ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΝΕΛΑΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΝΕΛΑΚΗΣ ΗΛΙΑ Η ΘΕΟΧΑΡΟΥΛΑ Α.Τ.Ε.Ι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2005

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...σελ. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ:«ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ»...σελ. 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ:«ΒΙΒΛΙΑ ΕΠΙΤΗ ΕΥΜΑΤΙΩΝ»...σελ. 6 Α) ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ...σελ. 7 Β) ΒΙΒΛΙΑ ΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ...σελ. 7 Γ) ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ...σελ. 8 ) ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟΘΗΚΗΣ-ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ-ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ...σελ. 10 Ε) ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ...σελ. 12 Ζ) ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΒΙΒΛΙΑ...σελ. 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ:«ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»...σελ. 18 Α) ΕΛΤΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ (.Α.)...σελ. 19 Β) ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ...σελ. 20 Γ) ΕΛΤΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΙΑΚΙΝΗΣΗΣ...σελ. 20 ) ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ-ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ...σελ. 21 Ε) ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ-ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ...σελ. 23 Ζ) ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΑΥΤΟΠΑΡΑ ΟΣΗΣ...σελ. 24 Η) ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΑΠΑΝΩΝ...σελ. 25 Θ) ΕΓΓΡΑΦΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ποιοι είναι υποχρωµένοι να τηρούν βιβλία και στοιχεία; Υπόχρεο πρόσωπο για την εφαρµογή των διατάξεων του κώδικα βιβλίων και στοιχείων είναι ο επιτηδευµατίας. Ο επιτηδευµατίας είναι ηµεδαπό ή αλλοδαπό φυσικό ή νοµικό πρόσωπο ή κοινωνία του Αστικού Κώδικα ή αστική εταιρία,κερδοσκοπική ή µη, που ασκεί τις δραστηριότητες του στην Ελληνική Επικράτεια και αποβλέπει στην απόκτηση εισοδήµατος από εµπορική ή βιοµηχανική ή γεωργική επιχείρηση ή ελεύθερο επαγγελµα ή άλλη επιχείρηση. Η απόκτηση εισοδήµατος δεν απαιτείται για την µη κερδοσκοπική αστική εταιρία. Ο επιτηδευµατίας υποχρεούται να τηρεί,να εκδίδει,να παρέχει,να ζητά,να λαµβάνει,να υποβάλλει,να διαφυλάσσει τα βιβλία,τα στοιχεία,τις καταστάσεις και κάθε άλλο µέσο σχετικό µε την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων. Τα αλλοδαπά πρόσωπα,από 1-1-2003,λογίζονται ως επιτηδευµατίες και είναι υπόχρεοι στην εφαρµογή του κώδικα βιβλίων και στοιχείων. Ποια πρόσωπα όµως χαρακτηρίζονται αλλοδαπά; Αλλοδαπά πρόσωπα είναι τα πρόσωπα µε πραγµατική φυσική επαγγελµατική εγκατάσταση στην Ελλάδα ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισµό της ως µόνιµης εγκατάστασης και κάθε αλλοδαπό νοµικό πρόσωπο οποισδήποτε µορφής,µε εξαίρεση τα µη κερδοσκοπικά νοµικά πρόσωπα,εφόσον αποκτά κυριότητα ή άλλο έµπρακτο δικαίωµα επί ακινήτου ή αναγείρει ακίνητο στην Ελλάδα. Επιτηδευµατίας ακόµη,θεωρείται και η Κοινοπραξία επιτηδευµατιών. Η Κοινοπραξία επιτηδευµατιών πρέπει να έχει ορισµένη επαγγελµατική διεύθυνση,να αποβλέπει στην διενέργεια συγκεκριµένης πράξης,να αποδεικνύεται µε έγγραφη συµφωνία που κατατίθεται στην αρµόδια.ο.υ. πριν την έναρξη των εργασιών της. Επίσης,πρέπει τα µέλη της να είναι φυσικά ή νοµικά πρόσωπα που το καθένα να ασκεί δική του επιχείρηση ή ελεύθερο επάγγελµαή ή είναι οµµόρυθµο µέλος διαφορετικής οµµόρυθµης ή ετερόρρυθµης εταιρίας. Πέρα από τους πλήρως υπόχρεους τήρησης βιβλίων και στοιχείων, υπάρχει και η κατηγορία προσώπων που εφαρµόζουν µερικώς τις διατάξεις κώδικα. Το δηµόσιο,τα νοµικά πρόσωπα µη επιτηδευµατίες,οι ενώσεις προσώπων µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,οι ξένες αποστολές και οι διεθνείς οργανισµοί υποχρεούνται στην έκδοση,υποβολή και διαφύλαξη των στοιχείων. Τα πρόσωπα αυτά,εκτός του δηµοσίου,όταν διενεργούν πράξεις που υπόκεινται στο Φ.Π.Α. ή στο φόρο εισοδήµατος θεωρούνται επιτηδευµατίες και για την δραστηριότητα αυτή έχουν όλες τις υποχρεώσεις του κώδικα. Για τις υποχρεώσεις φορολογίας εισοδήµατος δεν περιλαµβάνονται εισοδήµατα,η απόκτηση των οποίων δεν προσδίδει την ιδιότητα του επιτηδευµατία(π.χ. εισόδηµα από ενοίκια κ.λπ.). Εφαρµόζουν µερικώς τις διατάξεις του Κώδικα και οι αγρότες καθώς και οι αγροτικές εκµεταλλεύσεις που ορίζονται από το Φ.Π.Α. και δεν έχουν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς,δεν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων µε εξαίρεση το δελτίο αποστολής. Και τέλος, στην Τρίτη κατηγορία ανήκουν οι απαλλασόµενοι από την τήρηση βιβλίων και την έκδοση Α.Λ.Π. και Α.Π.Υ. Απαλλασόµενοι λοιπόν είναι οι επιτηδευµατίες,µόνο τα φυσικά πρόσωπα,που πραγµατοποιήσαν την προηγούµενη διαχειριστική περίοδο ακαθάριστα έσοδα µέχρι 9.000 ευρώ από την πώληση αγαθών,οι επιτηδευµατίες,µόνο τα φυσικά πρόσωπα,που πραγµατοποίησαν την

προηγούµενη διαχειριστική περίοδο ακαθάριστα έσοδα µέχρι 4.000 ευρώ και οι εκµεταλλευτές, µόνο φυσικά πρόσωπα, πλοίων χωριτικότητας µέχρι και 500 κόρους. Από τν απαλλαγή εξαιρούνται οι ελεύθεροι επαγγελµατίες,οι χονδροπωλητές των οποίων οι χονδρικές πωλήσεις είναι πάνω από το ποσοστό 60% των πωλήσεων,οι εξαγωγείς,οι υπόχρεοι στην τήρηση πρόσθετων βιβλίων και τα νοµικά πρόσωπα,αφού απαλλασσόµενα είναι µόνο τα φυσικά πρόσωπα. Ακόµα από την τήρηση βιβλίων απαλλάσσονται ειδικά,ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων,οι πράκτορες κρατικών λαχείων και παιγνίων και οι εφηµεριδοπώλες,δηλαδή οι υποπράκτορες εφηµερίδων και περιοδικών. Από την τήρηση βιβλίων και στοιχείων απαλλάσονται,τα φυσικά πρόσωπα που δεν θεωρείται ότι ασκούν δραστηριότητα υπαγόµενη στο Φ.Π.Α.,µε την προϋπόθεση ότι τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν την ιδιότητα του επιτηδευµατία από άλλη αιτία και παρέχουν υπηρεσίες προς πρόσωπα µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,οι εκµεταλλευτές µέχρι και 7 δωµατίων και οι δηµόσιοι ή οι ιδιωτικοί υπάλληλοι ή οι συνταξιούχοι που δεν είναι επιτηδευµατίες από άλλη αιτία για αµοιβές από 1-1-2003,µέχρι 8.000 ευρώ όταν συνδέονται µε σχέση µίσθωσης έργου µε φορέα εκτέλεσης ερευνητικού έργου,το οποίο χρηµατοδοτείται ή επιχορηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το έργο που παρέχουν αφορά αποκλειστικά το χρηµατοδοτούµενο από την Ε.Ε. έργο. Με λίγα λόγια, σε κατηγορία τήρησης βιβλίων ανάλογα µε το τζίρο εντάσσονται: Ελεύθεροι επαγγελµατίες Εκτελωνιστές Παραγωγοί ασφαλειών Μεσίτες Εκµεταλλευτές γεωργικών µηχανηµάτων ή ελαιοτριβείου Εκµεταλλευτές εκπαιδευτηρίων ή φροντιστηριών Εκµισθωτές µηχανηµάτων,αττοκινήτων ή κινητών πραγµάτων Πωλητές χρυσών και λοιπών νοµισµάτων Πρατήρια χονδρικής πώλησης καπνοβιοµηχανικών προϊόντων Αντιπροσώποι πετρελαιοειδών Πρατήρια υγραερίου αυτοκινήτων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

Οι κατηγορίες τήρησης βιβλίων είναι τρεις: Α κατηγορίας,β κατηγορίας και βιβλία Γ κατηγορίας. Η κατάταξη των επιτηδευµατιών σε κατηγορία τήρησης βιβλίων γίνεται µε βάση διάφορα κριτήρια. I. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 1) Πρατήρια καυσίµων (βενζίνη) 2) Οι αποκλειστικά λιανοπωλητές στις λαικές αγορές Οπωρολαχανικών,νωπών αλιευµάτων και λοιπών Αγροτικών προϊόντων. 3) Περίπτερα. 4) Οι εκµεταλλευτές κινητών καντινών που λειτουργούν Υπαίθρια και εξυπηρετούν µαζικές εκδηλώσεις. Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 1) Ο φορολογούµενος µε ειδικό τρόπο στη φορολογία Εισοδήµατος και ο εκµεταλλευτής πλοίου 2 ης κατηγορίας. 2) Ο πράκτορας εφηµερίδων και περιοδικών και ο πρατηριούχος Χονδρικής πώλησης καπνοβιοµηχανικών προϊόντων. 3) Πρατήρια καυσίµων για την εµπορία πετρελαίου. ΙΙ. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Οι Α.Ε., Ε.Π.Ε. και οι κοινοπραξίες ή επιχειρήσεις κατασκευής ηµοσίων έργων,µόνο για δηµόσια έργα άνω των 1.000.000ευρώ. ΙΙΙ. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΑ ΕΣΟ Α (ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ) Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ µέχρι 100.000ευρώ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ µέχρι 1.000.000ευρώ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ άνω των 1.000.000ευρώ. Υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων Γ κατηγορίας, ανεξαρτήτως ύψους ακαθαρίστων εσόδων,τα πρόσωπα που ασχολούνται µε την πώληση οικοδοµών ή την κατασκευή δηµόσιων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων: οι δηµόσιες,δηµοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις και εκµεταλλεύσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα ανεξάρτητα αν αποτελούν ή όχι ίδια νοµικά πρόσωπα οι συνεταιρισµοί που έχουν συσταθεί νόµιµα και οι ενώσεις τους οι αλλοδαπές επιχειρήσεις που λειτουργούν µε οποιονδήποτε τύπο εταιρίας καθώς και κάθε είδους αλοδαποί οργανισµοί που αποβλέπουν στην απόκτηση οικονοµικών ωφεληµάτων οι κοινοπραξίες που έχουν ως αντικείµενο εργασιών την πώληση οικοδοµών ή την κατασκευή ιδιωτικών ή δηµόσιων τεχνικών έργων,εφόσον συµµετέχει σε αυτές ένα τουλάχιστον από τα πρόσωπα µε το ίδιο αντικείµενο εργασιών. Ανεξαρτήτως των ακαθάριστων εσόδων,στην πρώτη κατηγορία τήρησης βιλίων του κώδικα βιβλίων και στοιχείων εντάσσονται,οι εκµεταλλευτές κινητών καντινών,οι οποίες λειτουργούν υπαίθρια και εξυπηρετούν υπαίθριες µαζικές εκδηλώσεις,σε ποδοσφαιρικούς αγώνες,πολιτιστικές δραστηριότητες κ.λπ.

Ο επιτηδευµατίας µπορεί να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας µε τις εξής προϋποθέσεις: i. Θα τηρήσει όλα τα βιβλία και στοιχεία της ανώτερης κατηγορίας ii. Η τήρηση των βιβλίων ανώτερης κατηγορίας θα γίνει από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου iii. Όταν είναι επιτηδευµατίας απαλλασσόµενος ή του ειδικού καθεστώτος πρέπει να τηρήσει τα βιβλία της ανώτερης κατηγορίας για µία πενταετία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΑ ΕΠΙΤΗ ΕΥΜΑΤΙΩΝ

Α) ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Ο επιτηδευµατίας της πρώτης κατηγορίας για την άσκηση του επαγγέλµατός του, τηρεί βιβλίο αγορών,σε ξεχωριστές στήλες του οποίου καταχωρεί: 1. το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθµό και την χρονολογία έκδοσης ή λήψης του και το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία του εκδότη 2. την αξία αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών,τα έξοδα,το Φ.Π.Α. των πράξεων αυτών και τις επιστροφές και εκπτώσεις που γίνονται µε ιδιαίτερα στοιχεία,οι οποίες µπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες Η αξία κάθε πράξης αναλύεται σε στήλες του τηρούµενου βιβλίου ή σε καταστάσεις, ανάλογα µε τις ανάγκες φορολογίας εισοδήµατος και του Φ.Π.Α. Η ανάλυση αυτή µπορεί να γίνει το αργότερο µέχρι τη λήξη της προθεσµίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. Σε ιδιαίτερες στήλες ή ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου καταχωρείται η αξία αγοράς των παγίων στοιχείων, το Φ.Π.Α. αυτών,καθώς και τα δάνεια που χορηγούνται ή λαµβάνονται. Επιτρέπεται η καταχώρηση µικροεξόδων µέχρι 50 ευρώ έκαστο και ο Φ.Π.Α. συγκεντρωτικά µε ένα ποσό ανά ηµέρα και εκδότη στοιχείου. Η δυνατότητα αυτή καταλαµβάνει δαπάνες και όχι αγορές εµπορευµάτων ή πρώτων υλών,βοηθητικών υλών,υλικών συσκευασίας. Κατά την καταχώρηση των µικροδαπανών στο βιβλίο αγορών,αναγράφεται ανά εκδότη στοιχείου,η ηµεροµηνία,το είδος του δικαιολογητικού,το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία του εκδότη,η συνολική αξία αυτών και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σε αυτά στις αντίστοιχες στήλες. Στα τηρούµενα βιβλία ως ηµεροµηνία αναγράφεται η ηµεροµηνία έκδοσης ή λήψης των στοιχείων και όχι υποχρεωτικά η ηµεροµηνία έκδοσης αυτών, άρα είναι δυνατόν να καταχωρηθούν και στοιχεία µικροδαπανών του ιδίου προµηθευτή που λαβαίνονται την ίδια µέρα ανεξάρτητα από την ηµεροµηνία έκδοσης αυτών. Β) ΒΙΒΛΙΑ ΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Ο επιτηδευµατίας της δεύτερης κατηγορίας,για την άσκηση του επαγγέλµατος του, τηρεί βιβλίο εσόδων-εξόδων, σε ξεχωριστές στήλες του οποίου καταχωρεί: 1) Το είδος του δικαιλογητικού,τον αύξοντα αριθµό και την χρονολογία έκδοσης ή λήψης του,καθώς και το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία του εκδότη των στοιχείων αγορών και εξόδων. 2) Τα ακαθάριστα έσοδα από την πώληση εµπορευµάτων,προϊόντων,πρώτων υλών,από την παροχή υπηρεσιών και από λοιπές πράξεις. 3) Τις δαπάνες για αγορά αγαθών,διακεκριµένα και ανάλογα τον προορισµό τους για µεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων,τις δαπάνες λήψης υπηρεσιών,τα γενικά έξοδα και λοιπές πράξεις.

4) Τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται µε ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο πάνω πράξεων,οι οποίες µπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες. 5) Το Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις. Το ποσό κάθε πράξης αναλύεται σε ιδιαίτερες στήλες του τηρούµενου βιβλίου ή σε καταστάσεις,ανάλογα µε τις ανάγκες φορολογίας εισοδήµατος και του Φ.Π.Α. Η ανάλυση αυτή µπορεί να γίνει το αργότερο µέχρι τη λήξη της προθεσµίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. Τα ποσά των ακαθάριστων εσόδων και ο Φ.Π.Α. µπορεί να καταχωρούνται καθηµερινά στις στήλες που αφορούν,µε ένα ποσό,για κάθε είδος και σειρά στοιχείων που εκδόθηκαν την ίδια µέρα µε αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθµού. Σε περίπτωση χρήσης ταµειακής µηχανής αναγράφεται ο αριθµός του ηµερήσιου δελτίου Ζ. Σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου καταχωρούνται: τα έσοδα και έξοδα που πραγµατοποιούνται για λογαριασµό τρίτου οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή η ιδιοχρησιµοποίηση υπηρεσιών η αξία αγοράς παγίων στοιχείων,ο Φ.Π.Α. που αναλογεί σε αυτά,καθώς και οι αποσβέσεις τους όταν εξάγεται λογιστικό αποτέλεσµα οι καταθέσεις και οι αναλήψεις κεφαλαίων,τα δάνεια που χορηγούνται και λαµβάνονται,καθώς και οι εισπράξεις ή οι καταβολές που γίνονται για µερική ή ολική εξόφλησή τους. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και εντός του επόµενου µήνα από την λήξη της διαχειριστικής περιόδου,γίνεται ανάλυση των ακαθάριστων εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών µε διάκριση λιανικών-χονδρικών,των εξόδων για αµοιβές προσωπικού και τρίτων,για ενοίκια,για τόκους και για λοιπά έξοδα. Η παραπάνω ανάλυση δεν απαιτείται εάν προκύπτει από τον τρόπο τήρησης του βιβλίου εσόδων-εξόδων. Πέρα από το βιβλίο εσόδων-εξόδων,ο επιτηδευµατίας της δεύτερης κατηγορίας τηρεί και βιβλίο απογραφών,µόνο εµπορεύσιµων παρουσιακών στοιχείων. Στο βιβλίο απογραφών η καταγραφή της απογραφής γίνεται κατά ποσότητα και αξία µέχρι την 20ή Φεβρουαρίου εκάστου έτους και όχι αργότερα από την ηµεροµηνία υποβολής εκκαθαριστικής δήλωσης Φ.Π.Α. ή δήλωσης φορολογίας εισοδήµατος. Η απογραφή των εµπορεύσιµων αγαθών των επιτηδευµατιών της δεύτερης κατηγορίας µπορεί να καταχωρείται χειρόγραφα ή µηχανογραφικά,σε χωριστές σελίδες τις µηνιαίας κατάστασης του βιβλίου εσόδων-εξόδων ή των θεωρηµένων και µη χρησιµοποιηµένων µαχανογραφικών εντύπων του βιβλίου εσόδων-εξόδων ή σε ιδιαίτερες σελίδες του χειρόγραφα τηρούµενου βιβλίου. Γ) ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Ο επιτηδευµατίας της τρίτης κατηγορίας,για την άσκηση του επαγγέλµατός του, τηρεί λογιστικά βιβλία κατά τη διπλογραφική µέθοδο µε οποιοδήποτε λογιστικό σύστηµα. Πρώτα απ όλα,ο επιτηδευµατίας εφαρµόζει υποχρεωτικά το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, µόνο ως προς τη δοµή,την ονοµατολογία και το περιεχόµενο των πρωτοβάθµιων,δευτεροβάθµιων και των υπογραµµισµένων τριτοβάθµιων

λογαριασµών,µε εξαίρεση τους λογαριασµούς της οµάδας 9,οι οποίοι δεν τηρούνται. Η ανάπτυξη των δευτεροβάθµιων λογαριασµών,σε µη θεσµοθετηµένους από τις διατάξεις του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου τριτοβάθµιους λογαριασµούς,καθώς και η ανάπτυξη των τριτοβάθµιων λογαριασµών σε επίπεδο τετρατοβάθµιων,γίνεται σύµφωνα µε τις αρχές λογιστικής και τις ανάγκες του επιτηδευµατία. Επίσης τηρεί και µητρώο παγίων περουσιακών στοιχείων. Τα έπιπλα και τα σκεύη µπορεί να παρακολουθούνται στο µητρώο παγίων ανά συντελεστή απόσβεσης. Τα πάγια περουσιακά στοιχεία αναγράφονται στο βιβλίο απογραφών,κατά οµοειδής κατηγορίες τουλάχιστον µε τα παρακάτω στοιχεία: Αξία κτήσης ή κόστος ιδιοκατασκευής,προσαυξηµένο µε τις δαπάνες επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων Αποσβέσεις και Αναπόσβεστη αξία Σε περίπτωση ολοσχερούς απόσβεσης παγίου περουσιακού στοιχείου διατηρείται στο µητρώο παγίων περουσιακών στοιχείων αναπόσβεστη αξία ενός λεπτού του ευρώ,όταν αυτό το περουσιακό στοιχείο εξακολουθεί να παραµένει στην κυριότητα του επιτηδευµατία. Οι ανώνυµες εταιρίες πάντοτε τηρούν βιβλία πρακτικών Γενικής Συνέλευσης των µετόχων και πρακτικών ιοικητικού Συµβουλίου,καθώς και βιβλίο ονοµαστικών µετόχων,στο οποίο αναγράφουν σε κάθε µεταβίβαση τα πλήρη στοιχεία του µεταβιβάζοντος µετόχου όσο και του αγοραστή νέου µετόχου. Οι Εταιρίες Περιορισµένης Ευθύνης τηρούν πάντοτε βιβλίο πρακτικών συνελεύσεων και πρακτικών διαχείρησης. Αναλυτικότερα τα βιβλία Γ κατηγορίας είναι: Συγκεντρωτικό ηµερολόγιο-αναλυτικά ηµερολόγια ή γενικό ηµερολόγιο Γενικό καθολικό Αναλυτικά καθολικά Ισοζύγιο γενικού-αναλυτικών καθολικών Απογραφών-Ισολογισµών Μητρώο παγίων Βιβλίο αποθήκης και παραγωγής κοστολογίου Και τέλος,τηρούνται τα πρόσθετα βιβλία στις περιπτώσεις όπου απαιτείται. Σε ένα ηµερολόγιο πρέπει να περιέχονται τα εξής: I. Ο τίτλος του ηµερολογίου II. Η ηµεροµηνία της πράξης III. Τα στοιχεία δικαιολογητικού εγγραφής(τιµολόγιο- ελτίο Αποστολής σειρά Α µε αριθµό 5514) IV. Η ετήσια προοδευτική αρίθµηση εγγράφων V. Ο κωδικός αριθµός λογαριασµού σύµφωνα µε το Ε.Γ.Λ.Σ. VI. Η αιτιολογία εγγραφής και το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία αντισυµβαλλοµένων VII. Το σύνολο σελίδας από µεταφορά VIII. Η χρέωση IX. Η πίστωση και X. Το σύνολο σελίδας από µεταφορά

) ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟΘΗΚΗΣ-ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ-ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ Ο επιτηδευµατίας που πωλεί αγαθά για δικό του λογαριασµό χονδρικώς ή κατά κύριο λόγο χονδρικώς,εφόσον κατά τις δύο προηγούµενες διαχειριστικές περιόδους,τα ακαθάριστα έσοδά του υπερέβησαν το ποσό των 3.000.000 ευρώ,είναι υπόχρεος της τήρησης βιβλίου αποθήκης κατά είδος,ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. Εκείνος, ο οποίος πωλεί αγαθά για δικό του λογαριασµό λιανικώς ή κατά κύριο λόγο λιανικώς,εφόσον κατά τις δύο προηγούµενες διαχειριστικές περίοδους τα ετήσια ακαθάριστα έσοδά του υπερέβησαν το ποσό των 4.000.000 ευρώ,τηρεί βιβλίο αποθήκης. Ο επιτηδευµατίας που πωλεί αγαθά µετά από προηγούµενη επεξεργασία και εφόσον κατά τις δύο προηγούµενες διαχειριστικές περιόδους το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του,υπερέβησαν το ποσό των 3.000.000 ευρώ,τηρεί βιβλίο αποθήκης πρώτων υλών,βοηθητικών υλών,υλικών συσκευασίας,ετοίµων προϊόντων και υποπροϊόντων,στο οποίο καταχωρούνται για κάθε αγαθό,οι αγορές και πωλήσεις κατά είδος,ποσότητα και αξία και η εντός και εκτός επιχείρησης ποσοτική διακίνηση κατά είδος και ποσότητα. Η αξία κτήσης των πρώτων υλών,των βοηθητικών υλών και των υλικών συσκευασίας που διατέθηκαν για την επεξεργασία,καθώς και το κόστος των έτοιµων προϊόντων και υποπροϊόντων που παράχθηκαν,αναγράφεται στο βιβλίο απαθήκης τουλάχιστον µία φορά το έτος,κατά τη σύνταξη του ισολογισµού,ενώ για τους τηρούντες της αναλυτικής λογιστικής (οµάδα 9) του Γ.Λ.Σ. στο χρόνο προσδιορισµού του βραχύχρονου αποτελέσµατος. Επίσης,βιβλίο αποθήκης τηρεί και ο επιτηδευµατίας που ενεργεί επεξεργασία για λογαριασµό τρίτων ή για δικό του λογαριασµό και λογαριασµό τρίτων,εφόσον κατά τις δύο πρηγούµενες διαχειριστικές περιόδους το σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του,υπερέβει το ποσό των 3.000.000 ευρώ. Οι πρώτες ύλες και τα έτοιµα προϊόντα των τρίτων παρακολουθούνται ξεχωριστά κατά είδος και ποσότητα. Ακόµα και ο επιτηδευµατίας που πωλεί αγαθά εκτός της χώρας ή ενεργεί επεξεργασία για λογαριασµό κατοίκου άλλης χώρας,τηρεί βιβλίο αποθήκης,εφόσον τα ακαθάριστά του έσοδα ανά κλάδο,κατά τις δύο προηγούµενες διαχειριστικές περιόδους,υπερέβησαν το 80% του συνόλου των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του και τα ετήσια αυτά έξοδα υπερέβησαν το ποσό των 5.500.000 ευρώ. Στο βιβλίο αποθήκης αναγράφεται και η χρονολογία εισαγωγής ή εξαγωγής κατά περίπτωση και το είδος του δικαιλογητικού. Η ενηµέρωση της εξαγωγής µπορείνα γίνεται µε µία συγκεντρωτική εγγραφή σε ηµερήσια βάση ανά είδος και σειρά στοιχείων που εκδίδονται,µε την προϋπόθεση,όταν ζητηθεί από τον έλεγχο,να είναι δυνατή η εκτύπωση ή η σύνταξη κατάστασης µε την αναλυτική κίνηση ανά περιστατικό όλων ή µερικών ειδών. Σε ιδιαίτερες µερίδες του βιβλίου αποθήκης της έδρας παρακολουθούνται η κίνηση κάθε υποκαταστήµατος µε εξαρτηµένη λογιστική κατά είδος,η ποσότητα και η αξία κατά την εισαγωγή και εξαγωγή,η κίνηση κάθε αποθηκευτικού χώρου κατά είδος και ποσότητα κατά την εισαγωγή και εξαγωγή και τα αγαθά που βρίσκονται σε τρίτους για οποιονδήποτε σκοπό,ανά τρίτο,είδος και ποσότητα. Όταν στο υποκατάστηµα τηρείται βιβλίο αποθήκης κατά είδος,ποσότητα και αξία ή στον αποθηκευτικό χώρο κατά είδος και ποσότητα,η µερίδα του υποκαταστήµατος ή του αποθηκευτικού χώρου που τηρείται στην έδρα µπορεί να ενηµερώνεται µε τη

συνολική µηνιαία κίνηση του υποκαταστήµατος ή του αποθηκευτικού χώρου εντός του επόµενου µήνα. Οι µη υπόχρεοι τήρησης βιβλίου αποθήκης είναι οι παρακάτω: ο εκµεταλλευτής ελαιοτριβείου ο εκµεταλλευτής πρατηρίου χονδρικής πώλησης καπνοβιοµηχανικών προϊόντων ο πωλητής βενζίνης και πετρελαίου για λογαριασµό τρίτου ο εκµεταλλευτής πρατηρίου υγραερίου αυτοκινήτων ο εκµεταλλευτής πρατηρίου υγρών καυσίµων και λιπαντικών αυτοκινήτων ο εκµεταλλευτής εστιατορίου ή ζαχαροπλαστείου,εφόσον διαθέτει τα αγαθά του λιανικώς ή κυρίως λιανικώς ο εκµεταλλευτής ξενοδοχείου ή ξενώνα ή κάµπινγκ ο πωλητής οπωρολαχανικών ο πωλητής νωπών αγροτικών προϊόντων,πλην οπωρολαχανικών,εκτός της χώρας κατά ποσοστό τουλάχιστον 80% των συνολικών ακαθάριστων εσόδων του ο παραγωγός κινηµατογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών ο πράκτορας εφηµερίδων και περιοδικών ο εκµεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου ο πωλητής τηλεκαρτών και καρτών κινητής τηλεφωνίας Ο επιτηδευµατίας που πωλεί αγαθά µετά από προηγούµενη επεξεργασία,ο οποίος είναι υπόχρεος στην τήρηση βιβλίου αποθήκης,τηρεί για τα ίδια προϊόντα στην έδρα του ή στο υποκατάστηµα που εξάγει αυτοτελές αποτέλεσµα βιβλίο τεχνικών προδιαγραφών και βιβλίο παραγωγής κοστολογίου. Η βιοµηχανική ή η βιοτεχνική επιχείρηση τηρεί για τα ίδια προϊόντα σε ιδιαίτερη µερίδα κατά είδος βιβλίο τεχνικών προδιαγραφών. Πριν από την έναρξη της παραγωγής αναγράφονται οι τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος. Σε περίπτωση µεταβολής των τεχνικών προδιαγραφών,αυτή αναγράφεται πριν την έναρξη της παραγωγής,µε βάση την µεταβολή αυτή. Οι τεχνικές προδιαγραφές περιλαµβάνουν,εκτός των άλλων τεχνικών δεδοµένων,την απαιτούµενη ποσότητα πρώτων υλών για κάθε µονάδα παραγόµενου έτοιµου προϊόντος,καθώς και βοηθητικών υλών και υλικών συσκευασίας,όταν γι αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης σε µερίδες κατά είδος,καθώς και την προϋπολογιζόµενη φύρα παραγωγής. Οι εξαιρούντες κατάρτισης τεχνικών προδιαγραφών είναι οι εξής: Ο εκµεταλλευτής ζαχαροπλαστείου ή εστιατορίου Ο εκµεταλλευτής λατοµείου,µεταλλείου,ορυχείου για πρωτογενή υλικά που εξορύσσονται Ο παραγωγός αγροτικών προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής Οι επιχειρήσεις παραγωγής και πώλησης λογισµικού Στο βιβλίο παραγωγής-κοτολογίου συγκεντρώνονται το βραδύτερο εντός της ηµεροµηνίας σύνταξης του ισολογισµού: 1) Οι ποσότητες πρώτων υλών εντός της διαχειριστικής περιόδου που έληξε,οι οποίες αναλώθηκαν για την παραγωγή ετοίµου προϊόντος,καθώς και οι βοηθητικές ύλες και τα υλικά συσκευασίας,όταν για αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης,σε µερίδες κατά είδος. 2) Οι ποσότητες έτοιµου προϊόντος που παρήχθησαν µέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο.

3) Προσδιορίζεται για το έτοιµο προϊόν,το βραδύτερο εντός της προθεσµίας σύνταξης του ισολογισµού,το εργοστασιακό κόστος (κόστος παραγωγής). Το εργοστασιακό κόστος καθορίζεται από τον επιτηδευµατία βάσει των κανόνων που ακολουθούνται πάγια. Αναγράφεται στο βιβλίο παραγωγής-κοστολογίου ή των τεχνικών προδιαγραφών,οι κανόνες καταµερισµού του εργοστασιακού κόστους (άµεσο κόστος εργασίας και γενικά βιοµηχανικά έξοδα). Ε) ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Υποκατάστηµα είναι κάθε επαγγελµατική εγκατάσταση του επιτηδευµατία,πέρα της έδρας όπου διενεργείται παραγωγική ή συναλλακτική δραστηριότητα,ανεξάρτητα εάν αυτή διενεργείται κατά εντολή της έδρας ή άλλου υποκαταστήµατος σε εκτέλεση σχετικών συµβάσεων. Συναλλακτική δραστηριότητα θεωρείται κάθε δοσοληψία µε τρίτους όπως είναι η αγορά,πώληση,πληρωµή,είσπραξη κ.λπ. Παραγωγική δραστηριότητα είναι η κατεργασία,ο εξευγενισµός,η συναρµολόγηση, η διασκευή-συσκευσία. εν θεωρούνται υποκαταστήµατα οι επαγγελµατικές εγκαταστάσεις στις οποίες ενεργούνται µόνο απλές παραλαβές και παραδόσεις αγαθών (αποθήκες),καθώς και όταν ενεργούνται εργασίες διοικητικές,προβολής αγαθών ή άλλες συναφείς εργασίες (γραφεία) και οι δοσοληψίες περιορίζονται µόνο στη διενέργεια των εξόδων λειτουργίας τους. Επίσης,από 1-1-2003,δεν θεωρούνται υποκαταστήµατα οι πρόσκαιροι εκθεσιακοί χώροι. Από την τήρηση βιβλίου υποκαταστήµατος απαλλάσσονται: Υποκατάστηµα που στεγάζεται στον ίδιο ή σε συνεχόµενο κτιριακό χώρο µε την έδρα ή άλλο υποκατάστηµα. Πρόσκαιρες εγκαταστάσεις (εργοστάσια των κατασκευαστικών επιχειρήσεων,χώροι συγκέντρωσης αγροτικών προϊόντων). Η καταχώρηση στοιχείων της παραπάνω περίπτωσης γίνεται µέχρι την δέκατη πέµπτη ηµέρα του επόµενου µήνα. Με έγκριση του προϊσταµένου της.ο.υ. της έδρας,που κοινοποιείται στο υποκατάστηµα µπορεί: I. Να µη τηρούνται στο υποκατάστηµα βιβλία ή να τηρούνται κατά άλλο τρόπο,µε εξαίρεση τα βιβλία αποθήκης και παραγωγής-κοστολογίου. II. Να επιτραπεί από την έναρξη της επιχείρησης ή της διαχειριστικής περιόδου,η ενσωµάτωση δεδοµένων βιβλίων υποκαταστηµάτων που δεν εξάγουν αυτοτελές αποτέλεσµα στα βιβλία άλλου υποκαταστήµατος που εξάγει αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσµα. III. Η ενσωµάτωση δεδοµένων υποκαταστηµάτων που δεν εξάγουν αυτοτελές αποτέλεσµα στα βιβλία της έδρας µέσω των βιβλίων άλλου υποκαταστήµατος,που δεν εξάγει αυτοτελές αποτέλεσµα. Ακόµα,στα υποκαταστήµατα που βρίσκονται από το κεντρικό κατάστηµα όχι περισσότερο από την απόσταση των 50 χλµ.,παρέχεται η δυνατότητα να µη τηρούνται βιβλία.

Το υποκατάστηµα που λειτουργεί στην αλλοδαπή τηρεί τα βιβλία και τα στοιχεία σύµφωνα µε τη νοµοθεσία της αλλοδαπής χώρας και τα δεδοµένα ενσωµατώνονται στα βιβλία του κεντρικού εντός της προθεσµίας σύνταξης του ισολογισµού. Ζ) ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΒΙΒΛΙΑ Τα πρόσθετα βιβλία διαχωρίζοναι σε διάφορες κατηγορίες: 1) Βιβλίο ή ιπλότυπο ελτίο ποσοτικής παραλαβής. Υπόχρεοι στην τήρηση βιβλίου ή διπλότυπου δελτίου ποσοτικής παραλαβής είναι οι επιχειρήσεις που παραλαµβάνουν εµπορεύσιµα αγαθά που δεν συνοδεύονται από φορολογικό στοιχείο διακίνησης,δηλαδή οι επισκευαστικές επιχειρήσεις επίπλων,µηχανών και µηχανηµάτων.επίσης,διπλότυπο δελτίο ποσοτικής παραλαβής,εκδίδεται και για την αγορά αγροτικών προϊόντων από αγρότες,εφόσον τα αγαθά δεν συνοδεύονται από δελτίο αποστολής. Το περιεχόµενο ενός βιβλίου ή διπλότυπου δελτίου ποσοτικής παραλαβής περιλαµβάνει χρονολογία παραλαβής,ονοµατεπώνυµο ή επωνυµία,επάγγελµα και διεύθυνση του αποστολέα,το είδος,τη ποσότητα και το σκοπό της παραλαβής των αγαθών.ενηµερώνεται πάντα µε την παραλαβή των αγαθών. 2) Βιβλίο Εξόδων Πρώτης Εγκατάστασης. Ο ιδρυτής για λογαρισµό της υπό σύσταση επιχείρησης,είναι εκείνος ο οποίος τηρεί βιβλίο εξόδων πρώτης εγκατάστασης. Στο βιβλίο αυτό περιλαµβάνονται οι αγορές και οι λοιπές συναλλαγές,που είναι αναγκαίες για τη σύσταση νοµικού προσώπου ή την έναρξη της λειτουργίας της επιχείρησης.το παραπάνω βιβλίο ενηµερώνεται µέχρι την δέκατη Πέµπτη ηµέρα του επόµενου µήνα. 3) Βιβλία Επενδύσεων. Τηρούν οι επιτηδευµατίες της πρώτης,δευτέρας,τρίτης κατηγορίας εφόσον πραγµατοποιούν παραγωγικές επενδύσεις,διενεργούν αφορολόγητες εκπτώσεις ή αποθεµατικά. Αναγράφονται αναλυτικοί λογαριασµοί σχετικά µε τις επενδύσεις αφορολόγητες εκπτώσεις ή αποθεµατικά. Όσες επιχειρήσεις τηρούν βιβλία πρώτης και δεύτερης κατηγορίας,ενηµερώνουν τα βιβλία επενδύσεων µέχρι την προθεσµία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήµατος,ενώ οι επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία τρίτης κατηγορίας είναι υποχρεωµένοι να ενηµερώσουν τα βιβλία επενδύσεων µέχρι την προθεσµία κλεισίµατος του ισολογισµού. 4) Βιβλίο Κίνησης Πελατών (Πόρτας) Βιβλίο Κίνησης Πελατών είναι υποχρεωµένοι να τηρούν οι εκµεταλλευτές οίκου ευγηρίας,ξενοδοχείου,ξενώνα,επιπλωµένων διαµερισµάτων και οικιών καθώς και κάµπινγκ.

Το περιεχόµενο του βιβλίου αυτού περιλαµβάνει το ονοµατεπώνυµο του πελάτη,την ηµεροµηνία άφιξης και αναχώρησης και τον αριθµό δωµατίου. Ο εκµεταλλευτής κάµπινγκ καταχωρεί τον αριθµό των ατόµων που συνοδεύουν τον πελάτη καθώς και το είδος του κατασκηνωτικού και µεταφορικού µέσου. Επίσης,καταχωρείται το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία εκείνου του οποίου κατά εντολή διαµένει ο πελάτης (π.χ. τουριστικό γραφείο) και σε περίπτωση παροχής υπηρεσιών «πακέτο»,αναγράφονται οι περιλαµβανόµενες στο «πακέτο» υπηρεσίες και αγαθά. Ενηµερώνεται µε την είσοδο του πελάτη και αναγράφεται και η πιθανή ηµεροµηνία αναχώρησης του πελάτη. 5) Μητρώο Μαθητών. Υπόχρεος στην τήρηση του µητρώου µαθητών είναι ο εκµεταλλευτής παιδικού σταθµού,εκπαιδευτηρίου,σχολής,φροντηστηρίου,εργαστηρίου ελευθέρων σπουδών και κάθε άλλης επιχείρησης µε χαρακτήρα διδακτικό ή επαγγελµατικής κατάρτισης. Στο βιβλίο αυτό αναγράφονται το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση του µαθητή,η χρονολογία έναρξης της φοίτησης,το ποσό που συµφωνείται και η χρονολογία διακοπής της φοίτησης. Η ενηµέρωση στο βιβλίο πραγµατοποιείται µε την εγγραφή του µαθητή. 6) Βιβλίο Ασθενών (µε µερίδα για κάθε ασθενή). Ο εκµεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου είναι υπόχρεος στην τήρηση Βιβλίου Ασθενών. Το βιβλίο ασθενών περιλαµβάνει τη χρονολογία εισόδου ασθενή,το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνσή του,τη χρονολογία εξόδου,την κατηγορία της θέσης νοσηλείας,το είδος των παρεχόµενων υπηρεσιών,το είδος και την ποσότητα των φαρµάκων και λοιπών υλικών εκτός αναλώσιµων και τον αριθµό της απόδειξης παροχής υπηρεσιών.ενηµερώνεται µε την είσοδο και έξοδο του ασθενή. 7) Μεριδολόγιο Γιατρών. Μεριδολόγιο γιατρών τηρεί ο εκµεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου και περιέχει του ονοµατεπώνυµο και τη διεύθυνση του ασθενή,τη χρονολογία παροχής της περίθαλψης και την κατηγορία της θέσης νοσηλείας του ασθενή. Ενηµερώνεται εντός της εποµένης της ειδικής περίθαλψης. 8) Βιβλίο Επίσκεψης Ασθενών. Ο εκµεταλλευτής διαγνωστικού κέντρου είναι εκείνος ο οποίος τηρεί βιβλίο επίσκεψης ασθενών. Στο βιβλίο αυτό αναγράφεται,το ονοµατεπώνυµο του ασθενή,το επάγγελµα και η διεύθυνσή του,η χρονολογία επίσκεψης και ο αριθµός της απόδειξης.η καταχώρηση αυτών πραγµατοποιείται όταν τελειώσει η εξέταση,πριν την αποχώρηση του ασθενή. 9) Βιβλίο Πελατών. Υπόχρεος της τήρησης βιβλίου πελατών είναι ο εκµεταλλευτής κέντρου αισθητικής ή γυµναστηρίου. Καταχωρεί για κάθε επίσκεψη: το ονοµατεπώνυµο και τη διεύθυνση του πελάτη,το είδος της υπηρεσίας,τη χρονολογία επίσκεψης και τον αριθµό απόδειξης παροχής υπηρεσιών.για διαρκή παροχή υπηρεσιών καταχωρείται: το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση του πελάτη,το είδος της υπηρεσίας,το συµφωνηθέν ποσό,η χρονολογία έναρξης και λήξης της παρεχόµενης υπηρεσίας.

Μόλις αρχίσει η παροχή υπηρεσίας,πραγµατοποιείται η καταχώρηση στο βιβλίο πελατών. 10) Βιβλίο Εκπαιδεοµένων Οδηγών. Βιβλίο εκπαιδευοµένων οδηγών τηρεί ο εκπαιδευτής οδηγών αυτοκινήτων. Το περιεχόµενό του περιλαµβάνει το ονοµατεπώνυµο και τη διεύθυνση του εκπαιδευόµενου,το ποσό της αµοιβής που συµφωνείται,την χρονολογία και την ώρα έναρξης και λήξης κάθε µαθήµατος.την ίδια υποχρέωση έχει και για την παράσταση κατά την εξέταση των οδηγών. Η ενηµέρωση του βιβλίου αυτού γίνεται κατά την έναρξη και λήξης του µαθήµατος ή της εξέτασης. 11) Βιβλίο συνδροµητών. Τηρείται από τις παρόντες υπηρεσίες έναντι συνδροµής και το περιεχόµενό του περιλαµβάνει το ονοµατεπώντµο ή την επωνυµία του συνδροµητή,την διεύθυνση του συνδροµητή,την ηµεροµηνία έναρξης και λήξης συνδροµής και την αξία συνδροµής. Ενηµερώνεται µε την εγγραφή και όχι µετά από την έναρξη παροχής υπηρεσίας. 12) ιπλότυπο ελτίο Εισαγωγής στο Ψυγείο ή Τίτλο Αποθήκευσης. Τηρείται από τον εκµεταλλευτή ψυκτικών χώρων και χώρων αποθήκευσης αγαθών. Το διπλότυπο δελτίο εισαγωγής στο ψυγείο ή τίτλο αποθήκευσης περιλαµβάνει τα εξής στοιχεία: το ονοµατεπώνυµο,το επάγγελµα και τη διεύθυνση του αποθέτη,το είδος,την ποσότητα,τον τρόπο και τα σηµεία συσκευασίας.εκδίδται άµεσα. 13) Βιβλίο αποθήκευσης. Και αυτό το βιβλίο είναι υπόχρεος στην τήρηση του ο εκµεταλλευτής ψυκτικών χώρων και χώρων αποθήκευσης αγαθών. Σε κάθε µερίδα καταχωρεί τα δεδοµένα των δελτίων εισαγωγής και αποστολής,καθώς και τον αριθµό παραστατικού εσόδων. Ενηµερώνεται εντός της µεθεπόµενης της εισαγωγής και εξαγωγής των αγαθών. 14) Βιβλίο Στάθµευσης. Υπόχρεος της τήρησης του βιβλίου στάθµευσης είναι ο εκµεταλλευτής χώρου στάθµευσης αυτοκινήτων,µοτοσυλκητών και µοτοποδηλάτων(πάρκινγκ). Για κάθε όχηµα καταχωρεί: την χρονολογία,την ώρα εισόδου και εξόδου και τον αριθµό κυκλοφορίας.επί µηνιαίας ή διαρκούς µίσθωσης καταχωρείται ο αριθµός κυκλοφορίας,η χρονολογία έναρξης και λήξης της µίσθωσης και το ποσό που συµφωνείται. Η καταχώρηση γίνεται µε την είσοδο και έξοδο του οχήµατος. 15) Βιβλίο Εισερχοµένων. Ο επιτηδευµατίας που τηρεί Βιβλίο εισερχοµέων είναι εκείνος που διατηρεί επιχείρηση πώλησης µεταχειρισµένων αυτοκινήτων,µοτοσυκλετών και µοτοποδηλών,µεταχειρισµένων τροχόσπιτων,σκαφών αναψυχής,γεωργικών και λοιπών αυτοκινούµενων µηχανηµάτων,ο επιχειρηµατίας που διατηρεί συνεργείο και συντήρησης αυτοκινήτων,µοτοσυκλετών και µοτοποδηλάτων,γεωργικών και λοιπών ατοκινούµενων µηχανηµάτων και ο εκµεταλλευτής πλυντηρίου.

Καταχωρείται για κάθε άτοµο η χρονολογία εισόδου και εξόδου,το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία και η διεύθυνση του κατόχου,ο αριθµός κυκλοφορίας του αυτοκινήτου και εφόσον δεν υπάρχει αριθµός,το είδος του οχήµατος.ο εκµεταλλευτής πλυντηρίου δεν έχει υποχρέωση αναγραφής του ονοµατεπωνύµου και της διεύθυνσης του πελάτη. Ενηµερώνεται µε την είσοδο και έξοδο του αυτοκινήτου. 16) Βιβλίο Επίσκεψης Ασθενών. Τηρείται από γιατρούς και οδοντίατρους όλων των ειδικοτήτων καθώς και οι εταιρίες που παρέχουν ιατρικές και οδοντιατρικές υπηρεσίες. Καταχωρείται χωριστά για κάθε ασθενή το ονοµατεπώνυµο του ασθενή,τη χρονολογία επίσκεψης και τη διεύθυνσή του. Η ενηµέρωση πραγµατοποιείται µε την είσοδο του ασθενή στο χώρο εξέτασης. 17) Βιβλίο ιάθεσης Λαχείων. Υπόχρεος της τήρησης Βιβλίου διάθεσης λαχείων είναι ο πράκτορας κρατικών λαχείων.περιλαµβάνονται µόνο όσοι αγοράζουν τα λαχεία απευθείας από τη ιεύθυνση κρατικών λαχείων του υπουργείου Οικονοµικών. Πριν την έναρξη πώλησης των λαχείων κάθε κλήρωσης καταχωρούνται οι αριθµοί των λαχείων που προορίζονται να πωληθούν λιανικώς από τον πράκτορα. Το βιβλίο αυτό ενηµερώνεται µε την παραλαβή λαχείων κάθε κλήρωσης. 18) Βιβλίο Εισερχοµένων Σκαφών Θαλάσσης. Τηρείται από τον εκµεταλλευτή συνεργείου επισκευής και συντήρησης σκαφών θαλάσσης. Το περιεχόµενο του βιβλίου εισερχοµένων σκαφών θαλάσσης περιλαµβάνει την χρονολογία εισόδου και εξόδου κάθε σκάφους,το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία και τη διεύθυνση του κατόχου και τον αριθµό νηολόγησης του σκάφους και αν δεν υπάρχει αριθµός,το όνοµα του σκάφους. Ενηµερώνεται µε την είσοδο και έξοδο του σκάφους. 19) Βιβλίο Πελατών. Βιβλίο Πελατών τηρεί ο φυσιοθεραπευτής και τα παραϊατρικά επαγγέλµατα(διαιτολόγοι,ψυχίατροι κ.λπ.) Καταχωρείται το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση του πελάτη,το είδος της υπηρεσίας,η χρονολογία επίσκεψης και ο αριθµός της απόδειξης παροχής υπηρεσιών.σε διαρκή παροχή υπηρεσιών καταχωρείται το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση του πελάτη,το συµφωνούµενο ποσό και η χρονολογία έναρξης και διακοπής των εργασιών. Η ενηµέρωσή του πραγµατοποιείται µε την έναρξη της παροχής υπηρεσίας. 20) Βιβλίο Παραγγελιών. Ο κατασκευαστής προκατασκευασµένων οικιών ή άλλων προκατασκευασµένων κτισµάτων είναι εκείνος ο οποίος τηρεί βιβλίο παραγγελιών. Περιέχει το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία και τη διεύθυνση του πελάτη,το παραγγελόµενο είδος,την αξία που συµφωνείται και τον αριθµό τιµολογίου ή της απόδειξης παροχής υπηρεσίας. Η καταχώρησή του γίνεται µε τη λήψη της παραγγελίας.

21) Βιβλίο Στάθµευσης Σκαφών Θαλάσσης. Τηρείται από τον εκµεταλλευτή χώρου στάθµευσης ή φύλαξης σκαφών θαλάσσης. Η ενηµέρωσή του πραγµατοποιείται µε την είσοδο και έξοδο του σκάφους και περιλαµβάνει την ηµεροµηνία εισόδου και εξόδου κάθε σκάφους,το Α.Φ.Μ. του κατόχου και τον αριθµό νηολόγησης κάθε σκάφους,και όταν δεν υπάρχει αριθµός,το όνοµα του σκάφους.σε µηνιαία ή διαρκή µίσθωση καταχωρείται ο αριθµός νηολόγησης,η χρονολογία έναρξης και λήξης της µίσθωσης και το ποσό που συµφωνείται. 22) Βιβλίο Έργων. Υπόχρεος της τήρησης βιβλίου έργων είναι ο εκµεταλλευτής αυτοκινούµενων µηχ/των έργων. Ενηµερώνεται µε την έναρξη του έργου και επί ωριαίας αµοιβής µε την έναρξη και λήξη της εργασίας. Το περιεχόµενό του περιλαµβάνει το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία και την διεύθυνση του εργοδότη,τη διεύθυνση ή τη θέση του έργου,το είδος του έργου,το ποσό της αµοιβής που συµφωνείται και τη χρονολογία έναρξης και λήξης του έργου.επί ωριαίας αµοιβής αναγράφεται κάθε φορά και η ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας. 23) Βιβλίο Κίνησης Οχηµάτων. Τηρείται από επιχειρήσεις ενοικιάσεως αυτοκινήτων,µοτοσυκλετών και µοτοποδηλάτων. Καταχωρείται σε µερίδες ανά όχηµα κίνηση κάθε οχήµατος εκτός εγκατάστασης,ανεξάρτητα από το σκοπό: α)η ώρα(αναγράφεται µόνο επί ωριαίας µίσθωσης) και η ηµεροµηνία αναχώρησης,β)το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία και τη διεύθυνση του µισθωτή ή άλλου προσώπου,γ)το συµφωνηθέν µίσθωµα,δ)η ώρα και η ηµεροµηνία καθώς και ο τόπος επιστροφής. Η ενηµέρωσή του πραγµατοποιείται µε την αναχώρηση και επιστροφή του οχήµατος για οποιονδήποτε σκοπό. 24) Βιβλίο Εντολών. Βιβλίο εντολών τηρεί ο µεσίτης αστικών συµβάσεων αγοράς,πώλησης και ενοικίασης ακινήτων. Η ενηµέρωση γίνεται µε τη λήψη της εντολής και καταχωρείται το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία και η διεύθυνση του εντολέα,η χρονολογία εντολής,το είδος,η διεύθυνση και εφόσον δεν υπάρχει,τα τετραγωνικά µέτρα που αφορά η εντολή και η συµφωνούµενη αµοιβή. Με την ολοκλήρωση της εντολής καταχωρούνται η χρονολογία,το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία και η διεύθυνση του αντισυµβαλλόµενου. 24) Βιβλίο Προσωρινής Εναπόθεσης. Τηρείται από µεταφορικές και διαµεταφορικές επιχειρήσεις που εναποθέτουν αγαθά σε αποθήκες,ψυγεία κ.λπ. µεταφερόµενα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενηµερώνεται µε την άφιξη του µεταφορικού µέσου και όχι αργότερα από το πέρας της εκφόρτωσης, τα λοιπά δεδοµένα εντός πέντε ηµερών,όχι όµως αργότερα από την έναρξη της διακίνησης.

Περιέχει την ηµεροµηνία άφιξης ή εκφόρτωσης,τα στοιχεία του µεταφορικού µέσου,το ονοµατεπώνυµο ή την επωνυµία του παραλήπτη,το Α.Φ.Μ.,την αρµόδια ΟΥ,τα στοιχεία του αλλοδαπού αποστολέα,τον τρόπο και τα σηµεία συσκευασίας και το είδος και την ποσότητα αναλυτικά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α) ΕΛΤΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ (.Α.)

Το δελτίο αποστολής είναι το µόνο στοιχείο συνοδευτικό αγαθών,κατά την διακίνηση αυτών εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης. Συνοδευτικό µπορεί να είναι και κάθε στοιχείο που προέρχεται από συνένωση οποιουδήποτε παραστατικού αξίας(τιµολογίου,απόδειξης έκκαθάρισης) µε δελτίο αποστολής. Επίσης συνοδευτικό στοιχείο µεταφοράς αγαθών είναι και το συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής. Συνοδευτικό φορολογικό στοιχείο µεταφοράς αγαθών είναι κάθε στοιχείο που στον τίτλο του υπάρχει η φράση «ελτίο Αποστολής» και ασφαλώς σε κάθε περίπτωση,είναι θεωρηµένο από την αρµόδια ΟΥ. ελτίο Αποστολής εκδίδεται από τον επιτηδευµατία σε περίπτωση: Χονδρικής πώλησης αγαθών,ανεξάρτητα αν γίνει διακίνηση αγαθών. Παράδοσης αγαθών.η παράδοση είναι ευρύτερη έννοια της πώλησης και περιλαµβάνει π.χ. την περίπτωση παράδοσης επισκευασθέντος µηχανήµατος από τον επισκευαστή στον ιδιοκτήτη του µηχανήµατος. ιακίνησης προς οποιοδήποτε και για οποιοδήποτε σκοπό(π.χ. δειγµατισµό,επίδειξη,παρακαταθήκη,ενέχυρο κ.λπ.) ιακίνησης αγαθών από τις εγκαταστάσεις µη υπόχρεου σε έκδοση δελτίου αποστολής ή από τις εγκαταστάσεις αρνουµένου να εκδόσει δελτίο αποστολής(π.χ. παραλαβή επιστρεφοµένων αγαθών από νοσοκοµείο νοµικού προσώπου δηµοσίου δικαίου). ιακίνησης αγαθών µεταξύ επαγγελµατικών εγκαταστάσεων του επιτηδευµατία(µεταξύ κεντρικού,υποκαταστηµάτων,αποθηκών). Στο ελτίο Αποστολής αναγράφονται: Τα στοιχεία του αποστολέα και παραλήπτη όπως ορίζονται. Όταν τα αγαθά αποστέλονται σε ιδιώτη,αναγράφεται µόνο το ονοµατεπώνυµό του και η διεύθυνσή του. Στο συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής αναγράφεται η λέξη «ιάφοροι». Η ακριβής ώρα παράδοσης ή έναρξη της της αποστολής που σηµειώνεται τουλάχιστον στο πρώτο αντίτυπο,µε τετραψήψιο αριθµό. Επίσης αναγράφεται ο αριθµός κυκλοφορίας του πρώτου χρησιµοποιούµενου κατά τη µεταφορά των αγαθών φορτηγού αυτοκινήτου δηµόσιας ή ιδιωτικής χρήσης ή το όνοµα του πλωτού µέσου επί θαλάσσιων µεταφορών. Ο τόπος από τον οποίο τα αγαθά αποστέλλονται,καθώς και ο τόπος προορισµού,όταν δεν συµπίπτει µε τη διεύθυνση του καταστήµατος ή του υποκαταστήµατος του αποστολέα και του καταστήµατος του παραλήπτη. Η ηµεροµηνία έκδοσης του δελτίου αποστολής.με έγκριση του προϊσταµένου.ο.υ. επιτρέπεται τα δελτία αποστολής να εκδίδονται σε προγενέστερο χρόνο από την ηµεροµηνία της διακίνησης των αγαθών,όταν υπάρχουν σοβαρές δυσχέρειες.στην περίπτωση αυτή,στο δελτίο αποστολής αναγράφεται και η ηµεροµηνία που θα γίνει η µεταφορά. Ο σκοπός της διακίνησης. Το είδος,η µονάδα µέτρησης,η ποσότητα κάθε είδους,το άθροισµα των ποσοτήτων των ειδών,αριθµητικά και ολογράφως,ανεξάρτητα αν για τον προσδιορισµό της ποσότητας κάθε είδους χρησιµοποιήθηκε η ίδια ή διαφορετική µονάδα µέτρησης. εν υπάρχει υπορέωση αναγραφής του αθροίσµατος των ποσοτήτων αριθµητικώς και ολογράφως όταν το δελτίο αποστολής εκδίδεται µε τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Επί αποστολής αγαθών µεταξύ κεντρικού καταστήµατος και υποκαταστήµατος ή µεταξύ υποκαταστηµάτων,εφόσον στο υποκατάστηµα τηρείται βιβλίο αποθήκης κατά είδος,ποσότητα,και αξία ή εξάγεται αυτοτελές

λογιστικό αποτέλεσµα,αναγράφεται και η αξία των αγαθών που αποστέλλονται. Αν αυτό δεν είναι άµεσα εφικτό,η αξία γνωστοποιείται µε ιδιαίτερο έγγραφο. Ο αριθµός τιµολογίου αγοράς ή πώλησης ηρτηµέων καρπών. Β) ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ Το συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής εκδίδεται: α)σε περίπτωση µεταφοράς σε αγνώστους από πριν παραλήπτες που καθορίζουν την ποσότητα κατά την παράδοση και β)σε περίπτωση µεταφοράς αγαθών προς διάθεση σε γνωστούς εκ των προτέρων παραλήπτες,που καθορίζουν τις ποσότητες που παραλαµβάνουν κατά την παραλαβή τους. Εκδίδεται κατά την έναρξη της αποστολής και περιέχει όλα τα είδη και τις αντίστοιχες ποσότητες που µεταφέρονται.έπειτα,κατά την παράδοση,εκδίδεται κατά παραλήπτη νέο δελτίο αποστολής ή συνενοµένο δελτίο αποστολής. Ακόµα,εκδίδεται ένα συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής ανά µήνα,εφόσον προκύπτει κάθε µέρα το ποσοτικό υπόλοιπο των διακινούµενων αγαθών. Γ) ΕΛΤΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΙΑΚΙΝΗΣΗΣ Το δελτίο εσωτερικής διακίνησης εκδίδεται για διακινήσεις εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης. Υπόχρεοι της έκδοσής του είναι οι επιτηδευµατίες,οι επιχειρήσεων επεξεργασίας,που τηρούν βιβλίο αποθήκης. Εκδίδεται σε κάθε περίπτωση εξαγωγής από την αποθήκη πρώτων και βοηθητικών υλών και ειδών συσκευασίας προς την παραγωγή,ανεξάρτητα αν τα αγαθά είναι τρίτων ή ίδιων.επιτρέπεται η έκδοση ηµερησίου δελτίου για όλες τις εξαγωγές της ηµέρας,εφόσον η άµεση έκδοση είναι δύσκολη.επίσης,εκδίδεται σε κάθε περίπτωση επαναφοράς πρώτων και βοηθητικών υλών και ειδών συσκευασίας στην αποθήκη που δεν χρησιµοποιήθηκαν τελικά στην παραγωγή.εκδίδεται καθώς και για κάθε εισαγωγή εντός της ηµέρας παραχθέντων ετοίµων προϊόντων στην αποθήκη. Στο ελτίο Εσωτερικής ιακίνησης αναγράφονται: 1. Το είδος και η ποσότητα των αγαθών που διακινούνται. 2. Ο χώρος προέλευσης και ο χώρος προορισµού των αγαθών. ) ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ-ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ

Το τιµολόγιο µπορεί να χρησιµοποιηθεί για πωλήσεις αγαθών,για παροχή υπηρεσιών,για αγορές αγροτικών προϊόντων,κ.λπ. Έτσι,ο επιτηδευµατίας µπορεί να έχει ξεχωριστή σειρά τιµολογίων για τις πωλήσεις αγαθών και ξεχωριστό για τις παροχές υπηρεσιών. Τιµολόγιο εκδίδεται: Από τον επιτηδευµατία ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων που τηρεί ή την απαλλαγή του από την τήρηση βιβλίων: Προς άλλο επιτηδευµατία,προς το δηµόσιο,προς τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου καθώς και προς τους αγρότες. 1) Για την πώληση αγαθπών ιδίων ή τρίτων 2) Για την πώληση δικαιώµατος εισαγωγής 3) Για την παροχή υπηρεσιών Για την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών εκτός της χώρας(εξαγωγές). Για την είσπραξη επιδοτήσεων,οικονοµικών ενισχύσεων,αποζηµειώσεων,επιστροφή εµµέσων φόρων,δασµών,τελών,τόκων,εισφορών και άλλων ανόργανων εσόδων. Από το δηµόσιο,τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου: Προς επιτηδευµατία Προς άλλα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου και προς το δηµόσιο Προς τους αγρότες,για την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών Στο τιµολόγιο αναγράφονται η ηµεροµηνία έκδοσης του,τα πλήρη στοιχεία των συµβαλλοµένων,τα στοιχεία συναλλαγής καθώς και ο αύξων αριθµός ή οι αριθµοί των δελτίων αποστολής ή ποσοτικής παραλαβής που εκδόθηκαν για τη διακίνηση ή την παραλαβή των αγαθών που αφορά το τιµολόγιο. Ως πλήρη στοιχεία των συµβαλλοµένων εννοούνται το ονοµατεπώνυµο ή η επωνυµία,το επάγγελµα,η διεύθυνση,ο Α.Φ.Μ. και η αρµόδια.ο.υ. Για το ηµόσιο και τα εξοµοιούµενα µε αυτό πρόσωπα,καθώς και για τους διεθνείς οργανισµούς και τις ξένες αποστολές,αναγράφεται τουλάχιστον η επωνυµία,η διεύθυνση και ο Α.Φ.Μ. Ως πλήρη στοιχεία της συναλλαγής εννοούνται το είδος των αγαθών,η ποσότητα,η µονάδα µέτρησης,η τιµή µονάδας και η αξία ή το είδος των υπηρεσιών και η αµοιβή,η οποία,όπου συντρέχει περίπτωση,αναλύεται κατά συντελεστή Φ.Π.Α. ή απαλλαγή από το Φ.Π.Α. Οι παρεχόµενες εκπτώσεις αναγράφονται κατά τις ίδιες διακρίσεις. Στο καθαρό ποσό προστίθενται οι κατά το χρόνο της συναλλαγής συναλλακτικές και ειδικές φορολογικές επιβαρύνσεις και ο Φ.Π.Α. που αναλογεί. Ακόµη αναγράφεται το συνολικό ποσό της αξίας της συναλλαγής αριθµητικώς ή της αµοιβής αριθµητικώς καθώς και ολογράφως όταν εκδίδεται χειρόγραφο τιµολόγιο. Επί αγοράς ηρτηµένων καρπών ορισµένου κτήµατος,στο τιµολόγιο αναγράφεται ως ποσότητα αυτή που υπολογίζεται να αποληφθεί. Επί παροχή πολλαπλών συναφών υπηρεσιών,ως είδος µπορεί να αναγράφεται συνοπτική περιγραφή αυτών. Στο τιµολόγιο που εκδίδει ο αντιπρόσωπος οίκου εξωτερικού,εκτός από τα παραπάνω στοιχεία,αναγράφει και τα στοιχεία της τράπεζας που καταβάλλει την προµήθεια ή πιστώνει το λογαριασµό του,τα στοιχεία του οίκου του εξωτερικού και τον αριθµό του τιµολογίου ή της παραγγελίας,στα οποία αναφέρεται η προµήθεια. Επίσης, εκδίδει τιµολόγιο µε το ίδιο περιεχόµενο και στις περιπτώσεις που παίρνει προµήθεια και από τον παραγγελέα ή µόνο από αυτόν.

Για τις επιστροφές και τις εκπτώσεις ή άλλες διαφορές,εκτός του Φ.Π.Α.,οι οποίες αναφέρονται σε προηγούµενες συναλλαγές,εκδίδεται πιστωτικό τιµολόγιο από τον εκδότη του τιµολογίου ή άλλου στοιχείου που εκδόθηκε αντί τιµολογίου,στο οποίο αναγράφονται,τα στοιχεία των συµβαλλοµένων,το είδος,η ποσότητα,η µονάδα µέτρησης,η τιµή και η αξία κατά συντελεστή Φ.Π.Α. των επιστρεφοµένων αγαθών,το ποσό των εκπτώσεων και των τυχόν διαφορών,ο αύξων αριθµός ή αριθµοί των στοιχείων της συναλλαγής που αφορά η επιστροφή ή η παρεχόµενη έκπτωση,καθώς και ο Φ.Π.Α. Επί εκπτώσεων που υπολογίζονται µε βάση τις πωλήσεις δεν απαιτείται η αναγραφή των πιο πάνω αριθµών. Πιστωτικό τιµολόγιο για το Φ.Π.Α. εκδίδεται µόνο στις περιπτώσεις που προβλέπεται αυτό ρητά από σχετικές διατάξεις. Το τιµολόγιο εκδίδεται κατά την παράδοση ή την έναρξη της αποστολής των αγαθών στον παραλήπτη. Κατ`εξαίρεση,όταν για τη διακίνηση έχει εκδοθεί δελτίο αποστολής,το τιµολόγιο εκδίδεται το αργότερο σε ένα µήνα από την παράδοση ή την αποστολή των αγαθών στον αγοραστή και πάντως µέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο των συµβαλλοµένων. Στις προαναφερόµενες περιπτώσεις έκδοσης του τιµολογίου σε χρόνο µεταγενέστερο της παράδοσης ή της αποστολής των αγαθών,όταν αυτές αφορούν ενδοκοινοτικές αποστολές ή παραδόσεις αγαθών,το τιµολόγιο εκδίδεται το αργότερο µέχρι τη δεκατηπέµπτη του επόµενου µήνα της παράδοσης ή αποστολής αγαθών και πάντως µέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο των συµβαλλοµένων. Οι διατάξεις περί τιµολογίου δεν έχουν εφαρµογή και συνεπώς δεν εκδίδεται τιµολόγιο στις εξής περιπτώσεις: Στις πωλήσεις (εφόσον συντάσσονται συµβόλαια µεταβίβασης): 1) Ακινήτων 2) Βιοµηχανοστασίων 3) Αυτοκινήτων 4) Πλοίων 5) Αεροσκαφών 6) Μηχανηµάτων 7) Μετοχών,οµολογιών,οµολόγων,εντόκων γραµµατίων,παραγώγων και λοιπών συναφών Στις πωλήσεις (εφόσον εκδίδονται άλλα χρεωστικά έγγραφα που περιλαµβάνουν τα στοιχεία του τιµολογίου,εκτός ΟΥ) 1) Ύδατος µη ιαµατικού 2) Αεριόφωτος 3) Ηλεκτρικού ρεύµατος 4) Θερµικής ενέργειας 5) Φυσικού αερίου 6) Παροχή χρήσης δικτύου αποχετεύσης από δήµους ή δηµοτικές επιχειρήσεις Στις παροχές υπηρεσιών (εφόσον εκδίδονται άλλα έγγραφα όπως την παραπάνω περίπτωση) 1) Τηλεπικοινωνιακών 2) Ταχυδροµικών 3) Τραπεζικών 4) Χρηµατηστηριακών 5) Χρηµατοδοτικών 6) Εξόφλησης λογαριασµών καταναλωτών από ΕΛ.ΤΑ. και τράπεζες 7) Είσπραξη ανταποδοτικών τελών ή συναφών δικαιωµάτων από ηµόσιο,ν.π...,ο.τ.α. κ.ο.κ.

Στις πωλήσεις µη εµπορευσίµων για τον αγοραστή αγαθών,επιτηδευµατία και πρόσωπα δηµοσίου,ν.π... ή αγρότη,εφόσον η αξία κάθε συναλλαγής δεν ξεπερνά τα 50 ευρώ και εκδίδεται για αυτήν απόδειξη λιανικής πώλησης. Η εκκαθάριση είναι το φορολογικό στοιχείο µε το οποίο τακτοποιούνται οι υποχρεώσεις και αποφάσεις µεταξύ αντιπροσώπου-εντολέα (πώληση για λογαριασµό τρίτου),µεταξύ επεξεργαστή-εντολέα (επεξεργασία για λογαριασµό τρίτου). Η εκκκαθάριση στην ουσία είναι ένα τιµολόγιο στο οποίο,εκτός της αµοιβής του αντιπροσώπου ή του επεξεργαστή,αναγράφονται και άλλα δεδοµένα. Συνεπώς,όπου εκδίδεται εκκαθάριση,δεν απαιτείται η έκδοση ιδιαιτέρου τιµολογίου. Η εκκαθάριση δεν απαιτείται να είναι θεωρηµένη από την αρµόδια.ο.υ. Ε) ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΛΙΑΝΙΚΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ-ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Απόδειξη λιανικής πώλησης εκδίδεται από τον επιτηδευµατία που τηρεί βιβλία Β και Γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ.,για την πώληση αγαθών προς το κοινό,για την πώληση αγαθών προς τα µέλη προµηθευτικού συνεταιρισµού µε διατακτικές,για την αλλαγή αγαθών,για την εκτέλεση ιδιωτικού τεχνικού έργου ή άλλων εγκαταστάσεων µε υλικά του εργολάβου-εκδότη του στοιχείου. Απόδειξη παροχής υπηρεσιών (Α.Π.Υ.) εκδίδεται από τον επιτηδευµατία που τηρεί βιβλία Β και Γ κατηγορίας βιβλία του Κ.Β.Σ.,για την παροχή υπηρεσιών προς το κοινό και την εκτέλεση ιδιωτικού τεχνικού έργου ή άλλων εγκαταστάσεων µε υλικά του πελάτη. Απόδειξη επιστροφής εκδίδεται από τον επιτηδευµατία που τηρεί βιβλία Β ή Γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ. και εκδίδεται σε κάθε περίπτωση επιστροφής αγαθών από τον πελάτη και αντίστοιχης επιστροφής χρηµάτων. Ακόµα,εκδίδεται και ως πιστωτική απόδειξη για έκπτωση εκ των υστέρων επί πωλήσεως αγαθών που χορηγείται έκπτωση λόγω έγκαιρης εξόφλησης του τιµήµατος σε περίπτωση που έχει προηγηθεί διακανονισµός από πληρωµές σε δόσεις και αφορά µόνο διαρκή καταναλωτικά αγαθά και σε περίπτωση που χορηγείται έκπτωση µετά την πώληση,όταν διαπιστωθεί ελαττωµατικότητα των αγαθών. Στην απόδειξη λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών αναγράφεται κατά συντελεστή Φ.Π.Α. και η αξία της πώλησης ή το ποσό της αµοιβής καθώς και το είδος των περιεχοµένων υπηρεσιών επί των αποδείξεων παροχής υπηρεσιών που εκδίδουν όσοι τηρούν πρόσθετα βιβλία. Για την παροχή υπηρεσιών χωρίς αµοιβή,στην απόδειξη αναγράφεται η ένδειξη «δωρεάν». Ο εκµεταλλευτής γεωργικών µηχανηµάτων ή ελαιουργείου ή αλευρόµυλου ή εργοστασίου αποφλείωσης ρυζιού,εκδίδει σε κάθε περίπτωση απόδειξη παροχής υπηρεσιών στην οποία αναγράφει και το ονοµατεπώνυµο και τη διεύθυνση του πελάτη,όταν όµως,η αµοιβή του καταβάλλεται σε είδος,στην απόδειξη αυτή αναγράφει το είδος,την ποσότητα και την αξία του στην τρέχουσα τιµή. Όταν ο επιτηδευµατίας είναι υπόχρεος στην τήρηση βιβλίου αποθήκης,κατά την εισαγωγή και εξαγωγή αναγράφει στην απόδειξη λιανικής πώλησης ή στην απόδειξη επιστροφής κατά περίπτωση,και το είδος και την ποσότητα του αγαθού που πωλήθηκε ή επιστράφηκε ή αλλάχθηκε.

Ο επιτηδευµατίας που τηρεί βιβλία Γ κατηγορίας και πωλεί αγαθά ή παρέχει υπηρεσίες µε πίστωση,αναγράφει στην απόδειξη και το ονοµατεπώνυµο,τη διεύθυνση του πελάτη και την ένδειξη «ΕΠΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙ». Το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση του πελάτη αναγράφονται και στην περίπτωση επιστροφής ή αλλαγής αγαθών,εφόσον επιστρέφεται σε αυτόν ποσό άνω των δεκαπέντε ευρώ. Η απόδειξη εκδίδεται κατά την παράδοση ή την έναρξη της αποστολής του αγαθού. Κατ εξαίρεση όταν για τη διακίνηση έχει εκδοθεί δελτίο αποστολής,η απόδειξη µπορεί να εκδίδεται το αργότερο µέχρι τη δέκατη µέρα του επόµενου µήνα µε ηµεροµηνία έκδοσης την τελευταία ηµέρα του µήνα αποστολής και όχι πάντως πέρα της διαχειριστικής περιόδου. Όταν η αποστολή αγαθών γίνεται σε τρίτο,µε εντολή του αγοραστή,σε χρόνο µεταγενέστερο από την έκδοση της απόδειξης λιανικής πώλησης,στο δελτίο αποστολής αναγράφεται ο αριθµός της απόδειξης αυτής. Σε περίπτωση παροχής υπηρεσίας,η απόδειξη εκδίδεται στο χρόνο που ορίζεται,µε εξαίρεση την απόδειξη παροχής υπηρεσιών των ασκούντων ελεύθερου επαγγέλµατος,η οποία εκδίδεται µε κάθε επαγγελµατική τους είσπραξη,καθώς και τα εισιτήρια θεαµάτων ή µεταφοράς προσώπων,τα οποία εκδίδονται το αργότερο κατά το χρόνο της έναρξης του θεάµατος ή της µεταφοράς. Επί εκτελέσεως οποιουδήποτε τεχνικού έργου ή εγκατάστασης που ανήκει σε ιδιώτη,η απόδειξη εκδίδεται κατά την παράδοση του έργου ή της εγκατάστασης και πάντως πριν από το τέλος της διαχειριστικής περιόδου για το έργο που έχει εκτελεστεί, Στην απόδειξη αυτή αναγράφεται το ονοµατεπώνυµο,η διεύθυνση του πελάτη και το είδος του έργου ή της εγκατάστασης. Όταν χρησιµοποιείται φορολογική ταµειακή µηχανή για την έκδοση των αποδείξεων λιανικής πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών µετρητοίς,καθώς και επί πιστώσει από τους επιτηδευµατίες που τηρούν βιβλία δεύτερης κατηγορίας,η ταινία αυτής θεωρείται στέλεχος των αποδείξεων αυτών αν αποτυπώνονται σε αυτήν όλες οι ενδείξεις που ορίζονται από τον κώδικα αυτό για τις αποδείξεις αυτές,εκτός από την αναγραφή και ολογράφως του ποσού της αµοιβής. Ζ) ΑΠΟ ΕΙΞΕΙΣ ΑΥΤΟΠΑΡΑ ΟΣΗΣ Για τις αυτοπαραδόσεις αγαθών ή ιδιοχρησιµοποιήσεις υπηρεσιών εκδίδονται αθεώρητες αποδείξεις αυτοπαράδοσης. Πράξεις για τις οποίες εκδίδεται απόδειξη αυτοπαράδοσης: ιάθεση αγαθών επιχείρησης για τις ανάγκες της,όταν γι αυτά δεν παρέχεται δικαίωµα έκπτωσης του φόρου. ιάθεση αγαθών από υπαγόµενη στο φόρο δραστηριότητα σε άλλη µη υπαγόµενη. Ανάληψη ή χρησιµοποίηση αγαθών από υποκείµενο για την ικανοποίηση ιδιωτικών αναγκών ή του προσωπικού της επιχείρησης. ωρεάν διάθεση αγαθών για σκοπούς ξένους προς την επιχείρηση. Γενικά δωρεάν διάθεση και δείγµατα. Ανάληψη µερίδας από εταίρο ή µέτοχο σε περίπτωση λύσης εταιρίας ή αποχώρησης εταίρου. Ανάληψη αγαθών ατοµικής επιχείρησης από τον υποκείµενο κατά την παύση εργασιών. Ιδιοκατοίκηση,ιδιόχρηση ή µίσθωση ακινήτων.