ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα Πτυχιακής : Διαχείριση παραγωγής μέσω πληροφοριακών συστημάτων σε περίπτωση μελέτης της Εβροφάρμα Υποβληθείσα στον Καθηγητή : Πασχαλίδη Αθανάσιο από τις σπουδάστρια Βασιλειάδου Όλγα (Α.Μ.: 8691) σπουδάστρια Παρασκευοπούλου Ειρήνη (Α.Μ.: 9831) Καβάλα, 2013

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ...- 3 - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ...- 5 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ...- 6 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ... - 7-1.1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ... - 7-1.1.1. Σημασία της παραγωγής... - 7-1.1.2. Αποτελεσματικότητα παραγωγής...- 7-1.1.3. Χαρακτηριστικά στοιχεία της παραγωγικής διαδικασίας...- 8-1.1.4. Διαδικασίες παραγωγής υλικών αγαθών...- 8-1.2. ΚΟΣΤΟΣ... - 10-1.2.1. Προσδιορισμός του κόστους...- 10-1.2.2. Υπολογισμός του κόστους...- 11-1.2.3. Τα στοιχεία του κόστους παραγωγής...- 11-1.2.4. Ποιότητα και αξιοπιστία του προϊόντος...- 13-1.2.5. Προϊόντα της παραγωγής... - 14-1.2.6. Υπολογισμός του κόστους των έτοιμων προϊόντων...- 17-1.2.7. Ανάπτυξη νέων προϊόντων...- 18-1.3. ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ... - 20-1.3.1. Δραστηριότητες της λογιστικής του κόστους...- 21-1.3.2. Παράγοντες που επηρεάζουν το Σύστημα Κοστολόγησης...- 21-1.3.3. Είδη Συστημάτων Κοστολόγησης... - 22-1.3.4. Μέθοδοι Κοστολόγησης...- 28-1.3.5. Κοστολογική Διάρθρωση...- 36-1.3.6. Φύλλο Μερισμού... - 40 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ...- 42-2.1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...- 42-2.2. ΚΥΡΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...- 44-2.3. ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...- 45-2.4. ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΕΝΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...- 46-2.5. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ...- 47-2.5.1. Σύστημα Σχεδιασμού Απαιτήσεων Υλικών MRP I... - 49-2.5.2. Συστήματα Σχεδιασμού Απαιτήσεων Διανομής DRP I & DRP I I...- 51 -

2.5.3. Σύστημα Σχεδιασμού Επιχειρηματικών Πόρων ERP...- 53-2.5.4. Σύστημα Διαχείρησης Πελατειακών Σχέσεων CRM...- 57-2.5.5. Σύστημα Διαχείρισης Σχέσεων με Επιχειρηματικούς Συνεργάτες PRM - 59 2.6. ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΕΝΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ..- 60 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ...- 63-3.1. ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ...- 63-3.2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ... - 64-3.3. ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ HACCP...- 64-3.3.1. Κοστολόγηση του Συστήματος Διαχείρισης της ασφάλειας τροφίμων - 65-3.3.2. Περιγραφή διαδικασίας συστήματος HACCP...- 65-3.3.3. Αρχές του HACCP... - 66-3.3.4 Παρακολούθηση κρίσιμων σημείων... - 67-3.3.5. Διορθωτικές ενέργειες...- 68-3.3.6. H τεκμηρίωση του συστήματος HACCP...- 68-3.3.7. Η ανασκόπηση του συστήματος HACCP...- 68-3.3.8. Αναθεώρηση του συστήματος HACCP... - 69-3.3.9. Η αποτελεσματικότητα του συστήματος HACCP... - 69-3.4. ISO 9001 ΚΑΙ 22000...- 70-3.4.1. Οι προϋποθέσεις για να πιστοποιηθεί η εταιρία κατά ISO 22000...- 71 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ... - 72-4.1. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ... - 72-4.2. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ...- 73-4.3. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ...- 73-4.4. ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ: ΙΧΝΗΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ... - 74-4.4.1. Περιγραφή της διαδικασίας... - 74-4.4.2. Πολιτική για την ποιότητα και την ασφάλεια τροφίμων... - 80-4.4.3. Αποθήκευση...- 81-4.4.4. Ευθύνες...- 82-4.5. MICROSOFT BUSINESS SOLUTIONS - NAVISION 3.70 G R...- 85-4.5.1. Αρχική απογραφή αποθεμάτων με το πληροφοριακό σύστημα...- 87-4.5.2. Περιοδική αποτίμηση των αποθεμάτων μέσω του πληροφοριακού συστήματος...- 87 -

4.5.3. Αποτίμηση των προϊόντων μέσω του πληροφοριακού συστήματος... - 89-4.5.4. Η διαδικασία της κοστολόγησης μέσω του πληροφοριακού συστήματος.. - 90-4.6. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ...- 98-4.6.1. Φύλλα Excel...- 98-4.7. Η ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...- 104-4.7.1. Υγρά απόβλητα...- 105 - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...- 106 - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...- 107 - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ...- 112 - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1 :... - 43 - Διάγραμμα 2 :... - 53 - Διάγραμμα 3 :... - 56 - Διάγραμμα 4 :... - 58 - Διάγραμμα 5: Συλλογή Γ άλακτος - Παραλαβή στο Εργοστάσιο...- 76 - Διάγραμμα 6: Παστερίωση Γάλακτος (Νωπού - Κακάο)... - 77 -

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο της πτυχιακής αυτής εργασίας είναι η ανάλυση της διαχείρισης παραγωγής μέσω του πληροφοριακού συστήματος που χρησιμοποιεί η επιχείρηση Εβροφάρμα. Η παρούσα εργασία, αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο μέρος της, θα παρουσιάσει το θεωρητικό υπόβαθρο της παραγωγής και του κόστους, παρουσιάζοντας τις σχετικές με το αντικείμενο έννοιες. Στο δεύτερο μέρος, θα πραγματοποιηθεί μια γνωριμία με την ευρύτερη έννοια του πληροφοριακού συστήματος και της εξέλιξης τους. Το τρίτο μέρος της εργασίας, αναλύει τους ορισμούς της ιχνηλασιμότητας, του HACCP και του ISO, τα οποία σχετίζονται με την ποιότητα και την ασφάλεια των τροφίμων που παράγει η επιχείρηση. Το τέταρτο μέρος της εργασίας θα είναι το πρακτικό μέρος αυτής, όπου θα πραγματοποιηθεί η ανάλυση των πληροφοριών οι οποίες αντλούνται από το πληροφοριακό σύστημα της επιχείρησης καθώς και από ορισμένα φύλλα Excel που δημιουργήθηκαν για την παρακολούθηση της διαδικασίας της κοστολόγησης. Τέλος παραθέτονται τα συμπεράσματα της εργασίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ 1.1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ Ως παραγωγή ορίζουμε την ανθρώπινη δραστηριότητα που σκοπεύει στη δημιουργία οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών, με το συνδυασμό οικονομικών πόρων ή συντελεστών παραγωγής. Ο τελικός σκοπός της παραγωγής είναι η ικανοποίηση των απεριόριστων αναγκών του ανθρώπου (Πουρναράκης, Χαντζηκωνσταντίνου, 1993), (Λιαρμακόπουλος, 1989). 1.1.1. Σημασία της παραγωγής Η ζωή του ανθρώπου είναι συνυφασμένη με την στενότητα των απαραίτητων αγαθών και υπηρεσιών για την κάλυψη των απεριόριστων αναγκών του. Οι ανάγκες του ανθρώπου αποτελούν το κύριο αίτιο της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και το αποτέλεσμά της. Κατά συνέπεια οι ανθρώπινες ανάγκες αποτελούν και την αιτία της οικονομικής ανάπτυξης. Η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών, δηλαδή η εξαφάνιση του δυσάρεστου αισθήματος της έλλειψης επιτυγχάνεται με την χρησιμοποίηση των υλικών αγαθών ή υπηρεσιών. Είναι φανερή λοιπόν η μεγάλη σημασία της παραγωγής για την επίλυση του βασικού και των υπόλοιπων προβλημάτων σε οποιοδήποτε οικονομικό σύστημα (Λιαρμακόπουλος, 1989). 1.1.2. Αποτελεσματικότητα παραγωγής Η αποτελεσματικότητα της παραγωγής είναι ένα σχετικό μέγεθος και σημαίνει πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιούνται οι διαθέσιμοι πόροι για την παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος. Η αποτελεσματικότητα αυτή του συστήματος παραγωγής αποτελεί ένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των ανεπτυγμένων και των υπό ανάπτυξη οικονομιών. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες το σύστημα παραγωγής είναι έντασης κεφαλαίου ενώ στις υπό ανάπτυξη οικονομίες το σύστημα παραγωγής είναι έντασης εργασίας. Και στις δύο, όμως, οικονομίες το σύστημα παραγωγής μπορεί να χαρακτηρίζεται αποτελεσματικό εάν ελαχιστοποιούν τους διαθέσιμους πόρους για την ίδια μονάδα προϊόντος. Δηλαδή θα πρέπει να επιτυγχάνεται το ελάχιστο συνολικό κόστος (κεφάλαιο, εργασία, πρώτες ύλες) παραγωγής για την ίδια μονάδα προϊόντος.

Και αυτό έχει μεγάλη σημασία και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη σχεδίαση, προγραμματισμό και έλεγχο ενός αποτελεσματικού συστήματος παραγωγής. 1.1.3. Χαρακτηριστικά στοιχεία της παραγωγικής διαδικασίας Τα χαρακτηριστικά στοιχεία της διαδικασίας παραγωγής είναι η συνειδητή προσπάθεια για κάποιο τελικό αποτέλεσμα, η χρονική διάρκεια από την στιγμή που θα παραχθούν οι παραγωγικοί συντελεστές μέχρι τη δημιουργία του προϊόντος, και τέλος η τεχνολογική σχέση ανάμεσα στις ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών και την ποσότητα του προϊόντος το οποίο θα παραχθεί. Για την πετύχει τον σκοπό της, η επιχείρηση παίρνει αποφάσεις σχετικά με το είδος και το ύψος της παραγωγής, με τις ποσότητες και τις ποιότητες των παραγωγικών συντελεστών που θα αγοράσει, με τις μεθόδους παραγωγής που θα χρησιμοποιήσει, με τον χρόνο και τον τόπο όπου θα πραγματοποιείται η παραγωγή και με τον τόπο διάθεσης του προϊόντος. 1.1.4. Διαδικασίες παραγωγής υλικών αγαθών Οι επιχειρήσεις διακρίνονται με βάση το αντικείμενο της παραγωγικής διαδικασίας. Έτσι έχουμε διαδικασίες παραγωγής υλικών αγαθών και διαδικασίες παροχής υπηρεσιών. Αυτές μπορούν να είναι συνεχούς ροής ή διακεκομμένης ροής. Όλες οι βιομηχανικές μονάδες παραγωγής προϊόντων χαρακτηρίζονται από τις διαδικασίες αυτές. Τα παραγόμενα τελικά προϊόντα είναι είτε με τη μορφή καταναλωτικών αγαθών, δηλαδή αγαθά άμεσης κατανάλωσης είτε κεφαλαιουχικών αγαθών, που είναι τα αγαθά έμμεσης κατανάλωσης είτε ενδιάμεσων αγαθών, δηλαδή πρώτες ύλες (Λιαρμακόπουλος, 1989). Μια βασική ταξινόμηση των βιομηχανικών επιχειρήσεων είναι ανάλογα με το παραγόμενο προϊόν, όπου το καθένα μπορεί να παραχθεί με διάφορες παραγωγικές διαδικασίες ή μεθόδους. Έτσι υπάρχουν τα παρακάτω είδη διαδικασιών μεταποίησης. Μια μεταποιητική βιομηχανία μπορεί να χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα είδη διαδικασιών παραγωγής υλικών αγαθών, που εξαρτάται από τη φύση του παραγόμενου προϊόντος. Έτσι έχουμε: 1. Διαδικασία εξόρυξης, εξαγωγής και συγκομιδής (extraction processing). Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει το διαχωρισμό με μηχανικά ή χημικά μέσα μίας

πρώτης, φυσικής ή συνθετικής, ύλης στα επιθυμητά συστατικά της στοιχεία. Έτσι, η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται για την άντληση του πετρελαίου από το υπέδαφος, για το διαχωρισμό του χρυσού ή άλλων πολύτιμων μετάλλων από τα οικεία κοιτάσματα κ.λ. π. 2. Διαδικασία με χημικές αντιδράσεις (chemical processing). Άλλη κατηγορία μεταποιητικής διαδικασίας είναι εκείνη που γίνεται με κατάλληλες χημικές αντιδράσεις, με τη βοήθεια δύο ή περισσότερων χημικών στοιχείων και με κατάλληλες φυσικές συνθήκες. Η διαδικασία αυτή συναντάται σε πετροχημικές βιομηχανίες και βιομηχανίες φαρμάκων. 3. Διαδικασία κατασκευής (preparation processing). Η διαδικασία αυτή συνδέεται κατά κάποιο τρόπο με την προηγούμενη αλλά διαφέρει ως προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Τα προϊόντα της διαδικασίας παρασκευής προορίζονται για άμεση κατανάλωση. Έτσι με τη μίξη, μαγείρεμα, ψήση, ψύξη και με τις κατάλληλες χημικές ή άλλες επεξεργασίες, παρασκευάζονται ποικίλα προϊόντα σε βιομηχανίες τροφίμων, οίνων, οινοπνευματωδών ποτών, αναψυκτικών ποτών κ.λ.π. 4. Διαδικασία κατασκευής (fabrication processing). Η διαδικασία αυτή είναι ή με μηχανικά μέσα αλλαγή του φυσικού σχήματος ή της εξωτερικής όψης της χρησιμοποιούμενης πρώτης ύλης χωρίς να μεταβάλλεται η χημική σύνθεσή της. Αυτή παρατηρείται στα τελευταία στάδια των βιομηχανικών μονάδων χάλυβος, αλουμινίου ή χαλκού, σε βιομηχανίες επίπλων και οικιακών σκευών, σε βιοτεχνίες ή βιομηχανίες έτοιμων ενδυμάτων. 5. Διαδικασία συναρμολόγησης (assembly processing). Άλλη βασική διαδικασία παραγωγής υλικών αγαθών είναι η διαδικασία συναρμολόγησης, η οποία περιλαμβάνει τη διασύνδεση δύο ή περισσότερων διαφορετικών εξαρτημάτων σ ένα ενιαίο σύνολο. Αυτή παρατηρείται στις τελικές φάσεις παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων. Η συναρμολόγηση ακολουθεί συνήθως τη διαδικασία κατασκευής και μπορεί να είναι από απλή - όπως στην περίπτωση κατασκευής ενός στυλό - ή πολυσύνθετη - όπως στην περίπτωση κατασκευής ενός διαστημόπλοιου.

Η συσκευασία προϊόντων μπορεί, με την ευρεία έννοια, να θεωρείται σαν μια διαδικασία συναρμολόγησης, γιατί το προϊόν συνδυάζεται με το χαρτόνι και τα υπόλοιπα υλικά συσκευασίας για να αποτελέσει μια ενιαία μονάδα για αποστολή (Λιαρμακόπουλος, 1989). 1.2. ΚΟΣΤΟΣ Στην καθημερινή πρακτική ο όρος κόστος δεν έχει μια συγκεκριμένη έννοια. Όταν χρησιμοποιείται γενικά σημαίνει τι κόστισε ένα αγαθό, δηλαδή πόσα δαπανήθηκαν για την παραγωγή και διάθεσή του. Έτσι πιο συγκεκριμένα για τις επιχειρήσεις κόστος είναι οι δαπάνες που γίνονται για την διεξαγωγή της παραγωγικής τους δραστηριότητας. Τέτοιες δαπάνες είναι οι δαπάνες για μισθούς και ημερομίσθια, για αγορά πρώτων υλών, για αγορά ενεργειακών πόρων κ.ά. (Πουρναράκης, Χαντζηκωνσταντίνου, 1993), (Πάγγειος, 1993). Η παραγωγή υλικών αγαθών και υπηρεσιών απαιτεί τη χρησιμοποίηση παραγωγικών συντελεστών και πρώτων υλικών. Για να τα αποκτήσει αυτά η επιχείρηση πρέπει να κάνει κάποιες θυσίες. Το σύνολο των θυσιών που καταβάλλονται για την παραγωγή μιας ορισμένης ποσότητας ενός αγαθού σε δεδομένη χρονική περίοδο εκφρασμένο σε χρηματικές μονάδες αποτελεί το συνολικό κόστος παραγωγής της ποσότητας αυτής. 1.2.1. Προσδιορισμός του κόστους Εσωλογιστικός Προσδιορισμός του Κόστους Παραγωγής: Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να προσδιορίζουν, εσωλογιστικά το Κόστος Παραγωγής των έτοιμων και ημιτελών προϊόντων τους κατ είδος προϊόντος, μέχρι το τέλος κάθε μήνα. Γι τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ο λογαριασμός Κόστος Παραγωγής ή παραγωγή σε εξέλιξη. Στους υπολογαριασμούς του πρωτοβάθμιου λογαριασμού Κόστος Παραγωγής (93 ή 23), συγκεντρώνεται και παρακολουθείται, εσωλογιστικά, το ολικό κόστος παραγωγής των ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων, υπηρεσιών και πάγιων στοιχείων όπως επίσης και το κόστος έρευνας και ανάπτυξης που αφορά στην πραγματική παραγωγή έργου μακροχρόνιας αξιοποίησης. Το κόστος που συγκεντρώνεται στους υπολογαριασμούς του λογαριασμού Κόστος Παραγωγής είναι άμεσο ή έμμεσο. Στο άμεσο κόστος παραγωγής περιλαμβάνονται, συνήθως, τα άμεσα υλικά και η άμεση εργασία ενώ στο έμμεσο το υπόλοιπο κόστος παραγωγής.

Ο πρωτοβάθμιος λογαριασμός Κόστος Παραγωγής αναπτύσσεται όταν υπάρχει αντικείμενο για παρακολούθηση, στους ακόλουθους δευτεροβάθμιους λογαριασμούς οι οποίοι είναι Κόστος παραγωγής προϊόντων έτοιμων και ημιτελών, Κόστος παραγωγής υποπροϊόντων και υπολειμμάτων ή κόστος παραγωγής υπηρεσιών, Κόστος ιδιοπαραγωγής παγίων στοιχείων, Κόστος παρεπόμενων δραστηριοτήτων και τέλος Κόστος ανάπτυξης προϊόντων. Οι δευτεροβάθμιοι αυτοί λογαριασμοί αναπτύσσονται σε τριτοβάθμιους λογαριασμούς κατ ' είδος παραγόμενου προϊόντος ή παγίου στοιχείου ή παρεχόμενης υπηρεσίας (Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, 1987). 1.2.2. Υπολογισμός του κόστους Το πρώτο βήμα για να υπολογίσουμε το κόστος κάθε προϊόντος ή υπηρεσίας είναι να ορίσουμε το αντικείμενο του κόστους. Αντικείμενο του κόστους μπορεί να είναι κάθε προϊόν, δραστηριότητα ή έργο, των οποίων το κόστος πρέπει να μετρηθεί. Όταν το αντικείμενο του κόστους είναι ένα βιομηχανικό προϊόν αυτό θα πρέπει να υπολογιστεί με μεγάλη σαφήνεια έτσι ώστε να περιλαμβάνονται όλα τα κόστη που αναφέρονται στην παραγωγική διαδικασία, δηλαδή άμεσα υλικά, εργατικά και λοιπές βιομηχανικές δαπάνες. Σε μια βιομηχανική επιχείρηση το βασικό αντικείμενο του κόστους είναι τα προϊόντα. Εκτός από τα κόστη που αναφέρονται στην παραγωγή, περιλαμβάνονται επίσης και τα κόστη που αναφέρονται στη διαφήμιση, στη διανομή, στο κέντρο του Ηλεκτρονικού υπολογιστή καθώς και το κόστος των λοιπών λειτουργιών της επιχείρησης (Πάγγειος, 1993). 1.2.3. Τα στοιχεία του κόστους παραγωγής Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, υπάρχουν τρείς βασικοί τύποι κόστους που περιλαμβάνονται στα παραγόμενα προϊόντα μίας επιχείρησης, τα οποία ονομάζονται στοιχεία κόστους και περιλαμβάνουν τα Άμεσα Υλικά, δηλαδή οι Πρώτες ύλες, την Άμεση Εργασία, που αποτελείται από τους μισθούς και τα ημερομίσθια αυτών που εργάζονται στην επιχείρηση και τα Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα, δηλαδή οι αποσβέσεις των μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, ασφάλιστρα, έξοδα για συντηρήσεις κ.λπ.) (Κέχρας, 1997).

1.2.3.1. Άμεσα υλικά ή πρώτες ύλες Τα υλικά ταξινομούνται σε: Άμεσα Υλικά είναι τα υλικά τα οποία μορφοποιούνται και σχηματίζουν ένα ολοκληρωμένο μέρος του έτοιμου προϊόντος. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των άμεσων υλικών είναι ότι αναγνωρίζονται εύκολα στο έτοιμο προϊόν όπως π.χ. η ξυλεία στα έπιπλα, το νήμα στο ύφασμα. Επιπρόσθετα σαν άμεσα υλικά θεωρούνται και τα μέρη των μηχανών ή συσκευών που παράγει η επιχείρηση, ή τα αγοράζει, για να τα χρησιμοποιήσει στην παραγωγική διαδικασία. Βοηθητικές Ύλες είναι τα υλικά τα οποία ενσωματώνονται στα προϊόντα όπως και τα άμεσα υλικά. Οι βοηθητικές ύλες, σε σχέση με τα άμεσα υλικά, επιβαρύνουν ελάχιστα το κόστος παραγωγής του προϊόντος. Αν και οι βοηθητικές ύλες αποτελούν μέρος του παραγόμενου προϊόντος, το κόστος τους είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με το συνολικό κόστος του προϊόντος. Αναλώσιμα Υλικά είναι τα υλικά τα οποία προορίζονται να αναλωθούν με σκοπό να εξασφαλίσουν τις αναγκαίες συνθήκες για μια ομαλή λειτουργία των παραγωγικών και μη τμημάτων μίας βιομηχανικής επιχείρησης (Πάγγειος, 1993). Ι.2.3.2. Άμεση εργασία Η Άμεση Εργασία είναι το κόστος για την εργασία η οποία παρέχεται για την παραγωγή ενός προϊόντος, όπως αμοιβές έμμισθου προσωπικού, δηλαδή τακτικές αποδοχές, αμοιβές για υπερωριακή απασχόληση, δώρο εορτών, επιδόματα αδείας κ.λπ., επίσης συμπεριλαμβάνονται οι αμοιβές ημερομίσθιου προσωπικού. Η εργασία μπορεί απευθείας να εξατομικευθεί στο προϊόν αυτό. Επιπλέον κάθε επιχείρηση για να έχει έναν ακριβή προσδιορισμό του κόστους της, επιβάλλεται να υπολογίζει και το ύψος της αποζημίωσης που θα καταβάλλει στο προσωπικό της, αν αυτό απομακρυνθεί για διάφορους λόγους από την επιχείρηση. Με βάση την μισθοδοτική κατάσταση κάθε υπαλλήλου, προσδιορίζεται το σύνολο της αποζημίωσης για την συνταξιοδότηση ή απομάκρυνση στο τέλος της χρήσης. Ι.2.3.3. Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα (Γ.Β.Ε.) Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα ονομάζονται όλες οι δαπάνες της παραγωγικής διαδικασίας εκτός από τις δαπάνες που αναφέρονται στα άμεσα υλικά και την άμεση

εργασία. Τα έξοδα αυτά ταξινομούνται σύμφωνα με την φύση του προϊόντος και την φύση της παραγωγικής διαδικασίας. Δύο πιο συνηθισμένες ταξινομήσεις είναι τα έμμεσα υλικά και η έμμεση εργασία. Άλλα βιομηχανικά έξοδα είναι τα κόστη που συνδέονται με την παραγωγική διαδικασία και ονομάζονται κόστη παραγωγικής λειτουργίας και περιλαμβάνουν το ενοίκιο των κτιρίων και μηχανημάτων της παραγωγής (Leasing), τις αποσβέσεις των κτιρίων και μηχανημάτων, δηλαδή τις αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων της επιχείρησης, έξοδα για τον φωτισμό, θέρμανση και για ηλεκτρική ενέργεια, συντηρήσεις, ασφάλιστρα καθώς και για δημοτικά τέλη κ.λ.π. Υπάρχουν και άλλα τυπικά βιομηχανικά κόστη που περιλαμβάνονται στα ΓΒΕ και είναι τα ασφάλιστρα ζωής, οι δαπάνες για κατασκηνώσεις του προσωπικού και το κόστος εποπτείας. Όλες αυτές οι βιομηχανικές δαπάνες που ενσωματώνονται στο λογαριασμό των ΓΒΕ είναι έμμεσες δαπάνες, διότι δεν εξατομικεύονται απευθείας στο κόστος των παραγόμενων προϊόντων, όπως συμβαίνει με το κόστος των άμεσων υλικών και της άμεσης εργασίας (Πάγγειος, 1993). 1.2.4. Ποιότητα και αξιοπιστία του προϊόντος Το επίπεδο ποιότητας ενός προϊόντος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το κόστος της παραγωγικής διαδικασίας. Έτσι το επίπεδο ποιότητας αντανακλά τη σχεδίαση του προϊόντος, οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, το επίπεδο του ειδικευμένου προσωπικού, το χρησιμοποιούμενο μηχανικό εξοπλισμό, τον βαθμό του πραγματοποιημένου ελέγχου ποιότητας κλπ. Η επιλογή του επιπέδου ποιότητας του προϊόντος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αποφάσεις της διοίκησης της επιχείρησης διότι εξαρτάται από αυτό η θέση της επιχείρησης στην αγορά. Έτσι η επιτυχία ενός προϊόντος στην επηρεάζεται σημαντικά από την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα όσον αφορά την τιμή διάθεσης του. Ο όρος ποιότητα για τον καταναλωτή σημαίνει ότι το προϊόν διακρίνεται για την υψηλή λειτουργική και οικονομική αποτελεσματικότητα καθώς και ότι τον ικανοποιεί αισθητά. Δηλαδή, ο καταναλωτής λαμβάνει υπ όψη το κόστος αγοράς του προϊόντος σε συνδυασμό με τη λειτουργική αξιοπιστία, από τη μια μεριά, και την αισθητική εμφάνισή του, από την άλλη.

Η λειτουργική αξιοπιστία συνδέεται με το βαθμό απόδοσης του προϊόντος κατά τη χρήση του, τη διάρκεια ζωής του (ακρίβεια κατά τη λειτουργία, δαπάνες χρήσης και συντήρησης κ.λ.π.), την ευχέρεια χρήσης, την ασφάλεια κατά τη χρήση του κ.λ.π. Η αισθητική πλευρά αναφέρεται στην εμφάνιση και το «στυλ» του προϊόντος, την έγκαιρη παράδοσή του, την τοποθέτηση του καταναλωτή έναντι του προϊόντος ψυχολογικά κ.λ.π. Πιο συγκεκριμένα τα κριτήρια με τα οποία επιλέγεται το επίπεδο ποιότητας του προϊόντος ή υπηρεσίας είναι τα παρακάτω: 1. Λειτουργικά, δηλαδή η απόδοση του προϊόντος κατά τη χρήση του, η αξιοπιστία κατά τον κύκλο ζωής του, όπως ακρίβεια απόδοσης, διάρκεια ζωής και φύση των βλαβών, κόστος συντήρησης και επισκευής και υποδείξεις κατασκευαστών, επίσης ανθρώπινος παράγοντας, όπως ευχέρεια χρήσης, ασφάλεια κατά τη χρήση και συντήρηση. 2. Μη λειτουργικά (Ψυχολογικά - αισθητικά στοιχεία), δηλαδή εμφάνισηαϊγ1ο του αγαθού, ποικιλία, η ψυχολογική δομή του καταναλωτή και τέλος η μεγιστοποίηση κερδών 3. Υπόλοιπα κριτήρια ποιότητας, τα οποία είναι η συσκευασία του αγαθού, τα χαρακτηριστικά συστήματος εξυπηρέτησης και τέλος η έγκαιρη παραγωγή και διανομή του προϊόντος στους καταναλωτές. Από τα πιο πάνω κριτήρια ποιότητας, η αξιολόγηση των μη λειτουργικών είναι πιο δύσκολη εξαιτίας της υποκειμενικότητας που δίνεται σ αυτά από τους διάφορους καταναλωτές. Στην περίπτωση καταναλωτικών αγαθών, ο σχεδιαστής του προϊόντος θα πρέπει να λάβει υπόψη του τα λειτουργικά και μη λειτουργικά κριτήρια με έμφαση στα δεύτερα. 1.2.5. Προϊόντα της παραγωγής 1.2.5.1. Συμπαράγωγα προϊόντα ή Προϊόντα ενωμένης παραγωγής Είναι φανερό ότι τα άμεσα υλικά, η άμεση εργασία και τα Γενικά Βιομηχανικά έξοδα συνδυάζονται μέσα στην παραγωγική διαδικασία για να παραχθούν προϊόντα όπως το γάλα, το γιαούρτι, το τυρί κ.ά.. Επίσης είναι γενικά αποδεκτό, ότι το παραγόμενο προϊόν συνδέεται με τα άμεσα υλικά άμεσα, για λόγους βέβαια κοστολόγησης.

Στη βιομηχανία υπάρχουν συχνά περιπτώσεις, όπου από το ίδιο άμεσο υλικό και με τις ίδιες κατεργασίες, παράγονται περισσότερα από ένα προϊόντα. Τα προϊόντα που παράγονται από το ίδιο άμεσο υλικό ή την ίδια παραγωγική διαδικασία, ονομάζονται συμπαράγωγα ή προϊόντα ενωμένης παραγωγής. Ι.2.5.2. Αποθέματα Με τον όρο αποθέματα εννοούμαι τα υλικά αγαθά τα οποία ανήκουν στην επιχείρηση και προορίζονται για πώληση, βρίσκονται στη διαδικασία της παραγωγής και προορίζονται να πωληθούν όταν πάρουν τη μορφή των έτοιμων προϊόντων, προορίζονται να αναλωθούν για την παραγωγή έτοιμων αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών, επίσης προορίζονται να αναλωθούν για την καλή λειτουργία, τη συντήρηση ή επισκευή, καθώς και την ιδιοπαραγωγή πάγιων στοιχείων και τέλος προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για τη συσκευασία π.χ. των παραγόμενων έτοιμων προϊόντων ή των εμπορευμάτων που προορίζονται για πώληση. Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις συνήθως διατηρούν τρείς μεγάλες κατηγορίες αποθεμάτων. Οι κατηγορίες αυτές είναι: 1. Τα υλικά 2. Τα η μικατεργασμένα (η μιτελή) προϊόντα 3. Τα έτοιμα προϊόντα 1.2.5.2.1 Λόγοι για την ύπαρξη αποθεμάτων Η ύπαρξη αποθεμάτων σε μια επιχείρηση είναι σημαντική, διότι με τα αποθέματα υπάρχει και γίνετε εφικτή η ομαλή λειτουργία του όλου συστήματος παραγωγής. Έτσι με το σωστό επίπεδο αποθεμάτων εξασφαλίζεται η ομαλή ροή του προϊόντος σ όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, η πλήρη χρησιμοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού μηχανολογικού εξοπλισμού, η αποτελεσματική χρησιμοποίηση των πρώτων υλών και, τέλος, η άριστη εξυπηρέτηση των καταναλωτών. Ο ρόλος των αποθεμάτων αρχίζει από την προμήθεια πρώτων υλών, συνεχίζει σ όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας στην παραγωγή του προϊόντος και τελειώνει στις αποθήκες και διανομή του προϊόντος. Κάθε φάση του παραπάνω κυκλώματος γίνεται αρκετά ανεξάρτητη, έναντι των άλλων φάσεων, μέσω των αποθεμάτων. Τα αποθέματα δεν είναι μόνο επιθυμητά

αλλά ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος παραγωγής - διανομής. Οι λόγοι που επιβάλλουν την ύπαρξη αποθεμάτων στις διάφορες φάσεις του κυκλώματος παραγωγής - διανομής είναι: Πρώτο, θα πρέπει να παραχθεί ή αγορασθεί μία ποσότητα προϊόντων για την αντιμετώπιση της προβλεπόμενης ζήτησης του προϊόντος. Επομένως είναι απαραίτητη η διαμόρφωση και διατήρηση των αποθεμάτων για την κάλυψη των αναγκών απ αυτές τις διακυμάνσεις. Δεύτερο, θα πρέπει η επιχείρηση να προμηθευτεί και να διατηρήσει στα αποθέματα διάφορες ποσότητες συντελεστών της παραγωγής (όπως πρώτες ύλες, τελικά προϊόντα κ.λ.π.) για την αντιμετώπιση των τυχόν διακυμάνσεων στην προσφορά τους. Τρίτο, θα πρέπει να εξασφαλισθεί μια ομαλή και ανεξάρτητη λειτουργία της παραγωγικής διαδικασίας. Τέταρτο, τέλος, ο κλάδος οικονομικής δραστηριότητας όπου ανήκει και λειτουργεί η επιχείρηση αντιμετωπίζει εποχικές ή κυκλικές διακυμάνσεις της ζήτησης. Ι.2.5.2.2. Μεθόδους αποτίμησης των αποθεμάτων Η πρώτη μέθοδος είναι η Μέθοδος της σειράς εξαντλήσεων ή FIFO First in First out. Σύμφωνα με την μέθοδο αυτή οι πρώτες εισαγωγές στην αποθήκη χρησιμοποιούνται και εξαντλούνται πρώτες, για το λόγο αυτό στο τέλος κάθε περιόδου γίνετε η απογραφή των αποθεμάτων, δηλαδή στο τέλος του μήνα αποτιμάται στο κόστος που έχουν οι τελευταίες αγορές μέχρι να συμπληρωθεί η απογραφόμενη ποσότητα του αποθέματος. Η μέθοδος FIFO χρησιμοποιείται περισσότερο από τις επιχειρήσεις διότι είναι εύκολη στην εφαρμογή της και επίσης εύκολη στην μηχανογραφική της λειτουργία. Μία άλλη μέθοδος αποτίμησης είναι η Μέθοδος της αντίστροφης σειράς εξαντλήσεως ή LIFO Last in First out. Όπως και η προηγούμενη μέθοδος έτσι και η LIFO στηρίζεται κατά τη λειτουργία της στη σειρά με την οποία θα εξαντληθούν τα αποθέματα. Ενώ στη FIFO εξαντλεί τα αποθέματα αρχίζοντας από τις παλαιότερες εισαγωγές τους στην αποθήκη, στη LIFO γίνετε το αντίθετο. Πραγματοποιεί δηλαδή

τις αναλώσεις και τις πωλήσεις χρησιμοποιώντας τις πρόσφατες εισαγωγές αποθεμάτων. Ι.2.5.3. Ημικατεργασμένα προϊόντα Ημικατεργασμένα προϊόντα είναι τα υλικά αγαθά τα οποία δεν έχουν υποστεί την ολική επεξεργασία για την μετατροπή τους σε έτοιμα προϊόντα. Για παράδειγμα τα προϊόντα που είναι σε επεξεργασία για να μετατραπούν σε έτοιμα, όπως το γάλα το οποίο για να γίνει σοκολατούχο πρέπει να προσθέσουμε το κακάο καλείται ημιτελή. Πολλά διαφορετικά κομμάτια μπορεί να είναι ημιτελή ταυτόχρονα για παράδειγμα στη γαλακτοβιομηχανία (Εβροφάρμα) υπάρχουν το γάλα, το γιαούρτι σε επεξεργασία σε ορισμένο χρόνο σε διαφορετικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Ι.2.5.4. Υποπροϊόντα Τα παραγόμενα υποπροϊόντα συμπαράγονται πάντα με τα κύρια ή κανονικά προϊόντα και προκύπτουν κατά την επεξεργασία της πρώτης ύλης και έχουν πάντοτε εμπορική αξία. Επίσης δεν αποτελούν βασικό αντικείμενο εκμετάλλευσης της επιχείρησης. Ι.2.5.5. Έτοιμα προϊόντα Είναι τα υλικά που παράγονται από μία επιχείρηση και προορίζονται για πώληση. Τα προϊόντα αυτά δεν χρειάζονται κάποια παραπάνω επεξεργασία, δηλαδή είναι έτοιμα για πώληση. Σε μια βιομηχανική επιχείρηση που παράγει διαφορετικά αγαθά, υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη έτοιμων προϊόντων στα αποθέματα. 1.2.6. Υπολογισμός του κόστους των έτοιμων προϊόντων Ο υπολογισμός του κόστους πωληθέντων αγαθών παρουσιάζεται στον παρακάτω τύπο. Το άθροισμα του κόστους των αποθεμάτων των έτοιμων προϊόντων αρχής και του κόστους των παραχθέντων προϊόντων κατά την διάρκεια της περιόδου, δείχνει το κόστος των διαθέσιμων προϊόντων προς πώληση. Εάν όλα τα έτοιμα προϊόντα πωληθούν το κόστος των διαθέσιμων αγαθών προς πώληση της περιόδου θα είναι ίδιο με το κόστος των πωληθέντων αγαθών.

Πωλήσεις ΜΕΙΟΝ: Αποθέματα Προϊόντων 1/1/20 ΣΥΝ: Κόστος Παραχθέντων = Προϊόντα για Διάθεση ΜΕΙΟΝ: Αποθέματα Προϊόντων 31/12/20 =Κόστος πωληθέντων Μικτό Περιθώριο ΜΕΙΟΝ: Λειτουργικά Έξοδα (Έξοδα πωλήσεων, Διαφήμιση, Έξοδα διοίκησης, Αποσβέσεις, Ασφάλιστρα, Δημοτικά Τέλη, Παροχές Τρίτων) =Καθαρό Εισόδημα 1.2.7. Ανάπτυξη νέων προϊόντων Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις τροφίμων πολλές φορές πρέπει να αναπτύξουν νέα προϊόντα για την διάθεσή τους στην αγορά. Η ανάγκη αυτή για την ανάπτυξη νέων προϊόντων πηγάζει από επιχειρηματικές ανάγκες ανανέωσης, ικανοποίησης απαιτήσεων και αναγκών πελατών, υπολογισμού των τάσεων της αγοράς κλπ. Σε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις η επιχείρηση είναι αναγκασμένη να αγοράσει μια σειρά πρώτων υλών από κάποιο νέο προμηθευτή. Είναι πολύ σημαντική η επιλογή του σωστού προμηθευτή και πρώτης ύλης, τόσο σε θέμα ποιότητας του τελικού προϊόντος, όσο και σε θέμα ασφάλειας και υγιεινής. Αρχικά θα πρέπει να γίνει έρευνα αγοράς για τη συγκεκριμένη πρώτη ύλη που χρειάζεται η επιχείρηση. Για να εντοπίσει τους προμηθευτές να χρησιμοποιεί πηγές όπως είναι οι υπάρχουσες συνεργασίες με προμηθευτές πρώτων υλών, επαφές από εμπορικές εκθέσεις του κλάδου τροφίμων, επίσης συνεργασίες με επαγγελματικούς και κλαδικούς φορείς, το διαδίκτυο από το οποίο μπορεί να πάρει χρήσιμες πληροφορίες, κλαδικά περιοδικά και αντίστοιχες πύλες ενημέρωσης και τέλος συνεργασία με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Αφού εντοπιστούν οι προμηθευτές που εμπορεύονται την επιθυμητή πρώτη ύλη, θα πρέπει να επιλεχθούν οι κατάλληλοι για συνεργασία. Επομένως, έχουν μεγάλη

σημασία τα κριτήρια που θα πρέπει η επιχείρηση να θέσει, ώστε να διασφαλίζονται οι στόχοι της ποιότητας και της υγιεινής. Τα κριτήρια διαφέρουν από επιχείρηση σε επιχείρηση και συνδέονται στενά με θέματα και υποδομές ανάπτυξης προϊόντων, ποιοτικού ελέγχου, εγκαταστάσεων, πωλήσεων και μάρκετινγκ. Κατ αρχάς θα πρέπει η συσκευασία της πρώτης ύλης να μπορεί να χειριστεί εύκολα στο εργοστάσιο, δηλαδή κατάλληλο μέγεθος συσκευασίας, παλέτες μεταφοράς, αντλίες κ.λ.π. Επομένως, σημαντικά κριτήρια είναι η ευκολία χειρισμού, η ελαχιστοποίηση τυχόν επιμολύνσεων που οφείλονται στη συσκευασία, η ελαχιστοποίηση των απορριμάτων από τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες και των υπολειμμάτων της πρώτης ύλης σε αυτές. Επιπλέον, το τμήμα ποιοτικού ελέγχου θα πρέπει να ορίσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να ελέγχονται κατά την παραλαβή των πρώτων υλών. Τέλος, το τμήμα προμηθειών της εταιρείας θα πρέπει να ορίσει το μέγεθος του κόστους που θα πρέπει να έχει η πρώτη ύλη, ώστε να εξυπηρετείται η οικονομική πολιτική και το κόστος του τελικού προϊόντος να είναι το επιθυμητό. Στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση του προμηθευτή της πρώτης ύλης. Ένας προμηθευτής θα πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρει αποδείξεις ότι παραδίδει ασφαλή προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, μέσω της εμπειρίας του(έτη δραστηριοποίησης στον συγκεκριμένο χώρο), της οικονομικής σταθερότητας, τις γνώμες πελατών, τα συστήματα διαχείρισης ποιότητας & ασφάλειας των προϊόντων και τα αποτελέσματα εσωτερικών και εξωτερικών επιθεωρήσεων. Για την επιβεβαίωση των παραπάνω θεωρείται επιβεβλημένη η απευθείας επικοινωνία με ορισμένους πελάτες του προμηθευτή ώστε να υπάρξει μια επιβεβαίωση για θέματα όπως η υπευθυνότητα, η εταιρική πολιτική, η ποιότητα των προϊόντων και η ικανότητα παράδοσής τους. Επιθυμητή είναι και η δυνατότητα επιτόπιας επιθεώρησης των εγκαταστάσεων του προμηθευτή ως προς την τήρηση των Κανόνων Ορθής Υγιεινής και Βιομηχανικής Πρακτικής. Ο προμηθευτής των πρώτων υλών θα πρέπει να είναι σε θέση να δείξει ορισμένα στοιχεία για την απόδειξη της ικανότητάς του να προσφέρει ποιοτικά και υγιεινά προϊόντα. τα στοιχεία αυτά είναι η άδεια λειτουργίας, μια υπογεγραμμένη δήλωση ότι τα παρεχόμενα προϊόντα είναι ασφαλή και χωρίς αλλοιώσεις, επίσης ένα αντίγραφο

της πιο πρόσφατης εξωτερικής επιθεώρησης που αφορά την Ασφάλεια των προϊόντων, ένα αντίγραφο του σχεδίου HACCP ή μια υπεύθυνη δήλωση ότι τηρούν το σχέδιο HACCP μαζί με μια λίστα των CCP που έχουν αναγνωριστεί, τα Φύλλα Ασφάλειας Προϊόντος (MSDS) για τα χημικά συστατικά που περιέχουν οι πρώτες ύλες, πληροφορίες επικοινωνίας για τους υπεύθυνους της ιχνηλασιμότητας των προϊόντων και ανάκλησης αυτών, σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, το φύλλο των προδιαγραφών της πρώτης ύλης το οποίο θα περιλαμβάνει, τα συστατικά της πρώτης ύλης, με ιδιαίτερη αναφορά σε τυχόν αλλεργιογόνους παράγοντες, μικροβιολογικά όρια και μικροβιολογικές - φυσικοχημικές αναλύσεις συγκεκριμένων παρτίδων, τα διατροφικά στοιχεία της πρώτης ύλης, το χρόνο ζωής και τις συνθήκες αποθήκευσης της πρώτης ύλης, πληροφορίες σχετικά με την συσκευασία, πληροφορίες σχετικά με την ιχνηλασιμότητα και το τρόπο που μπορεί να προσδιοριστεί, μια γενική περιγραφή του προϊόντος, και τέλος ειδικές πληροφορίες όπως το βάρος, ξηρό βάρος, χρώμα, χώρα προέλευσης, οδηγίες χρήσης κ.λ.π. 1.3. ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ Τα διοικητικά στελέχη των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων και μη χρειάζονται λεπτομερή λογιστικά δεδομένα για να παρακολουθούν τις καθημερινές λειτουργίες της επιχείρησης, να ελέγχουν το κόστος και να αξιολογούν την απόδοση της επιχείρησης. Οι πιο χρήσιμες πληροφορίες γι αυτές τις διοικητικές λειτουργίες είναι τα δεδομένα της λογιστικής του κόστους. Η λογιστική του κόστους είναι η διαδικασία καθορισμού του κόστους παραγωγής των προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών (Πάγγειος,1991), (Σακέλλης, 1992). Έτσι, τα διοικητικά στελέχη εξαρτώνται άμεσα από τους κοστολόγους, οι οποίοι είναι ειδικοί να συγκεντρώνουν τις πληροφορίες του κόστους και να τις μεταφέρουν στα διοικητικά στελέχη με τη μορφή κάποιου άριστου υποδείγματος βοηθώντας σημαντικά στη σωστή λήψη αποφάσεων (Πάγγειος, 1991). Επομένως σκοπός της κοστολόγησης είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων και πληροφοριών μέσα στην επιχείρηση από τους Managers και άλλους υπεύθυνους, με απώτερο σκοπό την καλύτερη οργάνωση, σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της επιχείρησης καθώς και τον καλύτερο έλεγχο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης.

Παράλληλα με τον σχεδιασμό, προγραμματισμό και έλεγχο, τα στοιχεία του κόστους βοηθούν την επιχείρηση στην κατάρτιση των προβλέψεων για το μέλλον, του ίδιου του κόστους, του προβλεπόμενου κόστους καθώς και άλλων μεγεθών της επιχείρησης, τα οποία είναι απαραίτητα για την λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων (Κεχράς, 1997). 1.3.1. Δραστηριότητες της λογιστικής του κόστους Ένα σύστημα κοστολόγησης είναι το σύνολο συστημάτων επεξεργασιών και διαδικασιών που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση, καταγραφή και έκθεση των κοστολογικών δεδομένων (Πάγγειος, 1991). Υπάρχουν τέσσερις διακεκριμένες δραστηριότητες σε κάθε σύστημα κοστολόγησης. 1. Μέτρηση του κόστους 2. Εσωλογιστική κοστολόγηση (Καταγραφή του κόστους) 3. Ανάλυση του κόστους 4. Έκθεση του κόστους 1.3.2. Παράγοντες που επηρεάζουν το Σύστημα Κοστολόγησης Οι βασικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν το σύστημα της κοστολόγησης είναι το μέγεθος της εταιρίας, το είδος της παραγωγικής διαδικασίας, ο αριθμός των διαφορετικών προϊόντων που παράγει η επιχείρηση ο οποίος μπορεί να είναι πολύ μεγάλος διότι μια επιχείρηση μπορεί να παράγει πολλά προϊόντα, επίσης η διάθεση των στελεχών έναντι του κόστους της πληροφόρησης και τέλος εξωτερικές μεταβλητές, όπως νόμοι και ρυθμίσεις κ.ά. Δυο συστήματα κοστολόγησης: 1. Πλήρης κοστολόγηση 2. Άμεση κοστολόγηση Υπολογισμός εισοδήματος με βάση την πλήρη κοστολόγηση: (Κατάσταση εισοδήματος της επιχείρησης Χ)

ΠΩΛΗΣΕΙΣ (Κύκλος εργασιών) -ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΜΕΣΑ ΥΛΙΚΑ ΧΧΧΧ ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΧΧΧ Γ. Β. Ε. ΧΧΧΧ =ΜΕΙΚΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΧΧΧΧ = ΧΧΧΧ -ΕΞΟΔΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Γ. Ε. Δ. (Γενικά έξοδα διοίκησης) Γ. Ε. Π. (Γενικά έξοδα πώλησης) =ΚΑΘΑΡΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΧΧΧΧ ΧΧΧΧ = ΧΧΧΧ 1.3.3. Είδη Συστημάτων Κοστολόγησης Το είδος του συστήματος κοστολόγησης που εφαρμόζεται από κάθε επιχείρηση εξαρτάται από το είδος της παραγωγικής διαδικασίας στην οποία εφαρμόζεται. Τέσσερα είναι τα συστήματα κοστολόγησης που έχουν εμφανιστεί σαν απάντηση στις διάφορες μορφές παραγωγικής διαδικασίας. Αυτά τα τέσσερα συστήματα είναι γνωστά σαν Κοστολόγηση κατά Διαδικασία ή κατά Φάση, Κοστολόγηση κατά Παραγγελία ή κατά προϊόν, Κοστολόγηση κατά Λειτουργία (Just-in-Time System) και Κοστολόγηση κατά Δραστηριότητα (Activity Based Costing) (Σακέλλης, 1992). 1.3.3.1. Κοστολόγηση κατά Φάση Η κοστολόγηση κατά φάση εφαρμόζεται σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου η παραγωγή αναφέρεται σε ένα προϊόν που παράγεται συνεχώς για μεγάλες χρονικές περιόδους και σε μεγάλες ποσότητες (μαζική παραγωγή). Σαν παράδειγμα βιομηχανιών που πρέπει να χρησιμοποιούν κοστολόγηση κατά φάση αναφέρονται οι βιομηχανίες γάλακτος, αλεύρου, φαρμακευτικές κ.λπ. Όλες αυτές οι βιομηχανίες χαρακτηρίζονται από την παραγωγή ομοιόμορφων προϊόντων όπου η παραγωγή συνεχίζεται για αρκετό χρονικό διάστημα σε μία διαρκή ροή προϊόντων και περνάει σταθερά από τα διάφορα προκαθορισμένα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας της κάθε συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας (Πάγγειος, 1991), (Βαρβάκη, 2003).

Η βασική προσέγγιση στον υπολογισμό του κόστους, σύμφωνα με την κοστολόγηση κατά φάση, αναφέρεται στη συγκέντρωση του κόστους μιας συγκεκριμένης παραγωγικής λειτουργίας ή τμήματος για μία ολόκληρη περίοδο (μήνα, τρίμηνο, έτος) και στη διαίρεση του ποσού αυτού με τον αριθμό των παραχθέντων μονάδων αυτής της περιόδου. Ο βασικός τύπος υπολογισμού του κόστους σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή είναι: Συνολικό κόστος παραγωγής / Συνολικές παραχθείσες μονάδες = Κόστος μονάδας ανά κιλό, λίτρο, φιάλη Αφού μια μονάδα προϊόντος (λίτρο, κιλό, φιάλη) είναι όμοια με οποιαδήποτε άλλη μονάδα, κάθε μονάδα πρέπει να έχει το ίδιο μέσο κόστος όπως και κάθε άλλη μονάδα που παράχθηκε στη συγκεκριμένη περίοδο. Αυτή η τεχνική κοστολόγησης είναι αποτελεσματική ευρύτερα, έτσι το ανά μονάδα κόστος (μέσο κόστος) χρησιμοποιείται σε πολλές χιλιάδες όμοιες μονάδες που κινούνται σε μια σχεδόν ατέλειωτη ροή της γραμμής συναρμολόγησης ή επεξεργασίας. Η εντολή παραγωγής στο σύστημα της κατά φάση κοστολόγησης: Εντολή παραγωγής εκδίδεται κάθε φορά που αποφασίζεται, από το τμήμα προγραμματισμού της παραγωγής, η παραγωγή μιας ποσότητας κάποιου συγκεκριμένου προϊόντος. Αυτή η ποσότητα μπορεί να είναι είτε για την εκτέλεση μίας παραγγελίας ενός πελάτη, είτε για την συμπλήρωση του αποθέματος του προϊόντος στην αποθήκη των έτοιμων προϊόντων. Η εντολή παραγωγής είναι δηλαδή ανεξάρτητη από το σύστημα κοστολόγησης που εφαρμόζεται κάθε φορά, αλλά αποτελεί βασικό στοιχείο για τον προγραμματισμό της παραγωγικής διαδικασίας. Η παραγωγική διαδικασία κινείται πάντα βάσει εντολών που δίδουν ή εκδίδουν τα αρμόδια πρόσωπα. Ι.3.3.2. Κοστολόγηση κατά Προϊόν ή κατά Παραγγελία Η κοστολόγηση κατά παραγγελία χρησιμοποιείται σε τέτοιες παραγωγικές διαδικασίες, όπου πολλά διαφορετικά προϊόντα, παραγγελίες ή ομάδες προϊόντων παράγονται σε κάθε περίοδο. Σαν παραδείγματα βιομηχανιών που τυπικά θα

χρησιμοποιούσαν κοστολόγηση κατά παραγγελία αναφέρονται οι ειδικής παραγγελίας εκτυπώσεις, βιομηχανίες επίπλων, βιομηχανίες μηχανών, εργαλείων κ.λ.π. Αυτοί οι τύποι βιομηχανιών απαιτούν ένα σύστημα κοστολόγησης όπου το κόστος πρέπει να διανεμηθεί ξεχωριστά σε κάθε ανεξάρτητη παραγγελία (όπως μια παραγγελία ειδικής εκτύπωσης) ή ομάδα αγαθών (όπως η παραγωγή 10 μηχανών ειδικής χρήσης) και, όπου ξεχωριστό ανά μονάδα κόστος μπορεί να υπολογιστεί για κάθε παραγόμενο είδος. Φυσικά η κοστολόγηση κατά παραγγελία πιθανόν να παρουσιάζει προβλήματα στην παρακολούθηση και στη διανομή του κόστους, που δεν παρατηρούνται στη μέθοδο της κοστολόγησης κατά φάση. Αντί να διαιρούμαι το συνολικό κόστος της παραγωγής με τις χιλιάδες όμοιων μονάδων, στην κοστολόγηση κατά παραγγελία πρέπει με κάποιο τρόπο να διαιρέσουμε το συνολικό κόστος της παραγωγής με λίγες βασικές ανόμοιες μονάδες. Ανεξάρτητα από το αν κάποιος ασχολείται με κοστολόγηση κατά φάση ή κοστολόγηση κατά παραγγελία, το πρόβλημα του καθορισμού του κόστους ανά μονάδα απαιτεί εκτίμηση κατά προσέγγιση κάθε είδους. Η διαφορά μεταξύ της κατά παραγγελία και της κατά φάση μεθόδου κοστολόγησης βρίσκεται στον τρόπο που γίνεται η εκτίμηση αυτή (Βαρβάκη, 2003). 1.3.3.3 Κοστολόγηση κατά Λειτουργία (Just-in-time System) Το σύστημα εκείνο των αγορών πρώτων υλών η παράγωγης προϊόντων και αποστολής αυτών στον πελάτη, με το όποιο οποιαδήποτε ποσότητα προϊόντος παράγεται ακριβώς τη στιγμή η την ημέρα την οποία θα παραδοθεί στον πελάτη ονομάζεται Just-in-time System.^ εν λόγω σύστημα αποβλέπει στον περιορισμό η ακόμα και στην εκμηδένιση του stock των αποθεμάτων που αγοράζει η παράγει μια επιχείρηση, στα πλαίσια της εμπορικής της δραστηριότητας. Απώτερος στόχος είναι η εξαφάνιση του δημιουργουμένου κόστους των αποθεμάτων, το όποιο διαμορφώνεται με το κόστος του χώρου αποθήκευσης, το κόστος του δεσμευμένου κεφαλαίου, το κόστος ασφάλισης κατά κίνδυνων (π.χ. κλοπής η πυρκαγιάς), το κόστος απογειώσεων, απαρχαιώσεων, αλλοιώσεων, το κόστος συσκευασίας, το κόστος διακίνησης των αποθεμάτων στις αποθήκες και τέλος το κόστος συντήρησης τους. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι εάν εξαφανιστεί η ύπαρξη απογραφής αποθεμάτων μπορεί να παραλειφθεί ως και η τήρηση των σχετικών λογαριασμών, όπως 24

Πρώτες και βοηθητικές ύλες, 23.90 Παραγωγή σε εξέλιξη, 21.90 Προϊόντα έτοιμα και ημιτελή, ακόμη και οι λογαριασμοί δαπανών όπως Άμεση εργασία και Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα (M. Maher, E. Deakin, 1994). Το κόστος των stock αποθεμάτων σε μια βιομηχανική επιχείρηση συναντάται στις πρώτες ύλες η τα άμεσα υλικά τα οποία έχουν παραληφτεί αλλά δεν έχουν ακόμα βιομηχανοποιηθεί, στην παράγωγη σε εξέλιξη η οποία ενώ έχει αρχίσει δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και τέλος, στα έτοιμα προϊόντα τα οποία βρίσκονται στην αποθήκη ετοίμων, αλλά δεν έχουν ακόμη πωληθεί. Επομένως, ο λόγος που οδήγησε τις επιχείρησης στην αναζήτηση μεθόδων απάλειψης των stock αποθεμάτων είναι το υπέρογκο κόστος τους. Κάτω λοιπόν από κάποιες προϋποθέσεις και συμφωνά με την τήρηση ορισμένων αρχών μπορεί μια επιχείρηση να εξαφανίσει το stock απόθεμα της με τη λειτούργει του J.I.T. Αυτό θα το καταφέρει πρώτον, περιορίζοντας τον αριθμό των προμηθευτών έτσι ώστε να συναλλάσσεται με λίγους, αξιόπιστους και πρόθυμους να την εξυπηρετήσουν ακόμα και παραπάνω από μια φορά μέσα στην ιδία ημέρα εάν αυτό ζητηθεί. Η αξιοπιστία των προμηθευτών είναι θεμελιώδης προϋπόθεση συνεργασίας διότι με αυτήν η επιχείρηση θα αποφύγει τυχόν καθυστερήσεις στις παραγγελίες της, παραλαβές ακατάλληλων υλικών, ελλείψεις κλπ. Επομένως, έτσι διατηρείται και η αξιοπιστία της επιχείρησης στην αγορά. Δεύτερον, με την βελτίωση της διάταξης των γραμμών παράγωγης και γενικά του εξοπλισμού του εργοστάσιου συμφωνά με την πορεία που ακόλουθη η διαδικασία παράγωγης ενός προϊόντος. Αυτό σημαίνει ότι στο ένα άκρο της γραμμής παράγωγης εισάγονται οι προς κατεργασία πρώτες ύλες και στο άλλο άκρο της γραμμής ολοκληρώνεται η παράγωγη και εξέρχεται έτοιμο το προϊόν για τον πελάτη που το έχει ζητήσει. Ταυτόχρονα ενοποιούνται τα δυο τμηματικοί τμήμα πρώτων υλών και υλικών και το τμήμα ετοίμων προϊόντων, σε ένα το τμήμα παραλαβών και φορτώσεων. Στο σύστημα J.I.T συγκεντρώνεται όλος ο εξοπλισμός που χρειάζεται για την παράγωγη ενός προϊόντος στον ίδιο χώρο συμφωνά με τη ροη της παραγωγικής διαδικασίας και με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται μικρά εργοστάσια μέσα στο εργοστάσιο και έτσι επιτυγχάνεται η πλήρης τεχνολογική αυτοδυναμία στην παράγωγη του ετοίμου προϊόντος. Συνέπεια αυτής της βελτιωμένης διάταξης των παραγωγικών μέσων είναι η ελαχιστοποίηση των διακινήσεων των υλικών και των

ετοίμων προϊόντων κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας,η μείωση του χρόνου και του κόστους παράγωγης του ετοίμου προϊόντος. Τρίτον, με τη μείωση του αριθμού εκκινήσεων του εξοπλισμού της παραγωγικής λειτουργίας. Η θέση του εξοπλισμού σε κίνηση, μετά από κάποια μικρή διακοπή της λειτουργείς του (set up) συνεπάγεται την εκτέλεση κάποιων δραστηριοτήτων η μετατροπών στις ρυθμίσεις του, τοποθέτηση νέων μερών στη μηχανή, δόκιμες επαναλειτουργείς έτσι ώστε να προχωρήσει η επόμενη φάση. Κάθε διακοπή και επαναλειτουργία (set up) συνεπάγεται ανάλωση χρόνου και επιπλέον χρηματικό κόστος για την επιχείρηση. Το πλεονέκτημα του J.I.T είναι ότι περιορίζει στο ελάχιστο των αριθμό των set ups με αποτέλεσμα να μηδενίζονται τα αποθέματα πρώτων υλών, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων. Τέταρτον, περιορισμός στο μηδέν των παραγομένων ακατάλληλων προϊόντων. Έστω και μια ελαττωματική μονάδα προϊόντος μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στην παραγωγική διαδικασία καθώς αναγκάζει την επιχείρηση να θύσει σε κίνηση ολόκληρο το μηχανισμό παράγωγης έτσι ώστε να αράξει μια νέα μονάδα η να στείλει ελλιπή την παραγγελία που της έχει ανατεθεί. Στο παραδοσιακό σύστημα τα άμεσα υλικά ελέγχονται κατά την παραγωγική διαδικασία σε αντίθεση με το σύστημα J.I.T στο όποιο ο ποιοτικός έλεγχος των πρώτων υλών γίνεται από τον προμηθευτή και με αποκλειστική ευθύνη αυτού. Επομένως, ο έλεγχος που γίνεται στη συνεχεία αποβλέπει σε τυχόν ελαττωματικά προϊόντα που οφείλονται στην παράγωγη και όχι στα υλικά. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί η προετοιμασία και χρησιμοποίηση εμπείρου και πολυτέχνου προσωπικού στην παράγωγη. Το προσωπικό που εργάζεται σε μια γραμμή παράγωγης πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευμένο για το συγκεκριμένο στάδιο παράγωγης του προϊόντος. Οφείλει να είναι έμπειρο και να διαθέτει αναπτυγμένες δεξιοτεχνίες στο χειρισμό του εξοπλισμού. Πρέπει να είναι προετοιμασμένο για τυχόν βλάβες του συστήματος και σε θέση να επισκευάσει η να συντηρήσει τον εξοπλισμό. Στο παραδοσιακό σύστημα οι εργαζόμενοι χειρίζονται απλά μηχανήματα και εκτελούν την ιδία εργασία καθημερινά σε αντίθεση με το σύστημα J.I.T, ενώ η οποιαδήποτε επισκευή η συντήρηση του εξοπλισμού γίνεται από εξειδικευμένους τεχνίτες (Garrison, Norren, 1997).

1.3.3.3.1. Πλεονεκτήματα από την εφαρμογή J.I.T. Τα βασικότερα οφέλη από την χρήση του συστήματος J.I.T είναι η εξοικονόμηση του κόστους των αποθεμάτων, δηλαδή των τόκων κεφαλαίων που δεσμεύονται στα αποθέματα πρώτων υλών, παραγωγής σε εξέλιξη και προϊόντων, η απαλλαγή από το κόστος αποθήκευσης των προϊόντων (δαπάνες κτιρίου, αμοιβές προσωπικού που εργάζονται στην αποθήκη, δαπάνες συντήρησης κ.λ.π.), η μείωση του χρόνου παράγωγης, η ταχύτερη αντίδραση στις απαιτήσεις των πελατών λογά αύξησης της δυναμικότητας, η μείωση της παραγωγής ελαττωματικών προϊόντων με παράλληλη βελτίωση της ικανοποίησης των πελατών. Πέραν από τα ευδιάκριτα πλεονεκτήματα που προσφέρει το σύστημα Just-in-time οι επιχειρήσεις στοχεύουν με τη χρησιμοποίηση του, που ολοένα και αυξάνει, στη βελτίωση των μεθόδων λειτουργίας τους καθώς και στην υιοθέτηση ενός πιο ανταγωνιστικού προφίλ μέσα στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον της αγοράς. Ι.3.3.3.2. Δυσκολίες εφαρμογής συστήματος J.I.T. Υπάρχουν εκτός από τα οφέλη και κάποια προβλήματα που δημιουργούνται όσον αφορά τη χρησιμοποίηση του συστήματος J.I.T. Οι δυσκολίες αφορούν κυρίως τεχνολογικούς παράγοντες όπως για παράδειγμα βιομηχανικές επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας ή βιομηχανικές μονάδες με μεγάλη διάρκεια παραγωγικού κυκλώματος (από τις πρώτες ύλες έως και την παραγωγή του έτοιμου προϊόντος) δεν μπορούν να το εφαρμόσουν. Επίσης, υπάρχουν και εμπορικοί παράγοντες οι οποίοι δυσχεραίνουν την χρησιμοποίηση του J.I.T. Το σύστημα αυτό απαιτεί οργανωμένη αγορά πρώτων υλών έτσι ώστε να είναι ικανή να τροφοδοτήσει την επιχείρηση άμεσα με τις ποσότητες και τα είδη πρώτων υλών που χρειάζεται κάθε φορά σε ημερήσια ή και συχνότερη βάση. Επιπλέον, γίνεται δύσκολη η εφαρμογή του, όταν στην τοπική αγορά η ζήτηση του τελικού προϊόντος δεν είναι ομαλή αλλά αντίθετα παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις ως προς την ποσότητα αλλά και ως προς το χρόνο. Τέλος, ως αρνητικός παράγοντας θα μπορούσε να αναφερθεί και η στενότητα της αγοράς μέσα στην οποία δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά το σύστημα διότι χρειάζεται να υπάρχει υψηλού επιπέδου επαγγελματικής κατάρτισης προσωπικό, με εμπειρία και δεξιότητες. Τέτοιο προσωπικό συναντάται συνήθως σε μεγάλα αστικά κέντρα και είναι δύσκολο να βρεθεί σε παραμεθόριες περιοχές (Βαρβάκης, 2003).

Όπως αναφέραμε και πιο πάνω στο κόστος υπάρχουν τρείς ευρύτερες κατηγορίες κόστους που σχετίζονται με την παραγωγή οποιουδήποτε προϊόντος, δηλαδή οι Πρώτες Ύλες, η Άμεση Εργασία και τέλος τα Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα ΓΒΕ. Ι.3.3.4. Κοστολόγηση κατά Δραστηριότητα (Activity Based Costing/A.B.C) Το σύστημα της κοστολόγησης με βάση τις δραστηριότητες (Activity Based Costing) αποτελεί μια κοστολογική μέθοδο κατά την οποία προσδιορίζεται το ακριβές κόστος των δραστηριοτήτων της επιχείρησης είτε αυτές σχετίζονται με την παραγωγή κάποιου προϊόντος είτε με την παροχή κάποιας υπηρεσίας ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο εδρεύει η επιχείρηση ή ο οργανισμός. Το σύστημα αυτό δημιουργήθηκε για να καλύπτει ακριβώς την ανάγκη προσδιορισμού του ακριβούς κόστους, ανάγκη η οποία υφίσταται σε κάθε σύγχρονη επιχείρηση καθώς τα παραδοσιακά συστήματα κοστολόγησης δεν είναι πλέον ικανά να καλύψουν. Με το A.B.C γίνεται προσδιορισμός των δραστηριοτήτων που μπορεί να χρησιμοποιεί ένα προϊόν κατά την παραγωγή του, όπως επίσης και προσδιορισμός του κόστους κάθε δραστηριότητας που προκύπτει κατά την παραγωγή του. Επιπλέον, επιλέγονται τα κριτήρια που θα χρησιμοποιηθούν στον καταλογισμό του κόστους κάθε δραστηριότητας στο προϊόν και τέλος προσδιορίζεται ο συντελεστής επιβάρυνσης του κόστους του προϊόντος ανά μονάδα χρησιμοποιούμενης για την παραγωγή του δραστηριότητας. Λαμβάνοντας υπ όψιν ότι μόνο όταν το κόστος είναι ακριβές και έγκυρο και προσδιορίζεται στο χρόνο που πρέπει, μπορεί να αποτελέσει χρήσιμη πληροφορία και ικανή να βοηθήσει στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων καταλήγουμε στο ότι όλα τα συστήματα κοστολόγησης πρέπει να επιδιώκουν τον προσδιορισμό ακριβούς κόστους των δραστηριοτήτων της επιχείρησης, των προϊόντων ή των υπηρεσιών της, και επομένως να ακολουθούν και να εφαρμόζουν τη μεθοδολογία και τις αρχές του A.B.C. (Βαρβάκης, 1998). 1.3.4. Μέθοδοι Κοστολόγησης 1.3.4.1. Εσωλογιστική Κοστολόγηση Με τον όρο εσωλογιστική κοστολόγηση εννοούμε την διπλογραφική λογιστική παρακολούθηση σε ένα ολοκληρωμένο λογιστικό σύστημα, η οποία περικλείει διπλογραφικές εγγραφές και καταχωρήσεις στους οικείους λογαριασμούς των κατ

είδος στοιχείων του κόστους, των δεδομένων των κατ είδος δαπανών που σχηματίζουν το λειτουργικό κόστος, όπως επίσης και των στοιχείων κόστους που διαμορφώνουν το κόστος των ενδιάμεσων και τελικών φορέων, προϊόντων και υπηρεσιών. Με λίγα λόγια καταγράφει την ανάλωση των αξιών της παραγωγής κατά τον χρόνο και τον χώρο διασποράς τους και καταλήγει να καταγράφει την παραγωγή των νέων αξιών - προϊόντων της ίδιας παραγωγής σε όλη την ποικιλία τους. Επομένως, οι διπλογραφικές λογιστικές εγγραφές και καταχωρήσεις στους οικείους λογαριασμούς πρέπει να καλύπτουν ολόκληρη την κοστολογική διαδικασία έτσι ώστε να χαρακτηριστεί η κοστολόγηση εσωλογιστική και επίσης να περιλαμβάνουν όλα τα ακόλουθα κοστολογικά γεγονότα. Οριστικοποίηση και καταχώρηση στους οικείους κατ' είδος λογαριασμούς της Γενικής Λογιστικής των οργανικών εξόδων κατ' είδος μέσα στο μηνά που αυτά πραγματοποιούνται, ανεξάρτητα ποτέ εκκαθαρίζονται και τιμολογούνται. Οριστικοποίηση και καταχώρηση στους οικείους, κατά προορισμό, λογαριασμούς του κόστους λειτουργείς, των δαπανών κητοειδές που το αφορούν. Λογιστικοποίηση και καταχώρηση στους οικείους λογαριασμούς αποθεμάτων της Γενικής Λογιστικής, της άξιας της αρχικής απογραφής και της άξιας των αγορών, μέσα στο μήνα που αυτές πραγματοποιούνται. Επίσης, λογιστικοποίηση και καταχώρηση στους οικείους λογαριασμούς αποθηκών, της αναλυτικής λογιστικής, της άξιας της αρχικής απογραφής και των αγορών αποθεμάτων. Οι καταχωρήσεις στους λογαριασμούς αποθηκών της άξιας αγορών γίνονται μέσα στο μηνά που παραλαμβάνονται τα αγοραζόμενα αποθέματα. Προσδιορισμός, οριστικοποίηση και καταχώρηση στους λογαριασμούς Αποθηκών, λειτουργικού κόστους και κόστους παράγωγης, του κόστους των ποσοτήτων αποθεμάτων που αναλώνονται η διακινούνται μέσα στο μηνά. Προσδιορισμός, οριστικοποίηση και καταχώρηση στους οικείους λογαριασμούς κόστους παράγωγης και λειτουργικού κόστους, των αμέσων και εμμέσων, κατά προϊόν, δαπανών παράγωγης μέσα στο μηνά που αυτές πραγματοποιούνται.