Δυσκολίες και προβλήματα που έχουν εντοπιστεί στα αρχικά στάδια (της προετοιμασίας και του σχεδιασμού) της ΔΕ στη ΘΕ ΕΚΠ 65 και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Τα προβλήματα αφορούν κυρίως την επιλογή του θέματος και τη διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος της ΔΕ Ειρήνη Γεωργιάδη Καθηγήτρια Σύμβουλος της ΕΚΠ65 του ΕΑΠ
Αρχικά έχουμε παρατηρήσει ότι οι δυσκολίες και τα προβλήματα είναι επαναλαμβανόμενα και κοινά και είναι πιθανόν να απασχολήσουν και εσάς. Είναι επίσης σημαντικό να εντοπιστούν έγκαιρα οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας φοιτητής στα αρχικά στάδια εκπόνησης της ΔΕ, δηλαδή κατά την επιλογή του θέματος και τη διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος της ΔΕ, για να μην οδηγηθεί σε αδιέξοδο και επειδή είναι γνωστό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός».
Μη σαφής και συγκεκριμένη διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος της ΔΕ Οι περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν, με βάση τα ενδιαφέροντά τους, ως θέμα της ΔΕ, κάποιο γενικό θεματικό πεδίο και δυσκολεύονται στη συνέχεια να συγκεκριμενοποιήσουν το ερευνητικό πρόβλημα της εργασίας τους. Δυσκολεύονται δηλαδή να προχωρήσουν από το γενικό στο ειδικό ακολουθώντας τη μορφή της ανεστραμμένης πυραμίδας.
Σύγχυσηεπίσηςέχειπαρατηρηθείστηδιατύπωση του ερευνητικού προβλήματος και της ερευνητικής υπόθεσης. Ο προσδιορισμός του ερευνητικού προβλήματος που είναι το πρώτο στάδιο, περιγράφει τι πρόκειται να διερευνηθεί και αποτελεί το κεντρικό στοιχείο γύρω από το οποίο περιστρέφεται όλη η εργασία. Μετά την τοποθέτηση του προβλήματος τίθεται μία δοκιμαστική υπόθεση (πρόβλεψη), σχετικά με το πρόβλημα, προβλέπεται δηλαδή ένα πιθανό αποτέλεσμα για τη λύση του, που μπορεί ή να επαληθευθεί ή απορριφθεί, ανάλογα με το τι θα δείξει στο τέλος η ανάλυση των στοιχείων που θα προκύψουν από την έρευνα.
Δυσκολία στο επιτύχουν συνάφεια του θέματος με το αντικείμενο της ΘΕ ΕΚΠ65 Είναι γνωστό ότι οι φοιτητές στην ΕΚΠ65 προέρχονται από διαφορετικά επιστημονικά πεδία (φιλόλογοι, μαθηματικοί, φυσικοί, μηχανικοί, νοσηλευτές, γυμναστές, δάσκαλοι κ.λπ.) και ο καθένας θεωρεί σημαντικό και πιο προσιτό για αυτόν να ασχοληθεί με θέμα που εμπίπτει στην ειδικότητά του και το γνωρίζει καλά. Αυτό εκ πρώτης όψεως είναι θετικό, επειδή έτσι υποκινείται το ενδιαφέρον του φοιτητή, αλλά συγχρόνως είναι και αρνητικό, επειδή αρκετοί φοιτητές προσανατολίζονται και επικεντρώνονται σε πρόβλημα του επιστημονικού τους πεδίου. Έτσι παραβλέπουν ότι η απάντηση στο ερευνητικό πρόβλημα πρέπει πάντα να συνεισφέρει, να προσθέτει έστω και κάτι ελάχιστο και να εμπλουτίζει το πεδίο της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και όχι το επιστημονικό πεδίο της ειδικότητάς τους.
Δεν εξετάζουν κατά πόσον το θέμα της ΔΕ είναι υλοποιήσιμο Στην επιλογή του θέματος δεν λαμβάνουν υπόψη τους κατά πόσο μπορεί να υλοποιηθεί η εργασία τους στο χρόνο που διαθέτουν για την εκπόνησή της( 10 μήνες περίπου). Δεν διερευνούν κατά πόσον έχουν πρόσβαση στις κατάλληλες πηγές από τις οποίες θα αντλήσουν πληροφορίες και δεδομένα για την εκπόνηση της εργασίας τους. Βάζουν πολύ υψηλότερους στόχους από αυτούς που μπορούν να επιτύχουν στο χρόνο και με τα μέσα που διαθέτουν.
Δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία, από την αρχή, τη σημαντικότητα και την πρωτοπυπία του θέματος για τη ΘΕ ΕΚΠ65 Στην επιλογή του θέματος και κάτω από την πίεση του χρόνου, οι περισσότεροι φοιτητές συμβουλεύονται και παίρνουν ιδέες μόνο από κάποιες παλαιότερες διπλωματικές στη ΘΕ ΕΚΠ65 και δεν προσπαθούν να αναζητήσουν πιο πρωτότυπακαισημαντικάθέματα. Μια καλή προηγούμενη ΔΕ μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ως προς τη μεθοδολογία, αλλά ο φοιτητής πρέπει να αφήσει την φαντασία του ελεύθερη, ώστε να επιλέξει ένα πιο πρωτότυπο θέμα, σύμφωναμεταδικάτουενδιαφέροντα.
Έχουν περιορίσει τα προς επιλογή θέματα με ορισμένο τύπο ΔΕ. Τα πρώτα χρόνια εκπόνησης ΔΕ στη ΘΕ ΕΚΠ65, το αγαπημένο θέμα των φοιτητών ήταν η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού στο γνωστικό αντικείμενο του κάθε φοιτητή, το οποίο κάποτε έφτασε σε κορεσμό, ως προς την πρωτοτυπία και τη σημαντικότητά του. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια προτίμηση στην ποσοτική έρευνα με συμπλήρωση ερωτηματολογίου σαν αυτό να είναι το μοναδικό είδος έρευνας. Είναι πολύ λίγες οι διπλωματικές με ποιοτική έρευνα ή βιβλιογραφική επισκόπηση. Οι φοιτητές λοιπόν που θέλουν να πρωτοτυπήσουν θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτό το γεγονός στην επιλογή του θέματός τους.
Στο αρχικό στάδιο εκπόνησης της ΔΕ δεν συμβουλεύονται επαρκώς, τη σχετική με το θέμα του ενδιαφέροντός τους βιβλιογραφία Πολλοί φοιτητές στην προσπάθειά τους να προλάβουν να υποστηρίξουν την ΔΕ στο τρέχον ακαδημαϊκό έτος, βιάζονται να προχωρήσουν χωρίς να διερευνήσουν εξαντλητικά την σχετική βιβλιογραφία, ώστε να επιλέξουν το σωστό θέμα, να στηρίξουν την ερευνά τους και στη συνέχεια να μπορούν να ερμηνεύσουν με τη βοήθεια της βιβλιογραφίας τα δεδομένα της ερευνάς τους. Εκτός από τον περιορισμένο χρόνο, άλλοι λόγοι για πού ευθύνονται για το πρόβλημα αυτό είναι: Η όχι πολύ καλή γνώση κυρίως της αγγλικής γλώσσας και δεδομένου ότι η ελληνική βιβλιογραφία είναι περιορισμένη στο γνωστικό αντικείμενο της ΑεξΑΕ, αυτό αποτελεί τροχοπέδη στην πλήρη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Επιπλέον ορισμένοι φοιτητές δεν είναι εξοικειωμένοι με τον τρόπο αναζήτησης πληροφοριών μέσα από ηλεκτρονικές πηγές και προτιμούν να αντλούν πληροφορίες κυρίως από έντυπο υλικό, γεγονός που δυσκολεύει την αναζήτηση πληροφοριών.
Αποφεύγουν ή δεν θεωρούν απαραίτητο να θέσουν εξαρχής ένα εφικτό χρονοδιάγραμμα που θα βοηθήσει στη σωστή διαχείριση του χρόνου τους Κατά τη διάρκεια παρακολούθησης μιας ΘΕ, το χρονοδιάγραμμα μελέτης, το χρονοδιαγράμματα αποστολής γραπτών εργασιών και η ύπαρξη των ΟΣΣ βοηθούν στην σωστή διαχείριση του χρόνου. Στην εκπόνηση όμως της ΔΕ, η μόνη ενδιάμεση υποχρέωση με χρονοδιάγραμμα είναι η αποστολή μια έκθεσης στα τέλη Ιανουαρίου. Έτσι οι περισσότεροι φοιτητές, αν και εκφράζουν άγχος ως προς την ολοκλήρωση της ΔΕ, υπερεκτιμούν το χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους και φορτωμένοι με τα επαγγελματικά και οικογενειακά ενδιαφέροντα αφήνουν πολλές φορές το χρόνο να περνά ανεκμετάλλευτος. Η μόνη λύση στο πρόβλημα αυτό είναι να θέσουν εξαρχής σε συνεργασία με τον επιβλέποντα ένα εφικτό χρονοδιάγραμμα και να παρακολουθούν την τήρησή του.
Αποφεύγουν να επικοινωνήσουν με τον επιβλέποντα Αρκετοί φοιτητές φοβούμενοι ότι μπορεί να γίνουν φορτικοί και ενοχλητικοί αποφεύγουν να επικοινωνήσουν με τον επιβλέποντα καθηγητή και δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτοί κυρίως θα πρέπει να επιδιώκουν την επικοινωνία και την υποστήριξη του επιβλέποντα κυρίως στην έναρξη της ΔΕ αλλά και στη συνέχεια στις διάφορες φάσεις της εκπόνησης της ΔΕ. Για παράδειγμα, υπήρξαν περιπτώσεις που φοιτητές σχεδίασαν μόνοι τους ένα ερωτηματολόγιο και αφού το έδωσαν για συμπλήρωση ενημέρωσαν εκ των υστέρων τον επιβλέποντα, με αποτέλεσμα να διαπιστωθεί ότι ο αρχικός σχεδιασμός ήταν λανθασμένος και η διόρθωση να είναι σχεδόν αδύνατη.
Ενδεικτικό παράδειγμα διαδικασίας επιλογής θέματος και διατύπωσης ερευνητικού προβλήματος Ένας φοιτητής Χ, είναι εκπαιδευτικός και θεωρεί σημαντικό, επίκαιρο και θέμα που κεντρίζει το ενδιαφέρον του το ζήτημα της αξιολόγησης (έναυσμα η εμπειρία του). Επιλέγει λοιπόν το θεματικό πεδίο «Η διδασκαλίαστην ΑεξΑΕ» και το υποπεδίο «Η αξιολόγηση της διδακτικής πράξης». Ο φοιτητής βρίσκεται στη βάση της ανεστραμμένης πυραμίδας και θα πρέπει να φτάσει στην κορυφή της αναλύοντας σταδιακά τις παραμέτρους της αξιολόγησης.
Σταδιακή μετάβαση από το γενικό στο ειδικό Επιλογή αξιολόγησης των ανοικτών και εξ αποστάσεων συστημάτων (συνάφεια με τη ΘΕ ΕΚΠ65). Επιλογή αξιολόγησης στο ΕΑΠ. Επιλογή αξιολόγησης συγκεκριμένου προγράμματος ( π.χ ΕΚΠ) και συγκεκριμένης ΘΕ ( π.χ ΕΚΠ65 επειδή μπορεί πιο εύκολα και γρήγορα να συλλέξει δεδομένα). Επιλογή της διερεύνησης της αξιολόγησης από συγκεκριμένη σκοπιά π.χ του διδασκόμενου (απόψεις φοιτητών). Επιλογή μιας από τις παραμέτρους της αξιολόγησης της διδακτικής πράξης (διδάσκοντες, διδασκόμενοι, εκπαιδευτικό υλικό, ΟΣΣ, διοικητική υποστήριξη κ.λ.π) π.χ, διδασκόμενοι. Επιλογή ανάμεσα στη διαμορφωτική αξιολόγηση των φοιτητών μέσω των γραπτών εργασιών, την τελική αξιολόγηση μέσω των τελικών εξετάσεων ή και των δυο.
Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνει ότι η 1 η επιλογή έχει μερικώς εκπονηθεί, οπότε επιλέγει την συνολική αξιολόγηση και μέσω των γραπτών εργασιών και των τελικών εξετάσεων. Επιλέγει την ποιοτική έρευνα μέσω συνεντεύξεων με φοιτητές, επειδή το πεδίο της ΑεξΑΕ είναι νέο και η ποιοτική έρευνα μπορεί να προχωρήσει σε βάθος αλλά επειδή παρουσιάζει περισσότερη πρωτοτυπία μια και οι προηγούμενες σχετικές έρευνες ήταν ποσοτικές. Συνεκτιμώντας λοιπόν το χρόνο και τις δυνατότητές του και με την υποστήριξη του επιβλέποντα, ο φοιτητής φτάνει σταδιακά στην κορυφή της πυραμίδας και διατυπώνει το ερευνητικό πρόβλημα της εργασίας: «ΠοιεςείναιοιαπόψειςτωνφοιτητώντηςΘΕΕΚΠ65 του μεταπτυχιακού προγράμματος ΕΚΠ του ΕΑΠ, για την επίδραση στην μαθησιακή τους πορεία, της διαδικασίας της συνολικής αξιολόγησής τους μέσω των γραπτών εργασιών και των τελικών εξετάσεων».