Αντώνιος Λαφράνχης Δένδρα και θάμνοι της Πανεπιστημιούπολης Πατρών
Πρόλογος Πολλοί άνθρωποι οργανώνουν μακρινές εκδρομές για να γνωρίσουν τις ομορφιές της φύσης και να χαρούν την ποικιλία των χρωμάτων και των τοπίων, προσπερνώντας τις περισσότερες φορές τον ιδιαίτερο πλούτο και την ομορφιά που βρίσκεται γύρω μας. Στο παρόν φωτογραφικό λεύκωμα γίνεται μια προσπάθεια αποτύπωσης της φυσικής ομορφιάς του χώρου που μας περιβάλλει καθημερινά, του χώρου που αποτελεί το Πανεπιστήμιο Πατρών. Με δεδομένη την αγάπη μου για την φύση, τα δένδρα, το περπάτημα και την φωτογραφία, την ιδιότητά μου ως φοιτητή του τμήματος Χημικών Μηχανικών και εθελοντή της περιβαλλοντικής ομάδας του πανεπιστήμιου μας, σας καλώ στο φωτογραφικό ταξίδι της χλωρίδας της πανεπιστημιούπολης. Το λεύκωμα εμπλουτίζεται συνεχώς με καινούριες ανακαλύψεις και βασικός στόχος η ενημέρωση των φίλων του UPatras Green Campus (www.green.upatras.gr) για τον περιβαλλοντικό πλούτο που βρίσκεται δίπλα μας. Σας ευχαριστώ. Α. Λαφράνχης, UPatras Green Campus, 2014-2016
Κουτσουπιά Cercis siliquastrum Η κουτσουπιά είναι ένα όμορφο δένδρο χαρακτηριστικό της μεσογειακής βλάστησης. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της χλωρίδας του Πανεπιστημίου μας. Η πλούσια ανθοφορία της εκτείνεται από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο, μερικές φορές ανθίζει και το φθινόπωρο.
Ακακία Acacia sp. Οι ακακίες είναι δένδρα που κατάγονται κυρίως από την Αυστραλία. Έχουν πολύ μικρά άνθη τα οποία σχηματίζουν πολλά μαζί κίτρινες σφαίρες. Στην Πανεπιστημιούπολη υπάρχουν τέσσερα είδη, στις φωτογραφίες εικονίζονται πάνω η ακακία η κυανόφυλλη (Acacia saligna), και κάτω η γαζία (Acacia farnesiana). Τα διάφορα είδη ακακίας διαφέρουν στο σχήμα των φύλλων, στην παρουσία ή απουσία αγκαθιών, καθώς και στο χρώμα των ανθέων.
Μποχίνια Bauhinia variegata Η μποχίνια, αν και ονομάζεται συχνά "ορχιδέα δένδρο", ανήκει στην μεγάλη οικογένεια των ψυχανθών. Από μακριά μοιάζει πολύ με κουτσουπιά, έχει όμως μεγαλύτερα άνθη με απλωμένα πέταλα. Θα βρείτε αυτό το όμορφο δένδρο πίσω από το εστιατόριο της εστίας.
Σπάρτο Spartium junceum Το σπάρτο είναι ένας αυτοφυής θάμνος της Πανεπιστημιούπολης. Ανθίζει την άνοιξη (Απρίλιο Μάιο), τα άνθη του είναι κίτρινα και εύοσμα. Έχει πολύ μικρά φύλλα και η φωτοσύνθεση γίνεται κυρίως στα κλαδιά του, τα οποία είναι πράσινα.
Καλλιστήμονας Callistemon citrinus Ο καλλιστήμονας είναι ένας θάμνος ή μικρό δένδρο που διακοσμεί το Πανεπιστήμιό μας. Κατάγεται από την Αυστραλία. Είναι αειθαλής και έχει κόκκινα άνθη τα οποία είναι διατεταγμένα σαν βούρτσα γύρω από τα κλαδιά. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο. Τον βρίσκουμε στο Πάρκο Ειρήνης, στη Βιβλιοθήκη και γύρω από τα τμήματα Βιολογίας και Πολιτικών Μηχανικών.
Αγγελική Pittosporum sp. Οι αγγελικές είναι αειθαλείς θάμνοι με καταγωγή από την Ανατολική Ασία. Έχουν εύοσμα άνθη που βγαίνουν την άνοιξη, αρχικά είναι λευκά και κιτρινίζουν ελαφρώς προς το τέλος της ανθοφορίας. Οι καρποί τους φέρουν κόκκινους σπόρους. Στην Πανεπιστημιούπολη υπάρχουν δύο είδη, η κοινή αγγελική (Pittosporum tobira) που είναι φυτεμένη σε όλη την Πανεπιστημιούπολη, και η μικρόφυλλη αγγελική (Pittosporum heterophyllum), που είναι μπροστά από το τμήμα Χημικών Μηχανικών.
Ελιά Olea europaea Η ελιά είναι το πιο χαρακτηριστικό δένδρο της Πανεπιστημιούπολης. Το κλαδί της έγινε σήμα του Green UPatras. Είναι αειθαλής και καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Καλύπτει τη μεγαλύτερη έκταση του campus. Έχει μικρά λευκά άνθη που εμφανίζονται τον Μάιο. Οι καρποί της μαζεύονται από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο. Η ποιότητα του παραγόμενου λαδιού είναι εξαιρετική. Διατίθεται προς πώληση στο προσωπικό από την εταιρεία διαχείρισης της Πανεπιστημιακής περιουσίας.
Πικροδάφνη Nerium oleander Η πικροδάφνη είναι αειθαλής θάμνος, χαρακτηριστικός των μεσογειακών χωρών. Στην χώρα μας υπάρχει αυτοφυής στις όχθες ποταμών. Έχει μακρόστενα φύλλα και άνθη ρόδινα, λευκά ή κόκκινα. Όλα τα μέρη της πικροδάφνης είναι τοξικά λόγω της παρουσίας ολεανδρίνης. Θα την βρείτε, να στολίζει με την παρουσία της, όλη την Πανεπιστημιούπολη.
Κυδωνίαστρο Cotoneaster sp. Τα κυδωνίαστρα είναι θάμνοι της οικογένειας των Ροδοειδών. Ανθίζουν τους μήνες Μάιο έως Ιούνιο, τα άνθη τους είναι μικρά, λευκά ή ρόδινα, με πέντε πέταλα. Οι καρποί είναι σφαιρικοί, κόκκινοι, ωριμάζουν τον χειμώνα. Στην Πανεπιστημιούπολη θα βρείτε τέσσερα είδη κυδωνιάστρων, τα οποία κατάγονται από βουνά της Κίνας. Στις φωτογραφίες εικονίζεται το κυδωνίαστρο το γαλακτώδες (Cotoneaster lacteus).
Πλάτανος Platanus sp. Οι πλάτανοι είναι μεγάλα φυλλοβόλα δένδρα, τα οποία καλλιεργούνται πολύ συχνά για τον ίσκιο τους. Έχουν λοβωτά φύλλα και σφαιρικούς καρπούς. Υπάρχουν αυτοφυείς πλάτανοι στον ποταμό Χάραδρο. Στην Πανεπιστημιούπολη υπάρχουν διάσπαρτοι, οι μεγαλύτεροι βρίσκονται στο Πάρκο Ειρήνης και στη φοιτητική εστία.
Χαρουπιά Ceratonia siliqua Η χαρουπιά είναι αειθαλές δένδρο με φύλλα σύνθετα (το κάθε φύλλο αποτελείται από πολλά φυλλάρια τα οποία μοιάζουν με φύλλα). Τα άνθη της είναι μικρά, κιτρινοπράσινα, χωρίς πέταλα. Οι καρποί της, τα λεγόμενα χαρούπια, περιέχουν σάκχαρα και συνέβαλαν στη διατροφή του ανθρώπου σε δύσκολες περιόδους. Στην αρχαιότητα οι σπόροι της χαρουπιάς χρησίμευαν στο ζύγισμα μπαχαρικών και πολύτιμων λίθων. Θα βρείτε πολλές χαρουπιές στη Βιβλιοθήκη, στη φοιτητική εστία και στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών.
Κουκουναριά Pinus pinea Η κουκουναριά είναι ένα είδος πεύκου ιθαγενές των μεσογειακών περιοχών. Έχει χαρακτηριστικό ομπρελοειδές ή σφαιρικό σχήμα και κοκκινοκάστανο φλοιό, ο οποίος στα μεγάλης ηλικίας δένδρα απολεπίζεται σε φαρδιές πλάκες. Ο σπόρος είναι μεγαλύτερος από εκείνο των άλλων πεύκων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική. Στην πανεπιστημιούπολη υπάρχουν πολλές κουκουναριές, κυρίως στη φοιτητική εστία.
Ευκάλυπτος Eucalyptus sp. Οι ευκάλυπτοι είναι ψηλά και αειθαλή δένδρα. Έχουν μακρόστενα φύλλα, όμοια και στις δύο επιφάνειες. Οι περισσότεροι έχουν λευκά άνθη. Όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, είναι μελιτογόνοι, δηλαδή έλκουν ισχυρά τις μέλισσες. Στην πανεπιστημιούπολη θα βρείτε δύο είδη: τον ισχυρό ευκάλυπτο (Eucalyptus robusta) με σκουρόχρωμο και τραχύ φλοιό, και τον κοινό (E. camaldulensis) με λείο, γκριζωπό φλοιό.
Κυπαρίσσι Cupressus sempervirens Το κυπαρίσσι είναι κωνοφόρο δένδρο που φτάνει τα 30 μέτρα ύψος. Η ονομασία του προέρχεται από την μυθολογία, σύμφωνα με την οποία ο θεός Απόλλωνας μεταμόρφωσε τον θλιμμένο νεαρό Κυπάρισσο σε δένδρο, όταν σκότωσε κατά λάθος το αγαπημένο ελάφι του. Τα κυπαρίσσια δίπλα στο τμήμα Χημικών Μηχανικών φιλοξενούν τις φωλιές πολλών καρακαξών. Στην Πανεπιστημιούπολη, εκτός από το αυτοφυές μεσογειακό κυπαρίσσι, θα δείτε και το κυπαρίσσι της Αριζόνας (Cupressus arizonica), το οποίο έχει συχνά γκριζογάλανο φύλλωμα.
Αμυγδαλιά Prunus dulcis Η αμυγδαλιά είναι δένδρο γνωστό από την αρχαιότητα. Έχει μεγάλη αντοχή στην ξηρασία και ευδοκιμεί στις μεσογειακές χώρες. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό και ως καρποφόρο δένδρο. Στολίζεται με τα λευκά ή ρόδινα άνθη της τον Φεβρουάριο, πριν βγουν τα φύλλα. Οι αγριαμυγδαλιές έχουν σχεδόν πάντοτε πικρούς καρπούς. Τα δένδρα με τους εδώδιμους γλυκούς καρπούς προέκυψαν από την επιλογή και καλλιέργειά τους. Τα αμύγδαλα είναι πλούσια σε μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο, φώσφορο, βιταμίνες και μονοακόρεστα λιπαρά.