ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ελέγχου των Προϋπολογισμών 10.9.2009 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με ειδική έκθεση αριθ. 5/2009 του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων της Επιτροπής Επιτροπή Ελέγχου των Προϋπολογισμών Εισηγητής: Ville Itälä DT\790013.doc PE428.176v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Εισαγωγή Σε αυτή την ειδική έκθεση το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε την ποιότητα της διαχείρισης ταμειακών διαθεσίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο έλεγχος εκτίμησε κατά πόσον η Επιτροπή συμμορφώθηκε προς τους συναφείς κανόνες και κανονισμούς και κατά πόσον είχε συγκροτήσει συστήματα εσωτερικού ελέγχου που να εξασφαλίζουν υγιή ταμειακή διαχείριση. Το τωρινό σύστημα ιδίων πόρων, που αποσκοπεί ιδίως στη λήψη των πληρωμών ιδίων πόρων, συνδέεται με το σύστημα ιδίων πόρων όπως θεσπίστηκε με την απόφαση του Συμβουλίου 2000/597/ΕΚ, Ευρατόμ και με τον σχετικό εκτελεστικό κανονισμό του Συμβουλίου 1150/2000, τον οποίο η Επιτροπή υποχρεούται να εφαρμόζει. Το Συμβούλιο ενέκρινε το 2007 τη νέα απόφαση περί ιδίων πόρων 2007/436/ΕΚ, Ευρατόμ, και εντελώς πρόσφατα μια αναθεώρηση του κανονισμού του Συμβουλίου 1150/2000 1, τα οποία δεν εισάγουν σημαντικές αλλαγές στο σύστημα των λογαριασμών και των πληρωμών ιδίων πόρων. Η Επιτροπή υποχρεούται να συμμορφώνεται προς τις διατάξεις του κανονισμού του Συμβουλίου με τον οποίο υλοποιείται η απόφαση για το σύστημα ιδίων πόρων των Κοινοτήτων, διατάξεις που προβλέπουν ειδικότερα ότι τα κράτη μέλη πιστώνουν τους ιδίους πόρους μέσω μηνιαίων δωδεκατημορίων στον λογαριασμό που ανοίγεται στο όνομα της Επιτροπής. Η διαδικασία των μεταφορών ανάμεσα στους λογαριασμούς ιδίων πόρων των κρατών μελών είναι επίσημα τεκμηριωμένη και συμπληρώνεται από λεπτομερείς οδηγίες για τις απαιτούμενες διαδοχικές ενέργειες. Η κοινοτική νομοθεσία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με την ταμειακή διαχείριση. Οι τρεις κυριότερες είναι οι εξής: α) διαχείριση τραπεζικών λογαριασμών: η Επιτροπή πρέπει να μεριμνά ώστε να διαθέτει επαρκή κεφάλαια για την κάλυψη των ταμειακών αναγκών οι οποίες προκύπτουν από την εκτέλεση του προϋπολογισμού β) διαχείριση ταμειακών πράξεων (εισπράξεις και πληρωμές): η Επιτροπή πρέπει να θεσπίσει συστήματα διαχείρισης των διαθεσίμων, τα οποία να επιτρέπουν την κατάρτιση προβλέψεων ταμειακών ροών και γ) ταμειακός προγραμματισμός και προβλέψεις, και ειδικότερα προβλέψεις ταμειακών ροών και άντληση χρηματοδοτικών πόρων από τους λογαριασμούς ιδίων πόρων: η Επιτροπή πρέπει να αντλεί τα ποσά που εγγράφονται σε πίστωση των λογαριασμών ιδίων πόρων κατά το μέτρο που είναι αναγκαίο για την κάλυψη των ταμειακών αναγκών που απορρέουν από την εκτέλεση του προϋπολογισμού. 1 Κανονισμός του Συμβουλίου 105/2009, ΕΕ L 36 σελ.1 της 05.02.09. PE428.176v01-00 2/7 DT\790013.doc
1. Ο έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (εμβέλεια, ευρήματα και συστάσεις) a) Εμβέλεια του ελέγχου Κύριος στόχος του ελέγχου ήταν η αξιολόγηση της ποιότητας της διαχείρισης των ταμειακών διαθεσίμων της Επιτροπής, και ειδικότερα του κατά πόσον η Επιτροπή: α) συμμορφώθηκε προς τους κανόνες και τους κανονισμούς που εφαρμόζονται στη διαχείριση ταμειακών διαθεσίμων, και β) θέσπισε συστήματα εσωτερικού ελέγχου τα οποία διασφαλίζουν χρηστή ταμειακή διαχείριση. Στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, η Επιτροπή προέβη το 2007 σε περίπου 1,5 εκατομμύριο πληρωμές προς τρίτους. Δύο Γενικές Διευθύνσεις της Επιτροπής εμπλέκονται σε δραστηριότητες ταμειακής διαχείρισης: η ΓΔ Προϋπολογισμού (ΓΔ BUDG) και η ΓΔ Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών Θεμάτων (ΓΔ ECFIN). Η ΓΔ BUDG είναι αρμόδια για τη διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων του συνόλου του προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η Επιτροπή, καθώς και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης. Η ΓΔ ECFIN είναι αρμόδια για την ταμειακή διαχείριση άλλων εκτός προϋπολογισμού στοιχείων και για τις επενδύσεις κοινοτικών κεφαλαίων. Η σχετική απόφαση της Επιτροπής για τις εκτός προϋπολογισμού δραστηριότητες προβλέπει ότι η ΓΔ ECFIN είναι αρμόδια για τις δανειοληπτικές/δανειοδοτικές πράξεις των Κοινοτήτων, για τις δραστηριότητες επένδυσης κεφαλαίων και για τη διαχείριση των εκτός προϋπολογισμού ταμειακών διαθεσίμων. Το ταμείο της ΓΔ BUDG είναι αρμόδιο για τις ταμειακές πράξεις και πληρωμές που σχετίζονται με την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Χρειάζεται να γίνει διάκριση ανάμεσα, αφενός, στις ταμειακές λειτουργίες (και λειτουργίες πληρωμών) που καλύπτει η ΓΔ DG BUDG και, αφετέρου, τη λειτουργία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που καλύπτει η ΓΔ ECFIN, σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής. β) Ευρήματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου Τα κυριότερα συμπεράσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ήταν τα ακόλουθα: - η Επιτροπή συμμορφώθηκε γενικά με τις βασικές διατάξεις που προβλέπονται στην κοινοτική νομοθεσία - η Επιτροπή θέσπισε συνετές διαδικασίες πρόβλεψης της ταμειακής διαχείρισης, οι οποίες διασφαλίζουν ότι διαθέτει επαρκή κεφάλαια για την κάλυψη των ταμειακών απαιτήσεων που απορρέουν από την εκτέλεση του προϋπολογισμού - οι διαδικασίες της Επιτροπής για τη μεταφορά κεφαλαίων μεταξύ των λογαριασμών ιδίων πόρων των κρατών μελών δεν ήταν επαρκώς τεκμηριωμένες DT\790013.doc 3/7 PE428.176v01-00
- ως αποτέλεσμα των διατάξεων του κανονισμού για τους ίδιους πόρους των Κοινοτήτων, συσσωρεύονται σημαντικά υπόλοιπα κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του έτους λόγω της μεταφοράς ιδίων πόρων στους λογαριασμούς που ανοίγονται από τα κράτη μέλη στο όνομα της Επιτροπής βάσει των πιστώσεων του προϋπολογισμού - οι υπάρχουσες διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου όσον αφορά την εκτέλεση των πληρωμών και τους τραπεζικούς λογαριασμούς ήταν συνολικά αποτελεσματικές ωστόσο, σε αντίθεση προς τη ΓΔ ECFIN, η ΓΔ BUDG δεν τεκμηρίωσε τη διαχείριση των κινδύνων που απορρέουν από τις δραστηριότητες διαχείρισης των ταμειακών διαθεσίμων ούτε θέσπισε διαδικασίες για την αξιολόγηση όλων των πτυχών των επιδόσεών της - έλλειψη συντονισμού μεταξύ των ΓΔ της Επιτροπής σε έναν τομέα όπου είναι αναγκαίος ένας κοινός τρόπος προσέγγισης για ζητήματα, όπως η διαχείριση και ο έλεγχος του κινδύνου. Τούτο οδήγησε στην κατάσταση κατά την οποία τα όρια των λογαριασμών για την τήρηση των κεφαλαίων σε εμπορικές τράπεζες καθορίστηκαν από τις οικείες ΓΔ χωρίς να ληφθεί υπόψη η συνολική έκθεση κινδύνου της Επιτροπής με κάθε εμπορική τράπεζα - τα πρόστιμα τηρούνται σε ειδικούς τρεχούμενους λογαριασμούς τραπεζών και, επομένως, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος απώλειας. γ) Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου Για να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες που εντοπίστηκαν στο υπάρχον σύστημα, το Ελεγκτικό Συνέδριο διατύπωσε ορισμένες συστάσεις, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: - η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει την τεκμηρίωση των διαδικασιών πρόβλεψης των ταμειακών ροών της - η Επιτροπή πρέπει να αναλύσει τον τρόπο λειτουργίας του ισχύοντος συστήματος λογαριασμών ιδίων πόρων με στόχο τη μείωση των υπολοίπων στους εν λόγω λογαριασμούς κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του έτους - η Επιτροπή πρέπει να θεσπίσει διαδικασίες οι οποίες θα διασφαλίζουν τον συντονισμό των δραστηριοτήτων διαχείρισης των ταμειακών διαθεσίμων - η ΓΔ BUDG πρέπει να βελτιώσει την τεκμηρίωση της διαχείρισης κινδύνου της και την εμβέλεια της μέτρησης των επιδόσεών της και - η Επιτροπή πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα την εξεύρεση βέλτιστης λύσης στην αντιμετώπιση των προσωρινά εισπραχθέντων προστίμων. 2. Οι απαντήσεις της Επιτροπής Η Επιτροπή διατύπωσε λεπτομερείς απαντήσεις στα ευρήματα και τις συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίες προσαρτώνται στην ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η Επιτροπή συμμερίζεται τους προβληματισμούς του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αλλά θεωρεί ότι η εκ μέρους της επισκόπηση των κινδύνων που σχετίζονται με τις ταμειακές πράξεις της (ΓΔ BUDG ) προβλέπει μια σαφή και συνολική σύνοψη των κινδύνων στους PE428.176v01-00 4/7 DT\790013.doc
οποίους είναι εκτεθειμένη, τον τρόπο διαχείρισης αυτών των κινδύνων και τα μέτρα που ελήφθησαν για τον έλεγχο, τη μείωση ή την εξουδετέρωσή τους. Σύμφωνα πάντως με τις απαντήσεις της Επιτροπής, τα προβλήματα που εντόπισε το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν ενείχαν κινδύνους χρηματοοικονομικής επίπτωσης στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Βελτιώσεις γίνονται, ειδικότερα, όσον αφορά τα ακόλουθα σημεία: Από το 2005 η Επιτροπή πρότεινε ένα προσχέδιο διορθωτικού προϋπολογισμού στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή στα τέλη του Οκτωβρίου για την ενημέρωση του προϋπολογισμού σχετικά με την πρόβλεψη των εσόδων και των εξόδων. Με αυτόν τον τρόπο σε γενικές γραμμές προβλέφθηκε το πλεόνασμα στο τέλος του έτους και μειώθηκαν οι συνεισφορές των ιδίων πόρων των κρατών μελών. Η πρόβλεψη των ταμειακών ροών που διενήργησε η Επιτροπή (DG BUDG) είναι αποτελεσματική. Ο στόχος της, όπως ορίζει το άρθρο 58 των κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού, επιτεύχθηκε πάντοτε, και δεν παρουσιάστηκαν περιπτώσεις ανεπάρκειας κονδυλίων λόγω λανθασμένης πρόβλεψης. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι η διαδικασία ταμειακής πρόβλεψης τεκμηριώνεται επίσημα, δημοσιεύεται και επίσης συμπληρώνεται από μια δέσμη οδηγιών ανά στάδιο. Η Επιτροπή επιλέγει όλες τις συνεργαζόμενες τράπεζες μέσω δημόσιου διαγωνισμού. Οι συνεργαζόμενες τράπεζες εδρεύουν στην ΕΕ και χρησιμεύουν για την εκτέλεση των πληρωμών που εγκρίνονται από τις κεντρικές υπηρεσίες της Επιτροπής. Το ισχύον σύστημα για τη διαχείριση των προσωρινά εισπραχθέντων προστίμων αποτέλεσε αντικείμενο επανεξέτασης το 2008, με βασικό στόχο την αύξηση της ασφάλειάς του. 3. Παρατηρήσεις και συστάσεις της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού για ενδεχόμενη ενσωμάτωση στο σχέδιο έκθεσης σχετικά με τη χορήγηση απαλλαγής στην Επιτροπή (οικονομικό έτος 2008) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: 1. καλωσορίζει τη δημοσίευση της έκθεσης και συγχαίρει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο για την πολύτιμη προσφορά του στην αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος 2. χαιρετίζει τη διακηρυγμένη πρόθεση της Επιτροπής να αντιμετωπίσει τις ατέλειες που εντοπίστηκαν από την έκθεση και να αναλάβει δράση βάσει των συστάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου 3. επικροτεί τις βελτιώσεις της σχετικής τεκμηρίωσης από την Επιτροπή, η οποία επαναδιατύπωσε στα τέλη του 2008 και το 2009 τις διαδικασίες της υποβολής εκθέσεων DT\790013.doc 5/7 PE428.176v01-00
και πρόβλεψης των ταμειακών ροών, στο πλαίσιο επανεξέτασης των σχετικών εργαλείων υποβολής εκθέσεων 4. διαπιστώνει ωστόσο με λύπη του ότι, όπως έδειξε ο διαχειριστικολογιστικός έλεγχος, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των ελέγχων επιδεχόταν βελτιώσεις 5. θεωρεί ότι η Επιτροπή πρέπει να βελτιώσει την εποπτεία των διαφόρων δραστηριοτήτων ταμειακής διαχείρισης που διενεργούνται. Όπως συνιστά το Ελεγκτικό Συνέδριο, πρέπει να πραγματοποιούνται τακτικότερα συνεδριάσεις μεταξύ των δύο αρμόδιων ΓΔ για ανταλλαγή πληροφοριών επί των κινδύνων και ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών όσον αφορά τις δραστηριότητες ταμειακής διαχείρισης και διαχείρισης του ενεργητικού στο επίπεδο της Επιτροπής 6. θεωρεί ότι η Επιτροπή πρέπει να συνεχίσει να παίρνει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει ότι οι σημαντικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι θα παρακολουθούνται αποτελεσματικά και εκ του σύνεγγυς καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Επικροτεί το γεγονός ότι, για να βελτιώσει περαιτέρω την κατάσταση, η Επιτροπή πρότεινε ήδη και συμφώνησε με το Ελεγκτικό Συνέδριο ότι από το κλείσιμο του 2008 μια επίσημη εγκύκλιος αποστέλλεται στους ενδιαφερόμενους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ώστε να της υποβάλλουν ακριβείς, πλήρεις και τυποποιημένες πληροφορίες όσον αφορά τους καταπιστευματικούς λογαριασμούς 7. καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει ένα σχέδιο ελέγχου στη ΓΔ BUDG για κάθε 12μηνη περίοδο βάσει ανάλυσης κινδύνου και να διενεργεί ελέγχους κατά τη διάρκεια του έτους και μετά από αυτό, γνωστοποιώντας τα εντοπιζόμενα προβλήματα στο Κοινοβούλιο το αργότερο 3 μήνες μετά το τέλος του συγκεκριμένου έτους 8. καλεί την Επιτροπή να προχωρήσει στην επισκόπηση των κινδύνων των συνδεόμενων με τις ταμειακές πράξεις της (ΓΔ BUDG), που αποτελούν τμήμα των ετήσιων λογαριασμών της, και να παράσχει σαφή και διεξοδική σύνοψη των κινδύνων στους οποίους είναι εκτεθειμένη, του τρόπου διαχείρισής τους και των μέτρων που έχουν ληφθεί για τον έλεγχο, την ελαχιστοποίηση ή την εξουδετέρωσή τους 9. θεωρεί ότι η Επιτροπή πρέπει, για λόγους διαφάνειας, να τεκμηριώσει πληρέστερα τις διαδικασίες της για τη μεταφορά χρηματικών ποσών μεταξύ των λογαριασμών ιδίων πόρων των κρατών μελών, καθώς και την ειδική διαδικασία επιλογής που ακολουθείται σε κάθε περίπτωση 10. εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των ΓΔ της Επιτροπής σε έναν τομέα όπου είναι αναγκαία μια κοινή προσέγγιση για ζητήματα όπως η διαχείριση και ο έλεγχος των κινδύνων 11. καλεί την Επιτροπή να βελτιώσει την τήρηση στοιχείων σε βάσεις δεδομένων, να βελτιστοποιήσει τις διασταυρώσεις και να δώσει συνέχεια στην παρατήρηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου όσον αφορά την απαιτούμενη βελτίωση του συντονισμού προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η συνολική έκθεση της Επιτροπής σε κίνδυνο για κάθε εμπορική τράπεζα, όταν τα όρια των λογαριασμών για την τήρηση κεφαλαίων στις εμπορικές τράπεζες καθορίζονται από τις σχετικές ΓΔ PE428.176v01-00 6/7 DT\790013.doc
12. επικροτεί και υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής να καταρτίσει μια πρόταση σχετικά με το εφαρμοζόμενο σύστημα για τη διαχείριση των προσωρινά εισπραχθέντων προστίμων, το οποίο επανεξετάστηκε το 2008, και αναμένει ότι η σχετική απόφαση της Επιτροπής, που εκδόθηκε στις αρχές του 2009 από τη ΓΔ BUDG, θα βελτιώσει την ασφάλεια του συστήματος. DT\790013.doc 7/7 PE428.176v01-00