κορίτσια 4-18 ἐτῶν. Τὸ ἵδρυµα ὅπως καὶ ἡ Μονὴ δηµιουργήθηκε ἀπὸ τὸν ἀείµνηστο Ἀρχιµ. Κοσµᾶ Καράµπελα, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε καὶ ὁ ἐµπνευστὴς γιὰ ὅλες αὐτὲς τὶς ψυχές, µοναχὲς καὶ λαϊκούς, ποὺ βοήθησαν στὴν δη- µιουργία καὶ συνέχισή του. Σ αὐτὸ διακόνησαν καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ διακονοῦν οἱ ἀδελφὲς τῆς Μονῆς καθὼς καὶ ἐθελοντές, παρέχοντας κάθε δυνατὴ ἐνίσχυση στὰ κορίτσια αὐτά, κυρίως χρι στιανικὴ ἀνατροφή, ἐνῷ µεριµνοῦν καὶ γιὰ µετὰ τὴν ἐνηλικίωσή τους εἴτε µὲ τὸ νὰ τὰ βοηθοῦν στὴν συνέχιση τῶν σπουδῶν τους εἴτε µὲ τὸ νὰ τοὺς ἐξασφαλίζουν τὴν οἰκογενειακὴ ἀποκατάστασή τους. Τὰ χρήµατα ποὺ συγκεντρώθηκαν ἀνῆλθαν στὰ 738,00 καὶ κατατέθηκαν στὸ Ε.Φ.Τ. µας ὑπὲρ τῆς Στέγης Γερόντων. Ἡ Ἐνορία µας διοργανώνει µία ἀκόµη ἀπογευµατινὴ προσκυνηµατικὴ ἐκδροµὴ τὴν Παρασκευὴ 26 Φεβρουαρίου στὴν Ἱ. Μονὴ Τὴν Παρασκευὴ 29 Ἰανουαρίου 2010, γιὰ ἄλλη µία φορὰ καὶ στὸ πλαίσιο τῆς «ἐτήσιας ἐξόρµησης ἀγάπης» ποὺ ἔχει καθιερώσει τὸ Λεόντειο Λύκειο Ν. Σµύρνης, ἐπισκέφθηκαν τὶς περιθαλπόµενες κυρίες µας στὴν Στέγη Γερόντων, µαθητὲς ἀπὸ ἕνα τµῆµα τῆς Α Λυκείου. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ χρη µατικὰ ποσὰ ποὺ κατατέθηκαν, πολλὰ παιδιὰ ἔφεραν µαζί τους τρόφιµα καὶ διάφορα εἴδη πρώτης ἀνάγκης. Ἀξίζει ἐδῶ νὰ ἀναφέρουµε τὴν ἄψογη συµπεριφορὰ τῶν 5

ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ παιδιῶν, ποὺ µὲ τὴν καθοδήγηση τῶν συνοδῶν τους, ὄχι µόνο δὲν δηµιούργησαν προβλήµατα καὶ φασαρίες, ἀλλὰ ἀντίθετα µὲ πολλή ἀγάπη περιέβαλαν τὶς περιθαλπόµενες κυρίες µας. Ἦταν καὶ πάλι συγκινητικὴ ἡ παρουσία τους ἀνάµεσά µας καὶ οἱ κυρίες µας χαίρονται πάντα τὴν ἐπίσκεψή τους. Στοὺς µαθητὲς τοῦ Λεοντείου Λυκείου ποὺ ἐπισκέφθηκαν τὴ Στέγη µας, διανεµήθηκε ὡς εὐλογία ἕνα µικρὸ προσευχητάριο καὶ στοὺς καθηγητὲς ποὺ συνόδευαν τὰ παιδιά, βιβλία καὶ τὸ ἡµερολόγιο τσέπης τῆς ἐνορίας µας. Ὁµιλίες Τὸν τελευταῖο µῆνα στὰ πλαίσια τῶν συνάξεων τῶν νέων τῆς Ἐνορίας µας, ποὺ λαµβάνει χώρα κάθε ευτέρα βράδυ µετὰ τὴν τέλεση τοῦ Ἀποδείπνου, πραγµατοποιήθηκαν οἱ ἑξῆς ὁµιλίες: Τῆς πρεσβυτέρας Μαρίας Κολιαδήµα-Χο- µπιτάκη µὲ τίτλο: «Τὸ Τριώδιο στὴ ζωή µας», τῆς καθηγήτριας κ.μαριάντας Καφετζοπούλου «Περὶ λογισµῶν (ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Φιλοκαλίας, παραδείγµατα ἀπὸ τὸν Γέροντα Παΐσιο)», καὶ τοῦ φιλολόγου κ. Φλώρου Σιγάλα «Ὁ Χριστὸς στὴν Ἄπω Ἀνατολή». Ἐπίσης ὁ π.φιλόθεος ὁµίλησε τὴν Κυριακὴ 7 Φεβρουαρίου στὴν αἴθουσα τοῦ Ἀπ. Παύλου (Αἰγίνης 80) µὲ θέµα: «µνεία τῆς ευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου». Ἱ. Εὐχέλαιο Τὴν Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου τελέσθηκε στὸν Ναό µας τὸ Ἱ. Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Μετὰ τὸ πέρας του πραγµατοποιήθηκε ἡ ἑβδοµαδιαία σύναξη µελέτης Ἁγ. Γραφῆς µὲ τὸν π. Γεράσιµο. Τὸ Ἱ. Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου θὰ τελεσθεῖ καὶ στὸ Ἱ. Παρεκκλήσιο Ἁγ. Ἀποστόλων Κανάρη τὴν ευτέρα 22 Φεβρουαρίου. Θὰ ἀκολουθήσει ὁµιλία µὲ θέµα: «Τὸ Τριώδιο στὴ ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ». Ὥρα ἐνάρξεως: 5.00µ.µ. Νέες Ἀρχιερατικὲς Περιφέρειες Κατόπιν ἀποφάσεως τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου µας κ.κ.ἱερωνύµου ἀναδιαρθρώθηκαν οἱ διοικητικὲς περιφέρειες τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ ἀπὸ 13 δηµιουργήθηκαν 21. Μεταξὺ αὐτῶν δηµιουργήθηκε Ἀρχιερατικὴ Περιφέρεια Κυψέλης (ἡ 10η) µὲ 5 Ἐνορίες καὶ 4 Παρεκκλήσια, στὴν ὁποία διορίστηκε Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος ὁ Προϊστάµενος τῆς Ἐνορίας µας π.φιλόθεος. Ἑορτὴ Ὁσ. Φιλοθέης Ἀπὸ ἐτῶν ἔχει καθιερωθεῖ ἡ µνήµη τῆς Ὁσιοµάρτυρος Φιλοθέης τῆς Ἀθηναίας νὰ εἶναι ἀφιερωµένη στὰ φιλανθρωπικὰ Ἱδρύµατα τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καὶ τῶν Ἐνοριῶν της. Κατ αὐτὴν τελοῦµε καὶ στὴν Στέγη Γερόντων τῆς Ἐνορίας µας τὸ Μνηµόσυνο τῶν ἀειµνήστων Κτιτόρων, ωρητῶν καὶ Εὐεργετῶν. Ἐφέτος ὅµως ἡ µνήµη της συµπίπτει καθηµερινὴ ἡµέρα ἐντὸς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὁπότε θὰ τελεσθεῖ Προηγιασµένη Θεία Λειτουργία κατὰ τὴν ὁποῖα δὲν τελοῦνται Μνηµόσυνα. Ἐπειδὴ µάλιστα ἡ Λειτουργία αὐτὴ δὲν µπορεῖ νὰ τελεσθεῖ στὸ Παρεκκλήσιο τῆς Στέγης Γερόντων (λόγῳ καὶ τῆς σχετικῆς ἀπαγορεύσεως µεταφορᾶς Προηγιασµένων ἀπὸ τὸν ἕναν Ναὸ στὸν ἄλλον) τὸ σχετικὸ Μνηµόσυνο τῶν Κτιτόρων θὰ τελεσθεῖ τὸ Σάββατο 27 Φεβρουαρίου στὸ Ἱ. Παρεκκλήσιο Ἁγ. Νεκταρίου τῆς Στέγης Γερόντων. Ἐπίσης θὰ λάβει χώρα Ἀρτοκλασία ὑπὲρ τῶν περιθαλποµένων, ἐθελοντῶν, τοῦ Προσωπικοῦ καὶ τῶν εὐεργετῶν καὶ δωρητῶν αὐτοῦ. Ἱερὰ Ἀγρυπνία Τὴν Τρίτη 23 πρὸς Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου θὰ τελεσθεῖ στὸν Ναό µας Ἱ. Ἀγρυπνία εἰς τιµὴν καὶ µνήµη τῆς Α καὶ Β Εὑρέσεως τῆς Τιµ.Κεφαλῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόµου µετὰ Προηγιασµένης Θείας Λειτουργίας. Ὥρα ἐνάρξεως: 9.00µ.µ. Τὸ πρωὶ τῆς Τετάρτης δὲν θὰ τελεσθεῖ Θεία Λειτουργία. 6

ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ ÍÅÁ Ὅπως κάθε χρόνο, ἔτσι καὶ ἐφέτος τὸ Ἐνοριακὸ Φιλόπτωχο Ταµεῖό µας δηµοσιεύει τὸν Ἀπολογισµὸ τοῦ παρελθόντος οἰκονοµικοῦ ἔτους µὲ σκοπὸ τὴν ἐνηµέρωση τῶν ἐνοριτῶν µας καὶ ὅλων τῶν φίλων τοῦ φιλανθρωπικοῦ Ἱδρύµατος ποὺ συντηροῦµε, δηλαδὴ τῆς Στέγης Γερόντων. Καὶ αὐτὸ γιὰ νὰ ἔχουν µιὰ σαφὴ εἰκόνα τῶν οἰκονοµικῶν µας, ἀφοῦ µέσω τῆς Στέγης διακινοῦνται ὅπως διαφαίνεται µεγάλα χρηµατικὰ ποσά. Ἀπολογισµὸς Ε.Φ.Τ. ΕΣΟ Α Ὑπόλοιπο 31/12/08 64.668,65 Ἐνοίκια ἀκινήτων 24.499,00 ωρεὲς συντάξεις τροφίµων 613.567,28 ωρεὲς τρίτων 96.245,07 ίσκοι 2.956,90 Κυτία 17.746,29 Ἐκδροµὲς 1.510,00 Τόκοι καταθέσεων 233,66 ιάφορα ἔκτακτα ἔσοδα 50,00 Κρατικὲς ἐπιχορηγήσεις 9.000,00 Προϊὸν Ἐράνου Ἀγάπης 2008 8.100,00 Ἀναλήψεις 33.593,80 Καταθέσεις 10.103,00 Σύνολον 838.576,85 ΕΞΟ Α Πάγια - ἐξοπλισµὸς 5.667,61 Μισθοδοσία Προσωπικοῦ 291.001,40 Πληρωµὲς πρὸς Ι.Κ.Α. 168.026,82 Πληρωµὲς πρὸς Ἐφορία 21.005,43 Ἐπισκευὲς καὶ συντηρήσεις 16.365,46.Ε.Κ.Ο. Φυσ. Ἀέριο Πλυντήριο κ.ἄ. 43.226,47 ωρεὲς - Βοηθήµατα Ε.Φ.Τ. 19.178,10 Ἔντυπα καὶ γραφικὴ ὕλη 6.559,76 ιάφ. προµήθειες - ἀναλ. ὑλικὰ 123.514,32 ιάφ. ἔξοδα κοινόχρ. δαπάνες 56.860,63 Ἔξοδα κληροδοτηµάτων ἀκινήτων 11.941,18 Εἰσφορὰ 37% Ἐράνου πρὸς ΓΦΤ 2.997,00 Ἀναλήψεις 33.593,80 Καταθέσεις 10.103,00 Σύνολον 766.344,18 Τὸ ἐξ 72.232,67 ὑπόλοιπο σὲ νέα χρήση εἶχε ἀναλυτικῶς ὡς ἑξῆς: 54.722,69 στὸν Τραπεζικὸ λογαριασµὸ τοῦ Ε.Φ.Τ. καὶ 17.509,98 µετρητά. 7

ΔΩΡΕΕΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΤΕΓΗ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Ἀνώνυµος... 100,00 Ἀνώνυµος... 100,00 Ἀνώνυµος... 100,00 Ἀνώνυµος... 150,00 Ἀνώνυµος... 50,00 Ἀνώνυµος... 50,00 Ἀνώνυµος... 50,00 Βέρρος Ἀθανάσιος... 300,00 Γεωργακόπουλος Κωνσταντῖνος... 120,00 Ἔρανος Ἀγάπης 2009... 5.395,95 Ζαµπουνιέρη-Βασιλείου Σταµατία... 150,00 Ζαρµακούπη Εὐδοκία... 200,00 Καβουλάκου Νταίζη... 150,00 Καλογεροπούλου Ἀφροδίτη... 150,00 Κανελλοπούλου ανάη... 50,00 Κανελλοπούλου Εὐγενία... 50,00 Κανελλοπούλου Ἰωάννα... 450,00 Κοψαχείλης Χαρίλαος... 50,00 Κωνσταντίνου Κωνσταντίνα... 100,00 Λαγκαδάκης ηµήτριος... 120,00 Λεόντειο Λύκειο Ν. Σµύρνης... 150,00 Λιοπύρης Κωνσταντῖνος... 250,00 Μαλικούτη Ἀθανασία... 50,00 Μαρούγκα Ἑλένη... 150,00 Μαυροβουνιώτου Εὐαγγελία... 100,00 Οἰκονοµίδου Οὐρανία... 50,00 Παναγιωτόπουλος Ἠλίας... 500,00 Παπαγεωργάκη Βασιλικὴ... 300,00 Παπάζογλου Ἰωάννα... 100,00 Προσκύνηµα εἰς Ἱ.Μ. Ἁγ.Φιλοθέης Ἑκάλη... 738,00 Τόγια Μαρία... 50,00 Τόπακα Μαρία... 100,00 Τρέπας Χρῆστος... 180,00 Χαβέζη-Ζώγα Εἰρήνη... 500,00 Χατζηδάκη Σµαράγδα... 90,00 Χατζοπούλου Μαίρη... 50,00 Ψύλλα Μαρία... 100,00 ιάφοροι ωρηταὶ... 75,00 ίσκοι Ἱ. Παρ/σίου Ἁγ. Ἀποστόλων-Κανάρη... 255,90 Οἱ Χαιρετισµοὶ Κάθε Παρασκευὴ θὰ τελεῖται στὸ Ναό µας ἡ πρώτη Ἱ. Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισµῶν στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο στὶς 5.00µ.µ. καὶ ἡ δεύτερη στὶς 7.15 µ.µ. Μέγα Ἀπόδειπνο Τὸ Μεγάλο Ἀπόδειπνο τῆς ευτέρας θὰ τελεῖται στὶς 8.00 µ.µ. τὶς ὑπόλοιπες ἡµέρες στὶς 5.30 µ.µ. καὶ ἀπὸ 1ης Μαρτίου στὶς 6.00 µ.µ. Περισσότερες φωτογραφίες καί νέα στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἐνορίας µας: www.agiosgeorgios-kypselis.gr ÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÅÍÏÑÉÁÓ ÁÃÉÏÕ ÃÅÙÑÃÉÏÕ ÊÕØÅËÇÓ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ - ÕÐÅÕÈÕÍÏÓ: Ἀñ éµ. ÖÉËÏÈÅÏÓ Ì. ÍÉÊÏËÁÊÇÓ Ô.Ê. 113 61 ÊõøÝëç, Ôçë. 210-82.12.667 ôçë. 210-34.76.090 ÅÊÄÏÔÉÊÇ ÐÁÑÁÃÙÃÇ: ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ