Εισαγωγή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης Wiki-Wikipedia Κουστουμπάρδη Ερατώ ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας
Τι είναι τα wiki; Είναι μια ιστοσελίδα που επιτρέπει στους χρήστες της πολύ γρήγορα και εύκολα, χωρίς να έχουν κάνει υποχρεωτικά εγγραφή να προσθέσουν να αφαιρέσουν ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενο της Είναι συνεργατικοί διαδικτυακοί χώροι όπου μπορείτε να δημιουργήσετε και να μοιραστείτε πληροφορίες με άλλους χρήστες. Τα wiki είναι εργαλεία για συνεργασία, κοινή χρήση πληροφοριών και διαχείριση γνώσης/περιεχομένου Υπάρχουν μερικά wikis που δεν απαιτούν έναν κωδικό πρόσβασης, και είναι ανοικτά στο ευρύ κοινό, όπως η wikipedia (http://el.wikipedia.org)
Ιστορία του Wiki Το πρώτο wiki δημιουργήθηκε το 1995, από τον Ward Cunningham όπου δημιούργησε ένα λογισμικό δικτυακών τόπων όπου ο καθένας θα μπορούσε να αλλάξει το περιεχόμενο. Την λέξη wiki ο δημιουργός του αρχικά το περιέγραψε ως "η πιο απλή online βάση δεδομένων που θα μπορούσε ενδεχομένως να λειτουργήσει». Το όνομα προέρχεται από την συντόμευση του όρου WikiWikiWeb. «Wikiwiki» είναι μια χαβανέζικη λέξη που σημαίνει «γρήγορα».
Χαρακτηριστικά Wiki Ένα wiki ξεκινάει άδειο από περιεχόμενο. Υπάρχει μόνο μια βασική δομή Οι σελίδες ενός Wiki διασυνδέονται με συνδέσμους που δημιουργούν οι χρήστες Κάθε νέα σελίδα πρέπει να διασυνδέεται τουλάχιστον με μια παλιά Δεν υπάρχει ιδιοκτησία σε οποιοδήποτε περιεχόμενο. Είναι όλο κοινόχρηστο. Σε ένα wiki, διάφορα άτομα μπορούν να γράφουν μαζί. Αν ένα άτομο κάνει κάποιο λάθος, το επόμενο μπορεί να το διορθώσει. Mπορεί επίσης να προσθέσει κάτι νέο στην σελίδα, πράγμα που επιτρέπει την συνεχή βελτίωση και ενημέρωση.
Λειτουργία του Wiki 1. Ένα wiki προσκαλεί όλους τους χρήστες να τροποποιήσουν οποιαδήποτε σελίδα ή να φτιάξουν νέες σελίδες στην ιστιοσελίδα χρησιμοποιώντας μόνο ένα απλό πρόγραμμα περιήγησης διαδικτύου ( δηλαδή Web Browser όπως Internet Explorer ή Mozilla Firefox) χωρίς να χρειάζονται οτιδήποτε πρόσθετα. 2. Ένα wiki προωθεί ουσιώδης σχέσεις μεταξύ των θεμάτων διαφορετικών σελίδων κάνοντας τη δημιουργία συνδέσμων σε σελίδα σχεδόν ενστικτωδώς εύκολη και δείχνει αν η συγκεκριμένη σελίδα στην οποία θέλουμε να πάμε υπάρχει ή όχι ( για παράδειγμα στην Wikipedia αν υπάρχει η σελίδα ο σύνδεσμος έχει μπλε χρώμα, διαφορετικά κόκκινο) 3. Το wiki δεν είναι μία προσεκτικά ( ή επαγγελματικά) κατασκευασμένη σελίδα για τακτικούς επισκέπτες. Αντί γι'αυτό καλεί τον κάθε επισκέπτη να συμμετάσχει στη διαδικασία της δημιουργίας και συνεργασίας που συνεχώς αλλάζουν την μορφή της ιστιοσελίδας.
Βασικά Χαρακτηριστικά Τα wiki ανήκουν στην κοινότητα των χρηστών, αυτό σημαίνει ότι αν ένας χρήστη προσθέσει κάτι στο wiki, στην συνέχεια κάποιος άλλος χρήστης μπορεί να προσθέσει κάτι άλλο Τα wiki μοιάζουν με σελίδες html, όμως χρησιμοποιούν την γλώσσα mark up, ευκολότερη και πιο απλοποιημένη από την html Τα URL συνδέονται αυτόματα Η δημιουργία ενός εσωτερικού συνδέσμου δημιουργεί μια νέα σελίδα χωρίς προγραμματισμό
Παραδοσιακό και Νέο μοντέλο συγγραφής
Wiki - Βανδαλισμοί Η ανοικτή φιλοσοφία των περισσότερων wikis δεν εξασφαλίζει ότι όλοι οι συντάκτες έχουν καλές προθέσεις Ο βανδαλισμός είναι ένα σταθερό πρόβλημα για τα wikis Μελέτες της IBM ισχυρίζονται ότι το μεγαλύτερο μέρος του βανδαλισμού στην Wikipedia αφαιρείται περίπου μέσα σε 5 λεπτά
Τυπικές χρήσεις των Wikis 1. Συνεργατική συγγραφή κειμένων ή διαδικτυακού περιεχομένου (δημιουργία βιβλίων, εργασιών) 2. Ομαδικά έργα μαθητευόμενων (χώρος συνεργασίας ομάδας) 3. Ομαδικά έργα διδασκόντων 4. Ανταλλαγή απόψεων, καταιγισμός ιδεών, συζήτηση 5. Συνεργατική συλλογή υλικού (συγκέντρωση και διαμοιρασμό συνδέσμων pdf, άρθρα πάνω σε ένα θέμα) 6. Δημιουργία προσωπικών ή ομαδικών portofolio 7. Ανάπτυξη επιστημονικών γλωσσάριων (μορφή εγκυκλοπαίδειας) 8. Συνεργατικά περιοδικά
Βασική Δομή ενός Wiki Αλλαγή σελίδων Συγκεκριμένες εντολές σύνταξης Συζήτηση Εκδόσεις σελίδων Πρόσφατες αλλαγές Επαναφορά σε προηγούμενη έκδοση σελίδας
Τα μεγαλύτερα Wiki Wikipedia - Η γνωστή μεγάλη ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια Wiki.cn - Κινέζικη Εγκυκλοπαίδεια Wiktionary - Ελεύθερο Λεξικό AboutUs - Wiki που απευθύνεται σε επιχειρήσεις LyricWiki - Wiki με στίχους τραγουδιών CDWiki - Γερμανικό Wiki για τα διαφόρων ειδών CD World66 - Travel Wiki
Wikipedia Είναι η μεγαλύτερη εγκυκλοπαίδεια αυτή την στιγμή στο διαδίκτυο, με ένα αριθμό λημμάτων που ανταγωνίζεται επάξια παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες όπως η Brittanica. Ο μεγάλος αριθμός λημμάτων οφείλεται σαφώς στον αριθμό των συγγραφέων όπου είναι εν δυνάμει όλοι οι χρήστες. Οποιοσδήποτε θέλει να διορθώσει, να προσθέσει ή να δημιουργήσει εξαρχής ένα λήμμα που δεν υπάρχει στην εγκυκλοπαίδεια μπορεί.
Χαρακτηριστικά της Wikipedia Δωρεάν περιεχόμενο για όλους Ανοιχτό για όλους και διαχειρήσιμο απ όλους Ανώνυμες ή επώνυμες αλλαγές Χρηματοδοτούμενο (>80%) από εισφορές χρηστών Πολυγνωσία Μεγάλος αριθμός χρηστών
Edits 863,749,419 Wikipedia Articles 5,306,951 Recent Contributors 128,656
Χρήστες Wikipedia Διαχειριστές Γραφειοκράτες Είναι χρήστες της Wikipedia, στους οποίους έχουν δοθεί αυξημένα δικαιώματα, με σκοπό την προστασία του περιεχομένου και τη διευκόλυνση της λειτουργίας της Wikipedia.
Διαχειριστές Να διαγράφει σελίδες Να προστατεύει σελίδες (δηλαδή να απαγορεύει την επεξεργασία της σελίδας σε μη-διαχειριστές). Να απαγορεύει την επεξεργασία λημμάτων σε χρήστες οι οποίοι δημιουργούν προβλήματα στη Βικιπαίδεια. Να αλλάζει μηνύματα του συστήματος.
Γραφειοκράτες Να μετατρέπει λογαριασμούς χρηστών σε διαχειριστές και γραφειοκράτες. Να κάνει μετονομασίες χρηστών. Να παραχωρεί ή να ανακαλεί ιδιότητα bot σε λογαριασμούς χρηστών.
Ενέργειες Διαχειριστών Η δουλειά των διαχειριστών αποτελείται κυρίως από την εισαγωγή, διαγραφή και προστασία σελίδων, καθώς και τη φραγή ή άρση φραγής χρηστών, με σκοπό την προστασία της Wikipedia. Αυτές τις ενέργειες ο κάθε διαχειριστής τις εκτελεί δημόσια, δηλαδή με την έγκριση και την υποστήριξη της κοινότητας. Οι διαγραφές, για παράδειγμα, αν πρόκειται για σελίδες που δεν είναι καθαρά βανδαλισμοί ή πειραματισμοί χρηστών, συζητιούνται δημόσια και η όποια απόφαση καταγράφεται δημόσια επίσης.
Εργαλεία Διαχειριστών 1. Nuke μαζική διαγραφή σελίδων που δημιουργήθηκαν πρόσφατα 2. Block μπορεί να επιβάλλει «μαζική φραγή» σε μια σειρά από διευθύνσεις IP, είτε για μικρό είτε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό είναι χρήσιμο στην περίπτωση ενός χρήστη που συνέχεια αλλάζει IP 3. Abuse Filter Μπορεί ο διαχειριστής να ενεργοποιήσει ένα φίλτρο που αποτρέπει επεξεργασίες με ορισμένο περιεχόμενο ή να φτιάξει καινούργιο φίλτρο, αν τα υπάρχοντα δεν καλύπτουν τις ανάγκες του.
Wiki Software Platforms
Wikispaces: Μια από τις πιο διάσημες πλατφόρμες δημιουργίας δωρεάν wiki, διαθέτει επίσης και ιδιωτικά accounts Pbworks: Παρόμοια πλατφόρμα με wikispaces για έναν βασικό account, όμως διαθέτει και επί πληρωμή λογαριασμούς για εκπαιδευτικούς όπου παρέχει επιπλέον δυνατότητες ακόμα και σε θέματα ιδιωτικότητας. Wetpaint: Πλατφόρμα για δημιουργία εκπαιδευτικών wikis, με δυνατότητα συμμετοχής κοινότητας 3000 μελών Wikia: Χώρος δημιουργίας οπτικών wiki Wiki-Site: Δωρεάν ιστοσελίδα για τη δημιουργία wiki χτισμένη στην ίδια λειτουργία της Wikipedia. Weebly: Εκπαιδευτική ιστοσελίδα όπου επιτρέπει την δημιουργία
Δημιουργία Λογαριασμού στην Wikipedia Η εγγραφή είναι εντελώς δωρεάν και προαιρετική Παρέχει περισσότερες δυνατότητες επεξεργασίας των λημμάτων αλλά και σελίδων Παροχή δυνατότητας ρύθμισης των προσωπικών επιλογών στην εμφάνιση στην Wikipedia Μετονομασία σελίδας Δυνατότητα δημιουργίας μιας λίστας παρακολούθησης συγκεκριμένων λημμάτων της αρεσκείας του εγγεγραμμένου χρήστη Σελίδα συζήτησης μεταξύ των μελών (εγγεγραμμένων μελών)
Βασικές ενέργειες Λήμμα Συζήτηση Ανάγνωση Επεξεργασία Επεξεργασία κώδικα Προβολή ιστορικού
1. Τίτλος του wiki. Ο τίτλος αυτός πρέπει να αντιπροσωπεύει το περιεχόμενο του wiki. Ο τίτλος αυτός εμφανίζεται σε κάθε σελίδα του wiki. 2. Τίτλος της συγκεκριμένης σελίδας. Πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικός του περιεχομένου της σελίδας, εμφανίζεται μόνο στη συγκεκριμένη σελίδα. 3. Περιεχόμενο της σελίδας. Σε αυτό το σημείο ο κάθε χρήστης που κάνει αλλαγές μπορεί να γράψει κείμενο, μπορεί να εισάγει εικόνες και video, ένα αρχείο ήχου ή ότι άλλο επιθυμεί. 4. Στον σύνδεσμο "Discussion" είναι η περιοχή συζητήσεων, στην ουσία ένα forum, στο οποίο ο χρήστης έχει τη δυνατότητα επικοινωνίας με τους άλλους χρήστες για θέματα που αφορούν τη συγκεκριμένη σελίδα. Σε αυτήν την περιοχή οι χρήστες μπορούν να συζητήσουν και να σχολιάσουν το περιεχόμενο και τη μορφή της σελίδας, να παρουσιάσουν απόψεις, να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν. Αντίστοιχος σύνδεσμος υπάρχει σε κάθε σελίδα του wiki, έτσι ώστε στο αντίστοιχο discussion να συζητούνται τα θέματα της συγκεκριμένης σελίδας. 5. Στον σύνδεσμο "History" αποθηκεύονται όλες οι αλλαγές που γίνονται στη σελίδα. Από εκεί μπορεί ο χρήστης να ανατρέξει στις παλιότερες εκδόσεις της σελίδας και να επαναφέρει, αν θέλει, κάποια ή να παρακολουθήσει απλά τις αλλαγές που συνέβησαν, από ποιους χρήστες και πότε. Όλες οι σελίδες του wiki έχουν ιστορικό, έτσι ώστε ο χρήστης αν νιώσει ότι έχει γίνει κάποια αλλαγή, να βρίσκει την εκδοχή της συγκεκριμένης σελίδας που θέλει και να βλέπει τη αλλαγή ή να επαναφέρει την έκδοση. 6. Ο σύνδεσμος "Notify me" δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να επιλέξει να ενημερώνεται μέσω email, στη διεύθυνση που θα δηλώσει, για τις αλλαγές που συμβαίνουν στη σελίδα. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο όταν υπάρχει μεγάλος αριθμός σελίδων και χρηστών και οι αλλαγές είναι τόσες πολλές που δεν είναι εύκολο να τις παρακολουθήσει ο χρήστης.
7. Κουμπί "Edit" με το οποίο ο χρήστης μπορεί να κάνει αλλαγές στο περιεχόμενο της συγκεκριμένης σελίδας. Μπορεί ναγράψει κείμενο και να το μορφοποιήσει με τα εργαλεία που διαθέτει η πλατφόρμα (πλαίσιο 1 στην εικόνα), μπορεί να προσθέσει αρίθμηση, λίστα με βούλες ή οριζόντιες διαχωριστικές γραμμές μπορεί να προσθέσει ένα σύνδεσμο σε κάποια άλλη σελίδα του wiki ή σε κάποια εξωτερική ("Link"), να ανεβάσει κάποιο αρχείο εικόνας, ήχου ή video ("File"), να εισάγει κάποια μικρή εφαρμογή ("Widget") ή έναν πίνακα με γραμμές και στήλες ("Table"). Αφού ολοκληρώσει τις αλλαγές που θέλει να κάνει, μπορεί πατώντας το κουμπί "Preview" να δει πως θα εμφανίζεται το αποτέλεσμα στη σελίδα, να ακυρώσει τις αλλαγές που έκανε ("Cancel") ή να τις αποθηκεύσει με το κουμπί "Save. Οποιαδήποτε αλλαγή κι αν γίνει δεν θα αποθηκευτεί αν δεν πατήσει ο χρήστης το κουμπί αυτό και έτσι, δεν θα φαίνεται στη σελίδα 8. Δημιουργία νέας σελίδας στο wiki. Εδώ μπορεί ο χρήστης να δημιουργήσει από την αρχή μια νέα σελίδα το wiki, ορίζοντας από ποιον σύνδεσμο θα μπορεί να προσπελαστεί και τον τίτλο της. Έπειτα μπορεί να εισάγει περιεχόμενο με την διαδικασία που περιγράφηκε παραπάνω.
9. Παρουσίαση πρόσφατων αλλαγών. Στον σύνδεσμο αυτό ο χρήστης μπορεί να παρακολουθήσει τις πιο πρόσφατες αλλαγές που έγιναν σε ολόκληρο το wiki και όχι μόνο σε συγκεκριμένη σελίδα. Είναι μια χρήσιμη λειτουργία σε περίπτωση που κάποιος χρήστης δεν θέλει να ενημερώνεται με το Notifyme, αλλά θέλει μόνο να παρακολουθήσει τις πιο πρόσφατες αλλαγές που έγιναν στο wiki. 10. Διαχείριση του wiki. Ο χρήστης από δω μπορεί να διαχειριστεί τα περιεχόμενα (σελίδες, αρχεία, κάδος), τους χρήστες (μέλη, άδειες), τις ρυθμίσεις (αισθητικές, πληροφορίες), και τα εργαλεία (ενημερώσεις, στατιστικά κ.λπ.) του wiki. 11. " Αναζήτηση" μέσα στις σελίδες του wiki. Ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει σελίδες, αρχεία κ.λπ. που βρίσκονται μέσα στο wiki. 12. Το κουμπί "edit navigation" βρίσκεται πάντα στο τέλος του μενού και χρησιμεύει για αλλαγές στο μενού του wiki. Εκτός από τα περιεχόμενα των σελίδων ο χρήστης έχει δικαίωμα να αλλάξει και το μενού του wiki, να προσθέσει συνδέσμους για νέες σελίδες, να αφαιρέσει συνδέσμους και να μορφοποιήσει το μενού αισθητικά.