econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

Transcript

1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

2 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 2

3 ΣΟΛΑΝΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 1. ΤΟΜΑΤΑ 2. ΠΙΠΕΡΙΑ 3. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ 4. ΠΑΤΑΤΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 3

4 3. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ 3i. Εισαγωγή, περιγραφή του φυτού και χρησιμοποιούμενες ποικιλίες 3ii. Κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες καλλιέργειας και πολλαπλασιασμός μελιτζάνας 3iii. Καλλιεργητικές φροντίδες μελιτζάνας 3iv. Εντομολογικές προσβολές μελιτζάνας 3v. Μυκητολογικές ασθένειες μελιτζάνας 3vi. Ιολογικές και μη παρασιτικές ασθένειες μελιτζάνας Συγκομιδή, Συντήρηση και Απόδοση της καλλιέργειας ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 4

5 3i. Εισαγωγή, περιγραφή του φυτού και χρησιμοποιούμενες ποικιλίες ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 5

6 Δομή παρουσίασης Γενικά Καταγωγή - ιστορικό Χρήσεις Θρεπτική αξία Περιγραφή του φυτού (ανάπτυξη, βλαστοί, ριζικό σύστημα, φύλλα, άνθη και καρποί) Χρησιμοποιούμενες ποικιλίες ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 6

7 Γενικά Επιστημονικό όνομα: Solanum melongena L. Οικογένεια: Solanaceae (Σολάνώδη) Εικόνα 1: Καρποί μελιτζάνας ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 7

8 Καταγωγή - ιστορικό Κατάγεται από την Ινδία όπου έχει βρεθεί άγρια μορφή του φυτού. Η διάδοσή της στην Ευρώπη έγινε από εμπόρους κατά τον 13 αιώνα μ.χ. Το αγγλικό όνομα της μελιτζάνας (eggplant) οφείλεται σε κάποιες ποικιλίες που παράγουν ωοειδείς καρπούς λευκού χρώματος που μοιάζουν με αυγό κότας. Στην Ελλάδα η παραγωγή της μελιτζάνας καταναλώνεται σχεδόν ολόκληρη στην εγχώρια αγορά, ενώ μικρές ποσότητες εξάγονται σε άλλες χώρες. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 8

9 Ημέσησύσταση100g νωπών πράσινων καρπών γλυκιάς μελιτζάνας Θρεπτική αξία Περιεκτικότητα Άλατα Περιεκτικότητα Νερό 92,4 % Ασβέστιο (Ca) 9 mg Υδατάνθρακες 5.7 g (2%) Σίδηρος (Fe) 0.2 mg Πρωτεΐνες 1.0 g (2%) Μαγνήσιο (Mg) 14,0 mg Φυτικά έλαια 0,2 g (0%) Φώσφορος (Ρ) 25,0 mg Βιταμίνες Περιεκτικότητα Κάλιο (Κ) 230 mg Βιταμίνη Α 27 IU Νάτριο (Νa) 2,0 mg Βιταμίνη C 2,2 mg Ψευδάργυρος (Zn) 0.2 mg Βιταμίνη Ε 0,3 mg Χαλκός (Cu) 0.1 mg Βιταμίνη Κ 3,5 mg Μαγγάνιο (Mn) 0.3 mg Βιταμίνη Β6 0.1 mg ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 9

10 Χρήσεις Το φυτό χρησιμοποιείται για τους καρπούς του οι οποίοι βρίσκουν χρήση στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 10

11 Περιγραφή του φυτού Ανάπτυξη του φυτού Πρόκειται για φυτό ετήσιο ή πολυετές στις τροπικές ζώνες, με όρθια ανάπτυξη που φτάνει σε ύψος τα cm. Βλαστός Σχηματίζει έναν κεντρικό βλαστό, ο οποίος με την πάροδο του χρόνου ξυλοποιείται, και πολλούς πλευρικούς βλαστούς από τις βάσεις των φύλλων. Σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες συνήθως αφαιρούνται οι πλάγιοι βλαστοί, έτσι ώστε σε κάθε φυτό να παραμένουν 2-3 βλαστοί. Σε αντίθεση με την πιπεριά έχει βλαστάνουσα κορυφή. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 11

12 Περιγραφή του φυτού Ριζικό σύστημα Το φυτό σχηματίζει μια κεντρική ρίζα και αρκετές δευτερεύουσες και ριζικά τριχίδια Μετά τη μεταφύτευση όμως αναπτύσσονται κυρίως πλευρικές ρίζες. Γενικά εάν δε τραυματιστεί η κεντρική ρίζα μπορεί να φτάσει σε βάθος 1 m. Φύλλα Τα φύλλα είναι μεγάλα, ακέραια, ελλειψοειδή με τρίχες και χνούδι, ενώ αρκετές φορές στις νευρώσεις φέρουν αγκάθια. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 12

13 Άνθη Περιγραφή του φυτού Τα άνθη εμφανίζονται μονήρη ή σε ταξιανθίες που αποτελούνται από 2-3 άνθη και σχηματίζονται πάνω στους βλαστούς. Το μέγεθος των ανθέων ποικίλει ανάλογα με την θέση τους πάνω στο φυτό με τα μεγάλα άνθη να δίνουν και μεγάλους καρπούς Όσο μικρότερο μέγεθος έχουν τόσο μειώνεται και η πιθανότητα να δώσουν καρπούς. Το χρώμα τους είναι ιώδες και ο κάλυκας έχει σκούρο πράσινο χρώμα και μπορεί να φέρει και αγκάθια. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 13

14 Περιγραφή του φυτού Καρπός Ο καρπός της μελιτζάνας έχει σχήμα που ποικίλει ανάλογα με την ποικιλία. Μπορεί να είναι επιμήκης κυλινδρικός με αντιπροσωπευτική την ποικιλία του «Άργους» ή «Τσακώνικη». Μπορεί να έχει σφαιρικό ή απιοειδές σχήμα, γνωστός και ως «φλάσκα», με πιο χαρακτηριστική ποικιλία αυτή της «Σύρου». Το χρώμα του καρπού είναι και αυτό χαρακτηριστικό της κάθε ποικιλίας και ποικίλει από βαθύ ως ανοικτό ιώδες, ενώ υπάρχουν ποικιλίες με άσπρο ή πράσινο χρώμα. Επίσης το χρώμα μπορεί να έχει ραβδώσεις, ενώ η επιφάνειά του είναι λεία και γυαλιστερή. Η σάρκα του καρπού είναι λευκή και συμπαγής. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 14

15 Καρπός Περιγραφή του φυτού Ο κάλυκας του καρπού φέρει αγκάθια γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την συγκομιδή ώστε να μην προκαλείται τραυματισμός των καρπών. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 15

16 Ποικιλίες Οι ποικιλίες που έχουν και την μεγαλύτερη ζήτηση είναι αυτές που έχουν καρπούς με σκοτεινό ιώδες χρωματισμό και πράσινο κάλυκα(έτσι ώστε να δημιουργείτε μια αντίθεση χρώματος). Οι σημαντικότερες από τις καλλιεργούμενες ποικιλίες μελιτζάνας στην Ελλάδα είναι: Λαγκαδά Η συγκεκριμένη ποικιλία είναι μεσοπρώιμη και διαδεδομένη στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Έχει μεγάλους καρπούς, μήκους 27 cm, βάρους περίπου g και χρώματος σκοτεινού ιώδους. Είναι ανθεκτική ποικιλία σε ασθένειες και κατάλληλη σε για υπαίθρια καλλιέργεια. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 16

17 Ποικιλίες Τσακώνικη. Αποτελεί ντόπια μεσοπρώιμη ποικιλία με πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την Άργους, από την οποία προέρχεται. Οι καρποί έχουν μήκος 22 cm, κυλινδρικό σχήμα και βάρος 220 gr και χρωματισμό ανοικτό ιώδες με λευκές γραμμές κατά μήκος του. Long purple. Περιλαμβάνει καρπούς μεγάλου μήκους, ιώδους χρωματισμού και με πολύ καλή γεύση Rosa ή Romanesca. Πρόκειται για παραγωγική ποικιλία με καρπούς τύπου φλάσκας και χρώματος ανοικτού μωβ ή λευκού. Οι καρποί είναι αρκετά εύγευστοι και μήκους cm. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 17

18 Ποικιλίες Λευκή μελιτζάνα Σαντορίνης. Περιλαμβάνει καρπούς μεγάλου μήκους, λευκού χρωματισμού και με πολύ καλή γεύση. Black Beauty Πρόκειται για μεσοπρώιμη - όψιμη και παραγωγική ποικιλία. Οι καρποί έχουν σχεδόν στρογγυλό ή οβάλ σχήμα, χοντροί, μήκους 15 cm, διαμέτρου 12 cm, σκοτεινού χρώματος και πολύ καλή διατήρηση κατά τη συντήρηση. Είναι κατάλληλη ποικιλία για υπαίθρια καλλιέργεια. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 18

19 Περιγραφή του φυτού Οι καρποί λευκού χρώματος μπορεί να καλλιεργηθούν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Το σχήμα τους είναι ωοειδές και από αυτούς τους καρπούς έχει προκύψει και το αγγλικό κοινό όνομα της μελιτζάνας, δηλαδή το eggplant. Οι σπόροι που χρησιμοποιούνται προέρχονται από ποικιλίες ή υβρίδια συμβατικής καλλιέργειας μετά από σχετική άδεια παρέκκλισης ή πρόκειται για εισαγόμενους βιολογικούς σπόρους. Ακόμα μπορεί να προέρχονται από σποροπαραγωγή των ίδιων των βιοκαλλιεργητών. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 19

20 Χρήση συμβατικών ποικιλιών και υβριδίων μελιτζάνας μετά από τη χορήγηση άδειας παρέκκλισης. Στην πρώτη στήλη φαίνεται η ποικιλία, στη δεύτερη η ποσότητα του χρησιμοποιούμενου σπόρου και στη τρίτη ο αριθμός των αιτήσεων Variety Quantity No of Quantity No of Variety (g) Authorizations (g) authorizations Baluroi 10 2 Madonna 1,5 1 Black Beauty Marfa 63 3 Bonica Morella 15 2 Carina 3 1 Nilo 1,5 1 Champion Pelica 18 1 Cintia 4 1 Primato 15 1 Delica Rima Ecavi 24 3 Rondona 3 1 Galine 12 2 Tsakoniki Giza 3 1 Vernina 31 4 Lagada Volta 2,5 4 Long Purple 25 3 On-farm production Total Quantity (g) No of authorizations 4366,5 122 Πηγή Διεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 20