ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ EFG EUROBANK ERGASIAS

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ EFG EUROBANK ERGASIAS. Σταρόγιαννης 1, Ι. Καζάκου 1, I. Παππάς 1, Π. Αντωνακόπουλος 2, Β. Καραµπούλα 2, Φ. Κουρµούσης 2, Μ.Κ. Καρασούλας 2 1 EFG Eurobank Ergasias Α.Ε., Όθωνος 8, 105 57, Αθήνα 2 ΕΝΝΟΥΣ ΕΠΕ, 3ης Σεπτεµβρίου 53, 104 33, Αθήνα KEYWORDS: ISO 14001, Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης, ΣΠ, Εφαρµογή, Τραπεζικός Οργανισµός, Περιβαλλοντικοί δείκτες ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια της εφαρµογής Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης, η EFG Eurobank Ergasias προχώρησε σε λειτουργικές και διαχειριστικές αλλαγές υιοθετώντας και συστηµατοποιώντας δράσεις όπως η ανακύκλωση χαρτιού σε καταστήµατα και κτίρια, αναπτύσσοντας πολιτική δηµιουργίας πράσινων προϊόντων και διαχείρισης περιβαλλοντικού πιστωτικού κινδύνου. Η κοινή αυτή µελέτη που διενεργήθηκε από στελέχη της Τράπεζας και της Συµβούλου εταιρείας, παρουσιάζει τα στάδια, τις δυσκολίες, τα επιτεύγµατα και τα συµπεράσµατα από το σηµαντικό αυτό έργο. Αναδεικνύει τις πτυχές που έχουν την ουσιαστικότερη σηµασία για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων ενός Τραπεζικού Οργανισµού µέσα από την εµπειρία που αναπτύχθηκε. IMPLEMENTATION OF ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM BY EFG EUROBANK ERGASIAS D. Starogiannis 1, I. Kazakou 1, I. Pappas 1, P. Antonakopoulos 2, V. Karamboula 2, F. Kourmoussis 2, Μ.Κ. Karasoulas 2 1 EFG Eurobank Ergasias S.A., 8, Othonos Str., 105 57, Athens 2 ENNOUS LTD, 53, 3rd September Str., 104 33, Athens KEYWORDS: ISO 14001, Environmental Management System, Implementation, EMS, Banking Organization, Environmental indicators SUMMARY EFG Eurobank Ergasias has performed managerial and functional changes required to develop, amongst others, a systematic waste paper management in its branches and buildings but also to adopt a policy for the development of green products and management of environmental risk, for the implementation of the Environmental Management System. This joint paper by EFG Eurobank Ergasias executives and consultants presents the phases, difficulties, successes and conclusions of this major project. It brings to surface the aspects, which are most significant for the promotion of the improvement of the environmental performance of a financial institution through the experience assimilated. 1

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύµφωνα µε τους Hinterberg et al, για µια µακρά περίοδο οι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί δεν συµµετείχαν ενεργά στη βιώσιµη ανάπτυξη [1]. Από τις αρχές, όµως, της δεκαετίας του 1990, έχουν, προοδευτικά, αρχίσει να λαµβάνουν υπόψη τους σοβαρά τα περιβαλλοντικά θέµατα, εφαρµόζοντας πολλές φορές συστήµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Το γεγονός αυτό θεωρείται ότι οφείλεται σε λόγους υγιούς επιχειρηµατικής σκέψης και ευαισθησίας των τραπεζών (sound business) αφενός, και αφετέρου στην αυξανόµενη ευαισθησία που αναπτύσσουν οι θεσµικοί επενδυτές (institutional investors) απέναντι στην κοινωνία. Καταλυτικό ρόλο για την αλλαγή αυτή έχει παίξει [2] η ιακήρυξη του Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών για το Περιβάλλον, για τους Χρηµατοπιστωτικούς και Ασφαλιστικούς Οργανισµούς, η οποία µέχρι τον Ιούλιο του 2004 είχε υπογραφεί από 162 Χρηµατοπιστωτικούς Οργανισµούς [3]. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσουµε να αποδώσουµε τις έννοιες περιβάλλον προστασία του περιβάλλοντος σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης - για ένα τραπεζικό οργανισµό. Σύµφωνα µε την Ένωση των Περιβαλλοντικών Τραπεζιτών (Environmental Bankers Association EBA), υπάρχουν έξι θέµατα τα οποία συνθέτουν την έννοια «προστασία του περιβάλλοντος» και έχουν σηµασία για τις τράπεζες και τους χρηµατοοικονοµικούς οργανισµούς. Tα εν λόγω θέµατα είναι [4]: 1. Η αναγνώριση και διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων των τραπεζικών εργασιών. 2. Η χρηµατοδότηση των πελατών για την ανάπτυξη περιβαλλοντικών υποδοµών. 3. Οι εσωτερικές λειτουργίες ανακύκλωσης και βιώσιµης ανάπτυξης. 4. Η κοινωνική ευθύνη. 5. Το marketing. 6. Η χρηµατοδότηση βιώσιµων (sustainable) προϊόντων. Τα ίδια θέµατα εµφανίζονται ελαφρά τροποποιηµένα, σε αναφορά που συντάχθηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή [5], όπου πολύ εύστοχα καταγράφονται οι ρόλοι τους οποίους ένας χρηµατοπιστωτικός οργανισµός καλείται να αναλάβει έναντι του περιβάλλοντος. Οι ρόλοι αυτοί, ακούσιοι ή εκούσιοι, είναι : Ο ρόλος του εκτιµητή που εκτιµά περιβαλλοντικούς κινδύνους και υπολογίζει αποδόσεις. Ο ρόλος του λήπτη των περιβαλλοντικών αλλαγών και των ρευστοποιηµένων περιβαλλοντικών κινδύνων. Ο ρόλος του καινοτόµου που αναπτύσσει νέα χρηµατοπιστωτικά προϊόντα για την υποστήριξη της βιώσιµης ανάπτυξης. Ο ρόλος του ρυπαίνοντος-καταναλωτή που καταναλώνει φυσικούς πόρους. Ο ρόλος του επενδυτή που παρέχει τις επενδύσεις που χρειάζονται για την επίτευξη της βιώσιµης ανάπτυξης. Ο ρόλος του ισχυρού ενδιαφερόµενου µέρους που ως µέτοχος και δανειστής µπορεί να επηρεάσει τις διοικήσεις των επιχειρήσεων αλλά και να αναλάβει πιστωτικούς κινδύνους. Ενδεχοµένως αρκετές τράπεζες έχουν ήδη υιοθετήσει συστήµατα ανακύκλωσης υλικών και εκλογικευµένης διαχείρισης της κατανάλωσης ενέργειας. Η Credit Suisse όµως ήταν η πρώτη Τράπεζα που εφάρµοσε ένα ολοκληρωµένο Σύστηµα ιαχείρισης Περιβάλλοντος, όπως αυτό ορίζεται στο διεθνές πρότυπο ISO 14001 και πιστοποιήθηκε µε ISO 14001: 1996 το 1997. Από τότε έχουν ακολουθήσει το παράδειγµά της και άλλες τράπεζες. Η ειδοποιός διαφορά ανάµεσα στην εφαρµογή φιλικά περιβαλλοντικών πρακτικών ή αποσπασµατικών συστηµάτων που ωφελούν το περιβάλλον και στην ανάπτυξη και υιοθέτηση ενός Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης κατά το πρότυπο ISO 14001, είναι ότι µε το δεύτερο αντιµετωπίζεται το θέµα διεξοδικά, ολοκληρωµένα και συστηµατικά σε όλα τα επίπεδα λαµβάνοντας υπόψη τις άµεσες και τις έµµεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον. 2

2. H EFG EUROBANK ERGASIAS ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias απασχολεί 8.500 εργαζόµενους και δραστηριοποιείται στους τοµείς της τραπεζικής ιδιωτών πελατών (δίκτυο καταστηµάτων, καταναλωτική πίστη, επαγγελµατική πίστη) και της τραπεζικής επιχειρήσεων (χρηµατοδότηση µεγάλων και µεσαίων επιχειρήσεων). Ως ένδειξη της δέσµευσής της στην προστασία του περιβάλλοντος, η Eurobank ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2003 την επίσηµη περιβαλλοντική της πολιτική, ενώ από την άνοιξη του 2004 εφαρµόζει στην Αττική ένα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης που ακολουθεί τις προδιαγραφές του ISO 14001 και έλαβε, για πρώτη φορά στον τραπεζικό κλάδο στην Ελλάδα, σχετική πιστοποίηση από τον ΕΛΟΤ το Σεπτέµβριο 2004. Σκοπός του Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) είναι η προστασία του περιβάλλοντος από τις άµεσες αλλά και έµµεσες επιπτώσεις που έχουν οι λειτουργίες και οι δραστηριότητες της Τράπεζας σε αυτό, καθώς και η υποστήριξη και προώθηση περιβαλλοντικά φιλικών δράσεων. Η έναρξη του έργου έγινε τον Οκτώβριο του 2003 και για την ανάπτυξη του συστήµατος η Τράπεζα ξεκίνησε συνεργασία µε την εξειδικευµένη εταιρεία συµβούλων ΕΝΝΟΥΣ ΕΠΕ. Από την πλευρά της Τράπεζας συστάθηκε : Οµάδα Έργου (Project Team PT) η οποία εργάστηκε στενά µε τους συµβούλους για το σχεδιασµό, την ανάπτυξη και εφαρµογή του συστήµατος, Επιτροπή Περιβαλλοντικής Ανασκόπησης (Environmental Steering Committee ESC) η οποία αποτελεί το ανώτατο διοικητικό όργανο του ΣΠ της Τράπεζας. Η Επιτροπή Περιβαλλοντικής Ανασκόπησης αποτελείται από υψηλόβαθµα στελέχη, είναι υπό την προεδρία του Γενικού ιευθυντή Εργασιών, Τεχνολογίας & Οργάνωσης της Eurobank και διευθύνεται, όπως άλλωστε το ίδιο το Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης, από το ιευθυντή Περιβάλλοντος. 3. ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 3.1 ιαγνωστική Επιθεώρηση Βάση του σχεδιασµού και της ανάπτυξης του ΣΠ, αποτέλεσε η αρχική διαγνωστική επιθεώρηση [6], η οποία σκόπευε, στον προσδιορισµό του βαθµού συµµόρφωσης των δραστηριοτήτων και λειτουργιών της Τράπεζας έναντι των απαιτήσεων του προτύπου ISO 14001. Πιο συγκεκριµένα, η διαγνωστική επιθεώρηση σκόπευε : Στον προγραµµατισµό ενεργειών σχετικά µε το περιβάλλον. Στη συλλογή πληροφοριών, εντύπων και άλλων εγγράφων σχετικών µε το περιβάλλον Στον προσδιορισµό των ελλείψεων σε σχέση µε τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 14001. Στη διαπίστωση της πληρότητας εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Στον εντοπισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των περιβαλλοντικών θεµάτων της τράπεζας Στη διερεύνηση των δυνατοτήτων υλοποίησης περιβαλλοντικών ενεργειών. Αρχικά, σχεδιάστηκε αναλυτικό ερωτηµατολόγιο µε βάση τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 14001. Το ερωτηµατολόγιο αυτό απαντήθηκε από την Τράπεζα και τα αποτελέσµατα παρουσιάστηκαν στην ESC. ιεξήχθησαν δειγµατοληπτικές επιθεωρήσεις κτιρίων και καταστηµάτων της Τράπεζας εντός του Νοµού Αττικής και στάλθηκαν ερωτηµατολόγια σε όλα τα υποκαταστήµατα του Νοµού. Οι απαντήσεις στα ερωτηµατολόγια, ελήφθησαν υπόψη κατά το σχεδιασµό και εγκατάσταση του συστήµατος. 3

3.2 Περιβαλλοντικές πλευρές και σκοποί της τράπεζας Με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τη διαγνωστική επιθεώρηση, αναλύθηκαν οι δραστηριότητες, τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι λειτουργίες της Τράπεζας και εντοπίστηκαν οι περιβαλλοντικές πλευρές, δηλαδή τα στοιχεία εκείνα που έχουν ή µπορεί να έχουν επίδραση στο περιβάλλον. Κατά το σχεδιασµό των ΣΠ θα πρέπει να εντοπίζονται οι περιβαλλοντικές πλευρές τις οποίες ένας οργανισµός µπορεί να ελέγξει και στις οποίες µπορεί να αναµένεται ότι έχει δυνατότητα παρέµβασης [6]. Οι περιβαλλοντικές πλευρές της Τράπεζας διαχωρίζονται σε αυτές που προέρχονται από τις λειτουργίες της ίδιας της τράπεζας (άµεσες) και σε αυτές που συνδέονται µε τις δραστηριότητες πελατών και υπεργολάβων της (έµµεσες). Στις έµµεσες περιβαλλοντικές πλευρές της Τράπεζας αποδόθηκε η ίδια βαρύτητα µε αυτή που αποδόθηκε στις άµεσες [7], καθώς ισχύει ότι για τους µη βιοµηχανικούς οργανισµούς, όπως οι τοπικές αρχές ή τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, είναι σηµαντικό να συνεκτιµούνται επίσης οι περιβαλλοντικές πτυχές (σ.σ. πλευρές) που συνδέονται µε τις βασικές τους επιχειρηµατικές δραστηριότητες. Ένα αρχείο καταγραφής που περιορίζεται στις περιβαλλοντικές πτυχές του χώρου και των εγκαταστάσεων ενός οργανισµού δεν θεωρείται επαρκές. [8]. Για την αντιµετώπιση και αξιοποίηση των σηµαντικών της περιβαλλοντικών πλευρών, η Τράπεζα έθεσε τους εξής περιβαλλοντικούς σκοπούς: Μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Μείωση και ορθή διαχείριση αποβλήτων. Συµµετοχή προσωπικού σε δράσεις αναβάθµισης του περιβάλλοντος. ηµιουργία πράσινων τραπεζικών προϊόντων. ιαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων (Environmental Risk Management). Για την υλοποίηση των περιβαλλοντικών σκοπών, η EFG Eurobank Ergasias έθεσε συγκεκριµένους ποσοτικούς όπου ήταν δυνατόν στόχους, καθώς και προγράµµατα επίτευξης αυτών. Για κάθε στόχο ορίστηκε υπεύθυνος παρακολούθησης και για κάθε περιβαλλοντικό πρόγραµµα ορίστηκε οµάδα παρακολούθησης και υλοποίησής 4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Το χαρακτηριστικό που προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στο ΣΠ της EFG Eurobank Ergasias είναι η εκτεταµένη εφαρµογή του και ο µεγάλος αριθµός εργαζοµένων που εµπλέκονται. Συγκεκριµένα, το σύστηµα εφαρµόζεται σε όλες τις δραστηριότητες και τα τµήµατα της Τράπεζας, σε όλα τα κτίρια και καταστήµατα και από όλους τους υπαλλήλους στην Αττική. Σηµαντικό τµήµα αποτέλεσε η δηµιουργία µιας οργανωτικής δοµής (βλέπε Σχήµα 1) η οποία θα διασφάλιζε τη συνεχή καλή λειτουργία του συστήµατος, προϋποθέτοντας τη σωστή κατανοµή ευθυνών, µε απώτερους σκοπούς, την εφαρµογή της περιβαλλοντική πολιτικής, τη διάχυση των αποτελεσµάτων της εφαρµογής του ΣΠ εντός της Τράπεζας, αλλά και τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων. Η κεντρική µονάδα η οποία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία του ΣΠ που εφαρµόζει η EFG Eurobank Ergasias είναι το Γραφείο Περιβάλλοντος του οποίου ηγείται ο ιευθυντής Περιβάλλοντος. Ο ιευθυντής Περιβάλλοντος έχει την ευθύνη για τη λειτουργία του ΣΠ και εξασφαλίζει ότι το σύστηµα εφαρµόζεται, ανασκοπείται και αναβαθµίζεται διαρκώς. Επίσης, εξασφαλίζει ότι η περιβαλλοντική πολιτική αναλύεται σε περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους και ότι οι µη συµµορφώσεις αναγνωρίζονται και διορθώνονται αποτελεσµατικά και αποδοτικά, εντός των καθορισµένων χρονικών ορίων. 4

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ RETAIL BANKING ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ WHOLESALE BANKING ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ FINANCE STRATEGY ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ RISK MANAGEMENT ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΧΗΜΑ 1. Περιβαλλοντική οργανωτική δοµή της EFG Eurobank Ergasias Συνοπτικά, ορίστηκαν υπεύθυνοι περιβάλλοντος οι οποίοι συντονίζουν τις δραστηριότητες που σχετίζονται µε την εφαρµογή και συντήρηση του ΣΠ στις µονάδες που εργάζονται. Ανατέθηκαν υπευθυνότητες, για την επίβλεψη των δράσεων ανακύκλωσης, για την παρακίνηση του προσωπικού να συµµετέχει σε περιβαλλοντικές δράσεις της Τράπεζας, αλλά και για την αναφορά των διορθωτικών και προληπτικών δράσεων στον υπεύθυνο περιβάλλοντος του δικτύου καταστηµάτων. Τέλος, η Νοµική Υπηρεσία της Τράπεζας ανέλαβε την ανεύρεση και συλλογή της ελληνικής και κοινοτικής περιβαλλοντικής νοµοθεσίας, η οποία αποτελεί σηµαντικό παράγοντα στην αποτελεσµατική εφαρµογή των ΣΠ [9]. 4.1 Εκπαίδευση / Ευαισθητοποίηση / Επικοινωνία Η ιεύθυνση Εκπαίδευσης της EFG Eurobank Ergasias συνέβαλε καθοριστικά και οργάνωσε σεµινάρια εκπαίδευσης των εργαζόµενων που ανέλαβαν περιβαλλοντικές αρµοδιότητες. Κατά την εκπαίδευση, τονίστηκε: η σηµασία της προστασίας του περιβάλλοντος, οι τρόποι µε τους οποίους το επηρεάζει η Τράπεζα, τα οφέλη από τη σωστή εφαρµογή του ΣΠ, αλλά και ο ρόλος του καθενός στη λειτουργία του ΣΠ, για την επίτευξη του στόχου που έθεσε η Τράπεζα να βελτιώνει συνεχώς την περιβαλλοντική επίδοσή της. Το υλικό της εκπαίδευσης αναρτήθηκε στο intranet της Τράπεζας. Επίσης, συµπεριλήφθηκε σχετική περιβαλλοντική ενότητα σε πολλές τραπεζικές εκπαιδεύσεις. Μέσω του intranet και µε τη χρήση των εσωτερικών σηµειωµάτων, το Γραφείο Περιβάλλοντος συνεχώς αποστέλλει πληροφορίες για την περιβαλλοντική διαχείριση, αλλά και ενηµερώσεις για διάφορα περιβαλλοντικά θέµατα. Επίσης, η Τράπεζα σε συνεργασία µε περιβαλλοντική οργάνωση 5

διοργάνωσε εθελοντική δράση και συγκεκριµένα καθαρισµό µίας από τις ακτές της Αττικής τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Μέσω του intranet και των Υπευθύνων Περιβάλλοντος ενηµερώθηκε και προσκλήθηκε όλο το προσωπικό. Επιπρόσθετα, µέσω του περιοδικού της τράπεζας EUROBANKER, γίνονται συνεχείς αναφορές σε περιβαλλοντικά θέµατα, στη λειτουργία και στο ρόλο του Γραφείου Περιβάλλοντος, αλλά και στον τρόπο µε τον οποίο ο καθένας µπορεί να προτείνει είτε την ανάληψη περιβαλλοντικής δράσης είτε θέµατα για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης της Τράπεζας. 4.2 Λειτουργικός έλεγχος των δραστηριοτήτων της Τράπεζας Τα περιβαλλοντικά θέµατα που προκύπτουν, εµπίπτουν σε όλες τις ιευθύνσεις / Μονάδες της Τράπεζας, καθώς αναγνωρίζοντας τις άµεσες πλευρές εξετάζουµε τις κτιριακές υποδοµές, τις προµήθειες, τους υπεργολάβους, την ασφάλεια, τα πάγια στοιχεία, την κατανάλωση ενέργειας. Για την αντιµετώπιση των έµµεσων επιπτώσεων, έχουµε τη συµµετοχή του risk management, των πιστωτικών καρτών και την ανάπτυξη νέων προϊόντων. 4.2.1 Αντιµετώπιση των άµεσων περιβαλλοντικών πλευρών Στην εφαρµογή του ΣΠ της EFG Eurobank Ergasias εµπλέκονται αρκετές ιευθύνσεις / Τµήµατα της Τράπεζας, από τις οποίες άλλες έχουν κύριο και άλλες υποστηρικτικό ρόλο. Κύριο ρόλο έχει αναλάβει η νεοσυσταθείσα Υπηρεσία Ανακύκλωσης της Τράπεζας, η οποία είναι υπεύθυνη για την εφαρµογή των διαδικασιών που σχετίζονται µε την ανακύκλωση. Ανακύκλωση χαρτιού έχει ξεκινήσει σε πολλά κτίρια / καταστήµατα της Τράπεζας στην Αττική και εξειδικευµένη εταιρεία πραγµατοποιεί την αποκοµιδή των ανακυκλώσιµων χαρτιών και άλλων χάρτινων υλικών. Σε κάθε όροφο, έχει τοποθετηθεί κατάλληλος κάδος όπου, στο τέλος της ηµέρας, ο κάθε υπάλληλος απορρίπτει τα χαρτιά που οδηγούνται προς ανακύκλωση. Ως ανακυκλώσιµα χαρτιά έχουν αναγνωρισθεί τα χαρτιά εκτύπωσης, οι φάκελοι, οι εφηµερίδες, τα διάφορα ενηµερωτικά και διαφηµιστικά έντυπα καθώς και διάφορες χάρτινες συσκευασίες ενώ, η χωροθέτηση των κάδων ανακύκλωσης ακολουθεί τους παρακάτω κανόνες: δεν πρέπει να εµποδίζει τη λειτουργία των καταστηµάτων ή κτιρίων οι κάδοι πρέπει να είναι προσβάσιµοι από τον υπεργολάβο ανακύκλωσης χαρτιού. Πέρα από την ανακύκλωση του χαρτιού, η τράπεζα έχει ξεκινήσει πρόγραµµα ανακύκλωσης των toners των εκτυπωτών. Με τα προαναφερθέντα προγράµµατα ανακύκλωσης, επιχειρείται από τη µια, η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της τράπεζας και από την άλλη, η ευαισθητοποίηση του προσωπικού Τα περιβαλλοντικά θέµατα που άπτονται των κτιριακών υποδοµών και των εγκαταστάσεων, αλλά και των τεχνικών υπηρεσιών της Τράπεζας, έχουν να κάνουν µε τη συντήρηση, κατασκευή και ανακαίνιση των κτιρίων, καθώς και τη διαχείριση των αντίστοιχων εργοληπτών κατασκευής / ανακαίνισης / διαχείρισης / συντήρησής τους. Έτσι, κατά την αγορά εξοπλισµού ελέγχονται θέµατα όπως: τεχνολογίες εξοικονόµησης ενέργειας, δυνατότητα επιστροφής προς επαναχρησιµοποίηση / ανακύκλωση επικίνδυνων ουσιών περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες. Ακόµα, γίνονται έλεγχοι για διαρροές νερού και καταβάλλονται προσπάθειες αποφυγής της σπατάλης, ενώ πλέον, συνειδητοποιήθηκε η σηµασία της ορθής χρήσης, ρύθµισης και συντήρησης των καυστήρων και των κλιµατιστικών. Εξίσου σηµαντικά θεωρούνται ο έλεγχος και η αξιολόγηση των υπεργολάβων µε περιβαλλοντικά κριτήρια, δηλαδή ο τρόπος µε τον οποίο διαχειρίζονται τα απόβλητά τους και ο τρόπος µε τον οποίο εργάζονται. Ο αποσυρόµενος εξοπλισµός (ο οποίος δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί πλέον από την τράπεζα) χαρακτηρίζεται ως απόβλητο και θα πρέπει να διαχειρίζεται µε βάση την υφιστάµενη 6

περιβαλλοντική νοµοθεσία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν, ο εξοπλισµός που προκύπτει από την ανακαίνιση / συντήρηση / διαχείριση κτιρίων, τα έπιπλα, οι ηλεκτρικές συσκευές και ο εξοπλισµός IT (Η/Υ, Εκτυπωτές κτλ). Για τη διαχείριση των αποβλήτων η Τράπεζα προχωρά σε συνεργασίες µε κατάλληλα αδειοδοτηµένες εταιρείες, οι οποίες νοµίµως συλλέγουν και διαχειρίζονται τον εκάστοτε τύπο αποβλήτου. 4.2.1 Αντιµετώπιση / αξιοποίηση των έµµεσων περιβαλλοντικών πλευρών Με την εφαρµογή ΣΠ από τις Τράπεζες εξασφαλίζεται η ενεργή συµµετοχή του χρηµατοπιστωτικού τοµέα της οικονοµίας, στην πορεία για την επίτευξη της βιώσιµης ανάπτυξης. Οι Τράπεζες λόγω θέσης, µπορούν να πιέσουν τις οικονοµικές δραστηριότητες προς µια περιβαλλοντική συµπεριφορά (λ.χ. αξιολογώντας περιβαλλοντικά τις αιτήσεις δανείων), αλλά και να δώσουν την κατάλληλη ώθηση σε αυτούς που επιθυµούν να εφαρµόσουν ή να επενδύσουν περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές / δράσεις. Η αναγνώριση και η αξιολόγηση των έµµεσων περιβαλλοντικών πλευρών [10] βοήθησε την Τράπεζα να αναγνωρίσει και να αξιολογήσει τους κινδύνους και τις επιχειρηµατικές ευκαιρίες που σχετίζονται µε το περιβάλλον. Εποµένως, οι αρµόδιες µονάδες της Τράπεζας δραστηριοποιήθηκαν για την εφαρµογή των απαιτήσεων του ΣΠ είτε µε την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχουν οι χορηγήσεις δανείων, είτε µε τη δηµιουργία και προώθηση πράσινων προϊόντων. Η Τράπεζα εφαρµόζει, λοιπόν, διαδικασία αξιολόγησης του περιβαλλοντικού κινδύνου των χορηγήσεων δανείων τουλάχιστον στις επιχειρήσεις που κατατάσσονται στην κατηγορία υψηλής όχλησης [11, 12], καθώς η εφαρµογή της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας για τέτοιου είδους επιχειρήσεις γίνεται ολοένα και πιο δεσµευτική [13]. Ταυτόχρονα η Τράπεζα προωθεί πράσινα τραπεζικά προϊόντα,, τα οποία συµβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Παράδειγµα τέτοιων προϊόντων είναι η πιστωτική κάρτα WWF Visa, της οποίας η χρήση, ενισχύει οικονοµικά τη δράση της οµώνυµης περιβαλλοντικής οργάνωσης χωρίς να επιβαρύνεται ο καταναλωτής χρήστης. Επίσης, έχει θεσπίσει προνοµιακά δάνεια, για την αντικατάσταση των παλαιών TAXI και λεωφορείων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, για την εγκατάσταση µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (λ.χ. αιολικά πάρκα), και για τη χρήση φυσικού αερίου από βιοµηχανίες στις παραγωγικές τους δραστηριότητες. Τέλος, όπως ήδη προαναφέρθηκε, η Τράπεζα εκφράζοντας την περιβαλλοντική της ευαισθησία χρηµατοδοτεί και συµµετέχει σε δράσεις περιβαλλοντικών µη κυβερνητικών οργανώσεων. 4.3 Μέτρηση της περιβαλλοντικής επίδοσης Η µέτρηση δεικτών επίδοσης αποτελεί σηµαντικό εργαλείο κατά τη λήψη διοικητικών αποφάσεων για έναν οργανισµό καθώς τον βοηθά να αξιολογήσει την πρόοδό του σε σχέση µε τους προκαθορισµένους στόχους που έχει θεσπίσει. Οι είκτες Περιβαλλοντικής Επίδοσης (Environmental Performance Indicators EPI ), σε συνδυασµό µε κοινωνικούς και οικονοµικούς δείκτες, επιτρέπουν στους οργανισµούς να µετρούν την οικολογική αποδοτικότητα (eco-efficiency) και τη βιωσιµότητα (sustainability), µε σκοπό τη διαφάνεια της προόδου και τη συνεχή βελτίωση [2]. Για την ανάπτυξη δεικτών περιβαλλοντικής επίδοσης της EFG Eurobank Ergasias, χρησιµοποιήθηκε η διεθνής βιβλιογραφία [2, 14]. Πιο συγκεκριµένα, οι δείκτες που χρησιµοποιούνται από την Τράπεζα χωρίζονται σε: ιοικητικούς είκτες που σχετίζονται µε τα προϊόντα της Τράπεζας και σε Λειτουργικούς. 7

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΣΠ Το µέγεθος και η πολυπλοκότητα της Τράπεζας, ο αριθµός των υπαλλήλων της, η γεωγραφική κατανοµή των σηµείων της, το είδος της επιχειρηµατικής της δραστηριότητας και η πρωτοτυπία σε Πανελλαδικό επίπεδο στον κλάδο είναι οι δυσκολίες εφαρµογής και αποδοχής ενός συστήµατος που διαχειρίζεται περιβαλλοντικά θέµατα. Παρόλα αυτά, η EFG Eurobank Ergasias ξεπέρασε τις δυσκολίες και όχι µόνον έθεσε σε εφαρµογή αλλά και πιστοποίησε σε 9 µήνες από την έναρξη του έργου το Σύστηµά της για το Περιβάλλον, αποδεικνύοντας την πρωτοπόρο θέση της στον κλάδο. Από το έργο διαφάνηκε η σχέση Περιβάλλοντος και Χρηµατοπιστωτικών πολιτικών µιας αναµφισβήτητα επιτυχηµένης Τράπεζας πανελλήνιας εµβέλειας. Καθοριστικός παράγοντας ήταν η υιοθέτηση περιβαλλοντικά καινοτόµων πρακτικών από την πλειοψηφία των υψηλόβαθµων στελεχών της. Η συνεχής εκπαίδευση υψηλής ποιότητας, η έγκαιρη ενηµέρωση, η µε πολλούς τρόπους προσπάθεια ευαισθητοποίησης των υπαλλήλων της Τράπεζας αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Η εµπειρία από την εγκατάσταση και εφαρµογή του ΣΠ στην Τράπεζα έχει αναδείξει: Την ανάγκη για δοµηµένη και κατάλληλη για τον οργανισµό περιβαλλοντική επισκόπηση. Τη σπουδαιότητα του σχεδιασµού µιας απλής αλλά κατάλληλης οργανωτικής δοµής. Την αποφασιστική δέσµευση των διοικητικών και υψηλόβαθµων στελεχών. Την τεράστια αξία έγκαιρης εσωτερικής προβολής και διάχυσης του ιδεώδους της προστασίας του περιβάλλοντος για την αξιοποίηση της συµβολής του κάθε ενός από τους 8.500 εργαζόµενους ανά την Ελλάδα. Τη δυσκολία της επισήµανσης και βελτίωσης των έµµεσων περιβαλλοντικών πλευρών και την αναγκαιότητα τα περιβαλλοντικά οφέλη να συνδέονται και µε απτά επιχειρηµατικά οφέλη. Τέλος, µέσα από αυτό το έργο, διαφάνηκε η σχέση της οικονοµίας και του περιβάλλοντος όπως αυτή θεσπίστηκε ως αξία µε τη διακήρυξη του Ρίο και την εισαγωγή της έννοιας της βιώσιµης ανάπτυξης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Hinterberg F. Dr, D. Bannasch, K. Schlegelmilch, H. Stiller, T. Orbach and A. Mündl (1998) Greening the Financial Sector, International Business Forum, Wuppertal Institute, Germany, www.environmental-expert.com 2. Schmid-Schonbein O. and A. Braunschweig (2000) EPI-Finance 2000: Environmental Indicators for the Financial Industry, EPI-Finance Project Group www.epifinance.com 3. Financial Institutions Initiative Signatories (unepfi.net/index.htm), Οκτώβριος 2004 4. Environmental Bankers Association (2002) Your Financial Institution and the Environment, Environmental Bankers Association 5. European Commission (1997): Delphi International Ltd. in association with Ecologic GmbH The role of financial institutions in achieving sustainable development (Report to the European Commission), Nov. 1997 6. ΕΛΟΤ (1997) ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 14001, Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Προδιαγραφές µε καθοδήγηση για τη χρήση τους (ISO 14001:1996), ΕΛΟΤ ΑΕ, Αθήνα 7. Κανονισµός 761/2001/ΕΚ (2001) Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 19ης Μαρτίου 2001 για την εκούσια συµµετοχή οργανισµών σε κοινοτικό σύστηµα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L 114 8

8. Σύσταση 2001/680/ΕΚ (2001) Σύσταση της Επιτροπής της 7ης Σεπτεµβρίου σχετικά µε κατευθύνσεις για την εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για την εκούσια συµµετοχή οργανισµών σε κοινοτικό σύστηµα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L 247 9. Τσιτσιά Α., Σ.Χ. Μπίκος, Β. Καραµπούλα (2003), Μαθήµατα από την Ανάπτυξη και Εφαρµογή Συστηµάτων Περιβαλλοντικής ιαχείρισης σε ΜΜΕ στην Ελλάδα, Πρακτικά Συνεδρίου HELECO 03, TEE, Αθήνα, 2003 10. Furrer B. and H. Hungeschmidt (1999) Financial Services and ISO 14001: The Challenge of Determining Indirect Environmental Aspects in a Global Certification, GMI, Vol. 28, pp. 32-41, Greenleaf Publishing, Winter 1999 11. ΚΥΑ 13727/724 Αντιστοίχηση των κατηγοριών των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων µε τους βαθµούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδοµικά διατάγµατα, ΦΕΚ 1087Β/05.08.2003 12. ΚΥΑ 15393/2332 Κατάταξη δηµοσίων και ιδιωτικών δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύµφωνα µε το Άρθρο 3 του Ν. 1650/86 όπως αντικαταστάθηκε µε το Άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, ΦΕΚ 1022Β/05.08.2002 13. Νόµος 2965/2001 Βιώσιµη ανάπτυξη Αττικής και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ 270Α/23.11.2001 14. Schmid-Schobein O., G. Oetterli, S. Furter (2003), VfU Indicators 2003: Internal Environmental Performance Indicators for the Financial Industry, VfU, Germany (Public Draft 1.0) 9