ΗΛΕΚΤΡΟMYΟΓΡΑΦΗΜΑ Στόχοι Κατανόησης: -Να σας είναι ξεκάθαρες οι έννοιες πόλωση, εκπόλωση, υπερπόλωση, διεγερτικό ερέθισμα, ανασταλτικό ερέθισμα, κατώφλιο δυναμικό, υποκατώφλιες εκπολώσεις, υπερκατώφλιες εκπολώσεις, ενεργό δυναμικό, νευρική ώση, σύναψη, νευροδιαβιβαστής. -Να γνωρίζεται την αλληλουχία των γεγονότων που επιτρέπουν την μεταβίβαση ηλεκτρικού σήματος από το ένα νευρικό κύτταρο στο επόμενο. -Τι είναι κινητική ομάδα; Ορισμός. -Κυτταρική οργάνωση των μυών. -Την αλληλουχία των γεγονότων που προκαλούν την μυϊκή σύσπαση. -Τις προϋποθέσεις τις μυϊκής σύσπασης. -Τί είναι το ηλεκτρομυογράφημα; Διαφορές ενδομυϊκής και επιφανειακής καταγραφής. -Συσκευές απαραίτητες να γίνει ένα ηλεκτρομυογράφημα. -Αποφύγετε την αποστήθιση. Προσπαθήστε να καταλαβαίνετε τα όσα διαβάζετε. Παρόλο που όλα τα κύτταρα του σώματός μας έχουν μια πόλωση, μια διαφορά δυναμικού δηλαδή στις δυο πλευρές της μεμβράνης τους, μονάχα τα νευρικά, μυϊκά κύτταρα και τα κύτταρα-υποδοχείς αισθητικών ερεθισμάτων της περιφέρειας είναι διεγέρσιμα, έχουν δηλαδή την ικανότητα να απαντούν σε ερεθίσματα που δέχονται μεταβάλλοντας τη διαφορά δυναμικού της μεμβράνης τους (σχήμα 1). Συγκεκριμένα, ένα ερέθισμα μπορεί: (1) να αυξήσει τη διαφορά δυναμικού της μεμβράνης του κυττάρου, οπότε η μεμβράνη του κυττάρου (ή πιο απλά το κύτταρο) υπερπολώνεται (2) να μειώσει τη διαφορά δυναμικού της μεμβράνης ενός κυττάρου, οπότε το κύτταρο εκπολώνεται. ανασταλτικό ερέθισμα + Υπερπόλωση + - - Πόλωση (δυναμικό ηρεμίας) + - + - διεγερτικό ερέθισμα Εκπόλωση νευρικό κύτταρο Σχήμα 1: Πόλωση, υπερπόλωση και εκπόλωση ενός νευρικού κυττάρου. 1 από 14
Προφανώς, όσο υπερπολώνεται ένα νευρικό κύτταρο τόσο η διαφορά δυναμικού της μεμβράνης του (ή με άλλα λόγια το δυναμικό της μεμβράνης του) ξεκινώντας από την τιμή που έχει αρχικά στην κατάσταση ηρεμίας (-70mV) μεγαλώνει (-75mV, -80mV, -85mV κ.ο.κ) που σημαίνει ότι απομακρύνεται από την τιμή του κατώφλιου δυναμικού (-55mV) την τιμή δηλαδή που πρέπει να αποκτήσει η μεμβράνη του κυττάρου προκειμένου να πυροδοτήσει ένα ενεργό δυναμικό, ένα ηλεκτρικό δηλαδή σήμα που μπορεί να ταξιδέψει (νευρική ώση) αναλλοίωτα από το κυτταρικό σώμα όπου παράχθηκε κατά μήκος του νευράξονα μέχρι την τελική απόληξη του κυττάρου ώστε να την εκπολώσει και να προκαλέσει έτσι την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστή. Εν κατακλείδει, όταν υπερπολώνεται ένα κύτταρο τόσο απομακρύνεται από την πιθανότητα να πυροδοτήσει ένα ενεργό δυναμικό και επομένως το κύτταρο αναστέλλεται και το ερέθισμα που προκάλεσε την αναστολή λέγεται ανασταλτικό (σχήμα 2). Κατά την ίδια λογική, διεγερτικό είναι εκείνο το ερέθισμα το οποίο εκπολώνει το κύτταρο, μικραίνει δηλαδή τη διαφορά του δυναμικού της μεμβράνης του, αφού χάρη σε αυτή τη μείωση το μεμβρανικό δυναμικό από -70mV (δυναμικό ηρεμίας) γίνεται -65mV, -60mV κτλ δηλαδή πλησιάζει το κατώφλιο δυναμικό αυξάνοντας την πιθανότητας πυροδότησης ενεργού δυναμικού. α β κατώφλιο δυναμικό υπερπόλωση κατώφλιο δυναμικό εκπόλωση α. Ένα ανασταλτικό ερέθισμα (μπλέ βέλος) υπερπολώνει το κύτταρο, ενώ ένα διεγερτικό ερέθισμα (κόκκινο βέλος) το εκπολώνει. β. Εκπολωτικά (διεγερτικά) ερεθίσματα: Όσο αυξάνει η έντασή τους τόσο αυξάνει η εκπόλωση του κυττάρου, άρα και η πιθανότητα να πυροδοτήσει ένα ενεργό δυναμικό. Σχήμα 2 2 από 14
H αλληλουχία των γεγονότων που επιτρέπουν την μεταβίβαση ηλεκτρικού σήματος από το ένα νευρικό κύτταρο στο επόμενο ή από ένα νευρικό κύτταρο σε ένα μυϊκό κύτταρο είναι η ακόλουθη (σχήμα 3): Σχήμα 3 ενεργό δυναμικό 1 κατώφλιο δυναμικό 2 δυναμικό ηρεμίας 4 6 3 5 1. Διεγερτικό/Εκπολωτικό Ερέθισμα: είτε από το περιβάλλον πχ φώς (φωτεινό ερέθισμα), πίεση (μηχανικό ερέθισμα), μια μυρωδιά ή κάποια γεύση (χημικό ερέθισμα) εάν πρόκειται για νευρικό κύτταρο υποδοχέας αισθητικών ερεθισμάτων στην περιφέρεια του σώματος (οφθαλμός, δέρμα, οσφρητικό επιθήλιο, γευστικοί κάλυκες) ή από προηγούμενο (προσυναπτικό, δηλαδή) νευρικό κύτταρο. 2. Εκπόλωση του κυτταρικού σώματος σε υπερκατώφλια επίπεδα. (Ερώτηση: Τί θα συμβεί αν η εκπόλωση που προκληθεί είναι υποκατώφλια;). 3. Δημιουργία ενεργού δυναμικού που ταξιδεύει κατά μήκος του νευράξονα. Το μεταδιδόμενο ενεργό δυναμικό είναι επίσης γνωστό ως νευρική ώση. 4. Το ενεργό δυναμικό φτάνει στην τελική απόληξη του κυττάρου και την εκπολώνει. 5. Η τελική απόληξη είναι ο τόπος αποθήκευσης ουσιών ως νευροδιαβιβαστές (που είναι ένας για κάθε είδος νευρικού κυττάρου). Όταν, λοιπόν, εκπολώνεται τότε απελευθερώνει τον νευροδιαβιβαστή. Παρόλο που ο νευροδιαβιβαστής απελευθερώνεται χάρη σε ένα ηλεκτρικό σήμα, ο νευροδιαβιβαστής αυτός καθαυτός είναι ένα χημικό σήμα που μεταβιβάζει το μήνυμα στον μετασυναπτικό νευρώνα (ή νευρικό κύτταρο) ότι ο προσυναπτικός νευρώνας είναι ενεργοποιημένος (ότι δέχτηκε δηλαδή κάποιο σήμα) 6. Ο νευροδιαβιβαστής επιδρά στο επόμενο (δηλαδή το μετασυναπτικό) κύτταρο και το εκπολώνει. 3 από 14
Και ο κύκλος συνεχίζεται (αν το σκεφτείτε τα βήματα 5 και 6 που περιγράψαμε, είναι τα βήματα 1 και 2 για το μετασυναπτικό κύτταρο ), μέχρις ότου το ηλεκτρικό σήμα φτάσει σε ένα όργανο τελεστή πχ έναν μύ για να συσπαστεί και να προκαλέσει κίνηση ή έναν αδένα για να εκκρίνη μια ορμόνη. Ερώτηση: -Το δηλητήριο των φιδιών περιέχει μια ουσία η οποία καταστέλλει την ικανότητα των νευρικών κυττάρων να παράγουν ενεργά δυναμικά. Τι σημαίνει αυτό για το νευρικό σύστημα; -Τι είναι κινητική ομάδα; Ορισμός. Η νευρική ίνα (ή νευρικός άξονας ή νευράξονας) ενός κινητικού νευρικού κυττάρου φτάνει στον αντίστοιχο μύ και αποσχίζεται σε μικρότερους κλάδους που ο καθένας τους καταλήγει σε μια μυϊκή ίνα (ή μυϊκό κύτταρο) και δημιουργεί με αυτή μια χημική σύναψη, τη νευρομυϊκή σύναψη ή τελική κινητική πλάκα. Ένα κινητικό νευρικό κύτταρο μπορεί να νευρώνει από λίγες έως πάρα πολλές μυϊκές ίνες (ανάλογα με το πόσο λεπτές είναι οι κινήσεις που εκτελεί ο αντίστοιχος μύς). Το κινητικό νευρικό κύτταρο με το σύνολο των μυϊκών ινών που νευρώνει αποτελεί μια κινητική μονάδα (Σχήμα 4). Σχήμα 4 Ερωτήσεις: -Στο σχήμα 4β, πόσες κινητικές μονάδες υπάρχουν, πόσες μυϊκές ίνες/ μυϊκά κύτταρα, πόσα νευρικά κύτταρα, πόσοι μύες; -Τί είναι κινητικό νευρικό κύτταρο; Τί νευρώνει ένα κινητικό νευρικό κύτταρο; -Ένας μυς με λεπτές κινήσεις πχ οι μύες των δακτύλων του χεριού μου και ένας μυς με αδρές κινήσεις πχ ο γαστροκνήμιος μυς θα έχουν τον ίδιο αριθμό κινητικών ινών; Κι αν όχι, ποιος θα έχει τις περισσότερες και γιατί; 4 από 14
-Κυτταρική οργάνωση των μυών. Υπάρχουν τρία είδη μυϊκού ιστού: ο λείος μυϊκός ιστός, ο σκελετικός μύς και ο καρδιακός µύς. Μάλιστα, λόγω της χαρακτηριστικής γράμμωσης που εμφανίζουν οι δυο τελευταίοι στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο είναι επίσης γνωστοί ως γραμμωτοί μύες (εικόνα 1). Εικόνα 1 Τα είδη του μυϊκού ιστού: Α. λείος, Β. σκελετικός, Γ. καρδιακός μυς Οι μύες αποτελούνται από πολλά μυϊκά κύτταρα ή μυϊκές ίνες. Εάν παρατηρήσουμε μία σκελετική μυϊκή ίνα στο μικροσκόπιο, θα διαπιστώσουμε μια αλληλουχία φωτεινών και σκοτεινών ζωνών, κάθετα στον επιμήκη άξονά της, που της προσδίδουν εικόνα γράμμωσης. Στο κυτταρόπλασμα κάθε μυϊκής ίνας υπάρχουν πολλά μυϊκά ινίδια (μυοϊνίδια) που εκτείνονται από την μία άκρη της μυϊκής ίνας μέχρι την άλλη. Κάθε μυϊκό ινίδιο αποτελείται από την επανάληψη μιας βασικής ιστολογικής μονάδας, που εκτείνεται από το μέσο της μιας φωτεινής ζώνης στο μέσο της γειτονικής φωτεινής ζώνης, και ονομάζεται σαρκομέριο. Η γράμμωση των μυϊκών κυττάρων οφείλεται στην ύπαρξη παχέων και λεπτών νηματίων. Τα παχέα νημάτια αποτελούνται από την πρωτεϊνη μυοσίνη τοποθετημένη σε παράλληλες σειρές, και καταλαμβάνουν το μέσο του κάθε σαρκομερίου. Τα λεπτά νημάτια αποτελούνται (κυρίως) από την πρωτεϊνη ακτίνη (σχήμα 5). 5 από 14
σαρκομέρια Δομική οργάνωση των μυών: μύς μυϊκή ίνα (μυϊκό κύτταρο) μυοϊνίδιο σαρκομέριο παχιά νημάτια μυοσίνης-λεπτά νημάτια ακτίνης σαρκομέριο Σχήμα 5 6 από 14
-Η αλληλουχία των γεγονότων που προκαλούν την μυϊκή σύσπαση είναι η ακολουθη: 1. Εκπόλωση του σώματος του κινητικού νευρικού κυτταρικού σε υπερκατώφλια επίπεδα. 2. Δημιουργία ενεργού δυναμικού που ταξιδεύει κατά μήκος του νευράξονα. 3. Το ενεργό δυναμικό φτάνει στην τελική απόληξη του κινητικού νευρικού κυττάρου και την εκπολώνει. 4. Η εκπόλωση της τελική απόληξης προκαλεί την απελευθέρωση ακετυλοχολίνης. Η ακετυλοχολίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής της νευρομυϊκής σύναψης. 5. Η ακετυλοχολίνη επιδρά στη μυϊκή ίνα (μυϊκό κύτταρο). Τα μυϊκά κύτταρα όπως και τα νευρικά είναι διεγέρσιμα, απαντούν επομένως σε ένα ερέθισμα μεταβάλλοντας το δυναμικό της μεμβράνης τους. Επομένως, η ακετυλοχολίνη εκπολώνει την μεμβράνη της μυϊκής ίνας τόσο ώστε να παραχθεί ένα δυναμικό ενεργείας που μεταδίδεται κατά μήκος της ίνας. 6. Η μετάδοση του ηλεκτρικού αυτού σήματος κατά μήκος του μυϊκού κυττάρου προκαλεί την απελευθέρωση ιόντων ασβεστίου (Ca 2+ ) από το σαρκοπλασματικό δίκτυο στο εσωτερικό του μυϊκού κυττάρου. Το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο στα μυϊκά κύτταρα είναι γνωστό ως σαρκοπλασματικό δίκτυο και αποτελεί μια αποθήκη ασβεστίου, το οποίο απελευθερώνει από το σαρκοπλασματικό δίκτυο προς το κυτταρόπλασμα όταν ενεργοποιηθεί. 7. Η ενδοκυττάρια αύξηση Ca 2+ από το σαρκοπλασματικό δίκτυο του μυϊκού κυττάρου που προκαλείται όταν αυτό δεχθεί ηλεκτρική διέγερση είναι η πρώτη προϋπόθεση για να γίνει η μυϊκή σύσπαση. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να υπάρχει στο κυτταρόπλασμα διαθέσιμη ενέργεια υπό την μορφή μορίων ΑΤΡ τα οποία παράγονται από τα μιτοχόνδρια. Ερώτηση: -Υπάρχει μια κατηγορία ασθενειών, γνωστές ως μιτοχονδριοπάθειες, στις οποίες υπάρχει μια δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων. Ποια, πιστεύετε, θα είναι η κλινική εικόνα αυτών των ασθενών όσον αφορά στην κινητική τους ικανότητα; 7 από 14
Το ηλεκτρομυογράφημα Τί είναι; Το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) είναι η καταγραφή των ηλεκτρικών δυναμικών των μυών. Τα ηλεκτρικά σήματα που μπορούν να καταγραφούν σε έναν μυ είναι: (α) το δυναμικό ενέργειας μιας μυϊκής ίνας (β) το συνιστάμενο δυναμικό ενέργειας όλων των μυϊκών ινών που σχηματίζουν μια κινητική μονάδα (γ) το συνιστάμενο δυναμικό ενέργειας όλων των κινητικών μονάδων που αποτελούν τον μύ και είναι μεγαλύτερου ύψους και μεγαλύτερης διάρκειας σχετικά με το δυναμικό ενέργειας της κάθε μυϊκής ίνας. Είδη ηλεκτρομυογραφήματος: Μπορούμε να καταγράψουμε το καθένα από αυτά. Πώς; -Με ενδομυϊκές καταγραφές. -Με επιφανειακές καταγραφές μυών. Τόσο η ενδομυϊκή όσο και η επιφανειακή καταγραφή είναι διαφορετικές μορφές εξωκυτταρικής καταγραφής. (Το πλαίσιο 1, δείχνει τη σύγκριση ενδοκυττάριας και εξωκυττάριας καταγραφής). Α. Ενδομυϊκές καταγραφές Με αυτές καταγράφουμε την ηλεκτρική δραστηριότητα είτε μεμονωμένης μυϊκής ίνας είτε μιας ομάδας μυϊκών ινών (της ίδιας ή διαφορετικών κινητικών μονάδων) (σχήμα 7 και 8 και εικόνα 2). Σε αυτήν την περίπτωση η καταγραφή γίνεται με αποστειρωμένα βελονοειδή ηλεκτρόδια που εισάγονται στον μύ. 8 από 14
Πλαίσιο 1 Εξωκυτταρική vs Ενδοκυτταρική καταγραφή του ενεργού δυναμικού ενός νευρικού κυττάρου Ενδοκυτταρική καταγραφή ενεργό δυναμικό κατώφλιο δυναμικό δυναμικό ηρεμίας Εξωκυτταρική καταγραφή Ενός κυττάρου ενεργό δυναμικό Σχήμα 6 Όταν το ηλεκτρόδιο καταγραφής είναι εντός του κυττάρου από το οποίο θέλουμε να καταγράψουμε τότε η καταγραφή ονομάζεται ενδοκυτταρική, αντιθέτως σε κάθε περίπτωση που το ηλεκτρόδιο είναι έξω από το κύτταρο η καταγραφή ονομάζεται εξωκυτταρική. Όταν η απόσταση του ηλεκτροδίου από το εκπολούμενο κύτταρο είναι μικρή η εκπόλωση καταγράφεται ως έπαρμα με μορφολογία που μοιάζει με το δυναμικό ενεργείας. Με άλλα λόγια στην εξωκυτταρική καταγραφή το ηλεκτρόδιο δείχνει μονάχα τι συμβαίνει πάνω από το κατώφλιο δυναμικό (δηλαδή το δυναμικό ενεργείας), ενώ στην ενδοκυτταρική καταγραφή το έπαρμα αποτελείται τόσο από την υποκατώφλια όσο και από την υπερκατώφλια απόκριση δηλαδή τόσο από την υποκατώφλια εκπόλωση όσο και από το δυναμικό ενεργείας. Τα επάρματα που φαίνονται στην εικόνα 2 είναι δυναμικά ενέργειας που καταγράφονται εξωκυτταρικά. 9 από 14
Αν το ηλεκτρόδιο είναι πολύ κοντά σε μία μυϊκή ίνα τότε «βλέπει»/ καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα μονάχα αυτής παρόλο που υπάρχουν και άλλες μυϊκές ίνες ενεργές (με ενεργά δυναμικά δηλαδή) γύρω του (σχήμα 7). Αντιθέτως, αν βυθίσουμε λίγο ακόμα το ηλεκτρόδιο μέσα στον μύ τότε σε κάποια θέση ανάμεσα σε δυο γειτονικά κύτταρα θα «βλέπει» και θα καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα και των δυο μυϊκών ινών (σχήμα 8). Αυτή είναι και η βάση καταγραφών όπως αυτών που απεικονίζονται στην εικόνα 2. δυναμικό ενεργείας μύς Μυϊκή ίνα Σχήμα 7: Ενδομυϊκή καταγραφή μίας μυϊκής ίνας. Μυϊκές ίνες μύς Σχήμα 8: Ενδομυϊκή καταγραφή δύο μυϊκών ινών. 10 από 14
Οι καταγραφές της εικόνας 2 είναι παράδειγμα ενδομυϊκών καταγραφών και αντιστοιχούν σε διαφορετικούς βαθμούς σύσπασης του μύ και συγκεκριμένα: Α. Χάλαση: Δεν καταγράφεται κανένα δυναμικό ενέργειας. Ισοηλεκτρική γραμμή. Β. Ελαφρά Εκούσια Σύσπαση: Καταγράφονται τα δυναμικά ενέργειας λίγων κινητικών μονάδων σε χαμηλή συχνότητα. Τα δυναμικά ξεχωρίζουν καλά μεταξύ τους. Με αστερίσκους καταδεικνύονται κάποια παραδείγματα ενεργών δυναμικών. Γ. Μέτρια εκούσια σύσπαση: Καταγράφονται τα δυναμικά ενέργειας περισσότερων κινητικών μονάδων σε μεγαλύτερη συχνότητα. Δύσκολα ξεχωρίζουμε τα δυναμικά μεταξύ τους. Δ. Μέγιστη εκούσια σύσπαση: Καταγράφονται τα δυναμικά ενέργειας ακόμη περισσότερων κινητικών μονάδων σε ακόμα μεγαλύτερη συχνότητα. Αδύνατη η διάκριση των δυναμικών ενεργείας. Παρατηρείτε ότι στην ενδομυϊκή καταγραφή μεγαλύτερη μυϊκή σύσπαση δεν οφείλεται σε μεγαλύτερα ενεργά δυναμικά αλλά σε περισσότερα. Γιατί; Η σύσπαση μια μυϊκής ίνας διέπεται από τον νόμο του «όλο ή ουδέν», δηλαδή έχει ένα συγκεκριμένο μέγεθος (δεν διαβαθμίζεται) και ή συμβαίνει και συμβαίνει ολόκληρη ή δεν συμβαίνει καθόλου. Με άλλα λόγια η σύσπαση της κάθε μυϊκής ίνας είναι δεδομένη, δεν μπορεί να μεγαλώσει. Άρα η σύσπαση του μυ μεγαλώνει είτε αυξάνοντας τη συχνότητα συστολών των μυϊκών ινών μιας κινητικής μονάδας είτε αυξάνοντας τον αριθμό των κινητικών μονάδων που ενεργοποιούνται. 11 από 14
έπαρμα * * * Εικόνα 2: Πραγματικό παράδειγμα ενδομυϊκής καταγραφής του ίδιου μυ με διαφορετικούς βαθμούς σύσπασης. Α. Μύς σε ηρεμία. Β. Ελαφριά μυϊκή συστολή (καταγραφή από μια κινητική μονάδα) Γ. Μυϊκή συστολή μέσης έντασης (Καταγραφή από πολλές κινητικές μονάδες). Δ. Μυϊκή συστολή μέγιστης έντασης. 12 από 14
Β. Επιφανειακές καταγραφές του μυός. Με αυτές καταγράφουμε την ηλεκτρική δραστηριότητα που παράγεται από ολόκληρο τον μυ, από το σύνολο δηλαδή των κινητικών μονάδων (εικόνα 3). Σε αυτήν την περίπτωση η καταγραφή γίνεται με επιφανειακά ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στην επιφάνεια του μύ. Ηλεκτρόδιο αναφοράς Ηλεκτρόδια καταγραφής έπαρμα Εικόνα 3 13 από 14
Διαφορές μεταξύ ενδομυϊκής και επιφανειακής καταγραφής: - Διαφορετικά ηλεκτρόδια (βελονοειδή, επιφανειακά). Τα βελονοειδή ηλεκτρόδια έχουν μικρή επιφάνεια καταγραφής, ενώ τα επιφανειακά ηλεκτρόδια έχουν μεγάλη επιφάνεια καταγραφής. - Διαφορετικά επάρματα. Έπαρμα είναι κάθε γραμμή η οποία αποκλίνει από την οριζόντια ευθεία που χαρακτηρίζει την κατάσταση ηρεμίας (βλέπε χάλαση εικ.2). Στην εξωκυτταρική καταγραφή το έπαρμα είναι το δυναμικό ενέργειας μιας μυϊκής ίνας, στην επιφανειακή καταγραφή το έπαρμα είναι το ολοκλήρωμα, το άθροισμα, των δυναμικών ενεργείας όλων των μυϊκών ινών του μυ και έχει εντελώς διαφορετική μορφή από το δυναμικό ενός ένεργού δυναμικού: είναι μεγαλύτερου ύψους και μεγαλύτερης διάρκειας. - Όσο μεγαλώνει η μυϊκή σύσπαση στην μεν ενδομυϊκή καταγραφή τα επάρματα (δυναμικά ενέργειας) αυξάνουν την συχνότητα εμφάνισής τους (εικ. 2), ενώ στην επιφανειακή καταγραφή γίνονται μεγαλύτερα, αυξάνουν το μέγεθός τους (το ύψος και της διάρκειά τους) (εικ. 3) Χρησιμότητα του ΗΜΓ Αποτελεί μία διαγνωστική εξέταση που ενδείκνυται σε παθήσεις των κινητικών νεύρων και των μυών (σημείωση: νεύρο είναι το σύνολο πολλών νευρώνων). Με την εξέταση αυτή παίρνουμε πολύ χρήσιμες πληροφορίες για πολλές παθήσεις όπως νευρογενείς και μυογενείς παρέσεις, μυοτονίες, μυασθένειες κτλ. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορούμε να καταγράψουμε δυναμικά ενέργειας από μεμονωμένες μυϊκές ίνες κατά τη διάρκεια εκούσιας σύσπασης. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιούμε ειδικά ηλεκτρόδια με πολύ μικρή επιφάνεια καταγραφής και με τη μέθοδο αυτή μπορούμε να εκτιμήσουμε την πυκνότητα των μυϊκών ινών, να μελετήσουμε τα δυναμικά που προέρχονται από μυϊκές ίνες που ανήκουν στην ίδια κινητική μονάδα και να πάρουμε χρήσιμες πληροφορίες σε παθολογικές καταστάσεις όπως η μυασθένεια. Όταν θέλουμε να καταγράψουμε μαζική ηλεκτρική δραστηριότητα μυός χρησιμοποιούμε επιφανειακά ηλεκτρόδια. Συσκευές απαραίτητες για την εκτέλεση του ΗΜΓ 1. Ένα ηλεκτρόδιο καταγραφής (ενδομυϊκής ή επιφανειακής) το οποίο προσλαμβάνει το σήμα (σύν ηλεκτρικό θόρυβο-άλλα άσχετα δηλαδή ηλεκτρικά σήματα-από το περιβάλλον) 2. Ένα ηλεκτρόδιο αναφοράς (γειωμένο), το οποίο καταγράφει τον ηλεκτρικό θόρυβο. Το ηλεκτρόδιο αναφοράς είναι εξίσου απαραίτητο να υπάρχει όπως και το ηλεκτρόδιο καταγραφής. Μόνο του το τελευταίο δεν αρκεί! Η διαφορά των ηλεκτρικών σημάτων των δυο ηλεκτροδίων είναι το καθαρό σήμα, το σήμα του μυ που μας ενδιαφέρει. 3. Ενισχυτής που μεγαλώνει το καταγραφόμενο σήμα επειδή αρχικά είναι πολύ μικρό. 4. Καθοδικός παλμογράφος όπου βλέπουμε το σήμα 14 από 14