Έργο: «Ανάπτυξη του τουρισμού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» Ανάδοχος έργου Σύμπραξη: «Δ. Τσιάρας - Δ. Παλάσκας» Παραδοτέο 1 Παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Υπεύθυνος σύνταξης: Δρ. Στυλιανός Γκατζογιάννης Ιανουάριος, 2014
Έργο: «Ανάπτυξη του τουρισµού και διαχείριση επισκεπτών στην προστατευόµενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης» Ανάδοχος έργου: Σύµπραξη «. Τσιάρας -. Παλάσκας» Παραδοτέο 1: Παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Αρχείο: DELIVERABLE_1_v4.doc ΕΚ ΟΣΗ/ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ: 4.0 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 13-02-2014 Ιστοσελίδα έργου: www.fd-nestosvistonis.gr/ecotourism Προτεινόµενη βιβλιογραφική αναφορά: Γκατζογιάννης, Σ., Κασιούµης, Κ., Κουραντίδου Μελίνα, Παλάσκας,., Τσιάρας,. 2014. Παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος 2014. Φορέας ιαχείρισης έλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισµαρίδας. Αυτοτελής έκδοση, σελ. 87..
Παραδοτέο 1: Παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Περιεχόµενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1. Εισαγωγή... 1 2. Ο Τουρισμός σε διεθνές και εθνικό επίπεδο... 1 3. Ο τουρισμός και οικοτουρισμός εντός του Ε.Π.... 7 3.1 Το Ε.Π. ως γεωγραφικός τουριστικός προορισμός... 7 3.2 Τουριστική οικοτουριστική κίνηση... 10 3.3 Κίνηση επισκεπτών στα Κέντρα Πληροφόρησης του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.... 20 3.4 Ο τουρισμός μέσα από την έρευνα γνώμης επισκεπτών... 28 3. 5 Ο τουρισμός μέσα από την έρευνα γνώμης επιχειρηματιών... 33 4. Ο ρόλος του φορέα διαχείρισης του Ε.Π.... 43 5. O ρόλος των υπολοίπων φορέων... 49 6. Συμπεράσματα... 53 7. Πηγές πληροφοριών... 57 8. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 58 8.1 Ερωτηματολόγια επισκεπτών (στα ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά)... 58 8.2 Ερωτηματολόγιο επαγγελματιών... 58 8.3 Αρχεία πρωτογενών πληροφοριών... 58 * Παράρτηµα_ 8.3a_ Στατιστικά τουρισµού.xls... 58 * Παράρτηµα_8.3b_ Απαντήσεις επισκεπτών.xls... 58 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1 Παγκόσµια κατάταξη τουριστικών προορισµών κατά την περίοδο 2006-2010 (ΕΟΤ 2011).... 3 Πίνακας 2: Η εξέλιξη της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα κατά τα έτη 2006-2012 (ΕΟΤ, ΣΕΤΕ)... 4 Πίνακας 3: Οι χώρες προέλευσης των αλλοδαπών επισκεπτών της Ελλάδας κατά τα έτη 2008 έως 2010 (ΕΟΤ 2011)... 5 Πίνακας 4: Κατανοµή των στοιχείων φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς του Ε.Π. στις περιοχές των Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Κοµοτηνής... 8
Πίνακας 5: Εγκαταστάσεις και υποδοµές οικοτουρισµού εντός του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.... 9 Πίνακας 6: Σύνολο δυναµικότητας καταλυµάτων, κάµπινγκ και ενοικιαζόµενων δωµατίων που δραστηριοποιούνται στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης καθώς και εντός του Εθνικού Πάρκου (Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.)... 9 Πίνακας 7: Επιβατική κίνηση στα λιµάνια Κεραµωτής και Καβάλας... 12 Πίνακας 8: Εκτίµηση των διανυκτερεύσεων στους τρεις Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης µε εξαίρεση των διανυκτερεύσεων της Θάσου... 17 Πίνακας 9: Εκτίµηση της επισκεψιµότητας (σε όρους διανυκτερεύσεων) του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. για το έτος 2011... 17 Πίνακας 10: Επισκεψιµότητα των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μαρώνειας και Βιστωνίδας... 27 Πίνακας 11: Βασικά χαρακτηριστικά των επισκεπτών του Ε.Π.... 29 Πίνακας 12: Λόγοι επίσκεψης και ενδιαφέροντα των επισκεπτών... 29 Πίνακας 13: Κατηγορίες επαγγελµατιών που συµµετείχαν στη έρευνα γνώµης για τον τουρισµό... 33 Πίνακας 14: Απαντήσεις στο ερώτηµα «Σε ποιες κατηγορίες επισκεπτών του Πάρκου πιστεύετε ότι ανήκουν οι πελάτες της επιχείρησής σας»... 34 Πίνακας 15: Απαντήσεις στο ερώτηµα 9: Ποιες θεωρείτε ως τις πιο ενδιαφέρουσες & πρόσφορες µορφές τουρισµού για την περιοχή σας και άρα πρέπει να αναπτυχθούν αντίστοιχα;... 37 Πίνακας 16: Απαντήσεις στο ερώτηµα 10: Ποιες από τις παρακάτω υποδοµές απουσιάζουν ή χρειάζεται να αναπτυχθούν περισσότερο στο Εθνικό Πάρκο;... 38 Κατάλογος Σχηµάτων Σχήµα 1: Η εξέλιξη του διεθνούς τουρισµού (διεθνείς αφίξεις) κατά την περίοδο 1995-2010 (ΕΟΤ 2011)... 2 Σχήµα 2: Αφίξεις τουριστών σε κύριους µεσογειακούς προορισµούς κατά την περίοδο 1997-2010 (ΕΟΤ 2011)... 4 Σχήµα 3: Γεωγραφική κατανοµή της έκτασης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης στους Νοµούς Ξάνθης, Καβάλας και Ροδόπης... 7 Σχήµα 4: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012... 11 Σχήµα 5: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012... 11 Σχήµα 6: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012... 12 Σχήµα 7: ιαχρονική εξέλιξη αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχεία (συνολικά στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης)... 13 Σχήµα 8: Η εξέλιξη των αφίξεων σε Ξενοδοχεία των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011... 13 Σχήµα 9: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχεία των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011... 14 Σχήµα 10: ιαχρονική εξέλιξη αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε Κάµπινγκ των τριών Νοµών (Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης) συνολικά... 14 Σχήµα 11: Η εξέλιξη των αφίξεων σε κάµπινγκ των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011... 15 Σχήµα 12: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε κάµπινγκ των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011... 15
Σχήµα 13: Η εξέλιξη των αφίξεων σε Ξενοδοχεία και Κάµπινγκ των τριών Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης κατά την περίοδο 2003 2011... 16 Σχήµα 14: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχεία και Κάµπινγκ των τριών Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης κατά την περίοδο 2003 2011... 16 Σχήµα 15: Αφίξεις (Ηµεδαπών και αλλοδαπών) σε κάµπινγκ κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης... 18 Σχήµα 16: ιανυκτερεύσεις σε κάµπινγκ κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό)... 19 Σχήµα 17: Αφίξεις σε Ξενοδοχεία κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό)... 19 Σχήµα 18: ιανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχεία κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό)... 20 Σχήµα 19: Η εξέλιξη της επισκεψιµότητας των κέντρων πληροφόρησης του Φορέα κατά το χρονικό διάστηµα 1999 έως σήµερα (2013)... 21 Σχήµα 20: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Νέστου κατά το έτος 1999... 22 Σχήµα 21: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Νέστου κατά το έτος 2009... 22 Σχήµα 22: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Βιστωνίδας κατά το έτος 2009... 23 Σχήµα 23: Κίνηση επισκεπτών σε αµφότερα τα Κ.Π. του Φ.., 2010-2012 (Έκθεση Πεπραγµένων Φ.. 2010, 2011, 2012)... 24 Σχήµα 24: Κίνηση επισκεπτών στο Κ.Π. Βιστωνίδας, 2010-2012 (Εκθέσεις Πεπραγµένων Φ.. 2010, 2011, 2012)... 25 Σχήµα 25: Κίνηση επισκεπτών στο Κ.Π. Νέστου, 2010-2012 (Εκθέσεις Πεπραγµένων Φ.. 2010, 2011, 2012)... 25 Σχήµα 26: ιαχρονική εξέλιξη επισκεπτών στα ΚΠ, 2010-2012 (Εκθέσεις Πεπραγµένων Φ.. 2010, 2011, 2012)... 26 Σχήµα 27: ιαχρονική εξέλιξη επισκεπτών στα ΚΠ, 2012 (Έκθεση Πεπραγµένων Φ.. 2012)... 26 Σχήµα 28: ιαχρονική εξέλιξη επισκεπτών στα ΚΠ, 2011 (Έκθεση Πεπραγµένων Φ.. 2011)... 26 Σχήµα 29: ιαχρονική εξέλιξη επισκεπτών στα ΚΠ, 2010 (Έκθεση Πεπραγµένων Φ.. 2010)... 27
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα µελέτη έχει ως αντικείµενο την παρουσίαση της υφιστάµενης κατάστασης ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Στη αρχή της µελέτης γίνεται µια επισκόπηση της κατάστασης σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Από την επισκόπηση αυτή προκύπτει ότι οι γενικότερες εξελίξεις του τουρισµού στο επίπεδο αυτό, αν και επηρεάστηκαν από την πρόσφατη οικονοµική κρίση, εντούτοις διαµορφώνουν, κατά τα τελευταία χρόνια (2011, 2012 και 2013), ένα ευνοϊκό κλίµα και µια καλή προοπτική για τον τουρισµό στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και κατ επέκταση και για τον οικοτουρισµό εντός του ΕΠΑΜΑΘ. Από τη µελέτη της κατάστασης του τουρισµού στην περιοχή του ΕΠ προέκυψε ότι η επισκεψιµότητα του ΕΠ παραµένει σε χαµηλά επίπεδα, παρά το δυναµικό της τουριστικής κίνησης που παρατηρείται στη ευρύτερη περιοχή των Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης. Αυτό οφείλεται σε διαφόρους λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως µε εγγενείς αδυναµίες προώθησης των νέων µορφών τουρισµού και οικοτουρισµού που έχει ανάγκη το ΕΠ. Παρόλα αυτά, όµως, στο λίγο χρονικό διάστηµα, που παρήλθε από την ίδρυση του ΕΠ και τη λειτουργία του Φορέα ιαχείρισης του ΕΠΑΜΑΘ, καταβλήθηκαν σηµαντικές προσπάθειες και δηµιουργήθηκε αντίστοιχα και µια σηµαντική υποδοµή, η οποία δηµιουργεί ευνοϊκές προοπτικές για την προώθηση του οικοτουρισµού στη περιοχή του ΕΠ. Για µια αποτελεσµατική διερεύνηση των ζητηµάτων του τουρισµού καταγράφτηκαν (µε τη βοήθεια ειδικών ερωτηµατολογίων) οι απόψεις όλων των εµπλεκοµένων στην υπόθεση του οικοτουρισµού της περιοχής, τόσο από την πλευρά των επισκεπτών, όσο και από την πλευρά των αρµοδίων φορέων και των επιχειρηµατιών που εµπλέκονται στην υπόθεση του τουρισµού της περιοχής. Στο αποτέλεσµα αυτό συνέβαλαν οι µελετητές: ρ. Στυλιανός Γκατζογιάννης, ρ. Κώστας Κασιούµης, Μελίνα Κουραντίδου, ρ. ηµήτρης Παλάσκας και ηµήτρης Τσιάρας.
1. Εισαγωγή Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα του 1 ου παραδοτέου του έργου, όπως αυτά οριοθετούνται στην προκήρυξη από τη διατύπωση: «Θα περιγραφεί και θα αξιολογηθεί αναλυτικά η υφιστάµενη κατάσταση και το επίπεδο ανάπτυξης του τουρισµού και του οικοτουρισµού εντός του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., λαµβάνοντας υπόψη και τις δράσεις και τις έως σήµερα ενέργειες του Φορέα ιαχείρισης έλτα Νέστου Βιστωνίδας Ισµαρίδας, αλλά και άλλων τρίτων φορέων εντός της περιοχής του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.». Η περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης του τουρισµού περιλαµβάνει κατ αρχήν µια ανάλυση του τουρισµού σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, για να επικεντρωθεί στη συνέχεια στα δεδοµένα που χαρακτηρίζουν τον τουρισµό και τον οικοτουρισµό που αναπτύσσεται εντός του Εθνικού Πάρκου (Ε.Π.). Περιγράφονται κατόπιν οι υφιστάµενες υποδοµές που εξυπηρετούν την άσκηση αναψυχής και οικοτουρισµού εντός του Ε.Π., η έκθεση µε την ανάλυση του ρόλου που διαδραµατίζει ο φορέας διαχείρισης του Ε.Π. καθώς και των άλλων τρίτων φορέων στην ανάπτυξη του τουρισµού στην περιοχή του Ε.Π. και ολοκληρώνεται, η παρούσα έκθεση, µε συµπεράσµατα για το επίπεδο ανάπτυξης, καθώς και τις µελλοντικές προοπτικές και τάσεις του τουρισµού στην περιοχή του Ε.Π. Πηγές πληροφοριών για τη µελέτη αυτή αποτέλεσαν µεταξύ άλλων: η ΕΛΣΤΑΤ και σχετικές αναλύσεις επί των δεδοµένων της σχετικά µε τον τουρισµού, οι µέχρι τώρα καταγραφές του Φορέα στα κέντρα πληροφόρησης, οι καταγραφές της οµάδας του έργου για τις υφιστάµενες υποδοµές, οι προφορικές συνεντεύξεις και συζητήσεις µε στελέχη του φορέα και τρίτους που ασχολούνται µε τον τουρισµό και, τέλος, η έρευνα γνώµης µεταξύ επισκεπτών του Ε.Π. και επιχειρηµατιών τουρισµού που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή του Ε.Π. που υλοποιήθηκε από την οµάδα του έργου σε συνεργασία και συνδροµή των στελεχών του φορέα διαχείρισης του Ε.Π. 2. Ο Τουρισµός σε διεθνές και εθνικό επίπεδο Σύµφωνα µε την ανάλυση σχετικής έκθεσης του ΕΟΤ (2011) η τουριστική κίνηση σε διεθνές επίπεδο είχε µια σηµαντική αυξητική τάση, ιδιαίτερα µετά το 2004 και µέχρι το 2010. «Είναι, όµως, γεγονός ότι ο διεθνής τουρισµός είναι ευάλωτος στις αναταράξεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής, όπως επαληθεύτηκε στις αρχές της δεκαετίας 2001-2010 µε τα γεγονότα τις 11ης Σεπτεµβρίου 2001, αλλά και στις διακυµάνσεις της διεθνούς οικονοµίας, όπως φάνηκε µε την πρόσφατη χρηµατοοικονοµική κρίση. Καθώς φαίνεται, όµως, επιδεικνύει ταυτόχρονα και ιδιαίτερες αντοχές και ανακάµπτει σε σχετικά σύντοµο διάστηµα και έτσι, παρά τις επιµέρους διακυµάνσεις, η διεθνής τουριστική κίνηση εµφανίζει µακροπρόθεσµα θετική πορεία». Με βάση τα διαθέσιµα στοιχεία του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού (µέχρι το 2011) (UNWTO) 1 το 2010 παρουσιάστηκε ανάκαµψη του παγκόσµιου τουριστικού ρεύµατος, µε αύξηση +6,6% ως προς το 2009, οπότε είχε σηµειωθεί πτώση κατά 4,0% των διεθνών αφίξεων, σε σύγκριση µε την επίδοση του 2008. Οι συνολικές αφίξεις εισερχόµενων τουριστών υπολογίζεται ότι το 2010 έφθασαν τα 940 εκατοµµύρια έναντι µόλις 881 εκ. το 2009 και 916 εκ. το 2008. Την εικόνα αυτή δίνει το 1 UNWTO: Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού. World Tourism Barometer 1
διάγραµµα του σχήµατος 1 και ο πίνακας 1, όπως δηµοσιεύονται στην ίδια, όπως παραπάνω, µελέτη του ΕΟΤ. Ειδικότερα, το έτος 2012 φαίνεται να ήταν ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό έτος για την παγκόσµια τουριστική βιοµηχανία. Τα έσοδα από τον διεθνή τουρισµό, όπως έχουν καταγραφεί από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού των Ηνωµένων Εθνών (UNWTO World Tourism Barometer), αυξήθηκαν στη διάρκεια του 2012 κατά 4%, αγγίζοντας έτσι οι εισπράξεις ένα νέο ρεκόρ της τάξης των 1.075 δις. δολαρίων ή 837 δις ευρώ (1.042 δις δολάρια ή 749 δις ευρώ για το 2011). Έτσι, λοιπόν, για το 2012 οι παγκόσµιες αφίξεις άγγιξαν τα 1,035 εκατοµµύρια, έχοντας αυξηθεί και αυτές αντίστοιχα κατά 4% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Στην πραγµατικότητα, για πρώτη φορά οι αφίξεις διεθνώς ξεπέρασαν το 1 δις, καθώς προστέθηκαν 39 εκατοµµύρια τουρίστες στα 996 εκατοµµύρια που είχαν καταγραφεί για το 2011. Σχήµα 1: Η εξέλιξη του διεθνούς τουρισµού (διεθνείς αφίξεις) κατά την περίοδο 1995-2010 (ΕΟΤ 2011) Τα στατιστικά αυτά, σύµφωνα και µε τον Γενικό Γραµµατέα του UNWTO, Taleb Rifai, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, λαµβάνοντας υπόψη και την δυσµενή παγκόσµια οικονοµική συγκυρία. Ωστόσο, η Ευρώπη έρχεται τέταρτη σε σειρά (µετά την Αµερική, την Ασία- Ειρηνικό και την Αφρική), αναφορικά µε την αύξηση εισπράξεων από τον τουρισµό, καθώς σηµείωσε µόλις 2% αύξηση σε σχέση µε τον προηγούµενο έτος. Πλην όµως, σε απόλυτες τιµές τα έσοδα από τον τουρισµό για την Ευρώπη άγγιξαν τα 457 δις δολάρια ή 356 δις ευρώ, κάτι που την φέρνει στην πρώτη θέση, να κατέχει το µεγαλύτερο µερίδιο, καθώς αντιστοιχεί στο 43% των συνολικών εσόδων. Σε επίπεδο αφίξεων η Ευρώπη κατέχει το 52% του συνολικού µεριδίου της αγοράς. Επίσης, αξίζει να σηµειωθεί ότι εκτός από τις εισπράξεις που προκύπτουν από τον τουρισµό, µια άλλη σηµαντική µετρήσιµη µεταβλητή είναι τα κέρδη των εξαγωγών που προκύπτουν από τις µεταφορές των τουριστών. Οι µεταφορές των τουριστών συνιστούν το 30% των παγκόσµιων εξαγωγών σε υπηρεσίες και το 6% των συνολικών εξαγωγών σε αγαθά και υπηρεσίες. Ανήλθαν λοιπόν περίπου σε 219 δις δολάρια για το 2012, 2
δηµιουργώντας έτσι συνολικές εισπράξεις για τον παγκόσµιο τουρισµό της τάξης των 1,3 τρις δολαρίων ή 3,5 δις δολαρίων ανά ηµέρα, κατά µέσο όρο. Οι προβλέψεις του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού, στα πλαίσια του στρατηγικού σχεδίου UNWTO's Tourism 2020 Vision, δίνουν αφίξεις 1,6 δις για το 2020, εκ των οποίων 1,2 δις αναµένεται να πραγµατοποιηθούν σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο και 378 εκατοµµύρια αναµένεται να είναι υπερατλαντικά ταξίδια. Η Ευρώπη προβλέπεται να είναι ο πρώτος σε αφίξεις τουριστικός προορισµός µε 717 εκατοµµύρια τουρίστες. Για το 2013, η αύξηση προβλέπεται να είναι περίπου 3-4%, δηλαδή ελαφρώς χαµηλότερη από την αντίστοιχη του 2012 (UNWTO World Tourism Barometer, Ι). Πίνακας 1 Παγκόσµια κατάταξη τουριστικών προορισµών κατά την περίοδο 2006-2010 (ΕΟΤ 2011). Στις χώρες της Μεσογείου, ο τουρισµός ακολούθησε µια γενικά ανοδική πορεία την τελευταία δεκαετία, όχι όµως χωρίς διακυµάνσεις, οφειλόµενες σε σηµαντικό βαθµό και στις πολιτικές συγκυρίες στην περιοχή αυτή και την παγκόσµια οικονοµική κρίση (βλ. Σχήµα 2). Είναι χαρακτηριστική η κάµψη της τουριστικής κίνησης που έλαβε χώρα µετά το 2008 στις χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα από την πρόσφατη οικονοµική κρίση (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία). Όπως, χαρακτηριστική είναι και η ανοδική πορεία της Τουρκίας τα τρία τελευταία χρόνια µετά την κάµψη του 2006, σε αντίθεση µε την πτώση των αφίξεων σε προορισµούς της ζώνης του ευρώ. 3
Σχήµα 2: Αφίξεις τουριστών σε κύριους µεσογειακούς προορισµούς κατά την περίοδο 1997-2010 (ΕΟΤ 2011) Η συµβολή του τουρισµού στην ελληνική οικονοµία, καθώς επίσης και στην κοινωνία, µπορεί να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα σηµαντική. Πίνακας 2: Η εξέλιξη της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα κατά τα έτη 2006-2012 (ΕΟΤ, ΣΕΤΕ) Έτος Αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στην Ελλάδα (εκατοµµύρια επισκέπτες/ αριθµός) ιεθνείς τουριστικές εισπράξεις (δις δολάρια) 2006 16,0 14,3 2007 16,2 15,5 2008 15,9 17,1 2009 14,9 14,5 2010 15,0 12,7 2011 16,4 14,6 2012 15,5 12,9 Η πορεία του τουρισµού στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 2004 και µέχρι το 2007 ήταν αυξητική, ως συνέπεια κυρίως των θετικών επιπτώσεων των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004. Από το 2008 και µετά υπήρξε κάµψη, λόγω κυρίως της οικονοµικής κρίσης, για να σταθεροποιηθεί, η τουριστική κίνηση, κατά τα έτη 2009-2012 στο επίπεδο των 15 16 εκατοµµυρίων επισκέψεων αλλοδαπών τουριστών κατ έτος. Για το 2012, σύµφωνα µε στοιχεία του Παγκόσµιου Συµβουλίου Ταξιδιών και Τουρισµού (WTTC), η συµµετοχή του τουρισµού στο ελληνικό ΑΕΠ ανήλθε σε 16,4% ενώ η συνολική απασχόληση στην τουριστική οικονοµία ανήλθε στο 18,3% (688.000 θέσεις εργασίας) της συνολικής απασχόλησης της χώρας. Το µερίδιο που κατέχει η χώρα µας στη διεθνή αγορά τουρισµού φαίνεται να αντιστοιχεί, σύµφωνα µε στοιχεία 2012, σε 1,5% και αντίστοιχα στην ευρωπαϊκή αγορά σε 2,9%. Σύµφωνα και πάλι µε τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία (2012), η χώρα µας καταλαµβάνει την 17η θέση στις διεθνείς αφίξεις και την 23η θέση σε έσοδα από τον τουρισµό. Με βάση ακόµη πιο πρόσφατα στοιχεία, για το 2013, από το Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ (WEF), η Ελλάδα κατατάσσεται 32 η, σε 4
σύνολο 140 χωρών, στον είκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας και 96η στον Γενικό είκτη Ανταγωνιστικότητας. Για το 2013, οι µέχρι τώρα προβλέψεις (Σεπτ. 2013), σύµφωνα µε ανακοινώσεις αρµοδίων υπηρεσιών της χώρας (ΣΕΤΕ), δίνουν µια σηµαντική ανάκαµψη της τουριστικής κίνησης που θα είναι της τάξης των δυο εκατοµµυρίων διεθνών αφίξεων επιπλέον, σε σχέση µε πέρυσι, ενώ οι γενικές βλέψεις/ τάσεις ανεβάζουν τον τουρισµό για το 2020 στο επίπεδο των 20 και πλέον εκατοµµυρίων επισκεπτών ετησίως. Οι χώρες προέλευσης του τουρισµού στην Ελλάδα: Στον πίνακα 3 δίνονται οι χώρες προέλευσης των αλλοδαπών επισκεπτών της Ελλάδας. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι ο κύριος όγκος των επισκέψεων προέρχεται από τις 4 µεγάλες χώρες της Ευρώπης: τη Γερµανία, µε συµµετοχή (κατά τα έτη 2008-2010) µεταξύ 13 και 16%, την Αγγλία (12-14,3%), τη Γαλλία (5,7-6,5%) και την Ιταλία (5,6-6,9%), για να ακολουθήσουν µε µικρότερα ποσοστά συµµετοχής οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πίνακας 3: Οι χώρες προέλευσης των αλλοδαπών επισκεπτών της Ελλάδας κατά τα έτη 2008 έως 2010 (ΕΟΤ 2011) 5
6
3. Ο τουρισµός και οικοτουρισµός εντός του Ε.Π. 3.1 Το Ε.Π. ως γεωγραφικός τουριστικός προορισµός Το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης (Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.) έχει συνολική έκταση 930.000 στρεµµάτων και εκτείνεται σε τρεις διαφορετικούς γειτονικούς Νοµούς, στον Νοµό Καβάλας κατά 35,5%, στον Νοµό Ξάνθης κατά 28,3% και στον Νοµό Ροδόπης κατά 36,2% (Σχ. 3). 36,20% 28,30% Νοµός ΞΑΝΘΗΣ Νοµός ΚΑΒΑΛΑΣ Νοµός ΡΟ ΟΠΗΣ 35,50% Σχήµα 3: Γεωγραφική κατανοµή της έκτασης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης στους Νοµούς Ξάνθης, Καβάλας και Ροδόπης Και οι τρεις αυτές ενότητες χώρου εκπροσωπούνται από πλευράς έκτασης σχετικά ισοβαρώς και διαθέτουν πολύτιµα στοιχεία φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς ικανά να προσελκύσουν επισκέπτες µε ποικίλα ενδιαφέροντα, δεν διαθέτουν όµως τις ίδιες τουριστικές υποδοµές ούτε εµφανίζουν την ίδια τουριστική κίνηση, όπως περιγράφεται στη συνέχεια. Από τα 98 στοιχεία φυσικής κληρονοµιάς που καταγράφτηκαν στο Ε.Π., όπως αυτά αναλύονται στο Παραδοτέο Αρ. 2 (Περιγραφή χαρτογράφηση των ενδιαφερόντων που υπάρχουν στο εθνικό πάρκο) και τα οποία έχουν ενδιαφέρον για τον τουρισµό, τα 26 ανήκουν στην περιοχή του Νοµού Καβάλας, τα 45 στον Νοµό Ξάνθης και 26 ανήκουν στον Νοµό Ροδόπης. Σε αντίθεση µε την κατανοµή αυτή βρίσκεται η παρουσία πολιτιστικών στοιχείων στους τρεις Νοµούς, µε την Κοµοτηνή να υπερέχει στα πολιτιστικά στοιχεία έναντι των άλλων Νοµών και µάλιστα σε τοµείς που επικεντρώνουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των τουριστών, όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι και τα θρησκευτικά µνηµεία (βλ. πίνακα 4). Η ανάπτυξη υποδοµών οικοτουρισµού και αναψυχής εντός του Ε.Π. υπήρξε µέχρι σήµερα ισοβαρής για τους τρεις Νοµούς, όπως µας δείχνουν τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί (Πίν. 5), ως αποτέλεσµα της προσπάθειας του Φορέα ιαχείρισης του Ε.Π., αλλά και των άλλων φορέων για ισοβαρή ανάπτυξη του τουρισµού στις τρεις αυτές περιοχές. Η κατηγοριοποίηση των υποδοµών, προκύπτει από την ανάλυση στο Παραδοτέο 3, το οποίο αναφέρεται στην καταγραφή των υπαρχουσών υποδοµών ερµηνείας περιβάλλοντος και οικοτουρισµού στο Ε.Π. 7
Πίνακας 4: Κατανοµή των στοιχείων φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς του Ε.Π. στις περιοχές των Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Κοµοτηνής Πλήθος από α/α Πλήθος στοιχείων του Ε.Π. κατά Νοµό Κατηγορία Καβάλας Ξάνθης Ροδόπης Γενικό άθροισµα Α) Στοιχεία φυσικής κληρονοµιάς Αγροτικό τοπίο 1 1 2 Αλµυρά Έλη 1 1 Άλσος 1 1 Αµµώδης Παραλία 5 9 6 20 Βραχώδης παραλία 2 2 Εκβολές ποταµού 1 4 2 7 Έλη 3 1 4 Κέντρο Πληροφόρησης 1 1 2 Κοίτη ποταµού 4 2 6 Κορυφή 2 3 5 Λιβάδι 2 3 5 Λίµνη γλυκού νερού 3 1 5 9 Λιµνοθάλασσα 2 9 6 17 Παραποτάµιο δάσος 7 3 10 Τεχνητή λίµνη 1 2 3 Υγρό λιβάδι 1 1 2 Φαράγγι 1 1 Γενικό άθροισµα 26 45 26 97 Β) Στοιχεία πολιτιστικής κληρονοµιάς Αρχαιολογικός χώρος 1 4 5 Θρησκευτικό µνηµείο 1 1 2 4 Λαογραφικό χωριό 1 1 2 Λουτρά 1 1 Οικιστικό κέντρο 2 2 4 8 Οινοποιείο 2 2 Παραγωγική µονάδα 1 1 2 Πέτρινο γεφύρι 1 1 Σταθµός 1 1 Γενικό άθροισµα 5 8 13 26 Τα τουριστικά καταλύµατα (ξενοδοχεία και οµοειδή καταλύµατα, τουριστικά κάµπινγκ και ενοικιαζόµενα δωµάτια) εµφανίζουν, σύµφωνα µε τον πίνακα 6 (όπως προκύπτει από την ανάλυση στο Παραδοτέο Αρ. 6) µια διαφορετική κατανοµή στις περιοχές των τριών Νοµών, τόσο όσον αφορά τον αριθµό των καταλυµάτων όσο και τη δυναµικότητα αυτών σε κλίνες. Συγκεκριµένα, στην περιοχή του Νοµού Καβάλας (χωρίς να συµπεριλαµβάνεται η περιοχή της Θάσου) συγκεντρώνεται των 55,4% των καταλυµάτων και το 60,0% της δυναµικότητας αυτών σε κλίνες. Μεταξύ των άλλων δυο Νοµών υπάρχει µια µικρή υπεροχή της Ροδόπης έναντι της Ξάνθης, τόσο σε αριθµό καταλυµάτων, όσο και σε αριθµό κλινών. 8
Πίνακας 5: Εγκαταστάσεις και υποδοµές οικοτουρισµού εντός του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Νοµός Ξάνθης Νοµός Ροδόπης Νοµός Καβάλας Κατηγορία. Αβδήρων. Τοπείρου. Ιάσµου. Κοµοτηνής. Μαρωνείας- Σαπών Γέφυρα 1 1 Κέντρο Υποδοχής Επισκεπτών 1 1 2 4 Παρατηρητήρια - κιόσκια 2 2 Παρατηρητήριο - κιόσκι 2 1 1 2 6 Πινακίδες ερµηνείες τοπίου 2 5 7 Ποδηλατόδροµος 1 1 Τουριστικό περίπτερο 1 1 Υποδοµές στην παραλία 3 2 3 1 3 12 Χώρος αναψυχής 1 1 1 3 Γενικό άθροισµα. Νέστου 10 5 1 11 2 8 37 15 14 8 37 Γενικό άθροισµα Τα τουριστικά καταλύµατα, που βρίσκονται εντός και σε στενή λωρίδα (πλάτους 5 χιλιοµέτρων) γύρω από το Εθνικό Πάρκο, αντιπροσωπεύουν µόλις το 6,5% του συνολικού αριθµού των καταλυµάτων στους τρεις Νοµούς και το 8,4% των κλινών. Στην περίπτωση που δεν λαµβάνεται υπόψη η Θάσος, οι αντίστοιχες εκτιµήσεις ανέρχονται σε 20,8% (στον αριθµό καταλυµάτων) και 17% (στον αριθµό των κλινών). Αξιοσηµείωτο, από άποψη κατανοµής στον χώρο των υποδοµών, είναι ότι οι παράκτιες ζώνες των τριών Περιφερειακών Ενοτήτων (Ροδόπης, Ξάνθης και Καβάλας) συγκεντρώνουν το µεγαλύτερο µέρος των ξενοδοχειακών µονάδων και σχεδόν το σύνολο των κάµπινγκ της περιοχής, γεγονός που σηµατοδοτεί και τη σύνδεση ή εξάρτηση του τουρισµού της περιοχής από το υδάτινο στοιχείο και τον θαλάσσιο τουρισµό. Αυτό φαίνεται και από το ποσοστό συµµετοχής των κάµπινγκ που είναι εντός του Ε.Π., τόσο όσον αφορά τον αριθµό των καταλυµάτων (44,4%), όσο και τον αριθµό των κλινών (51,8%). Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι τα ενοικιαζόµενα δωµάτια κατέχουν το 30% των κλινών στους τρεις Νοµούς. Πίνακας 6: Σύνολο δυναµικότητας καταλυµάτων, κάµπινγκ και ενοικιαζόµενων δωµατίων που δραστηριοποιούνται στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης, καθώς και εντός του Εθνικού Πάρκου (Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ.) Αριθµός ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ Αριθµός ΚΛΙΝΩΝ Νοµός Περιφερειακή Ενότητα Ξενοδοχεία Τουριστικά Κάµπινγκ Ενοικιαζόµ. δωµάτια ΣΥΝΟΛΟ % Ξενοδοχεία Τουριστικά Κάµπινγκ Ενοικιαζόµ. δωµάτια ΣΥΝΟΛΟ % 9
Ν. Καβάλας 255 10 528 793 13.44 3.31 6.77 23.53 5 5 6 6 Ν. Καβάλας (χωρίς τη 1.59 4.06 Θάσο) *) 50 6 104 160 55,4 3.091 8 6 8.754 60,0 Ν. Ξάνθης 19 1 39 59 20,6 1.426 185 678 2.289 15,7 Ν. Ροδόπης 22 2 46 70 24,1 1.605 590 1.35 5 3.550 24,3 Σύνολο 296 13 613 922 16.47 4.09 8.80 29.37 6 0 9 5 Σύνολο (χωρίς Θάσο) 91 9 189 289 100, 2.37 6.09 14.59 100, 6.122 1 3 9 3 0 Εντός Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Ε.Π./ Καβάλα **) 13 2 19 34 56,7 505 595 307 1.407 56,8 Ε.Π./ Ξάνθη* 5 1 7 13 21,7 170 185 57 412 16,6 Ε.Π. Ροδόπη* 4 1 8 13 21,7 152 450 54 656 26,5 Σύνολο 22 4 34 60 100, 0 827 1.23 0 418 2.475 % (επί του συνόλου των 30, 7,4 5,5 6,5 5,0 30,1 4,7 8,4 Νοµών 8 % ( >> χωρίς τη 24, 44, 18, 20, 13,5 51,8 6,9 17,0 Θάσο) 2 4 0 8 *) Η Θάσος εξαιρέθηκε από τις συνολικές αναφορές του Νοµού για λόγους σύγκρισης του χερσαίου τµήµατος µεταξύ των τριών Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Κοµοτηνής, λόγω της ιδιαιτερότητας της υψηλής και έως ένα βαθµό αυτόνοµης τουριστικής κίνησης κατά το θέρος. Το δυτικό τµήµα του Νοµού Καβάλας δεν εξαιρέθηκε από τις αναλύσεις της τουριστικής κίνησης, γιατί τότε θα προέκυπτε πρόβληµα εγκυρότητας των συγκρίσεων µεταξύ των Νοµών. **) Μονάδες εντός του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., σύµφωνα µε το Μητρώο Επιχειρήσεων (στοιχεία από ΞΕΕ και άλλες πηγές). Στατιστικά σε επίπεδο Νοµού, Περιφέρειας και Χώρας, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΞΕΕ (2012) Στατιστικά για ενοικιαζόµενα δωµάτια [µονάδες και κλίνες], ΕΟΤ (έτους 2005), www.fede.gr, δωµάτια ΕΟΤ 2004 100, 0 3.2 Τουριστική οικοτουριστική κίνηση Στα διαγράµµατα που ακολουθούν (Σχήµατα 4 και 5) δίνεται µια εικόνα για τις αφίξεις τουριστών στα πλησιέστερα (του Ε.Π.) αεροδρόµια (Καβάλας και Αλεξανδρούπολης). Από τις αφίξεις στα αεροδρόµια αυτά έχουµε µια πρώτη, πλην όµως, µερική εικόνα για την τουριστική κίνηση της περιοχής, η οποία σκιαγραφείται ως ακολούθως: Αεροδρόµιο Καβάλας (Σχ. 4): Κατά την περίοδο 1994-2000 παρατηρούµε µια βαθµιαία αύξηση των αφίξεων τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού, για να αγγίξει συνολικά τις 200.000 αφίξεις κατά το 2000. Έκτοτε έχουµε µια βαθµιαία πτώση των αφίξεων για να ενταθεί αυτή κατά την τελευταία τριετία σ ό,τι αφορά τις αφίξεις εσωτερικού, και να διαµορφωθούν κατά το 2012 στις 101.000 συνολικά (69.933 του εξωτερικού και 33.792 του εσωτερικού (βλ. σχετικούς πίνακες στο παράρτηµα)). Αεροδρόµιο Αλεξανδρούπολης (Σχ. 5): Στις αφίξεις του αεροδροµίου Αλεξανδρούπολης παρουσιάζεται µια διαφορετική εικόνα µεταξύ των αφίξεων επισκεπτών εξωτερικού και εσωτερικού. Οι αφίξεις εσωτερικού κυµαίνονται, κατά την περίοδο 1994 2012, µεταξύ 60.000 και 160.000, ενώ αυτές του εξωτερικού σε πολύ χαµηλά επίπεδα (µεταξύ 0 και 2.500). Εδώ, εµφανίζεται µια βαθµιαία άνοδος των αφίξεων µέχρι το 2009 (158.027) για να µειωθεί ο αριθµός αυτών απότοµα στα χρόνια της οικονοµικής κρίσης (20010-2012) και να κατέλθει στο επίπεδο των 104.876 συνολικών αφίξεων ετησίως. Οι µεταβολές αυτές επηρέασαν, βεβαίως, και τις εξελίξεις στην τουριστική κίνηση στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και εντός του Ε.Π., όπως θα δούµε στη συνέχεια. 10
Αφίξεις επιβατών (ετησίως). 260.000 240.000 220.000 200.000 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Αεροδρόµιο Καβάλας Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Χρόνος/ έτη Σχήµα 4: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012 Αφίξεις επισκετών (ετησίως) 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Αεροδρόµιο Αλεξανδρούπολης Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο 1994 1996 1998 2000 2002 2004 Χρόνος / έτη 2006 2008 2010 2012 Σχήµα 5: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012 Αεροδρόµιο Θεσσαλονίκης (Σχ. 6): Οι αφίξεις στο αεροδρόµιο της Θεσσαλονίκης δείχνουν τις γενικότερες τάσεις στην κίνηση των επιβατών στη Βόρεια Ελλάδα, οι οποίες όµως δεν επηρεάζουν άµεσα τις εξελίξεις στην περιοχή του Ε.Π. και γενικότερα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αυτές, βέβαια, διαµορφώνονται κυρίως από τις αφίξεις στα αεροδρόµια Καβάλας και Αλεξανδρούπολης. Αξιοσηµείωτη πάντως, στην προκειµένη περίπτωση, είναι η πτώση που παρατηρείται και εδώ στις αφίξεις εσωτερικού κατά την περίοδο της οικονοµικής κρίσης (µετά το 2009), γεγονός που µπορεί να παραλληλιστεί και µε τις εξελίξεις στα άλλα δυο αεροδρόµια. 11
Αφιξεις επισκεπτών (ετησίως) 3.000.000 Αεροδρόµιο Θεσσαλονίκης 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Εσωτερικού Εξωτερικού Σύνολο 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Χρόνος / έτη Σχήµα 6: Αφίξεις επιβατών στο αεροδρόµιο Καβάλας κατά την περίοδο 1994-2012 Η κίνηση στα λιµάνια Κεραµωτής και Καβάλας: Η κίνηση που δίνεται στον πίνακα που ακολουθεί (Πίν. 7) δεν οδηγεί σε συµπεράσµατα για την τουριστική κίνηση στο Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., πλην όµως, µπορεί να ληφθεί υπόψη στους σχεδιασµούς του Φορέα ιαχείρισης του Ε.Π., δεδοµένου ότι στην επιβατική αυτή κίνηση µπορούν να εστιαστούν ενέργειες ενηµέρωσης των επιβατών για το γειτονικό Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., αλλά προσέλκυσης του επιβατικού αυτού κοινού, ώστε να συνδυάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές (στη Θάλασσα της Θάσου) µε επισκέψεις και οικοτουρισµό στο Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Πίνακας 7: Επιβατική κίνηση στα λιµάνια Κεραµωτής και Καβάλας Έτος Λιµάνι Κεραµωτής Φέρυ, για Θάσο Φέρυ, σύνολο Λιµάνι Καβάλας Λοιπά, για Θάσο Πλοία Κρουαζιέρας Επιβάτες 2007 1293298 390961 135747 10 3380 2008 1451592 241746 342243 97543 13 4513 2009 1402331 232453 344154 94184 23 7323 Τουριστική οικοτουριστική κίνηση σε ξενοδοχεία, κάµπινγκ και ενοικιαζόµενα δωµάτια της ευρύτερης του Ε.Π. περιοχής: Τα δεδοµένα που παρατίθενται στη συνέχεια, έχουν προκύψει από την επεξεργασία των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ (2003 2011) για την τουριστική κίνηση σε ξενοδοχεία και κάµπινγκ και από τοπικές πηγές πληροφόρησης για τα ενοικιαζόµενα δωµάτια της περιοχής. Επισκεψιµότητα σε τουριστικά καταλύµατα (ξενοδοχεία). Κατά την περίοδο 2003-2006 οι συνολικές αφίξεις σε ξενοδοχεία των τριών περιφερειακών ενοτήτων (Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Κοµοτηνής) ανήλθαν στο επίπεδο των 350.000 ετησίως και οι διανυκτερεύσεις στον αριθµό των 1.080.000 περίπου. Μετά την περίοδο αυτή εµφανίζεται µια αύξηση των αφίξεων και διανυκτερεύσεων κατά 20%, για να ακολουθήσει αµέσως µετά, κατά τα έτη 2009 και 2010, πτώση στα επίπεδα της προηγούµενης περιόδου (Σχ. 7) 2. 2 Σύµφωνα µε πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Ιαν. 2013) οι συνολικές αφίξεις στους τρεις Νοµούς (271.806) εµφανίζονται µειωµένες κατά 16,0%, έναντι του 2011(323.692), όπως και οι διανυκτερεύσεις κατά -7,3% (από 1073197 το 2011 σε 994790 το 2012). 12
Αφίξεις και ιανυκτερεύσεις σε ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 Αφίξεις (Σύνολο 3 Νοµών) ιανυκτερεύσεις (Σύνολο 3 Νοµών) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 337708 351609 363037 349426 391869 420004 406009 329690 323672 1037547 983882 1009301 1011718 1126520 1218005 1203975 1043462 1073197 Σχήµα 7: ιαχρονική εξέλιξη αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχεία (συνολικά στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης) Κατά Νοµό, υπάρχουν σηµαντικές διαφοροποιήσεις τόσο στις αφίξεις όσο και στις διανυκτερεύσεις, όπως µας δείχνουν τα στοιχεία των διαγραµµάτων που ακολουθούν (Σχήµατα 8 και 9) και τα οποία υποδεικνύουν ότι οι διαφορές µεταξύ των τριών Νοµών είναι ανάλογες µε αυτές της διαθεσιµότητας ξενοδοχείων και κλινών σε κάθε Νοµό, όπως περιγράφηκαν παραπάνω, δηλαδή: * Έχουµε σχεδόν το 50% των αφίξεων και το 70% των διανυκτερεύσεων να πραγµατοποιούνται στην περιοχή της Καβάλας και το υπόλοιπο ποσοστό µοιρασµένο ισοβαρώς στους δυο άλλους Νοµούς (Ξάνθης και Κοµοτηνής). * Η διαχρονική εξέλιξη των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων ακολουθεί και στους επιµέρους Νοµούς τη συνολική πορεία που αναφέρθηκε παραπάνω και υποδεικνύεται στα διαγράµµατα των σχηµάτων 8 και 9. 300000 Αριθµός αφίξεων σε ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ. 250000 200000 150000 100000 50000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 201161 202154 201511 194814 218039 227880 215627 170667 188813 Ξάνθη 73268 78921 81020 81632 88704 99538 96388 74819 64006 Ροδόπη 63279 70534 80506 72980 85126 92586 93994 84204 70853 Σύνολο 3 Νοµοί 337708351609 363037349426391869420004 406009329690323672 Σχήµα 8: Η εξέλιξη των αφίξεων σε Ξενοδοχεία των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011 13
1400000 ιανυκτερεύσεις σε ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ. 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 770892 714754 729583 724009 806958 864157 847438 759392 808313 Ξάνθη 141628 128881 135402 143444 158737 181302 174685 137483 123069 Ροδόπη 125027 140247 144316 144265 160825 172546 181852 146587 141815 Σύνολο 3 Νοµοί 1037547 983882 1009301101171811265201218005120397510434621073197 Σχήµα 9: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχεία των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011 Επισκεψιµότητα σε οργανωµένες τουριστικές κατασκηνώσεις (χώροι κάµπινγκ). Στη διάρκεια των ετών µεταξύ 2003 και 2011 ο συνολικός αριθµός αφίξεων σε κάµπινγκ στους 3 Νοµούς που περικλείουν το Εθνικό Πάρκο, παρουσιάζει µικρές σχετικά διακυµάνσεις (Σχ. 10). Στο χαµηλότερο σηµείο έφτασε το 2004 (5.701 αφίξεις) και την αµέσως επόµενη χρονιά, δηλαδή το 2005, έφτασε το υψηλότερο σηµείο (16.434 αφίξεις). Στις διανυκτερεύσεις, από την άλλη πλευρά, παρατηρείται σχετικά έντονη µεταβολή, µε µια ιδιαίτερα µεγάλη πτώση που σηµειώθηκε το 2007 (52.944 διανυκτερεύσεις) και ένα µέγιστο το 2010 (92.963 διανυκτερεύσεις) 3. Αφίξεις και ιανυκτερεύσεις σε Κάµπινγκ 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Αφίξεις (Σύνολο 3 Νοµών) ιανυκτερεύσεις (Σύνολο 3 Νοµών) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 10674 8263 16434 10624 5701 10370 8585 8190 7982 67915 65200 77541 74534 52944 64169 77675 92963 69452 Σχήµα 10: ιαχρονική εξέλιξη αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε Κάµπινγκ των τριών Νοµών (Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης) συνολικά 3 Σύµφωνα µε πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Ιαν. 2013) οι συνολικές αφίξεις σε κάµπινγκ στους τρεις Νοµούς (7.055) εµφανίζονται µειωµένες κατά 11,6%, έναντι του 2011(7.982), ενώ οι διανυκτερεύσεις αύξηση κατά 6,7% (από 69452 το 2011 σε 74.126 το 2012). 14
Μια σαφέστερη εικόνα για την τουριστική κίνηση στην περιοχή µάς δίνει η ανάλυση των παραπάνω δεδοµένων κατά Νοµό, που παρουσιάζεται στα διαγράµµατα που ακολουθούν (Σχ. 11 και 12). Από τα διαγράµµατα αυτά προκύπτει ότι: * Η επισκεψιµότητα στα κάµπινγκ της περιοχής Καβάλας είναι εµφανώς πολύ µεγαλύτερη από αυτή των άλλων δυο Νοµών, γεγονός που σχετίζεται και µε τον θαλάσσιο τουρισµό της Καβάλας και ιδιαίτερα της Θάσου. * Οι αφίξεις στην περιοχή της Καβάλας εµφανίζουν προφανή πτώση µετά το 2008, γεγονός που δεν αντικατοπτρίζεται στις διανυκτερεύσεις των κάµπινγκ της περιοχής, οι οποίες εµφανίζονται αυξηµένες κατά το 2010. * Η πτώση στις αφίξεις στον Νοµό Ροδόπης εµφανίζεται ήδη από το 2006, δηλαδή πιο νωρίς από ό,τι στην Καβάλα, ενώ οι διανυκτερεύσεις ακολουθούν επίσης πτωτική πορεία µετά το 2009, σε αντίθεση µε την περιοχή της Καβάλας, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Αριθµός αφίξεων σε ΚΑΜΠΙΓΚ. 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 9495 6403 10765 8988 4484 9986 7873 6999 7112 Ξάνθη 507 358 Ροδόπη 1179 1860 5669 1636 1217 384 712 684 512 Σύνολο 3 Νοµοί 10674 8263 1643410624 5701 10370 8585 8190 7982 Σχήµα 11: Η εξέλιξη των αφίξεων σε κάµπινγκ των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011 70000 ιανυκτερεύσεις σε ΚΑΜΠΙΓΚ 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 52006 39780 57896 45098 34658 50097 43395 60645 50156 Ξάνθη 15663 7659 Ροδόπη 15909 25420 19645 29436 18286 14072 34280 16655 11637 Σύνολο 3 Νοµοί 67915 65200 77541 74534 52944 64169 77675 92963 69452 Σχήµα 12: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε κάµπινγκ των Νοµών Καβάλας Ξάνθης και Ροδόπης κατά το διάστηµα 2003 έως 2011 15
* Τα στατιστικά για την περιοχή της Ξάνθης δεν επιδέχονται ανάλυση εξαιτίας των περιορισµένων καταγραφών µόνο κατά τα έτη 2009 έως 2011. Γεγονός, πάντως, είναι ότι η κίνηση στα κάµπινγκ της περιοχής αυτής βρίσκεται σε χαµηλά επίπεδα, όπως και την περίπτωση της Ξάνθης. Η αθροιστική εικόνα των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχεία και Κάµπινγκ συνολικά στους τρεις Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης δίνεται στα διαγράµµατα των σχηµάτων 13 και 14. Από τα αποτελέσµατα αυτά προκύπτει ότι, συνολικά στην περίοδο 2003 2011, έχουµε µια σχετικά υψηλή κίνηση τουριστών στην περιφέρεια των τριών Νοµών, οι οποίοι καταλύουν σε ξενοδοχεία και κάµπινγκ και ανέρχονται στο επίπεδο των 340 έως 430 χιλιάδων αφίξεων κατ έτος ή στο επίπεδο των 1.050 έως 1.300 χιλιάδων διανυκτερεύσεων κατ έτος. 300000 Αφίξεις σε ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ κ. ΚΑΜΠΙΓΚ 250000 200000 150000 100000 50000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 210656 208557 212276 203802 222523 237866 223500 177666 195925 Ξάνθη 73268 78921 81020 81632 88704 99538 96388 75326 64364 Ροδόπη 64458 72394 86175 74616 86343 92970 94706 84888 71365 Σύνολο 3 Νοµοί 348382 359872 379471 360050 397570 430374 414594 337880 331654 Σχήµα 13: Η εξέλιξη των αφίξεων σε Ξενοδοχεία και Κάµπινγκ των τριών Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης κατά την περίοδο 2003 2011 1400000 ιανυκτερεύσεις σε ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ κ. ΚΑΜΠΙΝΓΚ 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Καβάλα 822898 754534 787479 769107 841616 914254 890833 820037 858469 Ξάνθη 141628 128881 135402 143444 158737 181302 174685 153146 130728 Ροδόπη 140936 165667 163961 173701 179111 186618 216132 163242 153452 Σύνολο 3 Νοµοί 1105462 1049082 1086842 1086252 1179464 1282174 1281650 1136425 1142649 Σχήµα 14: Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχεία και Κάµπινγκ των τριών Νοµών Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης κατά την περίοδο 2003 2011 16
Αν εξαιρέσουµε τις διανυκτερεύσεις που αναλογούν στην περίπτωση της Θάσου, τότε, µε βάση την αναλογία κλινών, τα µεγέθη αυτά διαµορφώνονται για το 2011 ως ακολούθως (πίν. 7): Οι συνολικές διανυκτερεύσεις στους τρεις Νοµούς (εξαιρουµένης της Θάσου) διαµορφώνονται στις 603.480. Η περιοχή της Καβάλας διατηρεί και πάλι το προβάδισµα στις διανυκτερεύσεις µε ένα ποσοστό της τάξης του 52,9% και ακολουθεί η Ροδόπη µε 25,4% και εν συνεχεία η Ξάνθη µε 21,7% (Πίν. 8) Πίνακας 8: Εκτίµηση των διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχεία και κάµπινγκ στους τρεις Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης, κατά το έτος 2011. Αριθµός κλινών Σύνολο Εκτός Θάσου Σύνολο ιανυκτερεύσεις Εκτός Θάσου Καβάλα 16.760 4689 858.469 319.300 52,9 Ξάνθη 1611 1611 130.728 130.728 21,7 Ροδόπη 2195 2195 153.452 153.452 25,4 Σύνολο 20.566 8495 1.142.649 603.480 100,0 % Αν λάβουµε υπόψη και τις διανυκτερεύσεις που πραγµατοποιούνται σε ενοικιαζόµενα δωµάτια, τότε τα µεγέθη αυτά διευρύνονται σηµαντικά. Οι διανυκτερεύσεις π.χ. για το 2011 αυξάνονται από 1.142.649 σε 1.632.078 ετησίως (βλ. πίνακα 9) για τη συνολική περιοχή και εξαιρουµένης της Θάσου σε 1.036.750 από 603.480. Έχοντας, επίσης, υπόψη την αναλογία κλινών που προσµετρώνται στα καταλύµατα που είναι εντός του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., τότε µπορούµε να προσεγγίσουµε την επισκεψιµότητα του Ε.Π. για το έτος 2011 (σε όρους διανυκτερεύσεων) µε τη διαδικασία που δίνεται στον πίνακα 9. Πίνακας 9: Εκτίµηση της επισκεψιµότητας (σε όρους διανυκτερεύσεων) του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. για το έτος 2011 Συνολική περιοχή 3 Νοµών Περιοχή Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Είδος καταλύµατος Αριθµός κλινών Αναλογία (%) ιανυκτερεύσεις (2011) Αριθµός κλινών Αναλογία (%) ιανυκτερεύσεις [1] [2] [3] [4] [5] [6=5/2] [7=4*6] Ξενοδοχεία 16.476 56,1 1.073.197 827 5,0 53.660 Κάµπινγκ 4.090 13,9 69.452 1.230 30,1 20.836 Ενοικ. ωµάτια 8.809 30,0 489.429* 418 4,7 23.224 Σύνολο 3 Νοµών 29.375 100,0 1.632.078 2.475 8,4 97.979 * Οι διανυκτερεύσεις σε ενοικιαζόµενα δωµάτια (489.429) κατά το έτος 2011 εκτιµήθηκε από τη σχέση καταλυµάτων που υπάρχει µεταξύ του αριθµού κλινών ενοικιαζόµενων δωµατίων (8.809) και του αριθµού των κλινών των άλλων δυο κατηγοριών Ξενοδοχείων και Κάµπινγκ (16.476+4.090). 17
Από τον πίνακα αυτόν προκύπτει ότι, ένα σύνολο της τάξης των 97.979 διανυκτερεύσεων, µπορεί να συνδεθεί στενά µε τον τουρισµό του Ε.Π. και να αποτελέσει αφετηρία οικοτουριστικών σχεδιασµών για τον Φορέα του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Αυτό δεν σηµαίνει, βέβαια, ότι το τουριστικό ρεύµα, που παρατηρείται στα καταλύµατα εκτός Ε.Π., µπορεί να αγνοηθεί στο πλαίσιο των σχεδιασµών αυτών. Προέλευση των επισκεπτών: Ενδεικτικά της προέλευσης των επισκεπτών είναι τα διαγράµµατα που ακολουθούν και τα οποία δηµιουργήθηκαν από στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2011. Στα διαγράµµατα των σχηµάτων 15 και 16 δίνονται οι αφίξεις και διανυκτερεύσεις επισκεπτών των κάµπινγκ χωριστά για τους τρεις Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι: Για τα κάµπινγκ του Νοµού Καβάλας, οι αφίξεις ηµεδαπών σε κάµπινγκ είναι κατά τι περισσότερες από αυτές των αλλοδαπών (Σχ. 15) ενώ στις διανυκτερεύσεις συµβαίνει το αντίθετο: το 26% των διανυκτερεύσεων αναφέρεται σε ηµεδαπούς και το 74% σε αλλοδαπούς, γεγονός που πρέπει να αποδοθεί στη µεγαλύτερη διάρκεια παραµονής (ανά άφιξη) των αλλοδαπών στα κάµπινγκ της περιοχής. Στα κάµπινγκ της Ξάνθης, τόσο οι αφίξεις όσο και οι διανυκτερεύσεις, είναι περισσότερες από αυτές των ηµεδαπών. Στα κάµπινγκ της Κοµοτηνής, οι αφίξεις είναι περίπου ίδιες, ενώ οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών υπερβαίνουν αυτές των ηµεδαπών τουριστών. Αφίξεις 2011 (camping) 8000 7000 6000 5000 4000 5282 7112 Total: 7.982 ΚΑΒΑΛΑ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ 3000 2000 1830 1000 0 512 241 256 358 117 256 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ Σχήµα 15: Αφίξεις (ηµεδαπών και αλλοδαπών) σε κάµπινγκ κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης 18
Διανυκτερεύσεις 2011 (camping) 60000 Total: 69.452 50000 40000 30000 ΚΑΒΑΛΑ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ 20000 10000 0 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ Σχήµα 16: ιανυκτερεύσεις σε κάµπινγκ κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό) Στην περίπτωση των ξενοδοχείων, οι αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις εµφανίζουν µια κάποια ισορροπία µεταξύ τους, όπως µας δείχνουν τα διαγράµµατα που ακολουθούν, ενώ η σχετική αναλογία µεταξύ ηµεδαπών και αλλοδαπών τουριστών διαφοροποιείται µεν, όχι όµως σηµαντικά, και συγκεκριµένα: Στην περίπτωση των ξενοδοχείων της Καβάλας, οι ηµεδαποί τουρίστες υπερέχουν κατά 8% στις αφίξεις και κατά 38% στις διανυκτερεύσεις έναντι των αλλοδαπών επισκεπτών. Στην περίπτωση της Ξάνθης οι ηµεδαποί τουρίστες υπερέχουν κατά 78% τόσο στις αφίξεις όσο και διανυκτερεύσεις έναντι των αλλοδαπών. Στην περίπτωση της Κοµοτηνής, οι ηµεδαποί τουρίστες υπερέχουν κατά 84% στις αφίξεις και κατά 37% στις διανυκτερεύσεις έναντι των αλλοδαπών επισκεπτών. Αφίξεις 2011 (ξενοδοχεία) 200000 180000 160000 140000 ΚΑΒΑΛΑ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ 188833 Total: 323.692 120000 100000 80000 60000 40000 87265 65141 57253 101568 70853 64006 20000 0 6753 5712 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ Σχήµα 17: Αφίξεις σε Ξενοδοχεία κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό) 19
Διανυκτερεύσεις 2011 (ξενοδοχεία) 900000 800000 808113 Total: 1.072.997 700000 600000 500000 560193 ΚΑΒΑΛΑ ΞΑΝΘΗ ΡΟΔΟΠΗ 400000 300000 200000 100000 0 248120 129567 141815 109227 123069 13842 12248 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ Σχήµα 18: ιανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχεία κατά το έτος 2011 στους Νοµούς Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (από εσωτερικό τουρισµό) Η πληρότητα των ξενοδοχείων που συνυπολογίστηκαν στο ανωτέρω γράφηµα ανέρχεται σε 38,1% για την Καβάλα, 24,4% για την Ξάνθη και 29,5% για την Ροδόπη. 3.3 Κίνηση επισκεπτών στα Κέντρα Πληροφόρησης του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. Από τα στοιχεία καταγραφών της επισκεψιµότητας των δυο Κέντρων Πληροφόρησης (ΚΠ) (Νέστου και Βιστωνίδας) που ελέγχει ο Φορέας ιαχείρισης του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., προκύπτουν τα αποτελέσµατα που δίνουν τα διαγράµµατα του σχήµατος 19. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα αυτά, η επισκεψιµότητα και των δυο ΚΠ εµφανίζει, από την περίοδο που δηµιουργήθηκε το Ε.Π. (1996), σηµαντικές µε τον χρόνο διακυµάνσεις. Συγκεκριµένα, από το 1999, όπου έχουµε µια ιδιαίτερα υψηλή επισκεψιµότητα (πάνω από 9.000 επισκέψεις) µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 2000 εµφανίζει µια βαθµιαία πτώση και να διαµορφωθεί κατά το έτος 2003 στο επίπεδο των 4.500 επισκεπτών. Η πτώση αυτή της επισκεψιµότητας οφείλεται σε µια σειρά από λόγους που έχουν να κάνουν µε τα ακόλουθα γεγονότα: α) Στην αρχή της περιόδου αυτής και µε την έναρξη λειτουργίας των κέντρων ενηµέρωσης υπήρξε αυξηµένο ενδιαφέρον τόσο από πλευράς κοινού (των σχολείων ιδιαίτερα) όσο και από πλευράς πολιτείας, η οποία µάλιστα προώθησε τον οικοτουρισµό και την περιβαλλοντική εκπαίδευση στο χώρο του Ε.Π. µε ειδικά προς τούτο προγράµµατα. β) Στην πορεία υπήρξαν αλλαγές τόσο σε επίπεδο προγραµµάτων όσο, και προπάντων, στη στόχευση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, µε το ενδιαφέρον των σχολείων να εστιάζει περισσότερο στα δασικά, που ήταν και στον περίγυρο των σχολείων, και λιγότερο στα υγροτοπικά οικοσυστήµατα που κυριαρχούν στο Ε.Π. γ) Στη εξέλιξη αυτή συνέβαλε και η ίδρυση των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενηµέρωσης (ΚΠΕ) στα µέσα της δεκαετίας του 90, τα οποία απορρόφησαν µεγάλο µέρος της σχετικής σχολικής δραστηριότητας. 20
Αριθµός επισκεπτών 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 ΚΠ Νέστου και Βιστωνίδας 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Κ.Π. ΒΙΣΤΩΝΙ ΑΣ 629 4000 3884 2735 2737 2403 2785 1672 127 1054 1528 1733 1567 1693 1696 2004 Κ.Π. ΝΕΣΤΟΥ 1465 5325 3736 2783 2571 2136 82 432 713 238 1111 1179 ΣΥΝΟΛΟ 2094 9325 7620 5518 5308 4539 2785 1672 127 1054 1610 2165 2280 1931 2807 3183 Σχήµα 19: Η εξέλιξη της επισκεψιµότητας των κέντρων πληροφόρησης του Φορέα κατά το χρονικό διάστηµα 1999 έως σήµερα (2013) Επισηµάνσεις: Το ΚΠ Νέστου δεν λειτουργούσε το χρονικό διάστηµα από τις αρχές του 2004 µέχρι και τον Οκτώβριο του 2008. Το ΚΠ Βιστωνίδας υπολειτουργούσε το χρονικό διάστηµα από τον εκέµβριο του 2004 µέχρι και τον Απρίλιο του 2007. Οι πληροφορίες για το 2013 αφορούν επισκέψεις µέχρι τον µήνα Αύγουστο Κατά την περίοδο 2004 έως το 2008 η πληροφόρηση είναι προβληµατική εξαιτίας προβληµάτων λειτουργίας των δυο ΚΠ. Η επισκεψιµότητα κατά την τελευταία πενταετία εµφανίζεται ανακάµπτουσα για να ανέλθει κατά το έτος 2012 στις 2.807 επισκέψεις στα δυο ΚΠ. Κατά το 2013 έχουµε επίσης αύξηση στο επίπεδο των 3.183 επισκέψεων, αν και η πληροφορία αυτή αφορά µόνο τους 9 πρώτους µήνες του έτους. Οι κατηγορίες επισκεπτών που καταγράφηκαν στην περίοδο αυτή περιλαµβάνουν µαθητές δηµοτικού, γυµνασίου και λυκείου, πανεπιστήµια (φοιτητές και επιστήµονες) µέλη συλλόγων και µεµονωµένα άτοµα. Από άποψη συµµετοχής των οµάδων αυτών, εµφανίζεται µια σχετική κυριαρχία των µαθητών δηµοτικού και γυµνασίου σε ποσοστά που κυµαίνονται µεταξύ του 50 και 60% των συνολικών επισκέψεων, τόσο στην αρχή (1999) όσο και κοντά στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης (2009) (βλ. διαγράµµατα σχηµάτων 20 και 21). Ιδιαίτερη συµµετοχή στην επισκεψιµότητα εµφανίζουν και οι σύλλογοι, οι οποίοι καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου αυτής κατέχουν ένα ποσοστό της τάξης των 20 έως 30%. Από άποψη εποχικότητας, έχουµε µια συγκέντρωση των επισκέψεων των µαθητών κατά το πρώτο εξάµηνο του έτους και κατά τους µήνες Οκτώβριο και Νοέµβριο, αλλά µόνο στην αρχή της περιόδου, ενώ κατά το έτος 2009 επίσκεψη σχολείων κατά τους µήνες αυτούς (Οκτώβριο και Νοέµβριο) δεν παρατηρείται σε κανένα από τα δυο κέντρα πληροφόρησης (βλ. σχήµα 21). Οι σύλλογοι στην αρχή της περιόδου έχουν µια παρουσία σηµαντική καθ όλο το έτος, για να µειωθεί στη συνέχεια δραστικά και να περιοριστεί µόνο κατά τους θερινούς µήνες. 21
6000 ΚΠ ΝΕΣΤΟΥ, Έτος 1999 5000 4000 Αριθµός επισκεπτών 3000 2000 1000 0 Ι Φ Μ Α Κ Ι Ι Α Σ Ο Ν Σύνο λο ηµοτικά 415 186 576 300 290 196 411 70 2444 Γυµνάσια 490 80 75 250 36 150 170 1251 Λύκεια 25 30 75 130 Πανεπιστήµια 53 17 70 Σύλλογοι 107 394 89 129 98 29 83 40 330 50 1349 Μεµονωµένοι 6 5 9 42 6 10 3 81 Σύνολο 905 318 1080 539 728 103 38 142 82 686 631 73 5325 Σχήµα 20: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Νέστου κατά το έτος 1999 Αριθµός επισκεπτών 500 400 300 200 100 0 ΚΠ ΝΕΣΤΟΥ, Ετος 2009 ηµοτικά 60 50 44 154 Γυµνάσια 30 99 129 Λύκεια Πανεπιστήµια Ι Φ Μ Α Κ Ι Ι Α Σ Ο Ν Σύλλογοι 2 85 20 107 Μεµονωµένοι 7 7 5 9 3 11 42 Σύνολο 90 156 0 46 92 25 9 3 11 0 0 432 Σύνο λο Σχήµα 21: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Νέστου κατά το έτος 2009 22
Αριθµός επισκεπτών 2000 1500 1000 500 0 ΚΠ ΒΙΣΤΟΝΙ ΑΣ 2009 ηµοτικά 60 226 171 64 209 730 Γυµνάσια 16 88 119 74 297 Λύκεια 85 49 111 54 299 Πανεπιστήµια 28 Ι Φ Μ Α Κ Ι Ι Α Σ Ο Ν Σύλλογοι 86 86 Μεµονωµένοι 30 4 42 21 25 53 77 27 25 13 4 321 Σύνολ ο Σύνολο 90 311 268 305 349 25 139 77 27 25 13 132 1733 Σχήµα 22: Κατηγορίες επισκεπτών και εποχική κατανοµή της επσκεψιµότητας στο ΚΠ Βιστωνίδας κατά το έτος 2009 Πρόσφατη περίοδος: 2010 2012 (2013): Κατά τα έτη 2010 έως 2012, κατά τα οποία πραγµατοποιείται συστηµατική παρακολούθηση της κίνησης των επισκεπτών, οι καταγραφές στα δύο κέντρα πληροφόρησης του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. (Κέντρο Πληροφόρησης Νέστου/ Κεραµωτής και στο Κέντρο Πληροφόρησης Βιστωνίδας) έδωσε τα ακόλουθα αποτελέσµατα, όπως αυτά αποτυπώνονται στα διαγράµµατα που ακολουθούν και τα οποία καταρτίστηκαν µε βάση τα επίσηµα στοιχεία που ανακοινώνει ο Φορέας του Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ. στα πεπραγµένα του: * Η συνολική κίνηση που παρατηρήθηκε στα δύο κέντρα πληροφόρησης ανήλθε σε 2280 επισκέπτες κατά το 2010, 1931 το 2011 και 2807 κατά το έτος 2012. * Η πλειοψηφία των επισκεπτών, όπως φαίνεται στο διάγραµµα του σχήµατος 23, ήταν παιδιά (55-78%). Αυτό οφείλεται αφενός στη σχετικά σηµαντική δραστηριότητα σχολικού τουρισµού που παρατηρείται στο Ε.Π., αλλά και στο γεγονός ότι η δραστηριότητα αυτή είναι καθ όλα οργανωµένη από τις /νσεις Βασικής και Μέσης Εκπαίδευσης της Περιφέρειας και ελεγχόµενη από τον Φορέα Ε.Π.Α.ΜΑ.Θ., µέσω των κέντρων ενηµέρωσης. Συγκεκριµένα, µέσα στο έτος 2012, επισκέφθηκαν τον Φορέα ιαχείρισης: 23 δηµοτικά σχολεία, εκ των οποίων τα 9 του Ν. Ξάνθης, τα 7 του Ν. Καβάλας και τα υπόλοιπα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. 4 γυµνάσια, τα τρία του Ν. Ξάνθης και το ένα από την περιοχή της Κοµοτηνής. 8 λύκεια, ένα από Ξάνθη, ένα από Καβάλα, ένα από Κοµοτηνή και τα υπόλοιπα από διάφορες πόλεις της Ελλάδας. 3 γκρουπ µέσω τουριστικών γραφείων 5 γκρουπ (σύλλογοι, ΚΑΠΗ, πρόσκοποι) 69 µεµονωµένοι επισκέπτες 23