ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 1 ΑΡΧΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ARCGIS ΤΟ ARCMAP... 1 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 1 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ - ΕΝΝΟΙΕΣ... 2 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1.1.1 Το ARCGIS DESKTOP... 3 1.1.2 Περιβάλλον εργασίας στο ArcCatalog... 6 1.2 ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ARCGIS (ARCMAP)... 9 1.3 Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ARCMAP... 14 1.3.1 Εισαγωγή Δεδομένων στο Arcmap... 14 1.3.2 Οι Βασικές Γραμμές Εργαλείων (ή Εργαλειοθήκες) στον Arcmap... 21 1.4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 26 1.4.1 Τα Δεδομένα... 26 1.4.2 Η Στοιχειώδης Διαχείριση των Δεδομένων... 29 Μεταβάλλοντας τα σύμβολα εμφάνισης... 29 Αναγνωρίζοντας Οντότητες... 32 Προσθέτοντας Γραφικά... 34 1.5 ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΡΩΤΟ ΧΑΡΤΗ ΠΡΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗ...36 Μεγεθύνοντας / Σμικρύνοντας στο Layout... 38 Εισάγοντας Δομικά Στοιχεία του Χάρτη... 39 ΣΥΝΟΨΗ... 46 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 46 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 46 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd v
vi Μαθαίνοντας τα GIS στην Πράξη Το ArcGIS 9.3 2 Η ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΛΩΝ... 49 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 49 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 50 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 51 2.2 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΟΜΟΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΡΗΣΗ ΙΔΙΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ... 52 2.3 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΔΙΑΚΡΙΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΡΗΣΗ ΔΙΑΚΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ... 59 2.4 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥΣ... 69 2.4.1 Τεχνική της Διαβαθμισμένης Χρωματολογίας (Graduated Color)... 70 2.4.2 Τεχνική του Διαβαθμισμένου Συμβόλου (Graduated Symbol)... 82 2.4.3 Τεχνική του Αναλογικού Μεγέθους Συμβόλου (Proportional Symbol)... 84 2.4.4 Τεχνική της Μεταβαλλόμενης Πυκνότητας Σημείων (Dot Density)... 86 2.4.5 Τεχνική του Διαγράμματος «Πίτας» (Pie)... 88 2.4.6 Τεχνική του Ιστογράμματος (Bar / Column)... 91 2.4.7 Τεχνική του Διαγράμματος Στοίβας (Stacked)... 97 Αρχεία Τύπου.lyr... 99 ΣΥΝΟΨΗ... 104 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 104 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 105 3 ΓΕΩΑΝΑΦΟΡΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ... 107 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 107 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 108 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 109 3.2 ΓΕΩΑΝΑΦΟΡΑ...110 3.3 ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ... 124 ΣΥΝΟΨΗ... 144 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 144 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 145 4 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΕΣ... 147 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 147 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 148 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 149 4.2 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 152 4.2.1 Οι Πίνακες και η Βασική Διαχείριση τους... 152 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd vi
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ vii 4.2.2 Πίνακας Περιγραφικών Δεδομένων ενός Επιπέδου Χωρικών Δεδομένων... 156 4.2.3 Πίνακας Περιγραφικών Δεδομένων χωρίς Επίπεδο Χωρικών Δεδομένων... 167 4.2.4 Συγκεντρωτικά Στατιστικά Στοιχεία μέσα από Πίνακα... 171 4.3 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΠΕΔΙΟΥ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 176 4.4 ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΟΠΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ... 180 4.5 ΕΝΩΝΟΝΤΑΣ (JOINING) ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΣ (RELATING) ΠΙΝΑΚΕΣ... 189 4.5.1 Ενώνοντας Πίνακες (Joining)... 190 4.5.2 Σχετίζοντας Πίνακες (Relating)... 192 4.6 ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΔΥΟ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΧΩΡΙΣ ΥΠΑΡΞΗ ΚΟΙΝΟΥ ΠΕΔΙΟΥ... 198 ΣΥΝΟΨΗ... 202 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 202 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 203 5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΧΩΡΙΚΩΝ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ... 205 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 205 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ - ΕΝΝΟΙΕΣ... 205 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 207 5.2 ΟΠΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ... 207 5.3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥΣ... 216 5.4 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ... 231 5.5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΒΑΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΥ ΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ... 242 ΣΥΝΟΨΗ... 246 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 246 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 246 6 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 249 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 249 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 250 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 251 6.1.1 Χαρτογραφική Απόδοση Πληροφορίας... 251 6.1.2 Ο Χάρτης... 251 6.2 ΤΟ ARCMAP ΣΤΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ... 255 6.3 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ LAYOUT... 256 6.3.1 Δύο αλληλένδετοι χώροι εργασίας στο Arcmap... 256 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd vii
viii Μαθαίνοντας τα GIS στην Πράξη Το ArcGIS 9.3 6.3.2 Διαμορφώνοντας την Σελίδα του Χάρτη... 256 6.3.3 Διαμορφώνοντας τον Χάρτη μέσα στο Τυποποιημένο Layout... 258 6.3.4 Διαμορφώνοντας το Υπόμνημα... 263 6.3.5 Διαμορφώνοντας ένα Τίτλο στο Χάρτη... 272 6.3.6 Διαμόρφωση Πλαισίου Κειμένου... 273 6.3.7 Διαμόρφωση Χάρτη Αναφοράς... 276 6.3.8 Προσθήκη Εποπτικών Μέσων Κλίμακας και Προσανατολισμού...280 6.4 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΧΩΡΙΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ LAYOUT... 285 ΣΥΝΟΨΗ... 320 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 320 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 321 7 ΧΩΡΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ... 323 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 323 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 323 7.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 325 7.1.1 Χωρική ή Γεωγραφική Ανάλυση Δεδομένων... 325 7.1.2 Μορφές Χωρικής Ανάλυσης μέσα από τα Γ.Σ.Π.... 325 7.2 ΧΩΡΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ... 326 7.2.1 Σενάριο 1: Εκτίμηση του Κόστους Συντήρησης του Οδικού Δικτύου ανά Δήμο... 328 7.2.2 Σενάριο 2: Ταξινόμηση των Δήμων βάσει των Επικρατέστερων Χρήσεων Γης... 351 7.2.3 Σενάριο 3: Εντοπισμός Περιοχών Ανάπτυξης (Α) Θαλάσσιου Τουρισμού και Περιοχές Ανάπτυξης (Β) Οικοτουρισμού Αγροτουρισμού... 378 ΣΥΝΟΨΗ... 399 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 399 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 400 8 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΡΙΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ... 401 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 401 8.1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ... 403 8.1.1 Μοντέλο Δεδομένων Triangular Irregular Network (TIN)... 404 8.1.2 Μοντέλο Δεδομένων Raster (ή Grid)... 406 8.2 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ... 407 8.3 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ... 424 8.3.1 Χάρτης Κλίσεων (Slopes)... 424 8.3.2 Χάρτης Εκθέσεων (Aspects)... 428 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd viii
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ix 8.3.3 Χάρτης Σκιασμένου Αναγλύφου (Hillshading)... 429 8.3.4 Χάρτης Ορατότητας (Viewshed)... 430 8.4 ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ... 439 8.5 ΣΕΝΑΡΙΟ: ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΜΕΡΩΝ ΟΠΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ... 446 ΣΥΝΟΨΗ... 451 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 451 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 452 9 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΨΗΦΙΔΩΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ... 453 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 453 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΝΝΟΙΕΣ... 454 9.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 455 9.1.1 Ψηφιδωτά (Raster) Δεδομένα... 455 9.1.2 Διανυσματικά ή Ψηφιδωτά... 456 9.1.3 Δομή των Ψηφιδωτών (Raster) Δεδομένων... 456 9.2 Ο SPATIAL ANALYST ΤΟΥ ARCGIS... 457 9.3 ΣΕΝΑΡΙΟ 1: ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ... 460 9.3.1 Το μοντέλο... 461 9.3.2 Εφαρμογή του Μοντέλου... 461 9.3.3 Βλάστηση (Χρήσεις Γης)... 464 9.3.4 Κλίσεις Εδάφους... 470 9.3.5 Εκθέσεις Αναγλύφου... 475 9.3.6 Απόσταση από το Οδικό Δίκτυο... 479 9.3.7 Υψόμετρο... 483 9.3.8 Το Αποτέλεσμα του Μοντέλου... 484 9.4 ΣΕΝΑΡΙΟ 2: ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΒΕΛΤΙΣΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΑΓΩΓΟΥ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ... 492 9.4.1 Το Σενάριο... 492 9.4.2 Οι Θέσεις της Δραστηριότητας και των Εγκαταστάσεων Βιολογικού Καθαρισμού... 493 9.4.3 Κριτήριο 1 Απόσταση από Άξονες Οδικού Δικτύου κατηγορίας 2... 498 9.4.4 Κριτήριο 2 Διέλευση Αγωγού Εκτός Οικιστικών Περιοχών και Επιφανειακών Νερών... 503 9.4.5 Κριτήριο 3 Διέλευση Αγωγού Μακριά από το Επιφανειακό Υδρογραφικό Δίκτυο... 505 9.4.6 Κριτήριο 4 Διέλευση Αγωγού από Περιοχές με Ήπιες Κλίσεις του Φυσικού Αναγλύφου... 507 9.4.7 Επιφάνεια Κόστους (Cost Surface)... 509 9.4.8 Επιφάνεια «Απόστασης Κόστους» (Cost Weighted Distance)... 510 9.4.9 Εύρεση Βέλτιστης Διαδρομής (Pathway)... 513 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd ix
x Μαθαίνοντας τα GIS στην Πράξη Το ArcGIS 9.3 ΣΥΝΟΨΗ... 518 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 518 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 519 10 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΕΩΒΑΣΕΩΝ... 521 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 521 ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ - ΕΝΝΟΙΕΣ... 522 10.1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ... 523 10.1.1 Τύποι Αρχείων Δεδομένων στο ArcGIS... 523 10.1.2 Τι είναι οι Γεωβάσεις... 524 10.1.3 Υποσύνολα και Όρια Τιμών των Χαρακτηριστικών στις Γεωβάσεις... 527 10.1.4 Σχέσεις (Relationships) ανάμεσα στις Οντότητες... 527 10.2 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΓΕΩΒΑΣΗΣ... 528 10.2.1 Δημιουργία Προσωπικής Γεωβάσης... 528 10.2.2 Ενημέρωση Προσωπικής Γεωβάσης... 531 10.3 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΓΕΩΒΑΣΗΣ... 540 10.3.1 Δημιουργία Subsets και Attribute Domains... 540 10.3.2 Δημιουργία Σχέσεων μεταξύ των Οντοτήτων... 551 10.3.3 Δημιουργία Ετικετών (labels) και Ονοματολογίας (Annotation)... 560 10.3.4 Δημιουργία Επιπέδων για την Γεωβάση... 566 ΣΥΝΟΨΗ... 568 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ... 568 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 569 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 571 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 591 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ... 597 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... 601 00_CONT_MA8AINONTAS TA GIS STHN PRAJH.indd x