Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Ιανουαρίου 2018 (OR. en) 5388/18 EDUC 10 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: αριθ. προηγ. εγγρ.: 5072/18 EDUC 1 Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος Erasmus+ και μελλοντικοί προσανατολισμοί για την περίοδο μετά το 2020 - Συζήτηση προσανατολισμού (Δημόσια συζήτηση σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου) [πρόταση της Προεδρίας] Κατόπιν διαβούλευσης με την Επιτροπή Παιδείας, η Προεδρία κατάρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού, το οποίο υποβάλλεται ως βάση για τη συζήτηση προσανατολισμού που θα πραγματοποιηθεί κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 15 Φεβρουαρίου 2018. 5388/18 ΧΓ/γπ/ΔΛ 1 DG E - 1C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος Erasmus+ και μελλοντικοί προσανατολισμοί για την περίοδο μετά το 2020 Έγγραφο προβληματισμού της Προεδρίας Κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 14 Δεκεμβρίου 2017, οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών κάλεσαν τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο και την Επιτροπή «να ενισχύσουν την κινητικότητα και τις ανταλλαγές, μεταξύ άλλων μέσω ενός ουσιαστικά ενισχυμένου, χωρίς αποκλεισμούς και διευρυμένου προγράμματος Erasmus +». Πορεία των εργασιών και ενδιάμεση αξιολόγηση Αυτή τη στιγμή, το Erasmus + είναι ένα από τα πλέον φημισμένα, αναγνωρισμένα και επιτυχημένα προγράμματα της ΕΕ. Τα τελευταία 30 χρόνια, είχε θετικό αντίκτυπο σε πάνω από 9 εκατομμύρια Ευρωπαίους, αναπτύσσοντας τις επαγγελματικές τους και ατομικές τους ικανότητες και ενισχύοντας την ταυτότητα και τις αξίες της Ευρώπης. Το πρόγραμμα έχει συμβολική σημασία για την Ευρώπη και για τις κοινές μας αξίες. Με πάνω από 2.000 διακρατικές στρατηγικές συμπράξεις ετησίως, το πρόγραμμα Erasmus + προχωρά πέρα από τη μαθησιακή κινητικότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι συμπράξεις αυτές αφορούν τα εξής: εκπαίδευση, κατάρτιση και οργανώσεις νεολαίας, ΜΚΟ, επιχειρήσεις και εμπορικά επιμελητήρια, έργα πολιτικής καινοτομίας και πειραματισμού, συγκέντρωση πληροφοριών, μάθηση από ομότιμους, συγκριτική αξιολόγηση και σχέδια ανάπτυξης ικανοτήτων στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου. Επίσης, το Erasmus + στηρίζει την ανάπτυξη ικανοτήτων στις χώρες εταίρους και συμβάλλει σημαντικά στις εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ. Σύμφωνα με τον κανονισμό Erasmus +, η Επιτροπή αναμένεται να εκδώσει σύντομα ανακοίνωση ως ανταπόκριση στην έκθεση ενδιάμεσης αξιολόγησης σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus + και τους προκατόχους του. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, από την έκθεση ενδιάμεσης αξιολόγησης θα προκύψει ότι το πρόγραμμα προχωρά με ικανοποιητικό ρυθμό ώστε να επιτύχει το στόχο του να στηρίξει 4 εκατομμύρια άτομα κατά την περίοδο 2014-2020 στην Ευρώπη και πέραν αυτής. 5388/18 ΧΓ/γπ/ΔΛ 2
Σε σχέση με τα προηγούμενα προγράμματα, το Erasmus + φαίνεται επίσης να είναι περισσότερο συνεπές -λόγω της ευρείας του εμβέλειας για δια βίου μάθηση, η οποία καλύπτει όλους τους τομείς εκπαίδευσης και κατάρτισης, συνδυάζοντας τυπική, άτυπη και μη τυπική μάθηση και λόγω της συμπληρωματικότητάς του με τις δράσεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»- και πιο αποτελεσματικό, ενώ έως το 2020 αναμένεται περαιτέρω απλούστευση και βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Η αξιολόγηση επιβεβαιώνει ότι ο προϋπολογισμός του Erasmus + σταθερά απορροφάται πλήρως και ότι οι διαθέσιμοι πόροι δεν επαρκούν για να καλύψουν τη σημαντική ζήτηση. Μελλοντικοί προσανατολισμοί για την περίοδο μετά το 2020 Κατά τις διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης, κράτη μέλη, εκπαιδευτικά ιδρύματα και μετέχοντες υπογράμμισαν ότι το μελλοντικό πρόγραμμα Erasmus + πρέπει να παρέχει συνέχεια στη βασική αρχιτεκτονική και τις δομές του. Οι εμπλεκόμενοι υπογράμμισαν επίσης ότι το μελλοντικό πρόγραμμα θα πρέπει να παραμείνει ολοκληρωμένο και να διέπεται από την έννοια της δια βίου μάθησης, στο πλαίσιο τόσο της τυπικής όσο και της μη τυπικής μάθησης, όπως οι κοινωνικομορφωτικές δραστηριότητες για τους νέους και ο αθλητισμός. Ατενίζοντας το μέλλον, η ενδιάμεση αξιολόγηση εντόπισε τις ακόλουθες δυνατότητες βελτίωσης που θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη όταν διαμορφώνεται το πρόγραμμα Erasmus + για μετά το 2020: Ενίσχυση της επίδρασης Τα στοιχεία δείχνουν ότι η χρήση των αποτελεσμάτων έργων του Erasmus + θα μπορούσε να τονωθεί, μεταξύ άλλων με ενισχυμένη διατομεακή συνεργασία. Μολονότι διαπιστώθηκαν πολύ λίγες επικαλύψεις με άλλα συμπληρωματικά προγράμματα της ΕΕ, θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για να αυξηθούν κλιμακωτά τα αποτελέσματα έργων του Erasmus +, που έχουν το δυναμικό να πυροδοτήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, για παράδειγμα με την υποστήριξη των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων και άλλων ενωσιακών ή εθνικών κονδυλίων. Το Erasmus + έχει θετική επίδραση στην απόκτηση δεξιοτήτων και ικανοτήτων, αυξάνοντας την απασχολησιμότητα και τη συντομεύοντας τη μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση. Το δυναμικό του προγράμματος να προωθήσει την έξυπνη ανάπτυξη και να συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα των οικονομιών μας μπορεί να διερευνηθεί περαιτέρω. 5388/18 ΧΓ/γπ/ΔΛ 3
Συμμετοχικότητα και ανοικτός χαρακτήρας Θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα στο μέλλον για να κάνουμε το πρόγραμμα Erasmus + μετά το 2020 ακόμη πιο συμπεριληπτικό, προσιτό και ανοικτό. Η πρόσβαση στο πρόγραμμα θα μπορούσε να διευρυνθεί και να γίνει πιο δημοκρατική, συμπεριλαμβάνοντας νέες περιοχές, αγροτικές ή μειονεκτούσες περιοχές και εκπαιδευόμενους σε μειονεκτική θέση. Θα μπορούσε επίσης να ενισχυθεί η συμμετοχή στο πρόγραμμα οργανώσεων με μικρότερη ικανότητα και μικρή ή καμία εμπειρία στη διαδικασία υποβολής αιτήσεων. Γενικότερα, λαμβανομένων υπόψη των πρόσφατων προκλήσεων που θέτουν σε δοκιμασία την ανθεκτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ανάγκη να ενισχυθεί η κατανόηση των νέων γενεών για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και να αυξηθεί η ενημέρωση από μικρή ηλικία για τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες, μεταξύ άλλων μέσω ανταλλαγών με άλλες χώρες, εντός και εκτός της ΕΕ. Το πρόγραμμα μπορεί να συμβάλει ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη και να δυναμώσει η εμπιστοσύνη στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Καινοτομία και διεθνοποίηση Περισσότερες προσπάθειες μπορούν να καταβληθούν για να ενισχυθεί ο ρόλος του Erasmus + ως μέσου τόνωσης της καινοτομίας στους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της νεολαίας. Αν και σε τοπικό επίπεδο το πρόγραμμα έχει παραγάγει καινοτομία, η καινοτομία αυτή δεν έχει πάντα συστημικό αντίκτυπο. Ο σχεδιασμός και η διάδοση δράσεων που προάγουν την καινοτομία θα μπορούσαν να βελτιωθούν. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το αποτέλεσμα του προγράμματος, είναι σημαντικό να περιλαμβάνει το σύνολο των βαθμίδων εκπαίδευσης, καθώς και τη δια βίου μάθηση -περιλαμβανομένων της αναβάθμισης και ανανέωσης δεξιοτήτων και της επιστροφής στην εκπαίδευση μετά την ενηλικίωση. Όσον αφορά τη διεθνή διάσταση, η γενική διαπίστωση είναι ότι τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από προηγούμενα προγράμματα συνέβαλαν σε πολιτικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις και σε διεθνοποίηση στις χώρες εταίρους, μέσω βελτίωσης της διασφάλισης της ποιότητας, τυποποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ταχείας εξάπλωσης των αρχών της Μπολόνια που στηρίζει η ΕΕ. Το πρόγραμμα θα μπορούσε να είναι πιο ανοιχτό στον υπόλοιπο κόσμο, αυξάνοντας τη συμμετοχή χωρών εταίρων, περιλαμβανομένων ιδίως των γειτονικών χωρών σε έργα στον τομέα της ΕΕΚ. 5388/18 ΧΓ/γπ/ΔΛ 4
Ψηφιοποίηση και εκσυγχρονισμός Το Erasmus + θα μπορούσε να παίξει καίριο ρόλο στο φιλόδοξο σχέδιο για ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων και ψηφιακή εκπαίδευση στην Ευρώπη με χρήση νέων τεχνολογιών για να τονωθεί η εικονική κινητικότητα και να διασφαλισθεί ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να αποκομίσουν όλα τα οφέλη της ψηφιακής ιδιότητας του πολίτη, και να στηριχθεί η ψηφιοποίηση των οικονομιών και των βιομηχανιών μας. Το πρόγραμμα πρέπει να αντικατοπτρίζει επαρκώς την ψηφιακή πραγματικότητα στην οποία ζούμε και να προσφέρει μια έξυπνη, απλή και καινοτόμο διαδικασία υποβολής αιτήσεων, προκειμένου να αυξηθούν η μαθησιακή κινητικότητα και η κινητικότητα των διδασκόντων προς όφελος όλων των Ευρωπαίων πολιτών. Ερωτήματα: 1. Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για να ενθαρρυνθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή -μετά το 2020, αλλά και κατά το εναπομένον διάστημα του τρέχοντος προγράμματος- ιδίως από απομακρυσμένες περιοχές και όσες υστερούν από κοινωνικο-οικονομική άποψη, καθώς και από μετέχοντες από κάθε κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και μικρότερες οργανώσεις; 2. Πώς θα μπορούσε το πρόγραμμα να συμβάλει πιο αποτελεσματικά ώστε να ενισχυθεί η ικανότητα καινοτομίας της Ευρώπης και να προσελκυσθούν και να επανενταχθούν τα λαμπρότερα μυαλά μας στο μέλλον; 3. Πώς θα μπορούσαν να ενισχυθούν και να γίνουν πιο συστημικές και επιχειρησιακές οι συνέργειες μεταξύ του Erasmus + και άλλων μέσων για να αντιμετωπισθούν καλύτερα οι ανισότητες, μεταξύ άλλων όσον αφορά το ψηφιακό χάσμα, τη γεωγραφική απομόνωση και τα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης; 5388/18 ΧΓ/γπ/ΔΛ 5