Προς Τη ιοικητική Επιτροπή του ΕΒΕΘ Ετήσια Συνάντηση ικτύου Γραφείων PSLO της Παγκόσµιας Τράπεζας (6-9 Φεβρουαρίου 2012) Στις 6-9 Φεβρουαρίου 2012 πραγµατοποιήθηκε η ετήσια συνεδρίαση ενηµέρωση των µελών του δικτύου Private Sector Liaison Officers (PSLO) που λειτουργούν, στις χώρες τους, ως σύνδεσµοι του ιδιωτικού τοµέα µε τον Όµιλο της Παγκόσµιας Τράπεζας. Η σύσκεψη ξεκίνησε µε επίσκεψη στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) στο Λονδίνο (6-7 Φεβρουαρίου 2012) και ακολούθως οι συµµετέχοντες συνέχισαν την ενηµέρωση - συνεδρίαση µε επίσκεψη στα γραφεία της Παγκόσµιας Τράπεζας στο Παρίσι. EBRD Αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψη του δικτύου PSLO στα γραφεία της EBRD. Τα µέλη του δικτύου υποδέχθηκε ο πρώτος Αντιπρόεδρος κ. Varel Freeman. Κατά τις παρουσιάσεις οι συµµετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ενηµερωθούν για τις δράσεις της τράπεζας, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχει, αλλά και τις ευκαιρίες που παρουσιάζει κυρίως για τον ιδιωτικό τοµέα. Η τράπεζα δραστηριοποιείται σε 29 χώρες (Ανατολοκοευρωπαϊκές, πρώην Σοβιετικές δηµοκρατίες, Τουρκία και Μογγολία ενώ το 2011 ξεκίνησε η επέκταση και σε χώρες της Μεσογείου (Αίγυπτος, Μαρόκο, Τυνησία, Ιορδανία). Στόχος της Τράπεζας είναι η χρηµατοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων στις αναπτυσσόµενες χώρες, η προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των χωρών αυτών. Από την ίδρυσή της, το 1991, η τράπεζα έχει χορηγήσει περισσότερα από 71 δις ευρώ σε 3.389 έργα. Το 2010 χορήγησε 9 δις ευρώ σε 386 έργα και το 2011 9,1 δις ευρώ σε 380 έργα. Το 80% των κεφαλαίων που χορηγεί αφορούν επενδύσεις στον ιδιωτικό τοµέα είτε µε τη µορφή δανείων είτε µε συµµετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο. Τα
υπόλοιπα κεφάλια αφορούν συνεργασία µε γενική και τοπική κυβέρνηση στις χώρες ενδιαφέροντος. Οι τοµείς των έργων που χρηµατοδοτούνται από την EBRD αφορούν: Μεταποίηση & υπηρεσίες 11% ηµοτικές υποδοµές και περιβάλλον 6% Φυσικοί πόροι 6% Ενέργεια 9% Τουρισµός 3% Πληροφορική-επικοινωνία 4% Μεταφορές 13% Αγροτικός τοµέας 9% Equity funds 4% Χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα 35% Τα κεφάλαια που χορηγεί η EBRD είναι µακροπρόθεσµα (10-ετή) και ο επενδυτής έχει τη δυνατότητα επιλογής νοµίσµατος (οι χορηγήσεις συνήθως γίνονται σε τοπικό νόµισµα), µε πρόθεση ανάληψης σηµαντικού κινδύνου (ακόµη και πολιτικού) ενώ σηµαντική είναι και η µόχλευση κεφαλαίων που επέρχεται από την συµµετοχή της τράπεζας στις χρηµατοδοτούµενες επενδύσεις (στα έργα που υλοποιούνται στην ανατολική Ευρώπη η τράπεζα συνεργάζεται πολλές φορές και µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η τράπεζα έχει 36 γραφεία σε 29 χώρες. Στο µετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας συµµετέχουν οι ΗΠΑ µε 10.1%, χώρες µέλη της Ε.Ε. (62,7%), η Ιαπωνία (8,6%) ενώ µικρότερα ποσοστά έχουν άλλες χώρες. Η πολιτική της τράπεζας είναι να µην χορηγεί κεφάλαια όταν µπορούν να χορηγήσουν οι εµπορικές τράπεζες από µόνες τους. Συνήθως το ελάχιστο ύψος της επένδυσης το οποίο εξετάζει η τράπεζα είναι 20 εκατ. Ευρώ και σε αυτή την περίπτωση η δανειοδότηση από την τράπεζα σε µια τέτοια επένδυση φθάνει τα 5 εκατ. Ο επενδυτής καλείται συνήθως να καλύψει το 50% των απαιτουµένων κεφαλαίων και τα υπόλοιπα µπορούν να προέλθουν από την EBRD (30-40%) καθώς και άλλα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. Η ευελιξία της EBRD της έχει επιτρέψει να σχεδιάσει ειδικό δανειοδοτικό πρόγραµµα για τα
Βαλκάνια όπου οι εξεταζόµενες επενδύσεις µπορούν να έχουν ως ελάχιστο ύψος τα 5 εκατ. Ευρώ. Η πρώτη εκταµίευση, εφόσον εγκριθεί η χρηµατοδότηση µπορεί να γίνει σε 9 µήνες κατά µέσο όρο. Επέκταση της EBRD σε Μεσογειακές χώρες Η τράπεζα αποφάσισε την επέκτασή της σε χώρες της νοτιοανατολικής Μεσογείου µε δράσεις ύψους 2.5 δις ευρώ ετησίως. Για την υλοποίηση όµως των δράσεων αυτών απαιτείται πρώτα η σύσταση ειδικών ταµείων και η κύρωση σχετικών νοµοθετικών ρυθµίσεων από τα κοινοβούλια των χωρών αυτών. Ήδη έχουν συσταθεί ταµεία τεχνικής βοήθειας σε τρεις χώρες (Αίγυπτος Τυνησία, Ιορδανία) και σύντοµα θα συσταθεί και ένα στο Μαρόκο. Οι δράσεις στις χώρες αυτές θα αφορούν: στη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας των δηµοσίων υπηρεσιών, και των υπηρεσιών τοπικής αυτοδιοίκησης (ενίσχυση και αποκέντρωση υπηρεσιών, τις υποδοµές, έργα Σ ΙΤ κ.α.), το χρηµατοπιστωτικό τοµέα (καθώς οι ΜΜΕ δεν έχουν πρόσβαση σε χρηµατοδότηση καθώς απασχολούν το 75% του εργατικού δυναµικού αλλά τους αναλογούν µόλις 6% των χορηγηθέντων δανείων στην Αίγυπτο και το 15% στη Τυνησία). Στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα η EBRD παρέχει όχι µόνο κεφάλαια, αλλά και τεχνική βοήθεια προκειµένου να διοχετευθούν πιστώσεις στις ΜΜΕ. Επιπλέον, η τράπεζα πρέπει να εξασφαλίσει τη βελτίωση του σχετικού νοµοθετικού πλαισίου προκειµένου οι ΜΜΕ να επιτραπεί η έκδοση οµολόγων και ο δανεισµός σε τοπικό νόµισµα, να εµβαθυνθεί η αγορά και να δηµιουργηθεί δευτερογενής αγορά. Άλλοι τοµείς όπου υπάρχουν προκλήσεις για την Τράπεζα είναι: ο αγροτικός (ενίσχυση της αλυσίδας αξίας), η ενέργεια µε έµφαση στις ανανεώσιµες µορφές της (µεταρρυθµίσεις, δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τοµέα για παραγωγή και µεταφορά) κ.α. Η παγκόσµια κρίση Εξετάζοντας την πορεία από την αρχή του 2008 µέχρι σήµερα παρατηρούµε ότι οι χώρες της κεντρικής Ασίας παρουσίασαν ανάκαµψη, ενώ στις χώρες τις Βαλτικής η ανάκαµψη αυτή είναι χαµηλή, ενώ οι χώρες ΝΑ Ευρώπης, της
Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης η Ρωσία και ο Καύκασος παρουσιάζουν επιπλέον και ελλείµµατα τρεχουσών συναλλαγών. Η περιοχή συνολικά είναι πιο ανθεκτική σε εξωγενείς µεταβολές και ο τραπεζικός τοµέας τους έχει καλύτερη κεφαλαιοποίηση σε σχέση µε την προ 2008 περίοδο. Η αύξηση του δηµόσιου χρέους στις περισσότερες χώρες δηµιούργησε αυξηµένες ανάγκες δηµοσιονοµικής χρηµατοδότησης. Ωστόσο διακρίνει κανείς µια αυξηµένη εξάρτηση από τις χώρες της ευρωζώνης (σε επενδύσεις εξαγωγές και εξωτερικό χρέος) γεγονός που τις καθιστά στην τρέχουσα χρονική περίοδο ευάλωτες. Χώρες όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Σλοβενία, η Ρουµανία, η Πολωνία, η Εσθονία, η Ουκρανία έχουν µεγάλη εξάρτηση από τις τράπεζες της ευρωζώνης λόγω της µεγάλης διείσδυσης τους στις παραπάνω χώρες και των προβληµάτων που αντιµετωπίζουν τώρα οι µητρικές τράπεζες στην Ευρωζώνη. Ωστόσο µέχρι τώρα δεν έχει παρατηρηθεί επιβράδυνση. Από το 2009-2011 παρατηρήθηκαν εκροές κεφαλαίων (για µετοχές και οµόλογα) και εκροές για επαναπατρισµό κεφαλαίων προς χώρες Ευρωζώνης. Τα κριτήρια δανεισµού έγιναν αυστηρότερα προς το τέλος του 2011 και η ζήτηση για δάνεια µειώθηκε. Οι προσδοκίες τόσο των καταναλωτών όσο και στη µεταποίηση είναι αρνητικές. Η περιοχή εκτιµάται ότι θα συνεχίσει να υποφέρει λόγω της εξάρτησής της από την ευρωζώνη. Προµήθειες αγαθών- υπηρεσιών σε έργα που χρηµατοδοτεί η EBRD Όπως προαναφέρθηκε, η EBRD πέραν της χρηµατοδότησης ιδιωτικών επενδύσεων (80% των συνολικών εκταµιεύσεων), χρηµατοδοτεί και έργα δηµοσίου τοµέα στις επιλέξιµες χώρες. Η χρηµατοδότηση για υλοποίηση έργων του δηµόσιου τοµέα έφθασε πέρυσι τα 2 δις ευρώ και στο πλαίσιο υλοποίησής τους υπεργάφησαν συµβάσεις προµηθειών ύψους 1.6 δις ευρώ. Οι προµήθειες αυτές αφορούν σε επίπεδο εθνικής κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης έργα υποδοµής (π.χ. σταθµοί επεξεργασίας λυµάτων και σχετικός εξοπλισµός, αποβλήτων, σταθµοί παραγωγής ενέργειας, κατασκευές οδικών και σιδηροδροµικών δικτύων - ένα τέτοιο έργο πέρυσι ήταν ο άξονας 10 στη Σερβία- και πέραν των έργων πολιτικού µηχανικού απαιτούνται και υλικά όπως σωλήνες, αντλίες, σιδηροδροµικό υλικό, λεωφορεία, συστήµατα πληροφόρησης κλπ)
Οι διαδικασίες που ακολουθούνται προσοµοιάζουν σε αυτές άλλων διεθνών χρηµατοδοτικών οργανισµών όπως της Παγκόσµιας Τράπεζας. Οι διαγωνισµοί είναι ανοικτοί και η επιλογή γίνεται µε βάση την τιµή για την προµήθεια αγαθών και την κατασκευή έργων ενώ για την επιλογή συµβούλου σε προµήθεια συµβουλευτικών υπηρεσιών η επιλογή γίνεται κυρίως µε ποιοτικά κριτήρια. Οι προµηθευτές πρέπει να γνωρίζουν ότι αρχές που διενεργούν τους διαγωνισµούς είναι οι κρατικές ή δηµοτικές υπηρεσίες και όχι η ίδια η τράπεζα. Πρέπει επίσης να επισηµανθεί ότι κατά την επιλογή δεν υπάρχει προτιµησιακό καθεστώς υπέρ τοπικών προµηθευτών. Η µόνος περιορισµός είναι η αδυναµία του προµηθευτεί να παραδώσει το αγαθό ή την υπηρεσία. Όλες οι καταγγελίες για µη τήρηση των διαδικασιών εξετάζονται από ειδική επιτροπή της τράπεζας. Οι ενδιαφερόµενες επιχειρήσεις πρέπει να ερευνούν το δικτυακό χώρο της τράπεζας: http://www.ebrd.com/pages/workingwithus/procurement.shtml Ειδικά για την επιλογή συµβούλου οι ενδιαφερόµενες επιχειρήσεις πρέπει να γνωρίζουν ότι µέχρι τις 75.000 ευρώ η επιλογή γίνεται µόνο µε ποιοτικά κριτήρια, χωρίς προεπιλογή οµάδας υποψηφίων, αλλά µε διαπραγµάτευση απευθείας µε τον ποιοτικά επικρατέστερο. Από αυτό το ποσό και µέχρι τις 300.000 ευρώ η επιλογή γίνεται πάλι ποιοτικά και κατόπιν προεπιλογής µιας οµάδας επικρατέστερων η τράπεζα προχωρεί κατόπιν διαπραγµάτευσης στην τελική επιλογή συµβούλου. Τέλος, για προµήθεια αξίας µεγαλύτερης των 300.000 απατείται πέραν της ποιοτικής αξιολόγησης και της σύνταξης λίστας επικρατέστερων και µια οικονοµική αξιολόγηση. Οι ενδιαφερόµενες επιχειρήσεις πρέπει να εγγράφονται στη βάση δεοµένων βάσει της χώρας και του τοµέα ενδιαφέροντος (eselection) και να ελέγχουν τουλάχιστον µια φορά την εβδοµάδα το site της τράπεζας. Στο 2 ο µέρος του προγράµµατος πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη των PSLΟ στα γραφεία της Παγκόσµιας Τράπεζας στο Παρίσι. Πριν την έναρξη της συνεδρίασης ο ειδικός εκπρόσωπος της Τράπεζας στην Ευρώπη κ. Carlos Braga καλωσορίζοντας τους PSLO αναφέρθηκε στις δράσεις του οµίλου της Παγκόσµιας Τράπεζας. Αξίζει να σηµειωθεί ότι το 2010 και 2011 ο όµιλος
έπρεπε να λειτουργήσει αντισταθµιστικά ανεβάζοντας κυρίως τις πιστώσεις προς τις λήπτριες χώρες για στήριξη των προϋπολογισµών τους. Ο ρυθµός ανάπτυξης στις λήπτριες χώρες για το 2012 εκτιµάται ότι θα φθάσει το 5,4% σε αντίθεση µε την ευρωζώνη ποτ εκτιµάται ότι θα κινηθεί στο -0.3%. Ωστόσο πρέπει να σηµειωθεί ότι η περιοχή των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε µεταβολές της οικονοµικής ανάπτυξης της ευρωζώνης λόγω της µεγάλη εξάρτησής της από την ευρωζώνη (επενδύσεις και εξαγωγές). Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια οι αναπτυσσόµενες χώρες έδειξαν για πρώτη φορά την ικανότητα να υλοποιούν αντισταθµιστικές πολιτικές. Στη συνέχεια έγινε µια παρουσίαση των δράσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ε.Τ.Ε. χρηµατοδοτεί δράσεις που προάγουν: την καινοτοµία (χρηµατοδότηση έρευνας και ανάπτυξης), την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα τη στήριξη των ΜµΕ (µέσω των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων) Εκτός της Ε.Ε. η τράπεζα χρηµατοδοτεί: την ανάπτυξη του ιδιωτικού τοµέα (χώρες Αφρικής και Μεσογείου) και τη βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος (τεχνική βοήθεια προς τον τραπεζικό τοµέα). Χώρες προτεραιότητας είναι οι γειτονικές χώρες καθώς η ΕΤΕ προετοιµάζει τη διεύρυνση. Σηµαντική είναι η συµβολή της ΕΤΕ στην αντιστάθµιση των συνεπειών της κρίσης καθώς το 2009 διοχέτευσε 79 δις, το 2010 72 δις και το 2012 62 δις ευρώ σε χρηµατοδότηση µεγάλων βιοµηχανικών (π.χ. 15 δις στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιοµηχανία σε 2 χρόνια), ενώ παράλληλα διοχέτευσε 33 δις ευρώ στον τραπεζικό τοµέα για τη στήριξη των ΜµΕ. Η ΕτΕ µπορεί να καλύψει µέχρι το 50% ενός ιδιωτικού έργου, ενώ χρηµατοδοτεί και επενδύσεις υψηλού κινδύνου, συµµετέχοντας σε venture capital, όχι µόνο µε κεφάλαια αλλά και µε τεχνογνωσία κατά τη λήψη αποφάσεων.
Στη συνέχεια τα µέλη του δικτύου PSLO συνεδρίασαν και αντάλλαξαν απόψεις, ενώ παρουσιάστηκαν και βέλτιστες πρακτικές προκειµένου αυτές να υιοθετηθούν και από άλλα µέλη του δικτύου. Το ελληνικό γραφείο διασύνδεσης το 2012 πρόκειται να συνεχίσει την ενηµέρωση των επιχειρήσεων µέσω εκδηλώσεων κατάρτισης και επισκέψεων στα γραφεία των ενδιαφερόµενων επιχειρήσεων, ενώ προτίθεται να συµµετάσχει και σε µικτές επιχειρηµατικές αποστολές σε αναπτυσσόµενες χώρες που συνδιοργανώνουν φορείς που στηρίζουν γραφεία PSLO στο προσεχές µέλλον (Ινδονησία και Κογκό) Θ. Αξυλιθιώτης