2011 Κάνοντας την Κομποστοποίηση πράξη Πώς μπορούμε να μειώσουμε τα απορρίμματα μας; Τα ανακυκλώνουμε..βελτιώνοντας το έδαφος Μειώνω τα απορρίμματα μου, τα μετατρέπω σε κάτι χρήσιμο, βελτιώνω το έδαφος, βελτιώνω την ποιότητα ζωής μου Άγγελος Δημόπουλος NaturAM [Επιλογή ημερομηνίας]
Τι είναι η κοµποστοποίηση; Είναι η διαδικασία της φυσικής ανακύκλωσης και της αποσύνθεσης των οργανικών υλικών που καταλήγει στη δηµιουργία ενός χρήσιµου φυσικού λιπάσµατος (κοµπόστ), µειώνοντας παράλληλα τα απορρίµµατα µας. Το οικιακό κοµπόστ είναι µερικώς αποσυντεθειµένη οργανική ύλη. Προέρχεται από τα φυτικά υπολείµµατα του κήπου και της κουζίνας µας τα οποία η ίδια η φύση µετατρέπει σε ένα πλούσιο φυτόχωµα που χρησιµεύει για λίπασµα και βελτιωτικό του εδάφους. Μοιάζει µε χώµα, είναι αγνό, καθαρό και φυσικό. Γιατί να φτιάξω κοµπόστ; Γιατί µπορεί ς να µειώσεις τα απορρίµµατα σου παράγοντας κάτι χρήσιµο! Τα οργανικά οικιακά απόβλητα αποτελούν περίπου το 40-60% του συνόλου των αποβλήτων που παράγουµε στο σπίτι µας. Από αυτά το 70% περίπου είναι κοµποστοποιήσιµα. Αυτό σηµαίνει ότι κάνοντας κοµποστοποίηση µπορούµε να µειώσουµε το σύνολο των οικιακών αποβλήτων µας κατά 35% τουλάχιστον. Το κοµπόστ είναι ένα από τα καλύτερα βελτιωτικά για το έδαφος και από τα καλύτερα καλυπτικά εδάφους. Μπορείτε να το χρησιµοποιήσετε αντί για τα λιπάσµατα του εµπορίου. Κυρίως, το κοµπόστ είναι φτηνό και φυσικό. Μπορείτε να το παρασκευάσετε χωρίς να ξοδέψετε ούτε ένα ευρώ βοηθώντας παράλληλα το περιβάλλον! Η χρήση του βελτιώνει τη δοµή και την υφή του εδάφους. Αυξάνει τον αερισµό του εδάφους και την ικανότητα του να συγκρατεί νερό. Το κοµπόστ κάνει πιο χαλαρά τα αργιλώδη εδάφη και βοηθάει τα αµµώδη να συγκρατούν περισσότερο νερό. Προσθέτοντας το αυξάνεται η γονιµότητα του εδάφους και ενισχύεται στα φυτά η ανάπτυξη υγιούς ριζικού συστήµατος. Η οργανική ύλη που περιέχεται σ' αυτό τροφοδοτεί τους µικροοργανισµούς οι οποίοι κρατάνε το έδαφος υγιές και ισορροπηµένο. Το άζωτο, το κάλιο και ο φώσφορος θα παράγονται µε φυσικό τρόπο από τους µικροοργανισµούς ώστε να µην χρειάζεται να τα προσθέσετε εσείς. Στην εποχή µας είναι απαράδεκτο να πετάµε απορρίµµατα µολύνοντας το περιβάλλον και δεν συµφέρει επίσης να πετάµε στα σκουπίδια υλικά που µπορούµε να τα χρησιµοποιήσουµε για να βελτιώσουµε το έδαφος µας. Είναι απαραίτητη µία νέα κουλτούρα και ένας νέος πολιτισµός για τα σκουπίδια µας! Τουλάχιστον το 1/3 των χωµατερών το γεµίζουµε µε οργανικά απορρίµµατα του κήπου ή της κουζίνας που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για να φτιάξουµε κοµπόστ. Μόνο διαθέτοντας λίγο χρόνο θα µειώσουµε τα απορρίµµατα µας, αυξάνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα της καλλιεργήσιµης γης µας, του κήπου µας κ.λπ. Είναι εύκολο να αρχίσεις την κοµποστοποίηση!
Η διαδικασία διάσπασης των οργανικών απορριµµάτων. Το κοµπόστ είναι το τελικό προϊόν ενός σύνθετου διατροφικού πλέγµατος ανάµεσα σε εκατοντάδες διαφορετικών οργανισµών (βακτήρια, σκουλήκια, έντοµα και µύκητες). Όταν αυτοί οι οργανισµοί διασπάσουν τα οργανικά απορρίµµατα ότι αποµένει είναι το πλούσιο, εύφορο υλικό που αγαπούν τα φυτά σας. Η κοµποστοποίηση είναι µια πιστή αντιγραφή του φυσικού τρόπου διάσπασης των οργανικών υλικών όπως ακριβώς γίνεται στο έδαφος ενός δάσους. Σε κάθε δάσος ή λιβάδι, ζούγκλα ή κήπο συµβαίνει το ίδιο: τα φυτά ξεραίνονται, πέφτουν στο χώµα και διαλύονται. ιασπώνται σιγά- σιγά από τους µικροοργανισµούς που ζουν στο έδαφος. Και τελικά τα κοµµάτια των νεκρών φυτών εξαφανίζονται γιατί έχουν γίνει πια εκείνο το σκούρο ευκολοδούλευτο χώµα που βρίσκουµε στα δάση κάτω από τα φύλλα που σαπίζουν. Έχουν γίνει αυτό που λέµε «χούµους» αυτό το ελαφρύ αφράτο χώµα. Έχοντας λοιπόν σαν σκοπό την ανακύκλωση των οργανικών µας απορριµµάτων όταν ξεκινάµε την κοµποστοποίηση, αυτό το χρήσιµο και υγειές «χούµους» είναι το τελικό µας αποτέλεσµα. Προσφέροντας το κατάλληλο περιβάλλον στους οργανισµούς που ζουν στον σωρό καταφέρνουµε να φτιάξου µε χώµα εξαιρετικής ποιότητας, και φυσικά να προκαλέσουµε και να επιταχύνουµε τις διαδικασίες της φύσης. Και καθώς θα παράγουµε πιο γρήγορα καλής ποιότητας έδαφος, ταυτόχρονα, η θερµότητα που παράγεται στον σωρό θα το καθαρίσει από τυχόν σπόρους ζιζανίων ή ασθένειες. Οι «πρώτες ύλες» για το κοµπόστ. Θεωρητικά όλες οι οργανικές ουσίες είναι κατάλληλες για έναν κοµποστοσωρό. Ο σωρός µας χρειάζεται την κατάλληλη αναλογία από υλικά πλούσια σε άνθρακα (π.χ. ξερά φύλλα, άχυρα και κοµµάτια ξύλου) και υλικά πλούσια σε άζωτο (όπως κοµµένο χορτάρι και φυτικά υπολείµµατα από την κουζίνα). Ανακατεύοντας διάφορα είδη υλικών ή αλλάζοντας τις αναλογίες µπορεί να αλλάξει η ταχύτητα της αποσύνθεσης. Το να επιτύχετε το ιδανικότερο µίγµα είναι περισσότερο θέµα εµπειρίας παρά επιστηµονικής ακρίβειας. Η ιδανική αναλογία είναι περίπου 3 µέρη υλικών πλούσιων σε άνθρακα προς 1 µέρος πλούσιο σε άζωτο. Υπερβολική ποσότητα άνθρακα επιβραδύνει την αποσύνθεση ενώ τα πολλά αζωτούχα µπορεί να προκαλέσουν οσµές. Ο άνθρακας (C) προµηθεύει τους µικροοργανισµούς, που θα εκτελέσουν την βιολογική διεργασία, µε ενέργεια και το άζωτο (Ν) µε πρωτεΐνες, για να αναπτυχτούν και να πολλαπλασιασθούν. Γι' αυτό πρέπει να τους δώσουµε την σωστή τροφή στην σωστή αναλογία (1 προς 3). Χρησιµοποιήστε οτιδήποτε ήταν κάποτε φυτό! άνθρακας φύλλα, πευκοβελόνες πριονίδι ροκανίδια άχυρο άζωτο κοπριά υπολείµµατα φρούτων & λαχανικών γρασίδι κατακάθια του καφέ
Γενικά τα χωρίζουµε σε πράσινα και καφέ υλικά: Το άζωτο βρίσκεται στα «πράσινα». Εµπεριέχουν υψηλά ποσοστά υγρασίας και αποσυντίθενται γρήγορα (πράσινα φύλλα, φυτικά υπολείµµατα κουζίνας, χόρτα κλπ). Ο άνθρακας βρίσκεται στα «καφέ». Είναι ξηρά, έχουν συνήθως µεγάλο όγκο, εµπεριέχουν χαµηλό ποσοστό υγρασίας και αποσυντίθενται αργά (ξερά φύλλα, κοµµένα ή θρυµµατισµένα κλαδιά, πριονίδι κ.λπ.). Οργανικά υπολείµµατα της κουζίνας: φυσικά και δεν πετάµε. Σε αυτά ανήκουν οι φλούδες των φρούτων και των λαχανικών, τα υπολείµµατα των µήλων, φακελάκια από τσάι, µπανάνες κλπ. Μπορείτε να τα χρησιµοποιήσετε όλα στο κοµπόστ εκτός από τα παρακάτω: ωµό κρέας, φαγητά µε κρέας, γαλακτοκοµικά, λιπαρές τροφές και λάδια, αυτά µπορούν να προκαλέσουν προβλήµατα. Τελικά όλα αποσυντίθενται αλλά οι τροφές που περιέχουν κρέας µπορούν να προσελκύσουν ενοχλητικά ζωύφια. Τα τσόφλια των αυγών είναι ιδιαίτερα χρήσιµα αν και αργούν να αποσυντεθούν, µπορείτε να τα θρυµµατίζετε πρώτα για µεγαλύτερη ταχύτητα αποσύνθεσης. Άλλωστε όλα τα υλικά που ρίχνετε στον κοµποστοσωρό διασπώνται γρηγορότερα αν κοπούν σε µικρά κοµµάτια. Καλό θα ήταν να αποφεύγεται τα εσπεριδοειδή, τα κρεµµύδια και τα σκόρδα, περιέχουν αιθέρια έλαια που αποµακρύνουν τους µικροοργανισµούς και έτσι διασπούνται αργά. Για να µαζέψετε τα απορρίµµατα της κουζίνας για κοµποστοποίηση µπορείτε να έχετε ένα ξεχωριστό δοχείο στην κουζίνα, καλό είναι να έχει εφαρµοστό καπάκι. Όταν ρίχνετε στο σωρό υπολείµµατα τροφών µπορείτε να τα ανακατεύετε µε ώριµο κοµπόστ για να αποφύγετε τα τυχών µυγάκια. Τα φύλλα: αποτελούν το µεγαλύτερο µέρος των απορριµµάτων ενός κήπου. Αν µπορείτε να τα κοµµατιάσετε ή να τα συµπιέσετε τότε θα σας είναι εύκολο να τα αποθηκεύσετε ως την ώρα που θα µπορείτε να τα βάλετε στον κοµποστοσωρό. Τα κοµµατιασµένα φύλλα εκτός του ότι αποθηκεύονται ευκολότερα έχουν το πλεονέκτηµα να αποσυντίθενται και πιο γρήγορα. Είναι γεµάτα µε ανόργανα ιχνοστοιχεία που «τράβηξαν» οι ρίζες των φυτών και αποτελούν µια φυσική πηγή άνθρακα. Μερικά είδη φύλλων όπως της βελανιδιάς, της µανόλιας, και τ ου πρίνου είναι πολύ ανθεκτικά και δεν είναι εύκολα στο να αποσυντεθούν. Επίσης κάποια φυτά πρέπει να αποφεύγονται: τα φύλλα του ευκαλύπτου για παράδειγµα µπορεί να είναι τοξικά για άλλα φυτά. Ειδικά τις πευκοβελόνες πρέπει να τις κοµµατιάσετε και να τις συντρίψετε γιατί αποσυντίθενται αργά. Είναι καλυµµένες µε µια παχιά κηρώδη επικάλυψη. Σε µεγάλες ποσότητες µπορούν να κάνουν το κοµπόστ όξινο (κάτι που βέβαια θα ήταν επιθυµητό αν έχετε εδάφη πολύ αλκαλικά). Υπολείµµατα από το κούρεµα του γκαζόν: τα υπολείµµατα από το κούρεµα του γκαζόν αποσυντίθενται γρήγορα και περιέχουν τόσο άζωτο όσο και η κοπριά. Το κοµµένο χορτάρι, αν το στοιβάξετε όλο µαζί, σχηµατίζει µια συµπαγή µάζα που δεν τη διαπερνά ο αέρας κι αν έχετε αναερόβια
αποσύνθεση θα έχετε και άσχηµες µυρωδιές. Γι' αυτό ανακατέψτε το µε ώριµο κοµπόστ. Αν έχετε πολλά υπολείµµατα από χορτάρι απλώστε τα στον ήλιο για να τα κάψει και να τα µαράνει τουλάχιστον για µια µέρα. Αν µαραθούν κι αρχίσουν να κιτρινίζουν µπορείτε να τα χρησιµοποιήσετε χωρίς τον κίνδυνο να σαπίσουν. Αποφύγετε το χορτάρι που έχει υπολείµµατα από ραντίσµατα εκτός αν µια βροχή πρόλαβε να το ξεπλύνει. Τα υπολείµµατα του κήπου: µπαίνουν στον σωρό. Όλα τα εποχιακά φυτά που παρήκµασαν, τα φυτά που ξεράθηκαν και τα µαραµένα λουλούδια. Μπορείτε να ρίξετε και τα αγριόχορτα του κήπου. Η υψηλή θερµοκρασία στο κέντρο του κοµποστοσωρού σκοτώνει τους σπόρους και αχρηστεύει το ριζικό τους σύστηµα. Αποφύγετε όµως τη ρίψη αγριάδας και άλλων ζιζανίων που έχουν ανθεκτικό ριζικό σύστηµα ή που έχουν ήδη σποριάσει. Η κοπριά: είναι από τα πιο χρήσιµα υλικά για το κοµπόστ. Περιέχει µεγάλες ποσότητες και από άζωτο αλλά και από τους αναγκαίους µικροοργανισµούς που αποσυνθέτουν τα υλικά µας. Η κοπριά για κοµπόστ µπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε πουλερικό και από οποιοδήποτε φυτοφάγο ζώο (π.χ. κότες, κουνέλια, κατσίκες, κ.λπ.). Ποτέ όµως από σαρκοφάγο (σκύλο, γάτα κ.λπ.) γιατί µπορεί να περιέχει επικίνδυνα παθογόνα. Η κοπριά όταν είναι φρέσκια λέµε ότι «καίει». Πραγµατικά έχει τόσο µεγάλη ποσότητα συστατικών που µπορεί να προκαλέσει υπερθέρµανση στον κοµποστοσωρό σκοτώνοντας τα σκουλήκια και τα χρήσιµα βακτήρια. Ωστόσο, αν την αφήσετε λίγο καιρό να παλιώσει, τα συστατικά της θα είναι πολύ χρήσιµα για το κοµπόστ. Φυσικά η υπερβολικά «χωνεµένη» κοπριά που αφέθηκε για χρόνια στον ήλιο και τη βροχή έχει πια χάσει σχεδόν την αξία της... Η κοπριά µεταφέρεται και χρησιµοποιείται εύκολα αν είναι στεγνή και λίγο παλιωµένη ή αν µπει στο κοµπόστ και ανακατευτεί µε αυτό πριν από τη χρήση της. Στάχτη από ξύλα: µπορείτε να ρίχνετε στο σωρό στάχτη από ξύλα. Η στάχτη είναι αλκαλική και πολύ πλούσια σε κάλιο. Λόγω της αλκαλικότητας της δεν επιτρέπεται να τη ρίχνετε σε µεγάλες ποσότητες (π.χ. µην ρίξετε περισσότερους από 2 κουβάδες στάχτη σε έναν σωρό µε όγκο ένα κυβικό µέτρο. Μην ρίχνετε στάχτες από κάρβουνο γιατί συχνά περιέχουν θείο και σίδηρο σε αναλογίες που θα µπορούσαν να βλάψουν τα φυτά σας. Ο σκόρπιος σανός και το άχυρο είναι για το κοµπόστ πολύ καλές πηγές άνθρακα ειδικά για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν αρκετά φύλλα στον σωρό. Ο σανός περιέχει περισσότερο άζωτο από το άχυρο, ενώ το άχυρο λόγω του σχήµατος του βοηθάει στην «αναπνοή» του σωρού. Φυσικά έχετε υπόψη σας τη δυσκολία που προκαλούν οι σπόροι του σανού αν έχει σποριάσει. πράσινα (άζωτο) απορρίµµατα κουζίνας (τσόφλια, υπολείµµατα καφέ, τσάι) φρούτα & λαχανικά φλούδες από φρούτα, λαχανικά δηµητριακά, αλεύρι, ρύζι οικιακά φυτά κοπριά (από φυτοφάγα) γκαζόν καφέ (άνθρακας) φύλλα φλούδες κορµών ξηροί καρποί & οι φλούδες τους άχυρο πριονίδι καλαµπόκι ξερά φυτά & κλαριά δεν χρησιµοποιούµε! κόκαλα περιττώµατα από γάτες & σκύλους λάδια λιπαρές ουσίες κρέας & ψάρια γαλακτοκοµικά σπόρους από ζιζάνια φύλλα ευκαλύπτου
πράσινα (άζωτο) κλαδέµατα καφέ (άνθρακας) δεν χρησιµοποιούµε! Μην ξεχνάτε! Όσο πιο τεµαχισµένα ή θρυµµατισµένα είναι τα υλικά που συνιστούν τον σωρό, τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κοµπόστ. Για την καλύτερη αξιοποίηση των κλαδεµάτων των κήπων ένας θρυµµατιστείς θα βοηθούσε πολύ. Μην βάζετε στον σωρό υλικά που έχουν υποστεί χηµική επεξεργασία όπως π.χ. πριονίδι από νοβοπάν ή MDF, από εµποτισµένα ξύλα, έγχρωµο ή γυαλιστερό χαρτί κλπ. είναι τοξικά για τους µικροοργανισµούς και τα σκουλήκια Όσο πιο πλούσια τα υλικά που αποτελούν τον σωρό τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θ α είναι και το κοµπόστ σας, γι' αυτό και τα υπολείµµατα της κουζίνας και του φαγητού είναι πολύτιµα. Το κοµµένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας µπορεί να δηµιουργήσει αναερόβια ζύµωση µε αποτέλεσµα την δυσοσµία του σωρού. Είναι λοιπόν προτιµότερο πριν το ενσωµατώστε στον σωρό να το απλώσετε να ξεραθεί κάπως και µετά να το αναµείξετε µε τα υπόλοιπα υλικά. Επιλογή θέσης για τον κοµποστοσωρό. Σε κάθε θέση ο σωρός θα «δουλέψει» αλλά µια καλή επιλογή βοηθάει. Βρείτε ένα µέρος που να µην κρατάει νερό. Επιλέξτε µια θέση στην πίσω αυλή αν είναι δυνατόν. Μην εγκαταστήσετε το σωρό πολύ µακριά σας γιατί µπορεί να τον ξεχάσετε... Σε ορεινές και ψυχρές περιοχές διαλέξτε θέση που να τη βλέπει ο ήλιος (η θερµότητα βοηθάει). Σκεπάζοντας τον σωρό το καλοκαίρι αποφεύγετε τον ήλιο που ξεραίνει και τον χειµώνα τον παγετό που επιβραδύνει τη διάσπαση. Σε θερµά και ξηρά κλίµατα επιλέξτε σκιερό σηµείο για να µην χάνεται η υγρασία πολύ γρήγορα. Στήστε το σωρό σας πάνω στο χώµα και όχι πάνω σε τσιµέντο: η επαφή µε το χώµα διευκολύνει τ ους γαιοσκώληκες και τους µικροοργανισµούς να έρχονται και να φεύγουν ανάλογα µε τις εποχές. Επίσης το χώµα διευκολύνει την αποστράγγιση. Αν ο σωρός σας µείνει για χρόνια στο ίδιο σηµείο µπορεί τα διπλανά δέντρα να «στείλουν» προς τα εκεί τις ρίζες τους. Με αλλαγές θέσεων κάθε ένα ή δύο χρόνια θα τις αποφύγετε. Ο σωρός δεν θα πρέπει να έχει πάνω από 1 µέτρο ύψος, γιατί διαφορετικά µε την πίεση του βάρους του δηµιουργούνται αναερόβιες συνθήκες. Μειώνοντας τα απορρίµµατα παράγεται τελικά το κοµπόστ! Η παραγωγή του κοµπόστ! Το είδος της κοµποστοποίησης µπορεί να ποικίλει από την εντελώς παθητική και βραδεία έως την πλήρως ελεγχόµενη από τον άνθρωπο. Ο τρόπος που κάνετε κοµπόστ εξαρτάται από τους στόχους σας. Εάν θέλετε ένα πολύ ποιοτικό εδαφοβελτιωτικό υλικό χρειάζεστε περισσότερη δουλειά. Αν στόχος σας είναι η
µείωση των απορριµµάτων της κουζίνας και του κήπου µπορείτε να επιλέξετε µια πιο παθητική µέθοδο που δεν θα θέλει πολλή εργασία αλλά θα είναι πιο αργή. Ακόµα και ο απλούστερος σωρός παράγει σε µερικά χρόνια αρκετά κυβικά µέτρα καλού κοµπόστ. Η καλά διαχειριζόµενη κοµποστοποίηση απαιτεί την ενεργό συµµετοχή σας που αρχίζει µε το αναποδογύρισµα του σωρού. Ενεργός συµµετοχή σηµαίνει βέβαια να διαθέσετε περισσότερο κόπο και χρόνο. Αν εφαρµόζετε όλες τις τεχνικές διαχείρισης του κοµποστοσωρού τότε θα έχετε ώριµο κοµπόστ ακόµα και σε διαστήµατα 3-4 εβδοµάδων. Ανάλογα µε τον χρόνο που µπορείτε να διαθέσετε θα είναι και τα αποτελέσµατα. Γενικά η διαδικασία της κοµποστοποίησης δεν είναι κάτι επίπονο και δεν χρειάζεται να ασχολείστε µαζί της παραπάνω από µία ή δύο φορές την εβδοµάδα και για λίγη ώρα. Επιπλέον όσο κάποιος αποκτά εµπειρία τόσο αυτός ο χρόνος µειώνεται. Τα κοµµατιασµένα οργανικά υλικά διασπώνται γρήγορα και δίνουν οµοιόµορφο κοµπόστ. Η καθυστέρηση της κοµποστοποίησης είναι ανάλογη µε το µέγεθος των υλικών. Μεγάλα κοµµάτια = µεγάλη καθυστέρηση. Κόψτε τα, τεµαχίστε τα και κερδίστε χρόνο. Ιδιαίτερα κόψτε τα κοµµάτια που έχουν µεγάλες και σκληρές ίνες. Η θερµοκρασία του σωρού είναι σηµαντική: δείχνει πόσο ενεργός είναι. Ο ευκολότερος τρόπος για να την ελέγξετε είναι να τη νιώσετε ακουµπώντας το χέρι σας. Αν το εσωτερικό του σωρού είναι ζεστό ή προς το καυτό τότε όλα πάνε καλά. Αν η θερµοκρασία µέσα στο σωρό είναι ίδια µε το εξωτερικό περιβάλλον, τότε, σηµαίνει πως η δράση των µικροοργανισµών επιβραδύνθηκε και πρέπει να προσθέσουµε αζωτούχα υλικά (χορτάρι, απορρίµµατα κουζίνας ή κοπριά). Αν ο σωρός χάσει την υγρασία του πάλι επιβραδύνεται. Κρατήστε τον υγρό αλλά όχι υπερβολικά. Αν στήνετε το σωρό σας µε πολύ υγρά υλικά ανακατέψτε τα µε ξηρά υλικά καθώς εργάζεστε. Αν όλο το υλικό είναι ξερό να το βρέχετε µε το λάστιχο καθώς το τοποθετείτε. Κάθε φορά που αναποδογυρίζετε το σωρό ελέγξτε την υγρασία του και βρέξτε τον αν χρειάζεται. Πολλή υγρασία σηµαίνει εµπόδιο στην παρουσία του οξυγόνου γιατί το νερό παρεµβάλλεται µεταξύ υλικού και αέρα. Έτσι δηµιουργούνται συνθήκες αναερόβιας αποσύνθεσης. Όµως η κυκλοφορία του αέρα είναι βασικό στοιχείο της κοµποστοποίησης. Οι περισσότεροι οργανισµοί που εργάζονται για το κοµπόστ είναι αερόβιοι, δηλαδή χρειάζονται αέρα για να ζήσουν. ΓΓ αυτό χρειάζεται η ανάδευση. Αναποδογύρισµα ή ανακάτωµα. Το αναποδογύρισµα του σωρού ή το ανακάτωµα του εκεί που βρίσκεται, είναι ένα σηµαντικό βήµα στη διαδικασία της κοµποστοποίησης. Το ανακάτωµα επιτυγχάνει τα εξής: Σπάζουν τα µεγάλα συσσωµατώµατα υλικών όπως φύλλα, γρασίδι ή υπολείµµατα τροφών. Ελευθερώνει καινούριες επιφάνειες για να καλυφθούν από µύκητες που αποικοδοµούν. Οµογενοποιεί τη διαδικασία. Τα υλικά που βρίσκονται στις άκρες αποικοδοµούνται πιο αργά από αυτά που βρίσκονται στο κέντρο. Με την ανάδευση µεταφέρονται αυτά προς το κέντρο και το ανάποδο έτσι ώστε να κοµποστοποιηθούν όλα τα υλικά στο τέλος. ιατηρεί τη ροή του αέρα. Αν έχει προκύψει µεγάλη συµπίεση υλικών, το ανακάτεµα την ελαττώνει.
Είναι ευκαιρία για διορθωτικές δραστηριότητες! Αν το κοµπόστ είναι πολύ στεγνό είναι ευκαιρία να ποτιστεί κατά το ανακάτεµα. Αν είναι πολύ υγρό, ξερά υλικά µπορούν να προστεθούν. Αν η αποικοδόµηση είναι αργή µπορούν να προστεθούν πράσινα υλικά. Κατά τη διαδικασία της κοµποστοποίησης θα παρατηρήσετε πολλές αλλαγές: Ο σωρός µικραίνει καθώς οι µικροοργανισµοί αποσυνθέτουν τα οργανικά υλικά. Θα δείτε πολλά είδη µικροοργανισµών. Αυτά µπορεί να είναι µια λευκή επικάλυψη ή λευκά σωµατίδια, µανιτάρια, µικρά έντοµα, µυριόποδα και γαιοσκώληκες. Αυτά είναι φυσικά και σηµαντικά µέρη της διαδικασίας της κοµποστοποίησης. Καθώς η διαδικασία ολοκληρώνεται η θερµοκρασία θα αρχίσει να πέφτει. Τα περισσότερα υλικά δεν θα είναι πια αναγνωρίσιµα. Αφού το κοµπόστ ωριµάσει για ένα µήνα ή περισσότερο αφότου έχει πέσει η θερµοκρασία, είναι έτοιµο για χρήση. Το τελικό προϊόν θα είναι σκούρο στο χρώµα και θα έχει τη γήινη µυρωδιά του χώµατος. Κοµποστοποίηση στο µπαλκόνι! Εκτός από τους ανοιχτού τύπου κάδους (κάδοι κήπου) και τον κοµποστοσωρό υπάρχουν και κλειστού τύπου κάδοι σε µέγεθος απλού κάδου σκουπιδιών για χρήση στο διαµέρισµα, που µπορούν να τοποθετηθούν στο µπαλκόνι. Λειτουργούν µε γαιοσκώληκες, είναι απόλυτα ασφαλής (οι γαιοσκώληκες δε φαίνονται και δε µπορούν να φύγουν από τον κάδο) και χωρίς µυρωδιές. Υπάρχουν πολλοί χρήστες που τους έχουν ακόµα και µέσα στην κουζίνα τ ους! Εδώ οι γαιοσκώληκες τρώνε τα οργανικά απορρίµµατα παράγοντας κοµπόστ πολύ γρήγορα. Ακόµα διαθέτουν βρύση για συλλογή υγρών που χρησιµοποιούνται σαν υγρό λίπασµα για τα φυτά (πάντα αραιωµένο: µισό λίτρο υγρό σε ένα κουβά νερό). Η διαδικασία χρήσης είναι ίδια µε τις άλλες περιπτώσεις: προσθέτουµε υπολείµµατα φαγητού και κουζίνας σε σχετικά µικρά κοµµάτια για ταχύτερη αποδόµηση, ανακατεύουµε και ελέγχουµε την υγρασία του κάδου. Προσέχουµε πάντα να µην βάζουµε κρέας, κόκαλα, γαλακτοκοµικά και λίπη για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Είναι ιδανικός για το περιβάλλον των πόλεων, αφού µειώνεται ο όγκος των σκουπιδιών ενώ επιπλέον τα σκουπίδια απαλλάσσονται από τα ενοχλητικά ζουµιά και οσµές των οργανικών απορριµµάτων! Τα απορρίµµατα µειώθηκαν και το κοµπόστ είναι έτοιµο! Η διαδικασία που περιγράψαµε χρειάζεται περίπου ένα µήνα για να ολοκληρωθεί. Αν οι παρεµβάσεις σας είναι σπανιότερες, τότε η διαδικασία θα διαρκέσει περισσότερο. Κατά την φάση της θέρµανσης ο σωρός µειώνεται στο µισό του αρχικού του όγκου. Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία χρειάζονται 4-8 εβδοµάδες ακόµη ώστε το κόµποστ να ωριµάσει. Το έτοιµο κοµπόστ έχει σκούρο καφέ χρώµα, θρυµµατίζεται εύκολα, έχει µία ευχάριστη µυρωδιά νωπού χώµατος και δεν αναγνωρίζεται κανένα από τα αρχικά συστατικά. Αν χρησιµοποιηθεί για φύτευση σπόρων ή νεαρών φυτών χωρίς να αναµειχθεί, πρέπει να έχει ωριµάσει για τουλάχιστον 4-6 µήνες. Το ώριµο κοµπόστ µπορεί να χρησιµοποιηθεί στον κήπο ή στις γλάστρες οποιοδήποτε εποχή του χρόνου. εν υπάρχει κίνδυνος η δόση να είναι υπερβολική διότι τα θρεπτικά συστατικά απελευθερώνονται σιγά- σιγά σ το έδαφος. Αν το κοµπόστ δεν έχει πλήρως ωριµάσει µπορεί να χρησιµοποιηθεί για εδαφοκάλυψη στον κήπο ή στις γλάστρες. Είναι πολύ ωφέλιµο για τα φυτά διότι τα προστατεύει από το κρύο τον χειµώνα και τη ζέστη το καλοκαίρι, διατηρεί το χώµα υγρό και εµποδίζει την ανάπτυξη παράσιτων. Αλλά προσέξτε να µην έρθει σε επαφή µε ρίζες, σπόρους και νέα φυτά.
Το ώριµο κοµπόστ πρέπει να χρησιµοποιείται σύντοµα διότι ενόσω παραµένει εκτεθειµένο χάνει σιγά- σιγά άζωτο. Μην το αφήνετε εκτεθειµένο αλλά προστατέψτε το από τον ήλιο και τη βροχή. Μπορεί επίσης να χρησιµεύσει σαν µαγιά για τον σωρό που θα φτιάξετε την επόµενη χρονιά λόγω των µικροοργανισµών που περιέχει. Και ο κύκλος της φύσης συνεχίζεται... Συχνές ερωτήσεις. 1. Πόσος χρόνος απαιτείται καθηµερινά για να λειτουργήσω τον κάδο; Σχεδόν ο ίδιος µε αυτόν που απαιτείται για να ρίξετε τα απορρίµµατα σας στο συνηθισµένο κάδο απορριµµάτων! 2. Γιατί να χρησιµοποιήσω ένα τέτοιο κάδο; Χρησιµοποιώντας τον κάδο οικιακής κοµποστοποίησης, αντί να τοποθετείς τα απόβλητα από την κουζίνα στο συνηθισµένο κάδο και να τα µαζεύει η Υπηρεσία του ήµου και να τα οδηγεί σε επικίνδυνες χωµατερές, τα αξιοποιείς παράγοντας ένα υγειές προϊόν το οποίο µπορείς να χρησιµοποιήσεις στην αυλή ή τον κήπο σου. Με λίγα λόγια ανακυκλώνεις τα απορρίµµατα σου σε κάτι χρήσιµο για σένα! 3. Θα έχει οσµές ο σωρός ή ο κάδος µου; Εάν δεν τον ξεχάσουµε δε θα έχει οσµές. Το ανακάτωµα του σωρού εξασφαλίζει την απουσία δυσάρεστων οσµών και είναι πολύ σηµαντικό. Οι µικροοργανισµοί που ζουν σε συνθήκες απουσίας οξυγόνου (αναερόβιοι) είναι αυτοί που παράγουν τις δυσάρεστες οσµές! Το ανακάτωµα παρέχει οξυγόνο σε όλο τον όγκο του σωρού και επιταχύνει και τη διαδικασία της κοµποστοποίησης. Ακόµα προσέχουµε να µην µπαίνουν κρέας, ψάρι, κόκαλα κλπ. 4, Ο κάδος είναι ασφαλής στη χρήση; Ο κάδος είναι απόλυτα ασφαλής για την υγεία και λειτουργεί χωρίς παροχή ρεύµατος. εν χρησιµοποιούνται χηµικά. 5. Τι χώρο καταλαµβάνει και που µπορώ να το τοποθετήσω; Εξαρτάται. Οι διαστάσεις του κάδου µπαλκονιού είναι περίπου παρόµοιες µε αυτές ενός συνηθισµένου κάδου συλλογής οικιακών απορριµµάτων και µπορείτε να τον τοποθετήσετε στη βεράντα σας. Ένας σωρός ή ένας κάδος κήπου έχει διαστάσεις περίπου 1x1x1 µέτρα και τοποθετείται στον κήπο. Πιθανά προβλήµατα & λύσεις. Το κοµπόστ είναι εύκολη δουλειά αλλά µερικές φορές µπορεί να συναντήσετε κάποιες δυσκολίες. είτε τρόπους αντιµετώπισης παρακάτω: προβλήµατα αιτία λύση δυσοσµία υπερβολική υγρασία αναδεύσετε τον σωρό και προσθέστε ξερά και πορώδη υλικά "καφέ" αναδεύσετε τον σωρό ο σωρός δεν θερµαίνεται υπερβολικά µικρός έλλειψη υγρασίας ελλιπής αερισµός έλλειψη αζώτου µεγαλώστε τον σωρό προσθέστε νερόαναδεύοντας τον σωρό αναδεύσετε τον σωρό προσθέστε πηγές αζώτου όπως φρέσκο χόρτο, κοπριά κλπ. "πράσινα" ο σωρός είναι σωρός υπερβολικά µεγάλος µικρύνετε τον σωρό
προβλήµατα αιτία λύση υπερβολικά ζεστός έλλειψη αέρος αναδεύσετε τον σωρό µυγάκια φυσιολογικό είναι απολύτως αβλαβή σκουλήκια φυσιολογικό βασικοί συντελεστές της κοµποστοποίησης.
Εναλλακτικές λύσεις. Κοµποστοποίηση φύλλων: µερικοί λένε ότι δεν καταφέρνουν να αποσυνθέσουν φύλλα. Τη σίγουρη επιτυχία µε τα φύλλα υπάρχουν δύο πράγµατα που την εγγυώνται: 1. Προσθέστε άζωτο. Η κοπριά είναι ίσως η καλύτερη πηγή αζώτου. Ένα µίγµα από 5 µέρη φύλλων µε 1 µέρος κοπριάς επιταχύνει πολύ τη διαδικασία. Αλλιώς τα φύλλα από µόνα τους δεν έχουν αρκετό άζωτο για να τραφούν τα βακτήρια. 2. Το δεύτερο είναι να κοµµατιάσετε ή να τρίψετε τα φύλλα. Αυτό επιταχύνει τις διαδικασίες και σας διευκολύνει και στο αναποδογύρισµα του σωρού. 3. Αν είναι στεγνά βρέξτε τα. Ανάποδο γυρίστε το σωρό κάθε 3 εβδοµάδες ή και νωρίτερα αν νοµίζετε ότι είναι αναγκαίο. Πώς να τρίψετε τα φύλλα: τα φύλλα µπορείτε να τα διαχειριστείτε πολύ καλύτερα αν τα κοµµατιάσετε. Στη φυσική τους µορφή είναι εύκολο να τα πάει ο αέρας ή να υγρανθούν και να κολλήσουν σε µια συµπαγή µάζα. Τριµµένα σε κοµµατάκια γίνονται γρήγορα κοµπόστ κι εύκολα χρησιµοποιούνται σαν υλικό για εδαφοκάλυψη. Αν δεν έχετε τεµαχιστή µπορείτε να τα κοµµατιάσετε ακόµα και µε τη µηχανή που κουρεύει το γκαζόν αν την περάσετε πάνω κάτω και διαγώνια πάνω από τον σωρό των φύλλων. Πώς να φτιάξετε φυλλόχωµα: αν έχετε πολλά φύλλα και δεν µπορείτε να τα κάνετε κοµπόστ ή αν δεν έχετε χρόνο για να κάνετε κοµπόστ µπορείτε να κάνετε απλά φυλλόχωµα. Το φυλλόχωµα δεν είναι τόσο γόνιµο όσο το κοµπόστ αλλά είναι ευκολότερο να το φτιάξετε και πολύ χρήσιµο για εδαφοκάλυψη. Φτιάξτε έναν κύλινδρο µε µεταλλικό δίχτυ σαν αυτό της εικόνας. Μαζέψτε τα φύλλα και ρίξτε τα µέσα αφού τα βρέξετε καλά. Τα φύλλα κάνουν µια όξινη αντίδραση. Αν θέλετε να αποφύγετε την οξύτητα µπορείτε να τη ν µειώσετε µε λίγη ασβεστόσκονη. Στη διάρκεια όλου του χειµώνα τα φύλλα αυτά δεν θα γίνουν εκείνο το λεπτόκοκκο φυλλόχωµα που συναντάµε στα δάση. Θα είναι όµως φυλαγµένα από τον άνεµο και θα µπορείτε να τα χρησιµοποιήσετε την επόµενη άνοιξη για να καλύψετε το έδαφος. Εν τω µεταξύ θα έχουν αλλοιωθεί αρκετά ώστε να είναι κατάλληλα για τα απλώσετε στο χώµα. Αν τα αφήσετε για χρόνια τότε πραγµατικά στο τέλος θα πάρετε ένα τέλειο φυλλόχωµα σαν αυτό που συναντάµε στα φυσικά δάση. Η δυνατότητα του φυλλοχώµατος να συγκρατεί νερό είναι τεράστια. Το χώµα µπορεί να συγκρατεί νερό ίσο µε το 20% του βάρους του. Το καλό πλούσιο χώµα των κήπων κρατάει ως 60% του βάρους του και το φυλλόχωµα µπορεί να συγκρατεί 300% ως 500% του βάρους του. Επίσης το φυλλόχωµα από φυλλοβόλα δέντρα είναι πλουσιότερο σε ποτάσιο και φώσφορο από το φυλλόχωµα των κωνοφόρων. Ειδικά αν έχετε κοτόπουλα ή ζώα σε στάβλους, στο πάτωµα των στάβλων ή των κοτετσιών, µαζί µε το άχυρο που ρίχνετε, ρίξτε και το περίσσευµα των φύλλων που έχετε. Το φυλλόχωµα που θα προκύψει θα είναι εµπλουτισµένο µε άζωτο (από τα ζώα) και θα µπορείτε µετά ή να το ανακατέψετε απευθείας µε το χώµα ή να το ρίξετε στον κοµποστοσωρό. Κοµµένο χόρτο: το χόρτο, όπως προαναφέραµε, πρέπει να χρησιµοποιείται µε φειδώ σαν συστατικό του κοµπόστ διότι µπορεί να µετατραπεί σε µία γλοιώδη µάζα. Σε µετρηµένες ποσότητες όµως (όχι παραπάνω από το 1/3 του σωρού) αποτελεί αποτελεσµατικό «πράσινο» υλικό για τον σωρό διότι αποσυντίθεται γρήγορα. Πολλοί αφήνουν ένα τµήµα του κοµµένου χόρτου επάνω στο γκαζόν διότι περιέχει πολύτιµα θρεπτικά συστατικά. Σε 7-14 µέρες αφοµοιώνεται µε το έδαφος και χρησιµεύει σαν πρώτης τάξεως λίπασµα πλούσιο σε άζωτο διατηρώντας το γκαζόν
σας πράσινο και υγιές. Προσοχή βέβαια το γκαζόν να µην έχει ψεκαστεί µε εντοµοκτόνα ή ζιζανιοκτόνα. Συµπέρασµα; Μη πετάτε και µην καίτε επ' ουδενί τα υπολείµµατα του κήπου σας. Είναι ένας θησαυρός που δεν πρέπει να πάει χαµένος. Κάτι ξέρει η φύση που ρίχνει τα φύλλα κάτω από τα δέντρα. Τα δάση «αυτολιπαίνονται» µε φυσικό τρόπο! Αυτοσχέδιοι τύποι κοµποστοποιητών. Πλαστικός σταθερός κάδος. Αυτοί οι κάδοι είναι για συνεχής παρά για ανά διαστήµατα κοµποστοποίηση. Οι περισσότερες µονάδες χαρακτηρίζονται από τρύπες αερισµού κατά µήκος των πλευρών και είναι φτιαγµένοι από ανακυκλώσιµο πλαστικό όπως και δικό µας είδος Πυραµίδας κοµποστοποιητής. Βρες ένα καπάκι που εφαρµόζει, και πόρτες για πρόσβαση στο τελειωµένο κοµπόστ. Το µέγεθος πρέπει να είναι περίπου 1 µέτρο, τετράγωνο. Ανακάτεµα (σωρός) ή περιστρεφόµενοι κάδοι. Αυτό το είδος κοµποστοποιητών είναι για να φτιάχνει φουρνιές κοµπόστ τον ίδιο χρονικό διάστηµα. Μαζεύεις οργανικά στοιχειά µέχρι που έχεις αρκετά για να τα τοποθετήσεις στον κάδο, αφού τα τοποθετήσεις τα περιστρέφεις ανά 2 µέρες. Αν τα υλικά είναι κοµµατιασµένα πριν τοποθετηθούν στον κάδο, και έχεις αρκετό άζωτο, µπορείς να έχεις κοµπόστ σε5 εβδοµάδες η και λιγότερο διάστηµα. Κάδος µε πλέγµα. Χρησιµοποίησε 3 µέτρα µάκρος (από 6 µε 12 εκατοστά τα ανοίγµατα), µε 1 µέτρο φάρδος γαλβάνιζε µετρίου πάχους σύρµατος από το τοπικό σας σιδηροπωλείο. Ασφάλισε τις 2 άκρες µαζί για να δηµιουργήσεις ένα στεφάνι. Ένας κάδος αυτού του µεγέθους χωρεί πάνω από 1 κυβικό µέτρο υλικά. Πλέγµα για χιόνι µπορεί να χρησιµοποιηθεί µε παρόµοιο τρόπο. Επιπλέον µπορεί να επεκταθεί από 1 σε 3 µονάδες κάδων κοµποστοποίησης. Τετράγωνοι, τούβλινοι ή πέτρινοι κάδοι. Τοποθέτησε τα τούβλα, µε η χωρίς τσιµέντο, αφήνοντας χώρο αναµεταξύ των τούβλων για αερισµό. Φτιάξε 3 τοίχους σε 1,5 µέτρα τετραγωνισµένα, και 1 µε 1,5 µέτρα ύψος. Ξύλινοι κάδοι από παλέτες. Παλέτες ανακυκλωµένες από εργοστάσια καταστήµατα, µπορούν να γίνουν καλή βάση για την κατασκευή ενός κάδου. έσε ενώστε τις γωνίες µε ένα σκοινί, σύρµα η αλυσίδα. Η 4η παλέτα µπορεί να χρησιµοποιηθεί για πάτωµα, ούτως ώστε να γίνετε καλύτερος αερισµός. Ένα χρησιµοποιηµένο χαλί ή τέντα µπορεί να τοποθετηθεί επάνω από την κορυφή του σωρού, για να µειώσει την απώλεια υγρασίας και για να προστατεύει τον σωρό από βροχή η χιόνι. Ξύλινοι κάδοι µε 2 ή 3 παράθυρα. Έχοντας πολλούς κάδους σου επιτρέπεται να χρησιµοποιείς την µια περιοχή για αποθήκευση υλικών, την άλλη για δηµιουργία κοµπόστ και την άλλη για αποθήκευση η αποστράγγιση του κοµπόστ. Κάθε χώρος του κουτιού πρέπει να είναι 1 x 1 x 1 µέτρα. Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει αρκετός χώρος για τον αερισµό ανάµεσα στα πλαϊνά τοιχώµατα και κατασκευάστε τα µπροστινά τοιχώµατα συρταρωτά για εύκολη πρόσβαση στο κοµπόστ. Συρταρωτά τοιχώµατα είναι καλύτερα και ποιο εύχρηστα.
Συνταγές για καλύτερη κοµποστοποίηση. 1. Μην πετάτε τα απορρίµµατα της µαγειρικής! Τσόφλια αυγών, κατακάθι του καφέ φύλλα και φλούδια λαχανικών και φρούτων και όλα τα υπολείµµατα τους είναι συνήθως πλούσια σε άζωτο και βοηθάνε πολύ το κόµποστ. 2. Αν έχετε σωρό και όχι δοχείο όσο µεγαλύτερος τόσο καλύτερα... Η θερµότητα αυξάνεται περισσότερο σε µεγάλο σωρό. Μην ξεπερνάτε όµως το 1 µέτρο στο µήκος και το ύψος του σωρού! 3. Το κόµποστ πρέπει να αερίζεται καλά! Αν έχετε το υλικό σας σε δοχείο να το ανακατεύετε κάθε φορά που ρίχνετε καινούργιο υλικό. Αν έχετε σωρό να τον ανακατεύετε για να µπαίνει οξυγόνο παντού. 4. Μην αφήνετε το κόµποστ να ξεραθεί!. Αλλά µην το αφήνετε και πολύ υγρό σε σηµείο που να διαρρέει νερό. Και τα δυο βλάπτουν τη διαδικασία αποσύνθεσης. 5. Υπερβολικές ποσότητες από το ίδιο υλικό καθυστερούν τη διαδικασία! Κρατήστε τις αναλογίες στον σωρό σας. ΠΗΓΕΣ: www.cleanairgardening.com www.composters.com www.compostguide.com http://compost.ifas.ufl.edu www.hdra.org.uk/factsheets/gg24.htm www.ecorec.gr http://www.ext.vt.edu/pubs/envirohort www.dep.state.pa.us/dep/deputate/airwaste/wm/recycle/facts/compost.htm http://www.projectsandhobbies.com www.oikoen.gr/selides.htm Για περισσότερες πληροφορίες & επικοινωνία. NaturAM e-mail: info@naturam.gr τηλ. 27210.86029, 6972929124