1 Του Χρήστου Μηνάγια Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας 04 Απριλίου 2012 www.geostrategy.gr Στο άρθρο του συντάκτη του παρόντος, µε τίτλο «Εκβιασµοί, απειλές και αυθαιρεσίες από την Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο» 1 είχε αναγραφεί ότι: «Η Άγκυρα επιδιώκει να δηµιουργήσει φοβικά σύνδροµα και να αποσπάσει µε εκβιασµούς, µε την απειλή χρήσεως ισχύος και µε πλάγιες µεθόδους ένα σηµαντικό µέρος των κυριαρχικών δικαιωµάτων της Ελλάδος και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Εκτός τούτου, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόµενο, οι Τούρκοι να επιδιώξουν την αυθαίρετη επιβολή τετελεσµένων στις εν λόγω περιοχές, είτε µε τη δηµιουργία γκρίζων ζωνών, µετά από µια θερµή συγκρουσιακή κατάσταση, είτε µε την ανακήρυξη της δικής τους Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης.» υστυχώς, µετά την παρέλευση µικρού χρονικού διαστήµατος, η εν λόγω εκτίµηση άρχισε να επιβεβαιώνεται πλέον µε αρκετή σαφήνεια, λαµβανοµένου υπόψη των ακόλουθων τουρκικών ενεργειών: Πλάγιοι µέθοδοι προσέγγισης της Λιβύης, της Αίγυπτου, του Λιβάνου και του Ισραήλ Οι Τουρκικές Ακαδηµίες Πολέµου και τουρκικό think tank (BILGESAM) δηµοσίευσαν µελέτες του Dr. πλοιάρχου Cihat Yaycı αναφορικά µε την πρόταση οριοθέτησης της Ανατολικής Μεσογείου και το ρόλο-επιρροή της Λιβύης στην οριοθέτηση των θαλασσίων τµηµάτων της εν λόγω περιοχής (σ.σ. Το 2000, ο Cihat Yaycı αποφοίτησε 1 ος από τη Ναυτική Σχολή Πολέµου. Επίσης, πρέπει να σηµειωθεί ότι ο Yaycı έχει κατηγορηθεί, διότι το 2005 άσκησε πίεση στα µέλη του πληρώµατος της φρεγάτας Turgut Reis, της οποίας ήταν κυβερνήτης, προκειµένου αυτοί να καταθέσουν ότι ο µόνιµος υπαξιωµατικός Suat Çakır, που χάθηκε κατά τη διάρκεια επιχειρησιακού πλου, είχε αυτοκτονήσει. Επισηµαίνεται ότι υπήρχαν πληροφορίες ότι ο θάνατος του Çakır πιθανόν να οφείλεται σε δολοφονική ενέργεια της 1 Περιοδικό ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚH ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ, τεύχος 23, Ιαν 2012 και www.geostrategy.gr
2 οργάνωσης Ergenekon.) 2 Ο Cihat Yaycı στις µελέτες του επιδιώκει να παρουσιάσει τα οφέλη που θα έχουν η Λιβύη, η Αίγυπτος, ο Λίβανος και το Ισραήλ σε περίπτωση που συµφωνήσουν µε την Τουρκία για την οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να λάβουν υπόψη τα δικαιώµατα της Κυπριακής ηµοκρατίας. Στους χάρτες που ακολουθούν αποτυπώνεται πλήρως το ύπουλο σκεπτικό του Τούρκου πλοιάρχου, το οποίο εκτιµάται ότι τυγχάνει αποδοχής τόσο από την πολιτική όσο και τη στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας εάν ληφθούν υπόψη οι φορείς που το δηµοσιεύουν: Στο χάρτη Νο 1 παρουσιάζονται οι θέσεις του Τούρκου καθηγητή Sertaç Hami Başeren του πανεπιστηµίου της Άγκυρας, ο οποίος θεωρεί ότι µε τη χάραξη των ορίων της Α.Ο.Ζ. που προτείνει, αφενός η Τουρκία θα δείξει ότι δεν αστειεύεται, αφετέρου θα αποκοπεί η γεωγραφική σχέση (διασύνδεση, επαφή) µεταξύ Ελλάδος και Κύπρου. Παράλληλα ο Yaycı τονίζει ότι η Κυπριακή ηµοκρατία παραβιάζει τα δικαιώµατα της Τουρκίας στα οικόπεδα 1, 4, 5, 6 και 7. Στο χάρτη Νο 2 αναγράφεται ότι σε περίπτωση που η Αίγυπτος, το Ισραήλ και ο Λίβανος προβούν στην οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. τους απευθείας µε την Τουρκία τότε θα κερδίσουν θαλάσσια έκταση 21.500, 4.600 και 3,957 τετραγωνικά χλµ αντίστοιχα. 2 http://www.dunyatimes.com/?p=17724
3 Με το χάρτη Νο 3 ο Yaycı παρουσιάζει την πιθανή γραµµή οριοθέτησης της Α.Ο.Ζ. µεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, επισηµαίνοντας ότι σε περίπτωση υλοποίησης της, ολόκληρο το οικόπεδο 12 και µέρος των οικοπέδων 1, 7, 8, 9, 10 και 11 που ανήκουν στην Κυπριακή ηµοκρατία θα περιέλθουν στην κυριότητα του Ισραήλ.
4 Στο χάρτη Νο 4 παρουσιάζεται η µέση γραµµή µεταξύ Ελλάδος-Λιβύης και η µέση γραµµή µεταξύ Τουρκίας-Λιβύης. Ειδικότερα, σε περίπτωση οριοθέτησης της Α.Ο.Ζ. µεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, ο πλοίαρχος Cihat Yaycı επισηµαίνει ότι η Λιβύη θα αυξήσει τη θαλάσσια περιοχή της κατά 62% κερδίζοντας περίπου 39.000 τετραγωνικά χλµ. Μία άλλη βασική επισήµανση αποτελεί το γεγονός ότι προωθείται η στρατιωτική συνεργασία Τουρκίας-Λιβύης, βάσει της οποίας οι Τουρκικές Ένοπλες υνάµεις θα αναλάβουν την ανασυγκρότηση του στόλου και την εκπαίδευση του στρατού ξηράς και του πολεµικού ναυτικού της Λιβύης. Επιπρόσθετα, η Άγκυρα, µέσω του Τουρκικού Οργανισµού Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΤΙΚΑ), χορήγησε δωρεάν στο υπουργείο Εσωτερικών της Λιβύης στολές και εξοπλισµό για 6.000 αστυνοµικούς, καθώς επίσης 30 αστυνοµικά οχήµατα. Τέλος, µέχρι τον Ιούλιο, 1.500 Λίβυοι αστυνοµικοί θα µεταβούν σταδιακά στην Τουρκία για εκπαίδευση σε θέµατα ασφάλειας και καθηκόντων σε σωφρονιστικά καταστήµατα. Τέλος, ο Yaycı εκτιµά ότι µια ενδεχόµενη συµφωνία οριοθέτησης της Α.Ο.Ζ. µεταξύ Ελλάδος-Κυπριακής ηµοκρατίας θα αποτελέσει το πιο δυσµενές σενάριο για την Τουρκία, δεδοµένου ότι η κατάσταση που θα διαµορφωθεί απεικονίζεται στον χάρτη Νο 5. Επίσης για αποφυγή της κατάστασης αυτής προτείνει την µονοµερή ανακήρυξη της Α.Ο.Ζ. από την Τουρκία όπως έγινε και στη Μαύρη Θάλασσα.
5 Προκλητικές ανακοινώσεις της τουρκικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας Η τουρκική Υδρογραφική Υπηρεσία µε ανακοίνωσή της δηµοσίευσε τους ακόλουθους χάρτες που περιλαµβάνουν τις περιοχές ασκήσεων και εκτέλεσης πυρών στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο για το έτος 2012 (χάρτες 6 και 7), καθώς επίσης τα όρια της τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης (χάρτης 8).
6
7 Με τη δηµοσίευση των εν λόγω χαρτών και τις ασκήσεις που έχουν προγραµµατισθεί, καθίσταται σαφές ότι οι Τούρκοι επιδιώκουν να στρατιωτικοποιήσουν τα θέµατα που έχουν σχέση µε τους ενεργειακούς πόρους, θεωρώντας ότι η στρατηγική αυτή θα αποτρέψει την Ελλάδα και την Κύπρο να δηµιουργήσουν τετελεσµένα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, για την υλοποίηση της εν λόγω στρατηγικής σηµαντική είναι και η συµβολή των τουρκικών ΜΜΕ µέσω κατευθυνόµενων δηµοσιευµάτων. Ενδεικτικό παράδειγµα αποτελεί το πρόσφατο δηµοσίευµα της εφηµερίδος Milliyet/3-4-2012 σχετικά µε την άσκηση Anadolu Kartali/1-2012, σύµφωνα µε το οποίο για πρώτη φορά στην άσκηση θα συµµετέχουν ναυτικές µονάδες στην Ανατολική Μεσόγειο. Τούτο είναι ανακριβές διότι από τον Απρίλιο του 2010 στην άσκηση συµµετέχουν µονάδες του στρατού ξηράς, του πολεµικού ναυτικού, της πολεµικής αεροπορίας και των ειδικών δυνάµεων. Μέχρι τότε, τα σενάρια των προηγούµενων ασκήσεων Anadolu Kartali προέβλεπαν τη διεξαγωγή επιχειρήσεων πέραν των συνόρων εντός του βορείου Ιράκ και φυσικά χωρίς τη συµµετοχή του πολεµικού ναυτικού. Όµως το σενάριο της άσκησης του 2010 προέβλεπε τη διεξαγωγή επιχειρήσεων εναντίον τακτικού στρατού, καθώς επίσης και τη συµµετοχή 4
8 τουρκικών πολεµικών πλοίων που έχουν επιχειρησιακό τοµέα ευθύνης στην Ανατολική Μεσόγειο. 3 Αν κρίνουµε από τις µέχρι τώρα συµπεριφορές της Τουρκίας, διαπιστώνουµε ότι το επόµενο χρονικό διάστηµα οι Τούρκοι θα επιδιώξουν να κλιµακώσουν την ένταση για τους ακόλουθους λόγους: Η διαπραγµατευτική τους ικανότητα, προκειµένου να αποτρέψουν την Κυπριακή ηµοκρατία από την εκµετάλλευση των υδρογονανθράκων της περιοχής έχει τρωθεί, παρά τους εκβιασµούς και τις απειλές για χρήση της ισχύος τους. Λόγω των εξελίξεων στη Συρία και του διαµεσολαβητικού ρόλου που επιθυµεί να αναλάβει µε το Ιράν, η Άγκυρα πιθανόν να επιδιώξει την ανοχή των Ηνωµένων Πολιτειών για τη δηµιουργία φοβικών συνδρόµων στην ελληνική πλευρά, προκειµένου να αποτραπεί το ενδεχόµενο οριοθέτησης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ. Τέλος, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι η Τουρκία πιθανόν να έχει επαφές µε την Λιβύη, την Αίγυπτο και το Λίβανο για το θέµα της από κοινού οριοθέτησης της Α.Ο.Ζ. µε σκοπό τη δηµιουργία τετελεσµένων και αιφνιδιασµό της ελληνικής πλευράς. 3 Τουρκική άσκηση Anadolu Kartali/1-2010, Μηνάγιας X., www.geostrategy.gr/29-4-2010