Το νομικό πλαίσιο της αγοράς των τυχηρών παιγνίων Εισαγωγή Τον Αύγουστο του 2011 ψηφίστηκε ο Ν. 4002/2011. Ανάμεσα σε άλλα ο Νόμος στα άρθρα 25-54 (Μέρος Δ) ρυθμίζει την αγορά των τυχηρών παιγνίων (ή τυχερών παιχνιδιών) που -με εξαίρεση τα καζίνο- είχε παραμείνει αρρύθμιστη νομικά στην χώρα μας από το 2002. Στην πράξη ο Ν. 3037/2002 που απαγόρευσε όλα τα ψυχαγωγικά και τυχερά παιχνίδια, το μόνο που πέτυχε ήταν να προκαλέσει μια τεράστια απώλεια κεφαλαίων από την χώρα, όχι μόνο λόγω της έλλειψης εσόδων από επιχειρήσεις που έκλεισαν ή λόγω του προστίμου που κατέβαλλε η χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ημερήσια βάση, αλλά κυρίως λόγω της κάλυψης της ανάγκης των Ελλήνων παικτών από ιστοσελίδες του εξωτερικού, με τα χρήματά τους να φεύγουν τις περισσότερες περιπτώσεις εκτός Ελλάδος. Στην συνέχεια παρέμεινε ένα θολό τοπίο όπου ενώ τα παιχνίδια ψυχαγωγικά και τυχερά θεωρούνταν παράνομα, παράλληλα διαφημίζονταν διαδικτυακά καζίνο στους δρόμους χωρίς αντιδράσεις από την πλευρά του κράτους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι πολλοί περισσότεροι Έλληνες άρχισαν να ποντάρουν τα χρήματά τους σε αυτές τις ιστοσελίδες χωρίς οι εταιρίες που παρείχαν τα παιχνίδια να καταβάλλουν στο Ελληνικό κράτος ούτε ένα ευρώ. Περιττό είναι να αναφερθεί ότι τα χρήματα αυτά κατέληξαν στο εξωτερικό. Το 2011 το κράτος επιτέλους παρουσίασε σχετικό νομοσχέδιο για την ρύθμιση της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών, ο νόμος όμως είχε τα δικά του προβλήματα όπως θα δούμε στην συνέχεια. Ειδικά ο ρόλος του ΟΠΑΠ αναβαθμίστηκε αρκετά. Μένει να εξεταστεί το κατά πόσο ο Ν. 4002/2011 ρυθμίζει αποτελεσματικά την αγορά των τυχερών και ψυχαγωγικών παιχνιδιών και αν αποτελεί ένα ορθό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να στηριχθεί μια νέα αναδυόμενη πραγματικότητα. 1
1. Ο Ν. 3037/2002 Παρόλο που η χώρα μας την δεκαετία του 1990 άνοιξε την αγορά των καζίνο ή αλλιώς των «επίγειων» καζίνο, όπως μπορούν να αντιδιασταλούν σε σχέση με τα διαδικτυακά καζίνο, η δεκαετία του 2000 έφερε μια νέα πραγματικότητα. Τα επίγεια καζίνο συνέχισαν να λειτουργούν κανονικά, με το Κράτος να λαμβάνει από 45% ως 55% των κερδών τους. Όμως το 2002 ψηφίστηκε ο Ν. 3037/2002 που απαγόρευσε όλα τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που υπήρχαν εγκατεστημένα σε ειδικούς χώρους τα γνωστά τότε «ηλεκτρονικά» καταστήματα, ή σε καφετέριες, ξενοδοχεία και σε άλλους δημόσιους χώρους. Παρόλο που η πλειονότητα αυτών των παιχνιδιών είχε ψυχαγωγικό χαρακτήρα, ωστόσο πολλά από αυτά με ένα τσιπ μετατρέπονταν εύκολα σε «φρουτάκια». Επειδή η Κυβέρνηση δεν μπορούσε να ξεχωρίσει ποια μηχανήματα είχαν ή μπορούσαν να έχουν την δυνατότητα μετατροπής σε «φρουτάκια» απαγόρευσε την χρήση όλων των ηλεκτρονικών παιχνιδιών ανεξαιρέτως, παρόλο που η πλειονότητά τους αφορούσε ψυχαγωγικά παιχνίδια. Το αποτέλεσμα ήταν να κλείσουν πολλές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν αποκλειστικά με ψυχαγωγικά ηλεκτρονικά παιχνίδια, οπότε το Κράτος έχασε έσοδα που ως τότε είχε από την φορολόγησή τους, ενώ παράλληλα η Ευρωπαϊκή Ένωση έκρινε τον προαναφερόμενο Νόμο ως αντίθετο στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και υποχρέωνε την Ελλάδα να πληρώνει πρόστιμο 31.500 ευρώ σε ημερήσια βάση. Σαν να μην αρκούσαν αυτά, τα παράνομα τυχερά παιχνίδια δεν σταμάτησαν, αφού ορισμένα ιντερνέτ καφέ ανέλαβαν να καλύψουν το κενό, ενώ πολλοί άρχισαν να παίζουν σε ιστοσελίδες του εξωτερικού. Τα χρήματα των παικτών που έμειναν σε εγχώριους επιτήδειους έμειναν και αυτά αφορολόγητα με αποτέλεσμα και πάλι το κράτος να μην κερδίσει ούτε ένα ευρώ. Τα διαφυγόντα κέρδη του Ελληνικού κράτους με αυτή την πολιτική υπήρξαν στην πραγματικότητα ανυπολόγιστα. 2
2. Το θολό τοπίο της δεκαετίας του 2000 Για τα τυχερά παιχνίδια που διεξάγονται στο διαδίκτυο αν και δεν υπήρχε κάποια διάταξη που να τα θέτει ευθέως εκτός νόμου, το νομικό καθεστώς που τα ρύθμιζε παρέμενε για πολλά χρόνια θολό. Ιδίως από το 2009 και μετά με την επανάσταση του διαδικτυακού πόκερ και με την αθρόα διαφημιστική είσοδο σε ταμπέλες στους δρόμους πολλών διαδικτυακών καζίνο, δηλαδή ιστοσελίδων που παρείχαν αντίστοιχα τυχερά παιχνίδια όπως «φρουτάκια» ρουλέτα, blackjack, πόκερ κ.α. η κατάσταση έδειχνε ότι έτεινε να αλλάζει χωρίς όμως να λαμβάνεται άμεσα κάποια πρωτοβουλία και όπως φαίνεται οι εξελίξεις πρόλαβαν την Ελληνική Νομοθεσία. Σε πολλά σημεία η απαγόρευση των τυχερών παιχνιδιών του 2002 θύμιζε την ποτοαπαγόρευση των ΗΠΑ την δεκαετία του 1920. Όπως στις ΗΠΑ ο πληθυσμός δεν σταμάτησε να καταναλώνει αλκοολούχα ποτά, έτσι και στην Ελλάδα ο πληθυσμός δεν σταμάτησε να παίζει τυχερά παιχνίδια με μερικούς εθισμένους παίκτες να καταστρέφονται οικονομικά όντας θεσμικά απροστάτευτοι. Ο δε τζίρος των παράνομων τυχερών παιχνιδιών υπολογίζεται στα 4 δις ευρώ ετησίως χωρίς το Κράτος να έχει λάβει ποτέ ούτε ένα ευρώ. Ο Ν. 3037/2002 δεν δείχνει να πέτυχε τον βασικό του στόχο που ήταν η εξάλειψη των παράνομων τυχερών παιχνιδιών και όλα δείχνουν ότι ψηφίστηκε σε λάθος εποχή αφού το διαδίκτυο έδινε την δυνατότητα σε οποιονδήποτε το επιθυμούσε να παίξει τυχερά παιχνίδια σε ιστοσελίδες του εξωτερικού, χωρίς το Ελληνικό Κράτος παράλληλα να λάβει μέτρα με τις Τράπεζες που παρείχαν τις πιστωτικές κάρτες προκειμένου να σταματήσει τους Έλληνες παίκτες να παίζουν τυχερά παιχνίδια σε ιστοσελίδες του εξωτερικού και ενώ ο νόμος απαγόρευσης των τυχερών παιχνιδιών ήταν ακόμα σε ισχύ και ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε πολύ εύκολα να εφαρμοστεί. Από αυτό και μόνο μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Ν. 3037/2002 ήταν περισσότερο μια αντανακλαστική αντίδραση της εποχής του ή μιας δεδομένης στιγμής ή συγκυρίας και όχι τμήμα ή έστω ακούσια αφετηρία ενός οργανωμένου σχεδίου που αποσκοπούσε πραγματικά στο να εμποδίσει τους Έλληνες παίκτες από το να παίζουν παράνομα τυχερά παιχνίδια. 3
3. Τα παιχνίδια του ΟΠΑΠ Στην εξέταση για τα τυχερά παιχνίδια δεν θα ήταν δυνατό να μην συμπεριληφθούν και τα υπόλοιπα που δεν συναντώνται σε καζίνο είτε επίγεια, είτε διαδικτυακά, όπως τα αθλητικά στοιχήματα, το ΠΡΟ-ΠΟ, τα παιχνίδια τύπου ΛΟΤΤΟ, ΠΡΟΤΟ, ΤΖΟΚΕΡ, ΚΙΝΟ, τα Λαχεία π.χ. το Ξυστό, το Κρατικό κ.α. ή τα στοιχήματα του Ιπποδρόμου. Τα τυχερά παιχνίδια που δεν συναντώνται σε καζίνο αποτελούν μεγάλο τμήμα της αγοράς τυχερών παιχνιδιών που υπόσχονται πολύ μεγάλες χρηματικές αποδόσεις, ενώ το κόστος για τον παίκτη είναι συνήθως ελάχιστο και δεν παρατηρούνται αντίστοιχα φαινόμενα εθισμένων παικτών όπως στα τυχερά παιχνίδια τύπου καζίνο. Αυτό δεν ισχύει στις Ιπποδρομίες ή σε παιχνίδια αθλητικού στοιχήματος (π.χ. Πάμε Στοίχημα), καθώς και εκεί παρατηρούνται φαινόμενα εθισμένων παικτών. Τα Λαχεία ελέγχονται κυρίως από το Κράτος, οι Ιπποδρομίες από τον ΟΔΙΕ, ενώ τα υπόλοιπα ελέγχονται από τον ΟΠΑΠ. Ο ΟΠΑΠ ιδρύθηκε το 1958 και θεωρείται ιδιαίτερα κερδοφόρος, αν και πολλές φορές υπήρξαν παράπονα από παίκτες που δεν θεωρούσαν συμφέρουσες τις αποδόσεις των παιχνιδιών και στοιχημάτιζαν σε διαδικτυακές σελίδες στοιχηματισμού με έδρα στο εξωτερικό. Αν και θα μπορούσε ο ΟΠΑΠ να γίνει ανταγωνιστικός παρέχοντας συμφέρουσες αποδόσεις και ελκύοντας τους Έλληνες παίκτες μην δίνοντας τους κίνητρο να ποντάρουν χρήματα σε ξένες εταιρίες, αυτό δεν συνέβη και η πλειονότητα των Ελλήνων παικτών δεν έπαυσε να ποντάρει σε ιστοσελίδες του εξωτερικού από τους οικιακούς τους υπολογιστές. Θα μπορούσε βέβαια και πάλι το κράτος να επιβάλλει στις τράπεζες να ελέγχουν τις συναλλαγές που γίνονται μέσω πιστωτικών καρτών και να εμποδίσει έτσι αποτελεσματικά τους Έλληνες παίκτες από το να ποντάρουν χρήματα σε ιστοσελίδες του εξωτερικού που δεν φορολογούνταν στην Ελλάδα. Αντί ουσιαστικών κινήσεων που θα έφερναν αποτέλεσμα με βάση την δεδομένη νοοτροπία προτιμήθηκαν μάταιες κινήσεις αναποτελεσματικού εντυπωσιασμού. 4
4. Η ανάγκη ρύθμισης της αγοράς Ο Επίτροπος της Εσωτερικής Αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης Charlie McCreevy είχε δηλώσει ότι αν τα Κράτη Μέλη της Ένωσης επιθυμούσαν να απαγορέψουν τα τυχερά παιχνίδια, κατά τα ακριβή λεγόμενα του, δεν θα «έκλαιγε όλο το βράδυ» για αυτό τον λόγο. Διαφωνούσε όμως με τις διακρίσεις που γίνονταν από διάφορα κράτη μέλη εναντίον εταιρειών που ήταν νόμιμα εγκατεστημένες σε άλλα κράτη μέλη. Παρατηρούσε μάλιστα ότι ενώ μερικά κράτη μέλη εισήγαγαν νέα εθιστικά τυχερά παιχνίδια στοιχήματος, ταυτόχρονα ισχυρίζονταν ότι δεν επιθυμούσαν να αδειοδοτήσουν εταιρείες άλλων κρατών μελών προκειμένου να μην εθιστούν οι πολίτες τους στα τυχερά παιχνίδια. Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει το 2010 που ξεκίνησε και η αθρόα διαφήμιση ιστοσελίδων με τυχερά παιχνίδια σε διαφημιστικές πινακίδες στους δρόμους σε πολλές πόλεις της χώρας αν και δεν ήταν ξεκάθαρο αν αυτές οι εταιρείες που διαφημίζονταν ήταν νόμιμες ή όχι. Το βέβαιο είναι πως αυτές οι εταιρείες κέρδιζαν χρήματα από Έλληνες παίκτες τα οποία και έφευγαν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με δηλώσεις υψηλά ισταμένων του Υπουργείου Οικονομικών οι Έλληνες έχουν μεγάλη τάση για τυχερά παιχνίδια ίσως μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως. Αυτή η τάση όμως είχε αφεθεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από διάφορους ιδιώτες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αναμφίβολα η οικονομική κρίση έπαιξε τον ρόλο της, πιθανότατα όμως επιτάχυνε τις εξελίξεις, δεδομένου ότι δεν θα ήταν ιδιαίτερα σοφό να διαιωνίζεται η προπεριγραφόμενη κατάσταση είτε υπήρχε οικονομική κρίση, είτε όχι. Δεν θα ήταν εφικτό δηλαδή η χώρα από την μια πλευρά να πληρώνει 31.500 ευρώ την ημέρα ως πρόστιμο και από την άλλη να χάνει έσοδα από τζίρους που υπολογίζονταν στα 4 δις ευρώ. Δεδομένου ότι αυτό συμβαίνει τα τελευταία εννέα έτη, τότε από το 2002 ως σήμερα το κράτος έχει χάσει έσοδα από τζίρο ύψους 36 δις ευρώ χωρίς να υπολογίζονται τα διαφυγόντα κέρδη από τις υπάρχουσες εταιρείες παροχής ψυχαγωγικών παιχνιδιών πριν το 2002 που θα μπορούσαν να εξακολουθούν να υπάρχουν και να αποδίδουν φόρους στο κράτος. Από το προαναφερόμενο ποσό το κράτος θα ελάμβανε πιθανότατα το 20% ή το 30% αυτού, δηλαδή τουλάχιστον 7,2 δις ευρώ χωρίς παράλληλα να πληρώνει πρόστιμο 11,4 εκατομμυρίων ευρώ κάθε 5
έτος. Για να γίνει κατανοητό αυτό το πρόχειρα υπολογιζόμενο νούμερο αρκεί να υπενθυμιστεί ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός του Υπουργείου Παιδείας ανερχόταν την δεκαετία του 2000 περίπου στα 2 δις ευρώ, ενώ το ΑΕΠ της χώρας το 2011 υπολογίζεται σε 305 δις ευρώ. Το επιχείρημα ότι η νομιμοποίηση της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών μπορεί να βλάψει την χώρα, προβάλλεται χωρίς να ληφθούν υπόψη τα προαναφερόμενα δεδομένα. Είναι σίγουρα ουτοπικό να τεθεί σε ισχύ ένας νόμος που θα απαγορεύει τα τυχερά παιχνίδια και είναι βέβαιο ότι ένας τέτοιος νόμος δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην πράξη, όπως αποδείχτηκε την δεκαετία του 2000. Η δε προστασία των παικτών είναι αδύνατη αν το Κράτος δεν θεσμοθετήσει νόμιμη αγορά τυχερών παιχνιδιών. Τυχόν επιχειρήματα που αρνούνται αυτό το συμπέρασμα δεν λαμβάνουν υπόψη τους την προϋπάρχουσα κατάσταση που οι παίκτες τυχερών παιχνιδιών πλήρωναν ξένες εταιρίες με αποτέλεσμα την απώλεια χρηματικών ποσών από την χώρα μας τα οποία κατέληξαν μακροπρόθεσμα σε άλλες χώρες μέσω της φορολόγησης, είτε σε χώρες Κράτη Μέλη της ΕΕ είτε σε τρίτες χώρες. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να χαρακτηριστεί ως οικονομική αιμορραγία. Η νομιμοποίηση της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών ήταν μονόδρομος. Το θέμα όμως είναι η ορθότητα της τελούμενης διαδικασίας. 5. Το Νομοσχέδιο και ο Ν. 4002/2011 Εισαγωγή Το 2010 και το 2011 παρουσιάστηκε σχετικό Νομοσχέδιο που θα ρύθμιζε την αγορά των τυχερών παιχνιδιών, καθώς και των ψυχαγωγικών παιχνιδιών, δηλαδή των παιχνιδιών που δεν υπόσχονταν κανένα χρηματικό κέρδος για τους παίκτες, και για να παίξει κανείς ορισμένα από αυτά χρειάζεται να ξοδεύει χρηματικά ποσά, σε άλλα δεν χρειάζεται να ξοδέψει χρήματα, ενώ σε άλλα δεν είναι απαραίτητο να ξοδέψει χρήματα, ωστόσο του δίνεται η δυνατότητα να ξοδέψει προκειμένου να επιτύχει διάφορους στόχους. Αυτού του τύπου τα παιχνίδια ελάχιστα απασχόλησαν τους Νομοθέτες και είναι φανερή στο τελικό κείμενο του Ν 6
4002/2011 η ελλιπής θεώρησή τους παρόλο που στο άρθρο 26 παρ. 1 ορίζεται ότι ο Νόμος καλύπτει και τα ψυχαγωγικά και τα τυχερά παιχνίδια. 5.1. Η επιδερμική ρύθμιση των ψυχαγωγικών παιχνιδιών Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί πως τα ψυχαγωγικά παιχνίδια δεν υπάγονται όλα στην ίδια κατηγορία. Υπάρχουν ψυχαγωγικά παιχνίδια στα οποία ο παίκτης μπορεί να παίξει δωρεάν π.χ. εικονικό πόκερ ή άλλα παιχνίδια χωρίς να ξοδέψει ούτε ένα ευρώ γιατί οι πάροχοι δίνουν στους παίκτες εικονικές π.χ. μάρκες και ο παίκτης στην συνέχεια κερδίζοντας και άλλες δεν χρειάζεται ποτέ να πληρώσει ούτε ένα ευρώ. Υπάρχουν όμως και κάποια παιχνίδια που δίνουν π.χ. στον παίκτη την δυνατότητα να αγοράσει εικονικές μάρκες για πόκερ εφόσον χάσει όλες τις δικές του. Συνήθως σε αυτά τα παιχνίδια το 96% των παικτών δεν πληρώνει ποτέ, υπάρχει όμως και ένα 4% που υπολογίζεται ότι πληρώνει για να αγοράσει π.χ. εικονικές μάρκες. Τέλος υπάρχουν παιχνίδια τα οποία στην αρχή ξεκινούν δωρεάν αλλά στην συνέχεια για να ανέβεις επίπεδο και να προχωρήσεις παραπέρα πρέπει να αγοράσεις εικονικά υλικά είτε για να χτίσεις μια εικονική πόλη, έναν εικονικό στρατό, στόλο κ.λ.π. και φυσικά για να τα αγοράσεις πρέπει να ξοδέψεις χρηματικά ποσά τα οποία μπορεί να κυμαίνονται από 50 ευρώ τον μήνα ως 1.000 ευρώ για ορισμένους εθισμένους παίκτες. Η πραγματικότητα διδάσκει ότι εθισμένοι παίκτες δεν υπάρχουν μόνο στα τυχερά αλλά και στα ψυχαγωγικά παιχνίδια. Ιδιαίτερα κάποια ψυχαγωγικά παιχνίδια αποτελούν μεγάλη οικονομική αιμορραγία για τους Έλληνες αφού και πάλι χρήματα φεύγουν στο εξωτερικό ανεπιστρεπτί. Ο Ν. 4002/2011 δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται τις διαφορές μεταξύ των ψυχαγωγικών παιχνιδιών, ιδίως αυτών που παίζονται στο διαδίκτυο. Το άρθρο 25 του Νόμου ορίζει τα ψυχαγωγικά και τα τυχερά παιχνίδια αλλά αγνοεί τα προαναφερόμενα, αρκούμενο σε διακρίσεις των ψυχαγωγικών παιγνίων του τύπου «μηχανικά», «ηλεκτρομηχανικά» και «ηλεκτρονικά» παίγνια. Εφόσον δεν συνομολογείται στοίχημα και ο παίκτης δεν μπορεί να λάβει 7
οιοδήποτε χρηματικό όφελος ο Νόμος ικανοποιείται και δεν εξετάζει αυτά τα παιχνίδια περαιτέρω. Το κύριο αντικείμενο του Νόμου 4002/2011 υπήρξε η ρύθμιση της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών, και εδώ όμως υπάρχουν ελλείψεις. 5.2. Οι διαφορές του Νόμου και του Νομοσχεδίου Αρχικά αξίζουν να αναφερθούν έστω και συνοπτικά ορισμένες διαφορές μεταξύ του νομοσχεδίου και του τελικού κείμενου του νόμου. Στο νομοσχέδιο απουσιάζουν προβλέψεις για την διαφήμιση των τυχερών παιχνιδιών. Σύμφωνα όμως με το άρθρο 29 παρ. 4 του Νόμου η διαφήμιση θα πρέπει να γνωρίζει ένα αυστηρό επίπεδο προστασίας καταναλωτών και δεν θα πρέπει να αποσκοπεί στην ενδυνάμωση της φυσικής τάσης των καταναλωτών για να παίξουν τυχερά παιχνίδια με το να προβάλλεται μια θετική εικόνα των παιχνιδιών ή ότι τα κέρδη στο τέλος καταλήγουν για το κοινό καλό και γενικά δεν θα πρέπει να δημιουργείται η ψευδής εντύπωση ότι θα πρέπει να αναμένονται μεγάλα κέρδη. Αυτές οι προβλέψεις αν και φαίνεται να αφορούν τα παιχνίδια που συναντώνται σε καζίνο επίγεια ή διαδικτυακά ωστόσο μπορούν να εφαρμοστούν και σε παιχνίδια στοιχήματος. Η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) έχει εξέχοντα ρόλο στο Νομοσχέδιο και στον Νόμο, μάλιστα στον Νόμο αλλάζει ο τρόπος χρηματοδότησής της σε σχέση με το Νομοσχέδιο και σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 7 του Νόμου. Οι εταιρείες που θα λαμβάνουν άδειες διεξαγωγής τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα οφείλουν σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 5 να διατηρούν τα στοιχεία που λαμβάνουν για τα λεγόμενα «παιγνιομηχανήματα» (δηλαδή τα επίγεια μηχανήματα που επιτρέπουν την διεξαγωγή των τυχερών παιχνιδιών που συνήθως είναι τα κοινώς λεγόμενα «φρουτάκια») ή τα «διαδικτυακά παίγνια» σε ασφαλές μέσο ή μέσα για δέκα χρόνια προκειμένου να μπορεί να τα ελέγξει η ΕΕΕΠ, η δε ΕΕΕΠ σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 6 έχει την ίδια υποχρέωση να διατηρεί με την σειρά της για δέκα χρόνια τα στοιχεία που λαμβάνει από τους κατόχους της αδείας σε ασφαλές μέσο ή μέσα. 8
Η χρονική επέκταση είναι εντυπωσιακή αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το Νομοσχέδιο προέβλεπε πενταετή αντίστοιχη υποχρέωση για τους κατόχους της άδειας και για την ΕΕΕΠ. Σύμφωνα με το άρθρο 32 παρ. 1 του Νόμου η νόμιμη ηλικία για τους παίκτες που επιθυμούν να συμμετέχουν σε τυχερά παιχνίδια είναι τα 21, ενώ το νομοσχέδιο ήταν ασαφές κάνοντας λόγο αόριστα για «ενήλικες». Έτσι ενώ το νομοσχέδιο κάνει λόγο αόριστα για ανήλικους, το άρθρο 33 παρ. 1 του Νόμου ορίζει ότι ανήλικοι και άτομα ηλικίας 18-21 θα απαγορεύεται να συμμετέχουν σε τυχερά παιχνίδια, θα τους απαγορεύεται μάλιστα η είσοδος σε καταστήματα με τυχερά παιχνίδια. Ο Νόμος προβλέπει στο άρθρο 38 παρ. 3 ότι οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί δεν θα μπορούν να λάβουν άδεις για τεχνικά-ψυχαγωγικά παιχνίδια, δηλαδή για μη τυχερά παιχνίδια, ενώ στο Νομοσχέδιο δεν υπήρχε αντίστοιχη πρόβλεψη. Φυσικά αυτή η πρόβλεψη αν και έχει λογική, δεν αρκεί για να καλύψει τα κενά που αφήνει ο Νόμος όσον αφορά τα ψυχαγωγικά παιχνίδια. Το Νομοσχέδιο και ο Νόμος κάνουν αμφότερα λόγο για επίγεια παιγνιομηχανήματα όπου οι παίκτες θα μπορούν να παίζουν τυχερά παιχνίδια. Το Νομοσχέδιο αναφερόταν σε 25.000 παιγνιομηχανήματα αυτού του τύπου ενώ το άρθρο 39 παρ. 2 του Νόμου κάνει λόγο για 35.000 αντίστοιχα παιγνιομηχανήματα. Επιπλέον ενώ ο ΟΠΑΠ δεν αναφέρεται στο Νομοσχέδιο, στο άρθρο 39 του Νόμου ο ρόλος του είναι θεμελιώδης δεδομένου ότι του δίνεται η άδεια για όλα τα παιγνιομηχανήματα από τα οποίες τα 16.500 θα τα χρησιμοποιήσει αποκλειστικά ο ΟΠΑΠ, ενώ τα υπόλοιπα 18.500 θα τα παραχωρήσει σε άλλες εταιρείες κατόπιν σχετικού διαγωνισμού. Το Νομοσχέδιο δεν κατονόμαζε τον κάτοχο των αδειών που θα μπορούσε στην συνέχεια να τις παραχωρήσει. Το Νομοσχέδιο όσον αφορά τις άδειες για διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια προέβλεπε 15 ως 50 άδειες, ενώ ο Νόμος δεν περιλαμβάνει κανένα περιορισμό για άδειες αυτού του τύπου. 5.3. ΕΕΕΠ και υπεύθυνο παίγνιο Σε γενικές γραμμές ο Ν. 4002/2011 ορίζει ότι προκειμένου να υπάρξει 9
οποιαδήποτε δραστηριοποίηση σχετικά με τυχερά παιχνίδια, θα πρέπει να προηγηθεί η έκδοση αντίστοιχης άδειας. Η Αρμόδια Επιτροπή που προβλέπεται ότι θα εκδίδει άδειες και πιστοποιητικά, ενώ παράλληλα θα παρακολουθεί και θα ελέγχει την διενέργεια των τυχερών παιχνιδιών δεν είναι άλλη από την ΕΕΕΠ η οποία αναμένεται να εκδώσει και σχετικό Κώδικα Διεξαγωγής και Ελέγχου Παιγνίων. Η Επιτροπή αυτή θα διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον και την προστασία των παικτών. Ο Νόμος έχει υιοθετήσει την αρχή του «υπεύθυνου παιγνίου» που ξεκίνησε στον Καναδά την δεκαετία του 1990 σε Ομοσπονδιακό και σε Πολιτειακό επίπεδο. Κάθε παίκτης σύμφωνα με το άρθρο 33 παρ. 4 θα πρέπει να διαθέτει Ατομική Κάρτα Παίκτη για να παίξει σε παιγνιομηχανήματα ή στο διαδίκτυο. Με αυτή την κάρτα θα μπορεί να ελέγχεται η ηλικία του παίκτη, το ΑΦΜ του και θα υπάρχει η δυνατότητα διασφάλισης τυχόν περιορισμών που θέτει ο ίδιος ο παίκτης. Η κάρτα αυτή θα είναι δυνατό να εκδίδεται από τις αδειοδοτημένες εταιρίες ακολουθώντας την διαδικασία και τους όρους που θα ορίζονται με αποφάσεις της ΕΕΕΠ. Σε αυτό τον τομέα μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα πρωτοπορεί καθώς αντίστοιχες προβλέψεις δεν υπάρχουν πολλές σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Με αυτές τις Κάρτες η Κυβέρνηση θα μπορεί να ελέγχει τα κέρδη των παικτών και τα κέρδη των εταιρειών οπότε θα μπορεί να εξασφαλίζει όχι μόνο την ορθή απόδοση των κερδών της όσον αφορά την φορολόγηση, αλλά θα διαθέτει και ένα επιπλέον όπλο στην φαρέτρα της στον πόλεμο κατά της αδιαφάνειας που οδηγεί σε ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. 5.4. Χρηματικά όρια παιγνίων Στο άρθρο 32 παρ. 2 του νόμου ορίζεται ότι το ελάχιστο ποσό συμμετοχής των παικτών στα παιγνιομηχανήματα ανέρχεται σε 0,10 ευρώ, ενώ το μέγιστο σε 2 ευρώ αν και με απόφαση της ΕΕΕΠ αυτά τα ποσά μπορούν να αλλάξουν. Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν θα μπορούσε ο Νόμος να θέσει μέγιστο όριο χρημάτων που ένας παίκτης θα μπορούσε να ποντάρει σε μια ημέρα, όμως τέτοια όρια δεν τίθενται αλλά και αν τίθεντο ενδεχομένως οι εθισμένοι παίκτες θα υποχρεώνονταν να καταφύγουν σε παράνομους παρόχους τυχερών 10
παιχνιδιών. Εδώ όμως γεννάται ένα ηθικό αλλά και πρακτικό θέμα για το ποια είναι η χρυσή τομή μεταξύ του μέγιστου ποσού που ένας παίκτης θα μπορεί να παίξει σε μια ημέρα, δηλαδή το αν αρχικά θα έπρεπε να υπάρχει τέτοιο όριο και αν ναι ποιο θα έπρεπε να είναι αυτό. Δεν θα πρέπει προφανώς να θυσιαστεί η ευημερία κάποιου εθισμένου παίκτη προς όφελος του ιδιωτικού συμφέροντος, και δεν προκύπτει βέβαια άμεσα ή έμμεσα ότι ο Νόμος αποσκοπεί σε κάτι τέτοιο, όμως οι ισορροπίες εδώ είναι λεπτές και πιθανότατα αυτό το θέμα χρειάζεται περαιτέρω εξέταση καθώς εδώ φαίνεται να υπάρχει ένα κενό για έναν Νόμο που επιθυμεί την εισαγωγή του υπεύθυνου παιγνίου στην Ελληνική πραγματικότητα. 5.5. Λοιπές ρυθμίσεις του Ν. 4002/2011 Το άρθρο 39 του νόμου ορίζει τον αριθμό των 35.000 παιγνιομηχανημάτων που θα μπορούν να λειτουργήσουν στην χώρα με τα 16.500 να τα αναλαμβάνει ο ΟΠΑΠ, ενώ τα υπόλοιπα 18.500 ο ΟΠΑΠ μπορεί να τα παραχωρήσει σε τέσσερεις ως δέκα παραχωρησιούχους. Το άρθρο 40 ορίζει τις προϋποθέσεις για τους κατόχους των αδειών, ενώ το άρθρο 41 ορίζει τις προδιαγραφές των παιγνιομηχανημάτων, το άρθρο 42 και 43 την πιστοποίηση των καταστημάτων και το άρθρο 44 την πιστοποίηση των παιγνιομηχανημάτων. Οι κάτοχοι της άδειας φορολογούνται με βάση τον Ν. 2238/1994 όπως κάθε φορά ισχύει ενώ είναι επίσης υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν την κατάληξη «.gr» στο όνομα διαδικτυακής κυριότητάς τους (domain name). Όσον αφορά την διαδικτυακή αγορά το άρθρο 45 δεν ορίζει όριο στον αριθμό των παραχωρούμενων αδειών, ορίζει μόνο ότι αυτές δίδονται μετά από πλειοδοτικό διαγωνισμό. Το άρθρο 46 ορίζει τις προϋποθέσεις για την συμμετοχή στον διαγωνισμό ο οποίος είναι ανοικτός για εταιρείες κεφαλαιουχικές με καταβεβλημένο κεφάλαιο μίνιμουμ 200.000 ευρώ, χωρίς τα μέλη του ΔΣ να έχουν ποινικό μητρώο, ενώ για να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό πρέπει να καταθέσουν εγγυητική επιστολή 100.000 ευρώ από Πιστωτικό Ίδρυμα εγκατεστημένο στην Ελλάδα ή σε χώρα μέλος της ΕΕ. Το άρθρο 47 ορίζει τις υποχρεώσεις των κατόχων 11
της άδειας. Η άδεια αυτού του τύπου έχει πενταετή διάρκεια και μπορεί να ανανεωθεί. Το άρθρο 49 ορίζει ότι οι χρηματικές ροές πρέπει να πραγματοποιούνται μέσω πιστωτικών ιδρυμάτων ή ιδρυμάτων πληρωμών που είναι εγκατεστημένα στην Ελλάδα, χωρίς να προβλέπεται η δυνατότητα εγκατάστασης αυτών των ιδρυμάτων σε χώρες μέλη της ΕΕ. Το άρθρο 50 ορίζει την φορολόγηση παικτών και εταιρειών σε ποσοστό 30% επί του μικτού κέρδους που αφορά τα ποσά τα οποία προέρχονται από την εκμετάλλευση της δραστηριότητας του κατόχου της άδειας, ενώ τα κέρδη των παικτών σε παιγνιομηχανήματα, ή μέσω διαδικτύου, υποβάλλονται σε φόρο, που υπολογίζεται με συντελεστή 10%. Το άρθρο 51 προβλέπει διοικητικές κυρώσεις και το άρθρο 52 ποινικές κυρώσεις τόσο για τους παρόχους των παιχνιδιών όσο και για τους παίκτες. Οι πάροχοι ψυχαγωγικών παιχνιδιών χωρίς άδεια τιμωρούνται με 3 χρόνια φυλάκιση και με χρηματική ποινή 100.000 ως 200.000 ευρώ ανά παιγνιομηχάνημα και για παιχνίδια μέσω διαδικτύου η χρηματική ποινή ανέρχεται από 200.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ. Αν πρόκειται για τυχερά παιχνίδια οι χρηματικές ποινές δεν αλλάζουν όμως αντί για τριετή φυλάκιση επιβάλλεται στον πάροχο δεκαετή κάθειρξη. Σε κάθε περίπτωση βέβαια θα ήταν ίσως προτιμότερο οι χρηματικές ποινές να ήταν μεγαλύτερες για όσους παρέχουν τυχερά παιχνίδια καθώς η ποινή που επιβάλλεται δεν είναι ίδια άρα και η χρηματική ποινή δεν θα έπρεπε να είναι ίδια. Προβλέπονται επίσης στον Νόμο ποινές και για τους διαφημιστές και για τους διαφημιζόμενους εφόσον τα τυχερά παιχνίδια που διαφημίζονται δεν έχουν σχετική άδεια και προβλέπεται ποινή φυλάκισης δύο ετών με χρηματική ποινή από 100.000 ως 200.000 ευρώ. Οι παίκτες που παίζουν σε τυχερά παιχνίδια που δεν έχουν σχετική άδεια τιμωρούνται με ποινή τρίμηνης φυλάκισης και με χρηματική ποινή από 5.000 ως 20.000 ευρώ. Προβλέπονται βέβαια και άλλες ποινές για άλλες περιπτώσεις στο κείμενο του νόμου. 12
5.6. Εφαρμογή του Ν. 4002/2011 στην πράξη Η εφαρμογή του Νόμου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ταχύτατη», δεδομένου ότι αν και έχει παρέλθει αρκετό χρονικό διάστημα από την δημοσίευση του Νόμου τα μέλη της ΕΕΕΠ για τουλάχιστον τρεις μήνες μετά δεν είχαν ακόμα διοριστεί, ενώ καμία Υπουργική απόφαση δεν εκδόθηκε πέντε μήνες μετά την δημοσίευση του Νόμου που να ορίζει την έναρξη της διαδικασίας πλειοδοτικού διαγωνισμού. Αυτή η απραξία ίσως ήταν απόρροια του θερμού πολιτικού κλίματος του χρονικού διαστήματος από τον Σεπτέμβριο ως τον Δεκέμβριο του 2011. Όμως τον Δεκέμβριο του 2011 και ενώ δεν είχαν πολλά πράγματα ακόμα ξεκαθαρίσει αφού τα μέλη της ΕΕΕΠ ορίστηκαν με βάση την υπ. αρ. 1673/20-12- 2011 Απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών, το εν λόγω Υπουργείο επτά ημέρες νωρίτερα, εξέδωσε στις 13 Δεκεμβρίου 2011 την υπ. αρ. 1248 Υπουργική Απόφαση που καλούσε όσες εταιρείες δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα την περίοδο 2010-2011 παρέχοντας μέσω διαδικτύου τυχερά παιχνίδια, να δηλώσουν τα κέρδη τους και να φορολογηθούν προκειμένου να συνεχίσουν να παρέχουν νόμιμα πλέον τις υπηρεσίες τους έως ότου εκδοθεί νέα Υπουργική απόφαση βάση της οποίας θα διενεργηθεί ο προαναφερόμενος πλειοδοτικός διαγωνισμός. Όσες εταιρίες δεν θα υπάκουαν στην Υπουργική απόφαση προκύπτει ότι θα εντάσσονταν ή θα ενταχθούν σε μαύρη λίστα και πιθανότατα δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στον πλειοδοτικό διαγωνισμό όταν αυτός διενεργηθεί χωρίς όμως να αναφέρεται ρητά κάτι τέτοιο. Από την μια πλευρά δεν υπήρχε αναφορά σε κάποια άμεση ή έμμεση συνέπεια και από την άλλη πλευρά η Υπουργική απόφαση δεν έδινε κανένα κίνητρο για τις εταιρείες που θα υπάκουαν στις διατάξεις της όπως π.χ. ότι θα εξασφάλιζαν σίγουρα μια άδεια για να μπορούν να διενεργούν τυχερά παιχνίδια μέσω διαδικτύου, αν όχι για πάντα έστω για ορισμένο χρονικό διάστημα π.χ. για δύο ή τρία χρόνια μετά την φορολόγησή τους. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει όριο στον αριθμό των αδειών που μπορούν να εκδοθούν για διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια κάτι τέτοιο ή κάτι αντίστοιχο δεν θα ήταν αδύνατο. Επιπλέον το να ζητά το Υπουργείο από τις εταιρείες αυτές να φορολογηθούν αναδρομικά για κέρδη τους το 2010 και το 2011 χωρίς όμως να 13
υπάρχει ποτέ τέτοια πρόβλεψη πριν τον Δεκέμβριο του 2011 θεωρήθηκε προκλητικό και πολλοί εκπρόσωποι αυτών των εταιρειών δήλωσαν ότι δεν πρόκειται να πληρώσουν τίποτα στο Ελληνικό κράτος δεδομένου ότι τα κέρδη τους δεν προέρχονταν μόνο από Έλληνες παίκτες αλλά και από ξένους και είναι αδύνατο εκ των υστέρων να γνωρίζουν την πηγή προέλευσης των κερδών τους. Το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό αφού όσες εταιρείες δέχτηκαν να φορολογηθούν δεν δήλωσαν κέρδη για την περίοδο 2010-2011 και καμία μεγάλη εταιρία του χώρου δεν υπήχθη στις διατάξεις της αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας Υπουργικής απόφασης. Το χρονικό διάστημα μάλιστα που έδινε η Υπουργική απόφαση ήταν πάρα πολύ μικρό δεδομένου ότι ενώ εκδόθηκε την 13 η Δεκεμβρίου 2011, η προθεσμία που έδινε ήταν η 31 η Δεκεμβρίου 2011, χωρίς να υπολογίσουμε φυσικά τις αργίες των Χριστουγέννων ή τις απεργίες των εφοριακών τις τελευταίες ημέρες του 2011. Υπήρξε φυσικά παράταση αλλά η ουσία δεν άλλαξε. Πολλές μάλιστα εταιρείες προκειμένου να αποφύγουν την είσοδό τους σε κάποια μαύρη λίστα ενδέχεται να ιδρύσουν νέα νομικά πρόσωπα ελεγχόμενα από εκείνες, να εισέλθουν στον πλειοδοτικό διαγωνισμό όταν αυτός διενεργηθεί με νέες επωνυμίες και στην συνέχεια να διαφημιστούν στην Ελληνική αγορά προκειμένου να τις μάθει το Ελληνικό κοινό. Αυτή η πρακτική μάλιστα κρίνεται περισσότερο συμφέρουσα από ότι να φορολογηθούν, ενώ πολλοί εκπρόσωποι δήλωσαν πως δεν αποκλείεται ο ΟΠΑΠ να λάβει πρώτος άδειες για διενέργεια διαδικτυακών παιχνιδιών, όπως έγινε και με τα παιγνιομηχανήματα, και στην συνέχεια όσοι θέλουν να λάβουν άδειες θα πρέπει να τις ζητήσουν από τον ΟΠΑΠ. Αν και αυτό μάλλον πρέπει να θεωρείται απίθανο, ωστόσο αναμένεται η είσοδος του ΟΠΑΠ στην διαδικτυακή αγορά των τυχερών παιχνιδιών τύπου καζίνο και ενώ θα πρέπει να θεωρείται αδύνατο να συμβεί στο διαδίκτυο ότι συνέβη με τα παιγνιομηχανήματα, αφού εκεί οι άδειες ήταν περιορισμένες, ενώ στο διαδίκτυο είναι απεριόριστες, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια ρύθμιση υπέρ του ΟΠΑΠ που θα του επιτρέψει να λειτουργήσει πρώτος στην νέα αγορά των νόμιμων διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών τύπου καζίνο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα π.χ. εξάμηνο, χωρίς νόμιμο ανταγωνισμό και ύστερα να επιτραπεί η είσοδος στην αγορά των υπόλοιπων εταιριών. 14
5.7. Αντιδράσεις τρίτων εναντίον του Ν. 4002/2011 Ο Ν. 4002/2011 θεωρείται ήδη ότι είναι αντίθετος με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία αφού ειδικά στην αγορά των παιγνιομηχανημάτων ο ΟΠΑΠ έχει σαφές πλεονέκτημα το οποίο από πολλές ξένες εταιρείες θεωρείται άδικο. Αξίζει να σχολιαστεί ότι ο ΟΠΑΠ έλαβε άδειες για όλα τα παιγνιομηχανήματα χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας πλειοδοτικός διαγωνισμός. Επιπλέον η φορολόγηση στο 30% θεωρείται ιδιαίτερα επαχθής. Η Betfair ξεκίνησε διαδικασίες εναντίον του Νόμου με το σκεπτικό ότι προσβάλλει την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Ο δε ΟΠΑΠ υπεισέρχεται πλέον στο μονοπώλιο των Καζίνο αφού έχει την δυνατότητα να ανοίξει καταστήματα με παιγνιομηχανήματα (φρουτάκια) σε ολόκληρη την χώρα. Τα Ελληνικά Καζίνο λόγω της Οικονομικής κρίσης γνωρίζουν μεγάλη πτώση στον ετήσιο τζίρο τους, ενώ ο ΟΠΑΠ αναμένεται να αλλάξει οριστικά την πραγματικότητα που μέχρι τώρα γνωρίζαμε. Συγκεκριμένα ο ΟΠΑΠ με τα 16.500 παιγνιομηχανήματα που διαθέτει αποσκοπεί στο άνοιγμα 819 μίνι καζίνο που θα τα ονομάζει «GOLD» και τα οποία θα ελέγχονται από πράκτορές του. Ο ΟΠΑΠ δίνει κίνητρα προκειμένου οι πράκτορές του να συνασπιστούν και χρηματοδοτεί ως και 50% μια επένδυση για το άνοιγμα GOLD καταστήματος εφόσον συνασπιστούν 6 πράκτορες, ενώ για ένα πράκτορα μόνο του η χρηματοδότηση ανέρχεται σε 25%. Τα καταστήματα αυτά θα αποσυνδεθούν από τα υπάρχοντα πρακτορεία, παρά τις αντιδράσεις των πρακτόρων και αναμένεται να λειτουργούν σε 24ωρη βάση, να διαθέτουν χώρους Parking και να έχουν ενιαία μορφή υπακούοντας σε συγκεκριμένες προδιαγραφές. Όμως τα ήδη υπαρκτά Καζίνο θίγονται και έξι από αυτά έχουν από κοινού προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας να ανασταλεί η εφαρμογή του κεφαλαίου Η του Ν. 4002/2011 που αφορά τη ρύθμιση της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών, επικαλούμενα σωρεία καταστρατηγήσεων του δικαίου της ΕΕ και συγκεκριμένα των διατάξεων περί ελευθερίας εγκατάστασης, ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, ελεύθερου ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων. Ταυτόχρονα, τα καζίνο ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει άμεσα διαδικασία παράβασης και να παραπέμψει την Ελλάδα στο δικαστήριο της ΕΕ, προκειμένου να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση. Η προσφυγή 15
αυτή ακολουθεί προηγούμενη προσφυγή της Remote Gambling Association κατά του Νόμου και καταγγέλλει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των 35.000 παιγνιομηχανημάτων καθώς και τις ρυθμίσεις του διαδικτυακού στοιχηματισμού. Συμπέρασμα Οι ενστάσεις του τύπου ότι η Ελλάδα θα μετατραπεί σε ένα απέραντο καζίνο δεν απασχολούν φυσικά τα προαναφερόμενα επίγεια καζίνο και ούτως ή άλλως αυτές οι ενστάσεις δεν αντέχουν σε σοβαρή εξέταση δεδομένου ότι σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς αυτή την στιγμή λειτουργούν στην χώρα μας τουλάχιστον 200.000 παράνομα παιγνιομηχανήματα χωρίς κανένα έλεγχο. Η άρνηση της πραγματικότητας θα οδηγούσε σε μια αντίστοιχη κατάσταση με την Κύπρο όπου στο ελεύθερο τμήμα δεν υπάρχει ούτε ένα επίγειο καζίνο με αποτέλεσμα οι Κύπριοι να υποχρεώνονται να περνούν στο Τουρκοκρατούμενο τμήμα της Μεγαλονήσου που διαθέτει επίγεια καζίνο και πολλά χρήματα των Κυπρίων καταλήγουν στο Ψευδοκράτος. Παράλληλα η Κύπρος χάνει εισοδήματα από τουρισμό παικτών από το Ισραήλ και άλλες αραβικές χώρες που προτιμά το Τουρκικό τμήμα με τα επίγεια καζίνο του. Ο στρουθοκαμηλισμός δεν βοηθά και πολλές φορές φέρνει αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκονται ανεξαρτήτως τι νόμος θα ψηφιστεί κάθε φορά. Ο νόμος που δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ή δεν προσαρμόζεται προκειμένου να την ελέγξει είναι θνησιγενής και μένει κενό γράμμα. Όταν ανοίγει μια νέα αγορά είναι λογικό τα ανοίγματα να μην είναι πάντα τα ιδανικά, και να υπάρχουν λάθη, παραλείψεις και κενά. Στην νομική κάτι τέτοιο δεν είναι ασυνήθιστο, η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει συνεχώς. Όμως εδώ τίθεται ένα πολύ σοβαρό θέμα του αν δηλαδή η Ελλάδα με τον Ν. 4002/2011 ενδιαφέρεται πραγματικά να θεμελιώσει μια σοβαρή αγορά τυχερών παιχνιδιών ή αν αποσκοπεί, σύμφωνα με ορισμένους, σε ένα πρόσκαιρο κέρδος λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που διανύει η χώρα. Η οικονομική κρίση ελάχιστα δείχνει να έχει συμβάλλει τόσο στην θετική όσο και στην αρνητική πλευρά του Νόμου. Ακόμα και αν δεν υπήρχε η κρίση ο Νόμος πολύ δύσκολα θα περιελάμβανε καλύτερες ή χειρότερες διατάξεις. 16
Το Κράτος οφείλει να προστατέψει τους πολίτες και τα οικονομικά του συμφέροντα και αυτό είναι κάτι θεμιτό. Με τον ΟΠΑΠ η κατάσταση είναι ρευστή και δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Η φορολόγηση μπορεί να κριθεί ως σχετικά υψηλή όμως και αν ήταν χαμηλότερη η νοοτροπία που υποκρύπτεται πίσω από τον Νόμο δεν θα ήταν ενθαρρυντική. Η προαναφερόμενη Υπουργική Απόφαση το έδειξε αυτό προβάλλοντας ένα πρόσωπο του Κράτους που ζητά αλλά δεν δίνει κανένα κίνητρο, ούτε δεσμεύεται, ούτε υπόσχεται. Φυσικά μια υπέρμετρη δέσμευση δεν θα ήταν επιθυμητή, ένα μικρό κίνητρο όμως δεν θα έβλαπτε τα κρατικά συμφέροντα. Αν και το θέμα των ψυχαγωγικών παιχνιδιών δεν έχει ερευνηθεί σε βάθος, ωστόσο θα πρέπει λογικά να αναμένεται μεγαλύτερη ανάλυση της κατάστασης που θα διαμορφωθεί την δεκαετία του 2010 με την ραγδαία εξάπλωση της τεχνολογίας που επιτρέπει στον παίκτη να παίξει μέσω του κινητού του ή μέσω του tablet του τυχερά ή ψυχαγωγικά παιχνίδια. Όμως αυτό που μένει στο τέλος είναι η θεμελίωση της θεσμοθέτησης της νέας αγοράς που ανοίγεται στην χώρα μας. Ως γνωστόν ένα κτίριο που δεν έχει θεμέλια δεν μπορεί να αντέξει σε σεισμούς. Ο Νόμος 4002/2011 δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση σωστή θεμελίωση της αγοράς, διότι αν και εξασφαλίζει τον έλεγχο των παικτών και την προστασία τους δεν παρέχει την δυνατότητα για μεγαλύτερα έσοδα στο Κράτος με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Άλλες χώρες, όπως η Μάλτα, διαθέτουν νομοθετικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο είναι πολύ οικονομικό και εύκολο να λάβει κανείς άδεια για την διενέργεια τυχερών παιχνιδιών, αρκεί οι πάροχοι να μην απευθύνονται στον Μαλτέζικο πληθυσμό. Φυσικά η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτή την τακτική γιατί θα συνέχιζε να χάνει έσοδα, θα μπορούσε όμως να διαθέτει και αντίστοιχη τακτική παρέχοντας ευκολίες σε εταιρείες που θα ήθελαν να αδειοδοτηθούν στην χώρα μας αλλά χωρίς να επιτρέπουν σε Έλληνες παίκτες να συμμετέχουν στα τυχερά τους παιχνίδια. Θα μπορούσε να ακολουθηθεί ένα τροποποιημένο Μαλτέζικο μοντέλο με την παροχή αδειών σε εταιρίες τυχερών παιχνιδιών που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα ο ΟΠΑΠ θα μπορούσε να παρέχει τυχερά παιχνίδια όλων των ειδών αποκλειστικά. Εφόσον δεν ακολουθήθηκε αυτή η οδός και προτιμήθηκε το άνοιγμα της αγοράς, το άνοιγμα 17
αυτό δεν φαίνεται να έγινε σωστά. Αυτό που έγινε αποτελεί ένα υβρίδιο ανοικτού και κλειστού μοντέλου, χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα εφικτή η θεμελίωση της νέας αγοράς σε γερά θεμέλια. Πολλά θα μπορούσαν να προταθούν και πολλές κριτικές μπορούν να γίνουν για τον Νόμο ο οποίος μάλλον αποτελεί ημίμετρο. Σε κάθε περίπτωση όμως και αν ακόμα ο Νόμος αποδειχθεί ένα αδέξιο βήμα, δεν παύει να είναι το πρώτο βήμα, και θα πρέπει να αναμένεται ριζική τροποποίηση των διατάξεών του αλλά κυρίως αλλαγή της όλης νοοτροπίας που χρειάζεται να γίνει ελκυστική για τους ξένους επενδυτές και όχι απωθητική όπως σήμερα, ενώ παράλληλα η προστασία των Ελλήνων παικτών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Σε αυτά δε τα πλαίσια ο η Πολιτεία οφείλει να ρυθμίσει την αγορά των ψυχαγωγικών παιχνιδιών ακόμα και με νέο νόμο. Το παρόν άρθρο δεν αποτελεί νομική/ές συμβουλη/ές και ενδέχεται να υπάρχουν λάθη ή/και παραλείψεις. Καμία ενέργεια δεν πρέπει να πραγματοποιείται χωρίς την πρότερη λήψη νομικής ή άλλης επαγγελματικής συμβουλής. Το κείμενο του παρόντος άρθρου μπορεί να αλλάξει στο μέλλον ανά πάσα στιγμή χωρίς καμία προειδοποίηση. Επιτρέπεται η αποθήκευση, η διατήρηση αντιγράφων για προσωπική χρήση και η αναμετάδοσή του παρόντος άρθρου εφόσον δεν αλλοιώνονται τα περιεχόμενά του. Επιτρέπεται η χρήση αποσπασμάτων εφόσον συνοδεύονται από αναφορά στην ιστοσελίδα lawpractice.gr 18