ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ Το διδακτορικό πρόγραμμα στην Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση αποσκοπεί στην εμβάθυνση και κριτική ανάλυση θεμάτων που σχετίζονται με την αναπηρία στην εκπαίδευση ενώ παράλληλα ενθαρρύνει τις συνδέσεις με την εξέλιξη της σκέψης σε άλλα πλαίσια (π.χ. κοινωνία, ιστορία, πολιτική). Το διδακτορικό πρόγραμμα στηρίζεται σε ελληνική αλλά και διεθνή βιβλιογραφία της Ενιαίας Εκπαίδευσης και των Σπουδών περί Αναπηρίας και στοχεύει κυρίως στη δημιουργία ενός ισχυρού θεωρητικού υποβάθρου, στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, στον προβληματισμό σχετικά με την έρευνα και την αναπηρία και στην ηθική δέσμευση των εμπλεκομένων για διασφάλιση των δικαιωμάτων των αναπήρων ατόμων. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, αλλά και σε άτομα που προέρχονται από το χώρο της Ειδικής ή Ενιαίας Εκπαίδευσης, των Σπουδών περί Αναπηρίας, της Ψυχολογίας και της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Για την εισδοχή στο Διδακτορικό Πρόγραμμα στην Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση απαιτείται Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής ή στην Ενιαία Εκπαίδευση ή στην Ειδική Εκπαίδευση ή στις Σπουδές περί Αναπηρίας ή στην Ψυχολογία και την Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Για την απόκτηση του διδακτορικού τίτλου απαιτείται η ολοκλήρωση των ακόλουθων απαιτήσεων του προγράμματος: 5 μαθήματα Χ 9 ECTS 45-3 υποχρεωτικά μαθήματα - 1 περιορισμένης επιλογής - 1 μάθημα έρευνας Ερευνητικό στάδιο (4 στάδια Χ 30 ECTS) 120 Περιεκτική εξέταση (εξέταση σε 5 μαθήματα) 33 Συγγραφικό Στάδιο Ι 30 Συγγραφικό Στάδιο ΙΙ 30 ΣΥΝΟΛΟ 258 ECTS 1
Υποχρεωτικά Μαθήματα (27 ECTS) (Επιλογή τριών μαθημάτων) ΕΠΑ 540 Η Αναπηρία στην Ελληνική και Ξένη Γραμματεία (9 ECTS) ΕΠΑ 541 Παιδαγωγική της Ένταξης (9 ECTS) ΕΠΑ 542 Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση στην Κύπρο (9 ECTS) ΕΠΑ 543 Σχέσεις Σχολείου-Οικογένειας στην Κόψη της Διαφορετικότητας (9 ECTS) ΕΠΑ 544 Ενιαία Εκπαίδευση και Τεχνολογία (9 ects) ΕΠΑ 545 Η Αναπηρία στην Κοινωνία και το Σχολείο (9 ECTS) ΕΠΑ 546 Διαφοροποίηση στην Ενιαία Τάξη (9 ECTS) ΕΠΑ 547 Αξιολόγηση στην Ενιαία Τάξη (9 ECTS) ΕΠΑ 548 Σύγχρονες Τάσεις στην Ενιαία Εκπαίδευση (9 ECTS) ΕΠΑ 549 Σπουδές περί Αναπηρίας στην Εκπαίδευση (9 ECTS) ΕΠΑ 639 Ενιαία Εκπαίδευση: Το Νέο Πρόσωπο της Ειδικής Εκπαίδευσης (9 ECTS) Μαθήματα Περιορισμένης Επιλογής (9 ECTS) (Επιλογή ενός μαθήματος) EΠΑ 530 Θεολογικές διαστάσεις της Eκπαίδευσης (9 ECTS) ΕΠΑ 555 Μεταμοντέρνοι φιλόσοφοι, ετερότητα και εκπαίδευση (9 ECTS) EΠA 570 Έρευνα και Θεωρία της Παιδαγωγικής της Φυσικής Αγωγής (9 ECTS) ΕΠΑ 598 Μεταποικιακή θεωρία και αναλυτικά προγράμματα (9 ECTS) ΕΠΑ 611 Θεωρητικό υπόβαθρο των αναλυτικών προγραμμάτων (9 ECTS) ΕΠΑ 618 Κοινωνιολογικές διαστάσεις της εκπαίδευσης (9 ECTS) ΕΠΑ 627 Εισαγωγή καινοτομιών στην Εκπαίδευση (9 ECTS) ΕΠΑ 628 Πολιτικές πτυχές της εκπαίδευσης (9 ECTS) ΕΠΑ 637 Θεωρία και πολιτική της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης (9 ECTS) ΕΠΑ 643 Οι εφαρμογές των νέων τεχνολογιών στην ανάπτυξη προγραμμάτων (9 ECTS) ΕΠΑ 689Ν Εξατομικευμένη μελέτη (9 ECTS) Μαθήματα Έρευνας (9 ECTS) (Επιλογή ενός μαθήματος) ΕΠΑ 682 Ποιοτική Έρευνα στην Εκπαίδευση (9 ECTS) ΕΠΑ 683 Εκπαιδευτική Στατιστική (9 ECTS) ΕΠΑ 684 Εθνογραφικές Προσεγγίσεις στην Εκπαίδευση (9 ECTS) 2
ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (Όλα τα μαθήματα πιστώνονται με 9 ects) ΕΠΑ 540 Η Αναπηρία στην Ελληνική και Ξένη Γραμματεία Στόχος του μαθήματος αυτού είναι η κριτική ανάλυση της έννοιας της αναπηρίας όπως αυτή κατασκευάζεται μέσα από την Ελληνική και ξένη γραμματεία. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται και αναλύονται κείμενα και ποιήματα που πραγματεύονται θέματα αναπηρίας. Οι ιδέες που αναπτύσσονται εξετάζονται σε σχέση με την εποχή συγγραφής του έργου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εποχής αυτής (πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, ηθικό και πνευματικό πλαίσιο). Εξετάζεται η συμβολή των κειμένων αυτών στη διαμόρφωση στερεοτύπων για την αναπηρία (καταπιεστική ρητορική προς τα ανάπηρα άτομα, μείωση της αξίας της ζωής του ανάπηρου ατόμου, απόρριψη του ανάπηρου σώματος ως αντιαισθητικού, ανικανότητα και παθητικότητα του ανάπηρου ατόμου). Μέσα από τις αναλύσεις αυτές, επιχειρείται ο προβληματισμός σε σχέση με τις ρίζες των σύγχρονων αντιλήψεων περί αναπηρίας ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσονται δεξιότητες επιλογής κειμένων που θίγουν θέματα αναπηρίας στη σχολική τάξη χωρίς να μειώνουν τα ανάπηρα άτομα. ΕΠΑ 541 Παιδαγωγική της Ένταξης Το μάθημα προσανατολίζεται σε θέματα Παιδαγωγικής τα οποία διευκολύνουν την ένταξη του παιδιού με διαφορετικότητα στο γενικό σχολείο και τη γενική τάξη και στηρίζουν τη λειτουργική και συμμετοχική παρουσία του στην εκπαίδευση. ΕΠΑ 542 Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση στην Κύπρο Ιστορική εξέλιξη της ειδικής και ενιαίας εκπαίδευσης στην Κύπρο, εσωτερικές πιέσεις και εξωτερικές επιδράσεις, νομοθετική ενημέρωση, χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής, επικρατούσα φιλοσοφία και σχολική πρακτική, ΕΠΑ 543 Σχέσεις Σχολείου Οικογένειας στην Κόψη της Διαφορετικότητας Ο ρόλος του σχολείου στη στήριξη του παιδιού και της οικογένειας. Έγκαιρη παρέμβαση και εκπαίδευση, πολιτικός και εκπαιδευτικός ρόλος των γονιών, συντονισμός και συνεργασία εξωτερικών φορέων, εμπλοκή φορέων υγείας και ευημερίας στην εκαπίδευση, συμβουλευτική γονέων και εκπαιδευτικών. ΕΠΑ 544 Ενιαία Εκπαίδευση και Τεχνολογία Χρήση νέων τεχνολογιών στη στήριξη της αναπηρίας. Υποστηρικτικές υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και συνεργαζόμενων φορέων, E-learning και αναπηρία, εξειδικευμένες μέθοδοι και μοντέλα στήριξης, θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτική εφαρμογή, υποστήριξη κινητικής, αισθητηριακής και νοητικής αναπηρίας, Μαθησιακές Δυσκολίες και τεχνολογία, συνεργασία μαθητών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε επίπεδο τεχνολογίας και εξοπλισμού. ΕΠΑ 545 Η Αναπηρία στην Κοινωνία και το Σχολείο Κοινωνική κατασκευή της Αναπηρίας. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην αναπαραγωγή στερεοτύπων και φόβων σχετικά με τη διαφορετικότητα και την αναπηρία. Αποδόμηση 3
σχετικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Ρόλος εκπαιδευτικού, ρόλος συνομηλίκων, ρόλος γονέων. Χριστιανισμός και αναπηρία. Λογοτεχνία και αναπηρία. ΕΠΑ 546 Διαφοροποίηση στην Ενιαία Τάξη Διαφοροποίηση αναλυτικού προγράμματος για παροχή πρόσβασης στη διαφορετικότητα. Πρόσβαση στο χώρο. Πρόσβαση στις σχολικές δραστηριότητες. Πρόσβαση στην μαθησιακή διαδικασία. Πρόσβαση στην κοινωνία του σχολείου. Μετάβαση από τη νηπιακή στην πρωτοβάθμια, από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια και από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. ΕΠΑ 547 Αξιολόγηση στην Ενιαία Τάξη Διαφοροποίηση αξιολόγησης με βάση το διαφοροποιημένο αναλυτικό. Προετοιμασία πολυεπίπεδων δοκιμίων. Αξιολόγηση στη νηπιακή, την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ανταγωνισμός και διαφορετικότητα. Αξιοκρατία και δικαιοσύνη στην αξιολόγηση. Ο θεσμός του παρατηρητή και ο ρόλος της αξιολόγησης. ΕΠΑ 548 Σύγχρονες Τάσεις στην Ενιαία Εκπαίδευση Σύγχρονες θεωρίες για τη διαφορετικότητα και την αναπηρία. Κοινωνικό Μοντέλο. Μεταμοντερνισμός. Παγκοσμιοποίηση. Φεμινιστικές θεωρίες. Η βαρύτητα του πολιτικού στοιχείου. Η σημασία της προσωπικής εμπειρίας. Από το ίδρυμα και το ειδικό σχολείο στο Disability Studies. ΕΠΑ 549 Σπουδές περί Αναπηρίας στην Εκπαίδευση Στο μάθημα παρουσιάζονται και αναλύονται κριτικά θέματα που προκύπτουν από τις Σπουδές περί Αναπηρίας στην Εκπαίδευση, μια επιστημονική περιοχή που προσπαθεί να συνδυάσει τις αρχές που διατυπώνονται στις Σπουδές περί Αναπηρίας με τη φιλοσοφία της Eνιαίας Eκπαίδευσης. Οι φοιτητές/ήτριες ενθαρρύνονται να συζητήσουν θέματα όπως είναι η κατασκευή της έννοιας της αναπηρίας (πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική και ιστορική κατασκευή), η αντιπαράθεση του ιατρικού και του κοινωνικού μοντέλου σκέψης, η προσωπική εμπειρία της αναπηρίας και η αξιοποίησή της σε πολιτικό επίπεδο και η κατασκευή της ρητορικής της αναπηρίας σε σχέση με την κουλτούρα και την ιστορία ενός τόπου. Αναλύονται σε βάθος κλασσικά και σύγχρονα κείμενα ανάπηρων ακτιβιστών, ακαδημαϊκών και θεωρητικών και ενθαρρύνεται η συσχέτιση της σκέψης τους με ζητήματα της ενιαίας εκπαίδευσης, όπως η ανακατασκευή της έννοιας της αναπηρίας, η απομυθοποίηση της παντοδυναμίας των ειδικών, η αναθεώρηση του αναλυτικού προγράμματος, η αναδόμηση του σχολείου και του εκπαιδευτικού συστήματος γενικότερα. 4
Aξιολόγηση και ώρες εργασίας ανά μάθημα/9 ECTS Αξιολόγηση: Παρουσίαση στην τάξη: 40% του τελικού βαθμού Εξέτση/Ερευνητική εργασία: 60% του τελικού βαθμού Κατανομή ωρών εργασίας: Παρακολούθηση μαθημάτων: 40 ώρες Μελέτη βιβλιογραφίας και προετοιμασία για συμμετοχή στο μάθημα: 50 ώρες Μελέτη βιβλιογραφίας και εκπόνηση παρουσίασης: 50 ώρες Ερευνητική εργασία: 150+ ώρες Σύνολο ωρών: 290+ Συντονίστριες προγράμματος: Ελένη Φτιάκα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τηλ.: 22892953 Φαξ: 22894488 E-mail: helen@ucy.ac.cy Σιμώνη Συμεωνίδου Λέκτορας Τηλ.: 22892932 Φαξ: 22894488 E-mail: symeonidou.simoni@ucy.ac.cy 5