Δρ Κατερίνα Κεδράκα Εκπαιδευτικός-Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης/ Γραφείο Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας Κόμβος Αλεξανδρούπολης Μελέτη αποτύπωσης της επισκεψιμότητας των φοιτητών του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στο Γραφείο Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας ΔΠΘ της Αλεξανδρούπολης από το 2004 μέχρι το 2009. Δημοσιευμένο στο Επιστημονικό Περιοδικό ΚΙΝΗΤΡΟ, τεύχος 10, σελ 115-133, 2009 (ISSN 1 108-4766). Περίληψη Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης στοχεύουν, μεταξύ άλλων, στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση, μέσω καλών πρακτικών, θεσμών και δομών παροχής υπηρεσιών Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού. Όσον αφορά στην Ανώτατη Εκπαίδευση τονίζεται η ανάγκη για σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, με στόχο την ομαλότερη ένταξη των τελειοφοίτων και αποφοίτων στο εργασιακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο της προβληματικής αυτής στην παρούσα μελέτη αποτυπώνεται η επισκεψιμότητα των φοιτητών του νεοσύστατου Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στο Γραφείο Διασύνδεσης του ΔΠΘ που λειτουργεί στην πόλη της Αλεξανδρούπολης. Τα δεδομένα συλλέχτηκαν από στοιχεία του Αρχείου Επισκέψεων το οποίο τηρεί το Γραφείο Διασύνδεσης και είναι ανώνυμα. Τα αποτελέσματα της καταγραφής καταδεικνύουν ότι οι φοιτητές του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής επισκέπτονται συχνά το Γραφείο Διασύνδεσης, κυρίως προς το τέλος των σπουδών τους αναζητώντας πληροφόρηση γύρω από θέματα μεταπτυχιακών σπουδών και υποτροφιών αλλά και στήριξη σε πρακτικά ζητήματα διαχείρισης σταδιοδρομίας, όπως η σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, η αναζήτηση μιας πρώτης εργασίας κτλ. Οι φοιτήτριες του Τμήματος, αριθμητικά περισσότερες, επισκέπτονται συχνότερα το Γραφείο, όλοι οι φοιτητές όμως, μάλλον προτιμούν την προσωπική επαφή κι όχι την τηλεφωνική ή την ηλεκτρονική επικοινωνία. Τέλος, με την πάροδο των ετών, καθώς το Γραφείο και οι υπηρεσίες που προσφέρει γίνονται γνωστές στους φοιτητές του Τμήματος, καταγράφεται μια τάση αύξησης της επισκεψιμότητας, γεγονός που εκτιμάται ότι σχετίζεται και με τη γενικότερη δυσκολία των Βιοεπιστημόνων στην εύρεση εργασίας. Abstract European policies concerning education and training aim, among other targets, at the facilitation of access in the employment, via good practices, institutions and structures providing services of Career Development. Regarding Higher Education the need for connecting education to the job market is underlined, in order to achieve the smoother possible integration of the graduates into the job market. In this context the present study is attempting to highlight the degree and some quality aspects of the visits paid by the students of the newly established Department of Molecular Biology and
Genetics of Democritus University of Thrace to the Career Office placed in the city of Alexandroupolis. Data was collected from elements of the File of Visits kept by the Career Office and it is anonymous. The results show that students pay several visits to the Career Office, mainly towards the end of their studies, seeking information about postgraduate studies and scholarships but also asking for support on practical issues of career management, as the writing of their CV, the search of a first job etc. Young female students of the Department, numerically more, visit more often the Office, while all the students seem to rather prefer the personal contact and not the telephone or electronic communication. Finally, as the years pass, the Career Office and the services it offers seem to become better known and appreciated among the students of Department. However, the tendency of increasing interest for the Career Office and its services which is recorded, which could be related to the existing difficulty of Bioscientists in finding a job. Εισαγωγή Στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής και δυναμικής οικονομίας, όπως ορίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας τον Μάρτιο του 2000, κομβικό σημείο αποτελεί η μέριμνα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των πολιτών της μέσα από την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των πολιτικών και των συστημάτων εκπαίδευσης και αρχικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης. Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης στοχεύουν στην προσαρμογή τόσο στις απαιτήσεις της κοινωνίας της γνώσης, όσο και στην ανάγκη για καλύτερο επίπεδο και ποιότητα εργασίας. Οι πολιτικές αυτές στοχεύουν, επίσης, στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση, μέσω της στήριξης υφιστάμενων καλών πρακτικών, θεσμών και δομών αλλά και της δημιουργίας νέων πλαισίων παροχής ανάλογων υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, ο προσανατολισμός θεωρείται ως μία σημαντική, προσβάσιμη υπηρεσία, χωρίς να γίνεται καμία διάκριση ανάμεσα στον εκπαιδευτικό, στον επαγγελματικό και τον προσωπικό προσανατολισμό, ενώ γίνονται προσπάθειες να προσεγγίζει συνεχώς και νέο κοινό. Ειδικότερα στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, τονίζεται η ανάγκη για ενθάρρυνση της εξωστρέφειας των Ιδρυμάτων, κυρίως μέσα από τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και την απασχόληση ευρύτερα, με στόχο την ομαλότερη ένταξη των τελειοφοίτων και αποφοίτων στο εργασιακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο για παροχή υπηρεσιών Επαγγελματικής Συμβουλευτικής Στη συνέχεια της Συνόδου της Λισαβόνας δημοσιεύτηκαν μια σειρά από κοινοτικά έγγραφα, που διασαφηνίζουν και εξειδικεύουν τους λόγους, τα κριτήρια και τους δείκτες ποιότητος που αφορούν τις υπηρεσίες προσανατολισμού και παροχής συμβουλών, που θα πρέπει να γίνουν πιο «σφαιρικές» ώστε να καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναγκών, αιτημάτων και κοινού. Ενδεικτικά, στο Υπόμνημα σχετικά με την εκπαίδευση καθόλη τη διάρκεια της ζωής 1 τέθηκε Πλαίσιο με Έξι Βασικά Μηνύματα, ένα από τα οποία είναι η Αναθεώρηση τρόπων προσανατολισμού και παροχής συμβουλευτικής. Επιπλέον, στην Έκθεση για τους Συγκεκριμένους, Μελλοντικούς Στόχους των Συστημάτων Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1 Βλ. σχετικά ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ, SEC 1832, Βρυξέλλες 30/10/2000
Στοκχόλμης το 2001, τονίστηκαν η αναγκαιότητα πρόσβασης όλων των πολιτών σε υπηρεσίες προσανατολισμού και η διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών αυτών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Απόφαση του Συμβουλίου (27 Ιουνίου 2002) Για Τη Δια Βίου Εκπαίδευση Και Κατάρτιση συνέστησε στα Κράτη μέλη και στην Επιτροπή: «να δώσουν προτεραιότητα στην παροχή και στη δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφόρηση, σε προσανατολισμό και συμβουλευτική υψηλής ποιότητας, που να στοχεύουν σε διαφορετικές ομάδες- στόχους όσον αφορά τις δυνατότητες σε θέματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Ευρώπη». Όσον αφορά την ισότητα των φύλων, στην Οδηγία 2002/73/CE, που τροποποιεί την Οδηγία 76/207/CEE Σχετικά Με Την Ισότητα Αντιμετώπισης Ανάμεσα Σε Άνδρες Και Γυναίκες τονίζεται ότι: «. όσον αφορά την πρόσβαση στην εργασία, στην κατάρτιση και στην επαγγελματική προώθηση και τις συνθήκες εργασίας, απαιτείται η πρόσβαση σε όλους τους τύπους και σε όλα τα επίπεδα επαγγελματικού προσανατολισμού». Στην Απόφαση του Συμβουλίου της 19 ης Δεκεμβρίου 2002 με θέμα: «Προώθηση της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης» σημειώνεται ότι πρέπει «να δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση των πολιτικών, συστημάτων και πρακτικών σχετικών με την πληροφόρηση, τον προσανατολισμό και τη συμβουλευτική στα Κράτη μέλη, για να προαχθεί η επαγγελματική κινητικότητα των ευρωπαίων πολιτών». Στο Ψήφισμα του Συμβουλίου των Υπουργών Παιδείας της ΕΕ στο Δουβλίνο (Council Resolution, 2004) με τίτλο: Ενίσχυση των πολιτικών, των συστημάτων και των πρακτικών στον τομέα του δια βίου προσανατολισμού στην Ευρώπη, αναφέρεται ρητά ότι ο προσανατολισμός παίζει κεντρικό ρόλο στην δια βίου εκπαίδευση/ κατάρτιση, την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, την κοινωνική επανένταξη, την ισότητα των δύο φύλων, την ανεργία, την εξέλιξη σε επαγγελματικό, προσωπικό και κοινωνικό, οικονομικό επίπεδο και γι αυτό πρέπει να συνεχιστεί περισσότερο και σε όλα τα επίπεδα η συνεργασία σε θέματα προσανατολισμού, μέσα από την προοπτική μιας δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτιση, ώστε όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες προσανατολισμού σε όλα τα στάδια της ζωής τους. Ο ΟΟΣΑ, το 2004 στον Οδηγό για τη χάραξη πολιτικής σε θέματα Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Συμβουλευτικής, αναφέρεται σε σχεδιαστές πολιτικών για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό και τονίζει ότι λόγω της εμφάνισης μιας κοινωνίας γνώσης και της αναγκαιότητας μιας δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, η έμφαση πρέπει να δοθεί σε πολιτικές προσανατολισμού σε εθνικό, τομεακό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και συστήνει αφενός βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προσανατολισμού σε νέους και σε ενηλίκους, της πρόσβασης όλων σε υπηρεσίες προσανατολισμού και αφετέρου περιγραφή των χαρακτηριστικών ενός συστήματος δια βίου προσανατολισμού και των συστημάτων που υποστηρίζουν τις δομές προσανατολισμού. Το 2005 το CEDEFOP εκδίδει το έντυπο: Βελτίωση των Πολιτικών και των Συστημάτων Δια Βίου Προσανατολισμού, όπου τονίζεται η αναγκαιότητα για: Βελτίωση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών συμβουλευτικής και προσανατολισμού για όλους τους πολίτες, στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης Ανάπτυξη μιας κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης, βασικών αρχών και κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τον προσανατολισμό
Συζήτηση και υιοθέτηση κοινών ποιοτικών κριτηρίων για τις υπηρεσίες και τα προϊόντα του προσανατολισμού Τα Γραφεία Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας των ΑΕΙ και ΤΕΙ Στο παραπάνω πλαίσιο, αναπτύχθηκε ο θεσμός των Γραφείων Διασύνδεσης στα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης της χώρας, η αποστολή των οποίων είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας μέσα από την ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας, δικτύωσης και συνεργασίας με τους παραγωγικούς φορείς, τους εργοδοτικούς φορείς και την ευρύτερη κοινωνία, καθώς και μέσα από την παροχή ολοκληρωμένης πληροφόρησης και υποστήριξης στους φοιτητές και αποφοίτους για τον σχεδιασμό των περαιτέρω σπουδών τους και της προσωπικής τους επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Τα Γραφεία Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας χρηματοδοτήθηκαν από κοινοτικούς (75%) και εθνικούς (25%) πόρους κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Β (πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ Ι) και Γ ΚΠΣ (πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ). Σήμερα λειτουργούν στην πλειοψηφία των Πανεπιστημιακών και των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας (καθώς και στην Α.Σ.Κ.Τ και την Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε), σε οργανωμένες δομές, διαθέτουν πληροφοριακό και συμβουλευτικό υλικό και στελεχώνονται με Συμβούλους Σταδιοδρομίας (όχι όμως πάντα εξειδικευμένους στο αντικείμενο Συμβουλευτική-Προσανατολισμός), ώστε να μπορούν να προσφέρουν ένα μεγάλο εύρος υπηρεσιών. Η εσωτερική οργάνωση των Γραφείων Διασύνδεσης αποτελεί αρμοδιότητα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ ανάλογα με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές τους. Ωφελούμενοι των Υπηρεσιών των Γραφείων Διασύνδεσης είναι οι φοιτητές, οι απόφοιτοι, τα μέλη Δ.Ε.Π και τα Ακαδημαϊκά Τμήματα από το χώρο των Ιδρυμάτων, οι παραγωγικοί φορείς και οι εργοδοτικοί φορείς από το χώρο της αγοράς εργασίας, καθώς και οι μαθητές, οι γονείς και οι σύμβουλοι Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το χώρο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το επερχόμενο Δ ΚΠΣ (ΕΣΠΑ) με το πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2007-2013» στοχεύει, παράλληλα με την ίδρυση νέων Γραφείων Διασύνδεσης όπου αυτά δεν υπάρχουν, στην αναβάθμιση των υφισταμένων και την ενίσχυση της δικτύωσης με φορείς προώθησης της απασχόλησης, στην εδραίωση των Γραφείων Διασύνδεσης ως κόμβων σύνδεσης και μόνιμης δικτύωσης των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, στην οργανωτική λογική του «one stop shop». Έτσι, τα Γραφεία Διασύνδεσης προτρέπονται να αναπτύξουν/ βελτιώσουν/ αναβαθμίσουν δραστηριότητες γύρω από τους παρακάτω βασικούς άξονες: 1. Ανάπτυξη μηχανισμών παρακολούθησης και ενημέρωσης των αποφοίτων (βλ συμπλήρωση ερωτηματολογίων, ηλεκτρονική ή / και τηλεφωνική επικοινωνία, ενημέρωση βάσης δεδομένων αποφοίτων κλπ.) σε τακτική βάση. Στόχος είναι η διατήρηση και ενίσχυση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ αποφοίτων του ιδίου Ιδρύματος, η προώθηση των κοινωνικών και επαγγελματικών σχέσεων, η διαρκής ενημέρωση των αποφοίτων σχετικά με το έργο του Ιδρύματός τους, η ενημέρωση του Ιδρύματος για την επαγγελματική τους πορεία, καθώς και η αξιοποίησή τους στην υλοποίηση δραστηριοτήτων όπως η πρακτική άσκηση, οι δράσεις συμβουλευτικής καθοδήγησης, η προώθηση της καινοτομίας και επιχειρηματικότητας κλπ.
2. Δράσεις συμβουλευτικής καθοδήγησης (mentoring) σε ζητήματα σταδιοδρομίας, με τη δημιουργία και αξιοποίηση ενός δικτύου μεντόρων σταδιοδρομίας (βλ στελέχη της αγοράς εργασίας, εκπρόσωποι συλλογικών παραγωγικών φορέων και οργανισμών, απόφοιτοι που βρίσκονται ήδη στην αγορά εργασίας κλπ). Οι ενδιαφερόμενοι φοιτητές - τελειόφοιτοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με τους μέντορες σταδιοδρομίας του δικτύου, ώστε να συζητούν για ζητήματα που αφορούν στη μελλοντική επαγγελματική τους σταδιοδρομία. 3. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των φοιτητών και τελειοφοίτων για σπουδές και εργασία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αφορά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των φοιτητών και τελειοφοίτων για τη δυνατότητα αναζήτησης σπουδών και εργασίας στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης μέσω της διοργάνωσης εκδηλώσεων, εργαστηριών κτλ. καθώς και της δικτύωσης των Γραφείων Διασύνδεσης με τις κεντρικές υπηρεσίες εύρεσης εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4. Παρακολούθηση των αποφοίτων που επωφελήθηκαν από τις Υπηρεσίες του Γραφείου Διασύνδεσης. Αφορά στην ανάπτυξη μηχανισμού συνεχούς παρακολούθησης των αποφοίτων που χρησιμοποίησαν και επωφελήθηκαν από τις Υπηρεσίες των Γραφείων Διασύνδεσης, με σκοπό την τροφοδότηση, σε τακτική βάση, της αντίστοιχης βάσεως δεδομένων με στοιχεία για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Το Γραφείο Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Το Γραφείο Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) ιδρύθηκε και λειτουργεί από το 1997 στο πλαίσιο του Επιχειρηματικού Προγράμματος Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.). Οι υπηρεσίες του παρέχονται σε 4 συνεργαζόμενους κόμβους (Ξάνθη-Κομοτηνή- Αλεξανδρούπολη Ορεστιάδα), οι οποίοι εξυπηρετούν τις ανάγκες των φοιτητών των αντίστοιχων Τμημάτων του Δ.Π.Θ. που λειτουργούν στις πόλεις αυτές. Το Γραφείο Διασύνδεσης στελεχώνεται από προσωπικό του ΔΠΘ και εξωτερικούς συνεργάτες, με ειδίκευση και εμπειρία σε θέματα πληροφόρησης, επιχειρηματικότητας, συμβουλευτικής και προσανατολισμού. Οι στόχοι του είναι αφενός η δημιουργία διαύλου επικοινωνίας μεταξύ του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του ευρύτερου παραγωγικού τομέα -ιδιαίτερα στην ακριτική Περιφέρεια της Θράκης- και αφετέρου η στήριξη των φοιτητών, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών, γύρω από την προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη, η συνεχής πληροφόρηση για θέματα σπουδών και εργασίας μέσω κυρίως της ιστοσελίδας του και γενικά, η διευκόλυνση της μετάβασης των φοιτητών προς τον κόσμο της εργασίας μέσα από προγράμματα κινητικότητας και δράσεις τοποθέτησης σε προσωρινές θέσεις εργασίας, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Ειδικότερα, οι δραστηριότητες που έχουν αναπτύξει τα κατά τόπους Γραφεία Διασύνδεσης του ΔΠΘ προκειμένου να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά όσους απευθύνονται σε αυτά είναι οι εξής: Ενημέρωση για μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών Ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων.
Πληροφόρηση για τις διαθέσιμες υποτροφίες και κληροδοτήματα. Ενημερωμένη και έγκυρη πληροφόρηση για τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας εταιριών και επιχειρήσεων του ευρύτερου Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, σε τοπικό και πανελλήνιο επίπεδο. Πληροφόρηση και προσφορά θέσεων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας μέσα από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Κινητικότητας (Socrates, Leonardο Da Vinci κ.λ.π.). Παροχή υπηρεσιών Επαγγελματικής Συμβουλευτικής (πχ, ζητήματα διαχείρισης προσωπικών ή/και σπουδαστικών θεμάτων, σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, συνέντευξη εργασίας), μέσα από ατομικές ή ομαδικές συναντήσεις, ώστε οι φοιτητές να προετοιμαστούν όσο το δυνατόν καλύτερα για την επόμενη φάση της ζωής τους, όταν θα αναζητήσουν την πρώτη τους εργασία. Διοργάνωση ημερίδων γύρω από θέματα ειδικού ενδιαφέροντος από στελέχη της πανεπιστημιακής και παραγωγικής κοινότητας. Εκδόσεις και δημοσιεύσεις σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή ενημερωτικών εντύπων και συμβουλευτικών οδηγών για τους φοιτητές. Αξίζει να τονιστεί ότι το Γραφείο Διασύνδεσης υποστηρίζει μία άρτια οργανωμένη ιστοσελίδα (http://career.duth.gr) η οποία παρέχει καθημερινή πληροφόρηση για θέματα εκπαίδευσης (αναζήτηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων, υποτροφίες, κ.α.), κατάρτισης, απασχόλησης, επιχειρηματικότητας, κ.α. Η ιστοσελίδα είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, όπως φαίνεται από την μεγάλη επισκεψιμότητά της (με μέσο όρο 1.000.000 ετήσιων επισκέψεων 2 ). Διαθέτει μηχανή αναζήτησης θέσεων εργασίας που έχει αναπτυχθεί για τον σκοπό αυτό και επιπλέον, υπάρχει ειδική σελίδα για τους φοιτητές και αποφοίτους του Τμήματος Ιατρικής με τις διαθέσιμες ειδικότητες σε όλη τη χώρα. Δημοσιεύονται ενημερώσεις σχετικά με σεμινάρια, επιμορφωτικά προγράμματα, εκδηλώσεις κτλ που γίνονται στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης και τέλος, η ιστοσελίδα εμπλουτίζεται με διάφορα άρθρα και κείμενα σχετικά με τη συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Το Γραφείο Διασύνδεσης του ΔΠΘ στον κόμβο της Αλεξανδρούπολης στεγάζεται στο κτίριο των Παιδαγωγικών Τμημάτων στη Νέα Χηλή. Εξυπηρετεί, κυρίως, τους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων (Προσχολικής και Δημοτικής Εκπαίδευσης), καθώς και των Τμημάτων Ιατρικής και Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, τα οποία έχουν την έδρα τους στην Αλεξανδρούπολη. Στελεχώνεται από εξειδικευμένη Σύμβουλο Επαγγελματικής Συμβουλευτικής, που παρέχει υπηρεσίες Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής. Κατά την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με το αρχείο επισκέψεων που τηρείται στο Γραφείο Διασύνδεσης της Αλεξανδρούπολης οι επισκέψεις των φοιτητών που απευθύνθηκαν σε αυτό ανέρχονταν σε 1103, σε ένα σύνολο 741 ωφελούμενων φοιτητών, καθώς αρκετοί φοιτητές προσέρχονται στο Γραφείο παραπάνω από μία φορά. Το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του ΔΠΘ 2 Πληροφορία που καταγράφεται από τη μηχανή αναζήτησης του Google και παρουσιάζεται σε μηνιαίες αναφορές, αναρτημένες στο πεδίο Επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας του Γραφείου Διασύνδεσης του ΔΠΘ: http://career.duth.gr/cms/?q=taxonomy/term/100/view
Το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής (ΜΒ & Γ) ιδρύθηκε το 1999 (βλ ΦΕΚ 179 /6 Σεπτεμβρίου 1999) και λειτουργεί στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με έδρα την Αλεξανδρούπολη από το 2000. Η σημασία της λειτουργίας ενός τέτοιου Πανεπιστημιακού Τμήματος στην περιοχή της Θράκης είναι προφανής, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες εξελίξεις που σημειώνονται διεθνώς στον τομέα των Bιοεπιστημών. Σημειώνεται ότι πρόκειται για ένα υψηλόβαθμο ως προς την εισαγωγή φοιτητών Τμήμα (απαιτούνται περίπου 17.500 μόρια), το οποίο κάθε χρόνο δέχεται 90 περίπου εισακτέους. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα Στατιστικά Στοιχεία του Τμήματος μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2009 είχαν εγγραφεί 877 φοιτητές και έχουν αποφοιτήσει από αυτό 340, ενώ η εικόνα που παρουσιάζει το Τμήμα ως προς την κατανομή των εγγεγραμμένων φοιτητών και φοιτητριών του κατά την τελευταία πενταετία είναι η εξής: Πίνακας 1: Κατανομή εγγραμμένων φοιτητών και φοιτητριών Τμήματος ΜΒ & Γ ανά ακαδημαϊκό έτος Ακαδ. έτος Φοιτητές Φοιτήτριες Σύνολο 2004-05 138 235 373 2005-06 170 295 465 2006-07 111 224 335 2007-08 113 240 353 2008-09 166 323 489 Λαμβάνοντας υπόψη τις αντικειμενικές δυσκολίες απορρόφησης των αποφοίτων Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής σε μια αντικειμενικά δύσκολη για τον κλάδο των Βιοεπιστημόνων αγορά εργασίας 3 και καθώς, «το Τμήμα έχει ως αποστολή την κατάρτιση επιστημόνων ικανών να διδάσκουν τις βιοεπιστήμες στην εκπαίδευση» 4, όπως ορίζεται ρητά στο ΦΕΚ Ίδρυσης του Τμήματος (ΦΕΚ 179 /6 Σεπτεμβρίου 1999, σ. 3734), από το ακαδημαϊκό έτος 2004-05 στην υπ αριθμ 1 /5-10-04 συνεδρίασή της η Προσωρινή Γενική Συνέλευση του Τμήματος εισήγαγε στο Πρόγραμμα Σπουδών το μάθημα επιλογής Ζ εξαμήνου: «Διδακτικός και Επαγγελματικός Σχεδιασμός» που μετονομάστηκε από το 2005-6 σε «Διδακτική των Βιοεπιστημών» (με το ίδιο όμως περιεχόμενο, όπως φαίνεται και από τους Οδηγούς Σπουδών του Τμήματος) και διδάσκεται μέχρι σήμερα κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2005-6, 2006-07, 2007-08, 2008-09, 2009-10. Συγκεκριμένα, στον πρόσφατο Οδηγό Σπουδών 2009-10 (σελ 85-86) το μάθημα περιγράφεται όπως παρακάτω. Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος «Διδακτική των Βιοεπιστημών» Το μάθημα «Διδακτική των Βιοεπιστημών» έχει σκοπό να εισάγει τους φοιτητές του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του ΔΠΘ στις σύγχρονες 3 Βλ. σχετικά «Μελέτη Απορρόφησης των Αποφοίτων των Ελληνικών ΑΕΙ στην αγορά εργασίας» (2008). Οριζόντια Δράση Υποστήριξης Γραφείων Διασύνδεσης Πανεπιστημίων. 4 Σε εξέλιξη βρίσκεται η αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων του τμήματος σχετικά με το διορισμό τους στην εκπαίδευση (βλ. σχετικά Συνεδρίαση ΥΠΕΠΘ 26/6/2008).
εκπαιδευτικές προσεγγίσεις ανηλίκων και ενηλίκων και να τους εφοδιάσει με βασικές γνώσεις και δεξιότητες διδακτικής μεθοδολογίας, ώστε να γίνουν ικανοί να διδάσκουν είτε σε μαθητές είτε σε ενηλίκους, εφόσον εργαστούν ως εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ως εξειδικευμένοι εκπαιδευτές ενηλίκων, αντίστοιχα. Στο πλαίσιο του μαθήματος προσεγγίζονται, επίσης, ζητήματα σχετικά με την επαγγελματική προετοιμασία κι ανάπτυξη των Βιοεπιστημόνων στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, με στόχο την απόκτηση δεξιοτήτων αναζήτησης εργασίας (βλ σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, επαγγελματική συνέντευξη) και σχεδιασμού περαιτέρω σπουδών και σταδιοδρομίας, στοιχεία που διευκολύνουν την επαγγελματική αποκατάσταση των φοιτητών. Ειδικότερα, το περιεχόμενο του μαθήματος αφορά τα παρακάτω: Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις/ Διδακτική Μεθοδολογία Α. Σύγχρονες τάσεις στην εκπαίδευση και τη μάθηση. Β. Βασικές αρχές Διδακτικής Μεθοδολογίας και οργάνωσης ενός σχεδίου μαθήματος. Ψυχοπαιδαγωγικές προσεγγίσεις - μοντέλα διδασκαλίας. Γ. Εκπαίδευση Ενηλίκων. Διαχείριση Σταδιοδρομίας Α. Ζητήματα σταδιοδρομίας στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Β. Ατομικός Επαγγελματικός Σχεδιασμός: Προσωπικά χαρακτηριστικά - Λήψη επαγγελματικών αποφάσεων - Εκπόνηση προσωπικής στρατηγικής και σχεδίου δράσης για τη διαχείριση της σταδιοδρομίας Γ. Πρακτικές δεξιότητες αναζήτησης εργασίας (Βιογραφικό Σημείωμα/ Επαγγελματική Συνέντευξη) Η αναφορά στο εν λόγω μάθημα γίνεται διότι εκτιμάται ότι επέδρασε στην αύξηση της επισκεψιμότητας των φοιτητών του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στο Γραφείο Διασύνδεσης, το οποίο είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να ενημερωθούν για την ύπαρξη και κυρίως για τις υπηρεσίες του, καθώς η διδάσκουσα τυγχάνει να είναι στέλεχος του Γραφείου Διασύνδεσης στον κόμβο της Αλεξανδρούπολης. Σύμφωνα με πρόσφατες ρυθμίσεις του ΥΠΕΠΘ, όπως προκύπτει από την Συμπληρωματική πρόσκληση υποψήφιων εκπαιδευτικών Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης για ένταξη στους πίνακες αναπληρωτών και ωρομισθίων σχολ. έτους 2009-2010, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου «Ρύθμιση θεμάτων του πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις», στο οποίο περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που αφορούν και σε θέματα διορισμού εκπαιδευτικών, εν αναμονή ψήφισης και έναρξης ισχύος αυτού, καλούνται συμπληρωματικά να υποβάλουν σχετική αίτηση-δήλωση για ένταξη στους πίνακες αναπληρωτών και ωρομισθίων σχολ. έτους 2009-2010, α. πτυχιούχοι αποκλειστικά των Τμημάτων Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΠΕ04.04),, που συστάθηκαν με την αριθμ. 76014/Δ2/29-06-2009 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ 1382/13-07-2009, τ. Β ).»
Μεθοδολογία της μελέτης Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αποτύπωση της επισκεψιμότητας των φοιτητών του τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής ΔΠΘ στο Γραφείο Διασύνδεσης κατά τα πέντε τελευταία ακαδημαϊκά έτη από το 2004-05 έως και το 2008-09. Η επισκεψιμότητα μελετάται μέσα από δύο δείκτες: 1. Τον αριθμό των επισκέψεων που δέχτηκε το Γραφείο Διασύνδεσης από τους φοιτητές του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής ΔΠΘ. 2. Τον αριθμό και το είδος των αιτημάτων για τα οποία απευθύνθηκαν οι φοιτητές της Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής ΔΠΘ στο Γραφείο Διασύνδεσης. Ειδικότερα, μέσω περιγραφικής ανάλυσης (κατανομές συχνοτήτων) επιδιώχθηκε να παρουσιαστεί η εικόνα της επισκεψιμότητας των φοιτητών του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής στο Γραφείο Διασύνδεσης του ΔΠΘ στην Αλεξανδρούπολη. Τα δεδομένα συλλέχτηκαν μέσα από το Αρχείο Επισκέψεων το οποίο τηρεί το Γραφείο Διασύνδεσης και είναι ανώνυμα. Αφορούν δε τις εξής μεταβλητές: Το φύλο των φοιτητών Το ακαδημαϊκό έτος κατά το οποίο έγιναν οι επισκέψεις των φοιτητών Το έτος σπουδών των φοιτητών Το είδος του αιτήματος με το οποίο προσήλθαν οι φοιτητές στο Γραφείο Διασύνδεσης Τον τρόπο επαφής των φοιτητών με το Γραφείο Διασύνδεσης Ως προς τις παραπάνω μεταβλητές, θα πρέπει να αναφερθούν τα εξής: Τα ακαδημαϊκά έτη στα οποία αφορά η παρούσα μελέτη είναι: 2004-05, 2005-06, 2006-07, 2007-08 & 2008-09. Ως προς τα έτη σπουδών των φοιτητών ακολούθηθηκε η εξής κατηγοριοποίηση: 1 ο, 2 ο, 3 ο & 4 ο έτος σπουδών, εκτός κύκλου φοιτητές (φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τα 4 έτη αλλά δεν έχουν αποκτήσει πτυχίο), απόφοιτοι, μεταπτυχιακοί και, τέλος, διδακτορικοί φοιτητές. Τα αιτήματα των φοιτητών διακρίθηκαν σε: γενικά αιτήματα που αφορούσαν κυρίως την ενημέρωση για τη λειτουργία του γραφείου Διασύνδεσης, εκπαιδευτικά αιτήματα που σχετίζονταν με την περάτωση αλλά και τη συνέχιση των σπουδών των φοιτητών, εργασιακά αιτήματα που αφορούσαν την επαγγελματική σταδιοδρομία των φοιτητών και, τέλος, αιτήματα που αφορούσαν συμβουλευτική παρέμβαση σε θέματα κυρίως ανάπτυξης αυτογνωσίας και απόκτησης δεξιοτήτων λήψης απόφασης. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα αιτήματα αντιμετωπίζονταν με την ομπρέλα της Συμβουλευτικής προσέγγισης, τα τελευταία ωστόσο που εντάχθηκαν στην κατηγορία των αιτημάτων Συμβουλευτικής άπτονται περισσότερο θεμάτων προσωπικής ανάπτυξης. Ως προς τον τρόπο επαφής, τα αιτήματα εκφέρονταν είτε προσωπικώς είτε τηλεφωνικώς είτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (mail).
Αποτελέσματα Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι σε ένα σύνολο 1103 επισκέψεων που δέχτηκε το Γραφείο Διασύνδεσης της Αλεξανδρούπολης (με αριθμό ωφελούμενων 741) (Πίνακας 2) το σύνολο των επισκέψεων των φοιτητών Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής ήταν 239 (21,6% επί του συνολικού αριθμού επισκέψεων) και οι ωφελούμενοι φοιτητές Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής ήταν 149 (20.11%) (Πίνακας 3). Ο ελάχιστος αριθμός επισκέψεων ήταν 1 και ο μέγιστος 6. Πίνακας 2. Σύνολο επισκέψεων και ωφελούμενων που απευθύνθηκαν στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης κατά την πενταετία 2004-2009. Ν Σύνολο επισκέψεων που δέχτηκε το γραφείο διασύνδεσης 1103 Σύνολο Ωφελούμενων 741 Πίνακας 3. Σύνολο επισκέψεων και ωφελούμενων φοιτητών ΜΒ & Γ που απευθύνθηκαν στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης κατά την πενταετία 2004-2009. Ν %* Σύνολο επισκέψεων φοιτητών Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Σύνολο Ωφελούμενων φοιτητών Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής 239 21,67% 149 20,11% * ποσοστό επί του συνολικού αριθμού επισκέψεων & ωφελούμενων όπως αποτυπώνεται στον Πίνακα 2. Τα 2/3 των επισκέψεων στο Γραφείο πραγματοποιούνταν από φοιτήτριες του τμήματος (Πίνακας 4), ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό στο σύνολο των επισκέψεων πραγματοποιούνταν κατά το 4 ο έτος σπουδών (40%) (Πίνακας 5). Πίνακας 4. Επισκέψεις φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς το φύλο ΦΥΛΟ Ν % Άνδρες 61 25.52 Γυναίκες 178 74.48 Σύνολο 239 100
Πίνακας 5. Επισκέψεις φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς το έτος σπουδών ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ν % 1 ο 20 8.40 2 ο 43 18.07 3 ο 34 14.29 4 ο 93 39.08 Εκτός κύκλου 5 2.10 Απόφοιτοι 39 16.39 Μεταπτυχιακοί 3 0.84 Διδακτορικοί 2 0.84 Σύνολο 239 100.00 Όπως αποτυπώνεται στον Πίνακα 6, εμφανίζεται μία αύξηση των επισκέψεων του Τμήματος στο Γραφείο στη διάρκεια των ετών από το 2004 έως το 2009, με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα κατά τα έτη 2007-08 (24,7%) και 2008-09 (23%). Πίνακας 6. Επισκέψεις φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς το ακαδημαϊκό έτος ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ Ν % 2004-2005 41 17.15 2005-2006 47 19.67 2006-2007 37 15.48 2007-2008 59 24.69 2008-2009 55 23.01 ΣΥΝΟΛΟ 239 100.00
Το 50% περίπου των επισκέψεων αφορούσε αιτήματα που σχετίζονταν με την εκπαιδευτική πορεία των φοιτητών, ενώ ακολουθούσαν αιτήματα που αφορούσαν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία (30%). Λιγότερα ήταν τα αιτήματα που σχετίζονταν με γενικές πληροφορίες για τη λειτουργία του γραφείου διασύνδεσης (6,5%), καθώς και αιτήματα που απαιτούσαν περαιτέρω συμβουλευτική παρέμβαση (7%) (Πίνακας 7). Στην πλειονότητά τους, τα αιτήματα εκφέρονταν σε προσωπικό επίπεδο (74%), ενώ ακολουθούσαν με μικρότερη συχνότητα ο τηλεφωνικός (15%) και ο ηλεκτρονικός (11%) τρόπος επικοινωνίας (Πίνακας 8). Πίνακας 7. Επισκέψεις φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς τα αιτήματα Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας ΑΙΤΗΜΑΤΑ Ν % Γενικά 15 6.28 Εκπαιδευτικά 132 55.23 Εργασιακά 73 30.54 Συμβουλευτική 19 7.95 ΣΥΝΟΛΟ 239 100.00 Πίνακας 8. Επισκέψεις φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς τον τρόπο επικοινωνίας με το Γραφείο ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ν % Προσωπικώς 176 73.64 Τηλεφωνικώς 35 14.64 Ηλεκτρονικά 28 11.72 ΣΥΝΟΛΟ 239 100.00 Προβαίνοντας σε μία περαιτέρω περιγραφική ανάλυση των δεδομένων, φαίνεται ότι περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές του Τμήματος που επισκέφθηκαν το Γραφείο ενδιαφέρονταν για αιτήματα που σχετίζονταν με την εκπαιδευτική τους πορεία (65%), ενώ έπονταν αιτήματα που αφορούσαν την επαγγελματική τους πορεία (21%). Παρομοίως, οι μισές φοιτήτριες του Τμήματος εξέφραζαν αιτήματα σχετικά με την εκπαιδευτική τους πορεία (55%). Οι φοιτήτριες, ωστόσο, παρουσιάζουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά από τους φοιτητές όσον αφορά αιτήματα σχετικά με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία (34%) (Πίνακας 9).
Πίνακας 9. Κατανομή συχνοτήτων (%) επισκέψεων φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς το φύλο και τα αιτήματα Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΦΥΛΟ Γενικά Εκπαιδευτικά Εργασιακά Συμβουλευτική Άνδρες 13.12 65.57 21.31 0.00 Γυναίκες 3.93 55.05 33.72 7.30 Τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες του τμήματος προσέρχονταν στο Γραφείο κυρίως κατά το 4 ο έτος σπουδών όπως ήδη αναφέρθηκε (Πίνακας 5), οι επισκέψεις των φοιτητριών ωστόσο εμφανίζουν μία ευρύτερη διασπορά κατά τα έτη σπουδών σε σύγκριση με τους άνδρες (Πίνακας 10). Πίνακας 10. Κατανομή συχνοτήτων (%) επισκέψεων φοιτητών ΜΒ & Γ στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης ως προς το φύλο και το έτος σπουδών ΦΥΛΟ ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Άνδρες Γυναίκες 1 ο 16.39 5.65 2 ο 8.20 21.47 3 ο 8.20 16.38 4 ο 47.54 36.16 Εκτός κύκλου 4.92 1.13 Απόφοιτοι 11.48 18.08 Μεταπτυχιακοί 3.28 0.00 Διδακτορικοί 0.00 1.13 Επιπρόσθετα, παρατηρώντας τα αιτήματα των φοιτητών κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Τμήμα, εμφανίζεται αύξηση στη συχνότητα των αιτημάτων που αφορούν την εκπαιδευτική (47%) και επαγγελματική τους πορεία (30%) καθώς οδεύουν προς την ολοκλήρωση των σπουδών τους, ενώ κατά το πρώτο έτος σπουδών κυριαρχούν περισσότερο γενικά αιτήματα για τη λειτουργία του Γραφείου Διασύνδεσης (67%) (Πίνακας 11).
Πίνακας 11. Κατανομή συχνοτήτων (%) επισκέψεων στο Γραφείο Διασύνδεσης Αλεξανδρούπολης φοιτητών ΜΒ & Γ ως προς το έτος σπουδών και τα αιτήματα Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Γενικά Εκπαιδευτικά Εργασιακά Συμβουλευτική 1 ο 66.67 6.52 1.39 1.39 2 ο 0.00 15.94 22.22 22.22 3 ο 6.67 7.97 29.17 29.17 4 ο 6.67 47.10 30.56 30.56 Εκτός κύκλου 0.00 3.62 0.00 0.00 Απόφοιτοι 20.00 16.67 15.28 15.28 Μεταπτυχιακοί 0.00 1.45 0.00 0.00 Διδακτορικοί 0.00 0.72 1.39 1.39 Σχολιασμός αποτελεσμάτων Η παρούσα μελέτη είχε ως σκοπό την καταγραφή της επισκεψιμότητας των φοιτητών του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του ΔΠΘ στο Γραφείο Διασύνδεσης Σπουδών και Σταδιοδρομίας ΔΠΘ στον κόμβο της Αλεξανδρούπολης κατά τα πέντε τελευταία ακαδημαϊκά έτη -από το 2004 έως και το 2009. Από τις 1103 επισκέψεις που πραγματοποιήθηκαν στο Γραφείο, το 1/5 των επισκέψεων πραγματοποιήθηκε από τους φοιτητές του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής. Συγκεκριμένα, στο Γραφείο Διασύνδεσης απευθύνθηκαν 149 φοιτητές του Τμήματος ΜΒ & Γ σε σύνολο 741 ωφελούμενων φοιτητών (καθώς σε αρκετές περιπτώσεις οι φοιτητές επισκέπτονταν το Γραφείο παραπάνω από μία φορά). Συλλέγοντας στοιχεία από τη φόρμα που συμπληρώνονταν κατά την επαφή των επισκεπτών με το Γραφείο, πραγματοποιήθηκε μία περιγραφική ανάλυση των επισκέψεων των φοιτητών ΜΒ & Γ ως προς το φύλο, τα ακαδημαϊκά έτη, τα έτη σπουδών των φοιτητών, τα αιτήματα που εξέφραζαν, καθώς και τον τρόπο εκφοράς των αιτημάτων. Αρχικά θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι φοιτητές του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής αξιοποιούν σε μεγάλο ποσοστό τις υπηρεσίες Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας που παρέχει το Γραφείο, όπως φαίνεται από τον υψηλό αριθμό φοιτητών του Τμήματος που απευθύνεται σε αυτό, παρόλο που το Γραφείο στεγάζεται σε χώρο μακριά από τους χώρους του Τμήματός τους. Πρακτικά, οι φοιτητές ΜΒ & Γ πρέπει να μετακινηθούν με λεωφορείο ή ΙΧ αυτοκίνητο προκειμένου να μεταβούν στο χώρο του Γραφείου Διασύνδεσης, παράγοντας που είναι αναμενόμενο να αποθαρρύνει κάποιους φοιτητές.
Ειδικότερα, από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων φάνηκε ότι η πλειονότητα των επισκέψεων (75%) πραγματοποιούνταν από τις φοιτήτριες του Τμήματος, γεγονός που συνάδει με την ύπαρξη αντίστοιχου μεγαλύτερου ποσοστού γυναικών στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής (περίπου 65%). Οι περισσότεροι φοιτητές ΜΒ & Γ απευθύνονταν στο Γραφείο Διασύνδεσης κατά το τελευταίο έτος των σπουδών τους (39%) δεδομένης της αναγκαιότητας είτε συνέχισης των σπουδών τους σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο είτε της ανάπτυξης δεξιοτήτων εύρεσης εργασίας για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, όπως φαίνεται και από την κατανομή των αιτημάτων ανά έτος σπουδών, όπου τα εκπαιδευτικά και εργασιακά αιτήματα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά στο συγκεκριμένο έτος (78% στο σύνολο των αιτημάτων). Ειδικότερα, τα αιτήματα των φοιτητών του Τμήματος ΜΒ & Γ αφορούσαν κυρίως θέματα που σχετίζονταν με την εύρεση μεταπτυχιακών προγραμμάτων, την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής καθώς και πληροφορίες για την απόκτηση υποτροφιών για τη συνέχιση των σπουδών τους. Παράλληλα, όσον αφορά την προετοιμασία των φοιτητών για την ένταξή τους στον εργασιακό χώρο, τα αιτήματα αφορούσαν κυρίως την εμβάθυνση ή/και απορίες γύρω από τις τεχνικές εύρεσης εργασίας (σύνταξη Βιογραφικού Σημειώματος, πηγές εύρεσης εργασίας, συνεντεύξεις επιλογής προσωπικού), ενώ υπήρχαν επίσης αιτήματα που σχετίζονταν με την αναζήτηση προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών σε ευρωπαϊκό επίπεδο (μέσω του αντίστοιχου προγράμματος Erasmus) ή απόκτησης εργασιακής εμπειρίας στο εξωτερικό (μέσω του προγράμματος Leonardo Da Vinci που «τρέχει» το Γραφείο Διασύνδεσης του ΔΠΘ για τους αποφοίτους του), καταδεικνύοντας την ανάγκη απόκτησης περαιτέρω προσόντων από τους φοιτητές του Τμήματος, καθώς και την υποστήριξη που μπορεί να παρέχει και σε αυτό το επίπεδο το Γραφείο Διασύνδεσης. Όπως επισημαίνεται και στη Μελέτη Απορρόφησης των Αποφοίτων των Ελληνικών ΑΕΙ στην αγορά εργασίας 5, καθίσταται σχεδόν αναγκαία η απόκτηση μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών για την εύρεση εργασίας από τους αποφοίτους του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, γεγονός που ερμηνεύει το μεγαλύτερο ποσοστό αιτημάτων που σχετίζονται με τη συνέχιση των σπουδών σε σύκριση με τα αιτήματα που αφορούν την εύρεση εργασίας, καθώς αυτή πλέον μετατοπίζεται χρονικά. Αξίζει ακόμη να αναφερθεί ότι η αναγκαιότητα συνέχισης των σπουδών σε ανώτερο επίπεδο, βάση των αιτημάτων των φοιτητών, εμφανίζεται σχεδόν ισότιμα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες (65% και 55% αντίστοιχα στο σύνολο των αιτημάτων). Στις ανάγκες των φοιτητών, επίσης, αποδίδεται και ο μεγάλος αριθμός αιτημάτων που σχετίζονται με τη λειτουργία του Γραφείου Διασύνδεσης κατά το πρώτο έτος σπουδών (66% στο σύνολο των αιτημάτων). Το γεγονός αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως αναμενόμενο και να ερμηνευθεί με βάση την ανάγκη γνωριμίας των φοιτητών με το Γραφείο, κυρίως ως προς την ενημέρωση για τις υπηρεσίες που παρέχει και τη δυνατότητα υποστήριξης των φοιτητών στις σπουδές και τη σταδιοδρομία τους. Αναφορικά με τον τρόπο επικοινωνίας, φαίνεται ότι οι περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν την προσωπική επαφή για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους, επισκεπτόμενοι το χώρο του Γραφείου, ενώ πολύ λιγότερα ήταν τα αιτήματα που έφταναν στο Γραφείο είτε τηλεφωνικά είτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Γραφείο Διασύνδεσης της Αλεξανδρούπολης βρίσκεται στο χώρο του Πανεπιστημίου όπου στεγάζονται τα Παιδαγωγικά Τμήματα του ΔΠΘ 5 Βλ. υποσημείωση 3
(στο προάστιο Νέα Χηλή) κι όχι το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής που μέχρι το 2008 στεγαζόταν σε κτίριο του παλιού Νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης μέσα στην πόλη και σήμερα έχει μετεγκατασταθεί σε σύγχρονους χώρους στη περιοχή της Δραγάνας, 7 χλμ έξω από την πόλη. Έτσι, οι φοιτητές Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής προκειμένου να επισκεφτούν το Γραφείο Διασύνδεσης πρέπει να μετακινηθούν από τον χώρο του δικού τους Τμήματος, κάτι που εκτιμάται ότι δεν διευκολύνει την άμεση πρόσβαση των φοιτητών και ίσως αποθαρρύνει ορισμένους από το να το επισκεφτούν. Τέλος, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, παρατηρείται μία αύξηση των επισκέψεων των φοιτητών του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στο Γραφείο Διασύνδεσης, με τα μεγαλύτερα ποσοστά να συγκεντρώνονται κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2007-08 και 2008-09, κατά τα οποία πραγματοποιήθηκαν οι μισές σχεδόν επισκέψεις (47% και για τα δύο έτη). Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί αφενός στην γνώση και αναγνώριση της υποστήριξης που μπορούν να λάβουν οι φοιτητές του Τμήματος από το Γραφείο Διασύνδεσης με την πάροδο των ετών λειτουργίας του, αφετέρου στη στελέχωση του Γραφείου με εξειδικευμένη Σύμβουλο Επαγγελματικής Συμβουλευτικής η οποία διδάσκει παράλληλα στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής το μάθημα «Διδακτική των Βιοεπιστημών» στους στόχους του οποίου περιλαμβάνονται και θέματα διαχείρισης της σταδιοδρομίας, δημιουργώντας έτσι μία επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας με το Γραφείο Διασύνδεσης. Συμπεράσματα Δεδομένης της ραγδαίας εξέλιξης του είδους και του περιεχομένου των επαγγελμάτων που έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας καθώς και της αυξημένης ανεργίας, ο στόχος της Επαγγελματικής Συμβουλευτικής και κάθε μορφής παροχής υπηρεσιών Προσανατολισμού, είναι να βοηθήσει το άτομο να κάνει ρεαλιστικές επιλογές σχετικά με τις σπουδές και τη σταδιοδρομία του, βασιζόμενο αφενός στα προσωπικά του χαρακτηριστικά (την ιδιοσυγκρασία, τις δεξιότητες, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, τις αξίες και τις αντιλήψεις του) αλλά και στις προσφερόμενες από την αγορά εργασίας δυνατότητες, αφετέρου, καθώς η στάθμιση των επιλογών και η λήψη αποφάσεων προϋποθέτουν κατάλληλες και ακριβείς πληροφορίες (Herr & Cramer, 1996). Στο παρελθόν η αλλαγή εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας, συνέβαινε μόνο μία φορά στη ζωή των ανθρώπων, όταν οι νέοι τελείωναν το σχολείο ή το Πανεπιστήμιο και έψαχναν για δουλειά. Σήμερα όλοι μας ενδέχεται να χρειαζόμαστε πληροφορίες και συμβουλές για το τι θα πρέπει να κάνουμε πολλές φορές στη ζωή μας και ίσως τελείως απρόβλεπτα (Simonsen, 2000). Η διαβίωση και η εργασία στην κοινωνία της γνώσης απαιτεί ενεργούς πολίτες οι οποίοι επιδιώκουν την προσωπική και επαγγελματική τους εξέλιξη. Η υψηλή επισκεψιμότητα των φοιτητών/τριών Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στο Γραφείο Διασύνδεσης, όπως αποτυπώνεται στην παρούσα μελέτη, επιβεβαιώνει την ύπαρξη αναγκών των φοιτητών για στήριξη, σε ατομικό επίπεδο, σχετικά με τις περαιτέρω σπουδές και τη σταδιοδρομία τους. Ο προγραμματισμός της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής πορείας και η ανάπτυξη μιας προσωπικής στρατηγικής για την είσοδο στον κόσμο της εργασίας είναι, ίσως, η κυριότερη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η Επαγγελματική Συμβουλευτική στους νεαρούς Βιοεπιστήμονες (Feibelman, 1993). Πρόκειται για την εξατομικευμένη υποστήριξη που περιλαμβάνει την αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης, την επιλογή των μελλοντικών στόχων και στη συνέχεια, τον προσδιορισμό των συγκεκριμένων κινήσεων και των βημάτων
που απαιτούνται, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχει θέσει ο καθένας (Isaacson & Brown, 1997). Κατά τον σχεδιασμό της πορείας αυτής λαμβάνονται υπόψη οι εξειδικεύσεις του κλάδου αλλά και οι ικανότητες, οι προτεραιότητες, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οι κλίσεις και τα ενδιαφέροντα του νέου Βιοεπιστήμονα, ώστε να προσδιοριστεί το είδος της εργασίας για το οποίο εκτιμά ότι του ταιριάζει καλύτερα, ενώ παράλληλα, του προσφέρει μεγαλύτερες πιθανότητες απορρόφησης στην αντίστοιχη αγορά εργασίας. Βιβλιογραφικές πηγές CEDEFOP (European Centre for the Development of Vocational Training), (2005). Improving lifelong guidance policies and systems Using common European reference tools. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2005. COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES (2000). Extraordinary European Council (Lisbon, 23 and 24 March 2000): Presidency conclusions. Στο: http://europa.eu.int/ COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES (2001). A European area of lifelong learning: empowering Europeans in the knowledge-based economy and society. IP/01/1620. Brussels, 21 November 2001. Στο: http://europa.eu.int/ COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES (2002). Council Resolution of 27 June 2002 on lifelong learning (2002/C 163/01). COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES (2003)./EDUCATION & TRAINING 2010. The Success Of The Lisbon Strategy Hinges On Urgent Reforms. Brussels, 11.11.2003 COM(2003) 685 final. Council Resolution, (2004). Draft Resolution of the Council and of the representatives of the Governments of the Member States meeting within the Council on Strengthening Policies, Systems and Practices in the field of Guidance throughout life in Europe, Dublin, May 2004. Doc. 9286/04. Feibelman, J. P. (1993). A Ph.D. Is Not Enough! Guide to Survival in Science. NY: Basic Books Herr. E., & Cramer, S., (1996). Career Guidance and Counseling Through the Life Span: Systematic Approaches (5 th ed). New York: HarperCollins. http://career.duth.gr Isaacson, L., E., and Brown, D., (1997). Career Information Career Counseling and Career Development (6 th ed). Allyn & Bacon. OECD. (2004). Career Guidance: A Handbook for Policy Makers. 03/12/2004. Simonsen, P., (2000). Career Compass, California, Davies-Black Publishing Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, (2009). Οδηγός Σπουδών 2009-10, σς 85-86. Ευρωπαϊκές Κοινότητες, (2000). ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ SEC(2000) 1832. Υπόμνημα σχετικά με την εκπαίδευση καθόλη τη διάρκεια της ζωής. Βρυξέλλες, 30/10/2000. Ευρωπαϊκές Κοινότητες, (2001). Έκθεση για τους Συγκεκριμένους, Μελλοντικούς Στόχους των Συστημάτων Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης, 2001. Στο: http://europa.eu.int/
Ευρωπαϊκές Κοινότητες, (2002). Απόφαση του Συμβουλίου της 19 ης Δεκεμβρίου 2002 με θέμα: «Προώθηση της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης». Στο: http://europa.eu.int/ Ευρωπαϊκές Κοινότητες, (2002). Οδηγία 2002/73/CE (που τροποποιεί την Οδηγία 76/207/CEE) Σχετικά Με Την Ισότητα Αντιμετώπισης Ανάμεσα Σε Άνδρες Και Γυναίκες. Στο: http://europa.eu.int/ Κ.Υ.Α. 76014/Δ2/29-06-2009 Οριζόντια Δράση Υποστήριξης Γραφείων Διασύνδεσης Πανεπιστημίων. (2008). Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Πανελλαδική έρευνα στους αποφοίτους των ετών 1998-2000. Επιστημ Υπεύθυνη: Μ. Καραμεσίνη. Αθήνα: Διόνικος. ΦΕΚ 1382/13-07-2009, τ. Β ΦΕΚ 179 /6 Σεπτεμβρίου 1999, σ. 3734