ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Griechische und römische Rechtsgeschichte Ενότητα 10: Beispiele von Institutionen des Römischen privatrechts Παπακωνσταντίνου Καλλιόπη
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Beispiele von Institutionen des Römischen Privatrechts
Περιεχόμενα ενότητας 1. Familienrecht. 2. Sklaven. 3. das Familiengut. 4. die Rechtsgeschäfte. 5. Literatur 5
Familienrecht iustum matrimonium: verlangte römisches Bürgerrecht beider Ehegatten + Mündigkeit (pubertas) beider. Pater familias = Oberhaupt der römischen Familie Patria potestas domestica potestas: Manus Der pf hatte in der Familie die volle Strafgewalt, das Recht über Leben und Tod (ius vitae necisque). 6
Die Sklaven Sklave wird man durch Kriegsgefangenschaft, durch Verkauf ins Ausland oder durch Geburt als Kind einer Sklavin. Die Freilassung (manumissio) des Sklaven gab ihm in alter Zeit nur die Stellung eines rechtslosen Fremden (peregrinus), der aber unter dem Schutz seines Freilassers stand, der sein Patron wurde. Mit der manumissio vindicta durfte der Freigelassene das römische Bürgerrecht erwerben. 7
das Familiengut Das Familiengut (familia pecuniaque) unterlag der alleinigen Verfaltung und Verfügungsmacht des Hausvaters. Die Hauskinder und die uxor in manu hatten zu seinen Lebzeiten an diesem Familiengut eine Art von Anwartschaftsrecht. Erst beim Tod des Hausvaters erstarkte das ruhende Gemeinschaftsrecht der dem Hausverband angehörenden liberi zum wirklichen Recht. Die Kinder traten als Erben (heredes) an die Stelle des Hausvaters. Sie wurden gewaltfrei (sui iuris). 8
die Rechtsgeschäfte Mancipatio: der altertümliche Formalakt zur Übertragung von Herrschaftsrechten nur von res mancipi In iure cessio: Abtretung eines Rechtes vor dem Gerichtsmagistrat. Eigentumsübertragung auch von res nec mancipi. Stipulatio: Einseitiges Versprechen einer bestimmten Leistung. Das Wort spondeo (daher sponsio) wurde für das Versprechen gebraucht. Dieses Wort steht jedenfalls im Zusammenhang mit dem griechischen σπένδω (σπονδή) = ein Trankopfer bringen. Nexum ( Fesselung ) Der Darlehensnehmer begab sich durch den Empfang des Geldes in die Gewalt des Gläubigers. Konnte er sich nicht rechtzeitig durch Rückzahlung losen, so verfiel er, ohne dass e seiner gerichtlichen Verurteilung bedurfte, in die Schuldknechtschaft. 9
Literatur Max Kaser, Das römische Privatrecht. Ein Studienbuch, 15. Auflage, München 1989. 10
Σημείωμα Αναφοράς Copyright, Παπακωνσταντίνου Καλλιόπη. «Griechische und römische Rechtsgeschichte. Beispiele von Institutionen des Römischen privatrechts». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs151/. 11
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομή [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 12
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τέλος ενότητας Επεξεργασία: Κονταργύρης Ξενοφών Θεσσαλονίκη, Εαρινό εξάμηνο 2013-14