Μελέτη νοητικών επιτηδειοτήτων σε βιομηχανία χάρτου Ν. Μαρμαράς Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών -Μονάδα Εργονομίας
Σκοπός της μελέτης Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε ελληνική βιομηχανία παραγωγής χαρτιού. Αφορμή για τη μελέτη ήταν οι σημαντικές διαφορές στην απόδοση των εργαζομένων στη χαρτοποιητική μηχανή, η οποία αποτελεί και την «καρδιά» μιας χαρτοβιομηχανίας, αφού σ αυτήν παράγεται το χαρτί. Σκοπός ήταν ο εντοπισμός στοιχείων των νοητικών επιτηδειοτήτων των πλέον αποδοτικών εργαζομένων. Με βάση τα στοιχεία αυτά θα αναπτύσσονταν παρεμβάσεις για τη βελτίωση της απόδοσής τους. Ταυτόχρονα, κάποια από τα ευρήματα της μελέτης χρησίμευσαν και για τη σύνταξη εργονομικών προδιαγραφών για τον διαμεσολαβητή συστήματος αυτομάτου ελέγχου που επρόκειτο να εγκατασταθεί την περίοδο εκείνη. 2/10
Χαρτοποιητική μηχανή Σκάφη γραµµαρίων: δοχείο απορροής του χαρτοπολτού υπό πίεση Κρησάρα: γίνεται στράγγισµα των υγρών του χαρτοπολτού και «πλέξιµο» των ινών Ξηραντήρια: γίνεται ξήρανση του χαρτιού Ρολό έτοιµου χαρτιού Πρέσες: γίνεται συµπίεση και τελικό στράγγισµα του χαρτιού Καλάνδρα: γίνεται «στρώσιµο /σιδέρωµα» του χαρτιού 3/10
Ομάδα οδήγησης της χαρτοποιητικής μηχανής Αποτελείται από: τον εργοδηγό (είναι ο εμπειρότερος και έχει τη γενική εποπτεία της Χ/Π μηχανής, της ποιότητας του παραγόμενου χαρτιού, και συντονίζει την ομάδα) τον μηχανοδηγό (είναι υπεύθυνος για την καλή λειτουργία της Χ/Π μηχανής) τον πρεσαδόρος (είναι υπεύθυνος για την ρύθμιση και παρακολούθηση των πρεσών και των ξηραντηρίων) τον Α και τον Β Βοηθό (υποστηρίζουν τους παραπάνω και εκτελούν γενικά καθήκοντα όπως καθαρισμούς) Το Τμήμα της Χ/Π μηχανής λειτουργεί σε 24ωρη βάση, 6 ημέρες την εβδομάδα. Υπάρχουν 3 ομάδες οδήγησης της Χ/Π μηχανής που εναλλάσσονται σε 8ωρη βάση, ώστε να εξασφαλίζεται η 24ωρη λειτουργία. 4/10
Κυριότερες εργασίες της ομάδας οδήγησης και απαιτούμενες γνώσεις Ρυθμίσεις κατά τις αλλαγές του τύπου του παραγόμενου χαρτιού γνώση των παραμέτρων που διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα του τελικού προϊόντος, γνώση των τιμών που πρέπει να έχουν οι παράμετροι αυτές για ένα συγκεκριμένο χαρτί, γνώση των αναγκαίων ρυθμίσεων της μηχανής ώστε να επιτευχθεί η διαμόρφωση των επιδιωκόμενων τιμών των παραμέτρων. Παρακολούθηση της Χ/Π μηχανής και έλεγχος των χαρακτηριστικών του παραγόμενου χαρτιού γνώση της μορφής που παίρνουν τα σήματα που εκπέμπει η μηχανή, όταν αυτή αρχίζει να αποκλίνει από την κανονική της λειτουργία, γνώση της μορφής που παίρνουν τα σήματα που εκπέμπει το χαρτί, όταν αυτό αρχίζει να αποκλίνει από τις επιδιωκόμενες προδιαγραφές. Διορθωτικές ρυθμίσεις της μηχανής γνώσεις για τη διάγνωση και αποκατάσταση απορυθμίσεων. Συμμετοχή στη διάγνωση και αποκατάσταση των βλαβών γνώσεις για τα μέρη της μηχανής και την κανονική λειτουργία τους. Μέρος εργασιών συντήρησης της μηχανής γνώσεις για τους τρόπους συντήρησης και την κατάλληλη χρονική στιγμή που αυτές πρέπει να γίνουν. Βοηθητικές εργασίες (π.χ. καθαρισμός του χώρου, παρασκευή χημικών ουσιών ) 5/10
Μέθοδος ανάλυσης εργασίας & εντοπισμού στοιχείων των νοητικών επιτηδειοτήτων Ανάλυση του τεχνολογικού -οργανωτικού συστήματος (τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν εν συντομία στις προηγούμενες διαφάνειες) Ανάλυση δραστηριοτήτων Παρατήρηση και καταγραφή ενεργειών κατανόησή τους (Τι γίνεται; - Γιατί; -Πότε;) Καθοδηγούμενες συνεντεύξεις σε σημεία παρέμβασης στη χαρτοποιητική μηχανή με τους τρεις εργοδηγούς (ξεχωριστά με τον καθένα κατά την περιήγηση της Χ/Π μηχανής) ερωτήσεις: -Τι ρυθμίζετε; -Γιατί; -Πότε; -Πώς; -Τί ελέγχετε; -Γιατί; -Πότε; -Πώς; -Σε τι συνίσταται η επέμβαση; -Γιατί; -Πότε; -Πώς; Οι συνεντεύξεις μαγνητοφωνήθηκαν και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ανάλυση του περιεχομένου των συνεντεύξεων. 6/10
Ανάλυση του περιεχομένου των συνεντεύξεων Τα κείμενα των καθοδηγούμενων συνεντεύξεων του κάθε εργοδηγού αναλύθηκαν ως προς το μέρος της Χ/Π μηχανής στο οποίο αναφερόντουσαν, καθώς και το περιεχόμενο των λεγομένων. Το περιεχόμενο των λεγομένων κατατάχθηκε στις εξής κατηγορίες: 1. Απλή αναφορά στο όνομα του μέρους της Χ/Π μηχανής (π.χ. διακόπτης fun-pump) 2. Γνώσεις λειτουργίας αναφορά στη λειτουργία ενός στοιχείου της τηςχ/π μηχανής (π.χ. οι αντλίες απόνερων επανακυκλοφορούν τα απόνερα από τα διάφορα υγρά σημεία του υγρού συστήματος) 3. Γνώσεις χειρισμού και δράσης αναφορά στο πώς πρέπει να είναι ρυθμισμένα τα διάφορα στοιχεία της ΧΜ και ποια πρέπει να είναι η τιμή διαφόρων παραμέτρων (π.χ. η διαφορά μεταξύ τις ταχύτητας εκροής της πάστας από τη σκάφη γραμμαρίων και της ταχύτητας της κρησάρας πρέπει να είναι ±5m) 4. Γνώσεις αποτελέσματος χειρισμών (π.χ. ρυθμίζοντας την παλινδρόμηση της κρησάρας εξασφαλίζουμε τον προσανατολισμό των ινών της πάστας) 5. Γνώσεις για τη σύσταση του προϊόντος (π.χ. το ποσοστό καολίνης επιδρά στους βαθμούς αλέσεως) 6. Ανεπίσημα σήματα (π.χ. η υγρή γραμμή πάνω στην κρησάρα πρέπει να είναι ευθεία, γιατί..) Σημείωση:όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, τα λεγόμενα των κατηγοριών 2 ως 6 αποτελούν στοιχεία των νοητικών επιτηδειοτήτων των εργοδηγών. 7/10
Παράδειγμα περιεχομένου συνεντεύξεων 8/10
Πλήθος απαντήσεων κάθε κατηγορίας που έδωσαν οι τρεις εργοδηγοί για τα μέροι της Χ/Π μηχανής Παρατηρούμε ότι λαμβάνοντας υπόψη το πλήθος των απαντήσεων των κατηγοριών 2 ως 6, οι εργοδηγοί κατατάσσονται ως εξής: Α Β Γ. Σύμφωνα με τους προϊσταμένους του Τμήματος, η κατάταξη των εργοδηγών ως προς την απόδοση της ομάδας τους είναι επίσης Α Β Γ. Επομένως επιβεβαιώνεται το ότι η απόδοση σε εργασίες κυρίως νοητικές, είναι συνάρτηση των νοητικών επιτηδειοτήτων των εργαζομένων. 9/10
Ο εντοπισμός στοιχείων των νοητικών επιτηδειοτήτων επέτρεψε: Την ανάπτυξη ειδικού προγράμματος εκπαίδευσης με σκοπούς τη διάχυση των στοιχείων των νοητικών επιτηδειοτήτων μεταξύ όλων των εργαζομένων τη διόρθωση των εσφαλμένων «επινοημένων γνώσεων» και την συμπλήρωση των κενών τους Την υποβοήθηση της αντίληψης των άτυπων σημάτων ή την αντικατάστασή τους με κατάλληλα επίσημα Τη σύνταξη εργονομικών προδιαγραφών για τον διαμεσολαβητή του συστήματος αυτομάτου ελέγχου της Χ/Π μηχανής (π.χ. κατάλληλα σημεία τοποθέτησης των σχετικών οθονών, μορφή παρουσίασης των πληροφοριών ) Μετά την εφαρμογή των προταθέντων παρεμβάσεων, επιτεύχθηκε βελτίωση της απόδοσης των εργαζομένων, αλλά και του κλίματος εργασίας 10/10