«Θεωρίες Μάθησης» Επιµέλεια: Φιλοθέη Κολίτση ραστηριότητα στην Ενότητα 2 ΠΑΚΕ Κεντρικής Μακεδονίας 2011-2012 Ιανουάριος 2012

ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ Στη διαδικασία µάθησης εµπλέκονται τρεις παράγοντες: Ερεθίσµατα (S S = Stimulus) από το περιβάλλον Υποκείµενο (O = Organismus) µε τις νοητικές διεργασίες του Αντίδραση (R = Reactio) του Υποκειµένου

ΜΑΘΗΣΗ είναι Για την µάθηση έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Συνοψίζοντας Θα λέγαµε ότι µάθηση είναι: Η µεταβολή συµπεριφοράς του Υποκειµένου ως αποτέλεσµα εµπειρίας και άσκησης

ΜΑΘΗΣΗ είναι η απόκτηση διατήρηση µεταβίβαση γνώσεων και τρόπων σκέψης ώστε να χρησιµοποιηθούν αποτελεσµατικά σε νέο περιβάλλον νέες καταστάσεις

ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ Η µάθηση είναι η αλλαγή στη συµπεριφορά του ατόµου ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ Η µάθηση είναι η αλλαγή των νοητικών δοµών του ατόµου ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Η µάθηση είναι αλλαγή στον τρόπο και στην ποιότητα συµµετοχής του ατόµου σε µια κοινότητα µάθησης

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Βασικές αρχές: Η µάθηση είναι η αλλαγή στη συµπεριφορά του ατόµου

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Εκπρόσωποι: Ivan Pavlov (1849-1936) 1936) Πρότυπο της Κλασικής Εξαρτηµένης Μάθησης E. L. Thorndike (1874-1949) 1949) Μάθηση µε δοκιµή και πλάνη B. F. Skinner (1904-1990) 1990) Συντελεστική Μάθηση

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Κλασική Εξαρτηµένη Μάθηση Ivan Pavlov (1849-1936) 1936) Η µάθηση είναι συµπεριφορά (αντίδραση) σε συγκεκριµένο δεδοµένο (ερέθισµα)

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Μάθηση µε δοκιµή και πλάνη E. L. Thorndike (1874-1949) 1949) Η µάθηση είναι το ερέθισµα που ακολουθεί την αντίδραση ως συνέπειά της

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Συντελεστική Μάθηση B. F. Skinner (1904-1990) 1990) Η Συντελεστική Μάθηση πραγµατοποιείται όταν µια πράξη του υποκειµένου συνοδεύεται από ενισχυτικά γεγονότα.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Συντελεστική Μάθηση B. F. Skinner (1904-1990) 1990) Συµβάλλει στην διαµόρφωση θεωριών αναλυτικών προγραµµάτων στα σχολεία

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Σχεδιασµός διδασκαλίας: Σαφείς διδακτικοί στόχοι Ανάλυση του κύριου στόχου σε επιµέρους Σαφής περιγραφή των αλλαγών που αναµένονται στη συµπεριφορά των µαθητών Παρουσίαση της ύλης σε τµήµατα, σε µια λογική ακολουθία Οι επαναλήψεις ενισχύουν τις συνδέσεις Ενίσχυση των µαθητών (έπαινος αµοιβή) ιορθωτική διδασκαλία όταν χρειάζεται / επιπλέον εξάσκηση Αξιολόγηση βάσει προκαθορισµένων κριτηρίων ίδια αξιολόγηση για όλους

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Κριτική: σε επίπεδο θεωρίας Αγνοεί τη σηµασία των αναπαραστάσεων και των εσωτερικών κινήτρων εν εξηγεί τη µάθηση που επιτυγχάνεται χωρίς ενίσχυση εν εξηγεί τη σύνδεση µιας αντίδρασης µε την αναπαράσταση του αποτελέσµατός της

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ Κριτική:σε επίπεδο διδασκαλίας Έµφαση στην αποµνηµόνευση Κατακερµατισµός της γνώσης Η ύλη των µαθηµάτων δε συνδέονται άµεσα µε την καθηµερινή ζωή Γίνεται περιορισµένη µεταφορά-αξιοποίηση της γνώσης σε νέες καταστάσεις Καθοριστικό συστατικό των αναλυτικών προγραµµάτων είναι η αξιολόγηση εν ενθαρρύνονται-διευκολύνονται σύνθετες δραστηριότητες, όπως η επίλυση προβλήµατος Τα λάθη των µαθητών δεν αξιοποιούνται. Το λάθος «στιγµατίζει» το µαθητή

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ. Ερέθισµα Αντίδραση

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ. Ερέθισµα Νοητικές λειτουργίες Αντίδραση

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Βασικές αρχές: Η µάθηση δεν είναι ανταπόκριση σε εξωτερικά ερεθίσµατα, όπως στον συµπεριφορισµό, αλλά αποτέλεσµα επεξεργασίας των πληροφοριών µέσα από τις νοητικές λειτουργίες του εγκεφάλου

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Βασικές αρχές: Η µάθηση είναι η αλλαγή των νοητικών δοµών του ατόµου µάθηση είναι τρο- ποποίηση γνώσεων που ήδη υπάρχουν

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Εκπρόσωποι: J. Piaget (1896-1980) 1980) Εποικοδοµισµός J. Bruner (1915-) Ανακαλυπτική Μάθηση S. Papert (1928-) Κατασκευαστική Θεωρία Θεωρία Επεξεργασίας της Πληροφορίας Θεωρία του Συνδεσιασµού

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Εποικοδοµισµός: J. Piaget (1896-1980) 1980) ιαδικασία µάθησης µέσα από την αφοµοίωση και τη συµµόρφωση

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Εποικοδοµισµός: J. Piaget (1896-1980) 1980) Η ανάπτυξη λογικής και επιστηµονικής σκέψης είναι µια εξελικτική διαδικασία µε διάφορα στάδια

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Εποικοδοµισµός: J. Piaget (1896-1980) 1980) Τα παιδιά µαθαίνουν µέσα από δηµιουργικές δραστηριότητες Οι έννοιες οικοδοµούνται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις µε συσχετισµούς και συνδέσεις Τα παιδιά δε σκέφτονται όπως οι ενήλικες Υπάρχουν ατοµικές διαφορές στην πορεία ανάπτυξης

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Ανακαλυπτική Μάθηση: J. Bruner (1915-) Η µάθηση είναι διαδικασία απόκτησης γενικών γνώσεων µέσω επεξεργασίας ειδικών προβληµάτων

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Ανακαλυπτική Μάθηση: J. Bruner (1915-) Το άτοµο δραστηριοποιείται και αποκτά ικανότητες να επιλύει προβλήµατα µέσα από την ενεργητική του εµπλοκή σε προβληµατικές καταστάσεις, ούτε πολύ εύκολες ούτε πολύ δύσκολες Ανακαλύπτουµε τη γνώση µέσα από: πείραµα δοκιµή επαλήθευση - διάψευση

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Ανακαλυπτική Μάθηση: J. Bruner (1915-) Καθοδηγούµενη ανακάλυψη Προσοµοίωση στην τάξη Σπειροειδής οργάνωση του εκπαιδευτικού υλικού

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Κατασκευαστική Θεωρία: S. Papert (1928-) Τα παιδιά µαθαίνουν όταν έχουν ενεργό ρόλο σχεδιαστή ή κατασκευαστή. Τα παιδιά διαθέτουν σκέψη και σώµα

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Θεωρία Επεξεργασίας Πληροφορίας: Όπως στους Η/Υ έτσι και στο ανθρώπινο νοητικό σύστηµα υπάρχουν: «είσοδοι» (αισθήσεις) «επεξεργασίες» και «αναπαραστάσεις» (γνωστική επεξεργασία) «έξοδοι» (συµπεριφορά) Μακροπρόθεσµη µνήµη (γνώσεις) Βραχυπρόθεσµη µνήµη (περιστασιακές δοµές)

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Θεωρία του Συνδεσιασµού: Πρόκειται για ένα κίνηµα στη γνωστική επιστήµη που επιχειρεί να εξηγήσει τις ανθρώπινες πνευµατικές ικανότητες, χρησιµοποιώντας τεχνητά νευρωνικά δίκτυα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Βασικές αρχές: Αν οι θεωρίες κινούνται ανάµεσα στο δίπολο άτοµο κοινωνία, οι γνωστικές θεωρίες στρέφονται γύρω από τον πόλο άτοµο, ενώ οι κοινωνικοπολιτισµικές γύρω από τον πόλο κοινωνία Η µάθηση συντελείται µέσα σε συγκεκριµένα πολιτισµικά πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις)

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Βασικές αρχές: Η γνώση δηµιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόµου µε άλλα άτοµα, σε συγκεκριµένες επικοινωνιακές περιστάσεις και µέσα από την υλοποίηση κοινών δραστηριοτήτων.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Βασικές αρχές: Η γλώσσα είναι βασικός παράγοντας για τη µάθηση Στηρίζονται στη ζώνη επικείµενης ανάπτυξης Υποστηρίζουν τη συνεργατική µάθηση

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Βασικές αρχές: Η µάθηση είναι αλλαγή στον τρόπο και στην ποιότητα συµµετοχής του ατόµου σε µια κοινότητα µάθησης

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Εκπρόσωποι: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Κοινωνικός Εποικοδοµισµός Α. Bandura (1925-) Θεωρία Κοινωνικής Μάθησης Leont er er Engerstrom - Nardi Θεωρία της δραστηριότητας James Greeno,, Lave & Wenger Το µοντέλο της Εγκαθιδρυµένης Νόησης

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικός Εποικοδοµισµός: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Η σκέψη εµφανίζεται πρώτα ως κοινωνική-επικοινωνιακή πράξη και αργότερα εσωτερικοποιείται και γίνεται ατοµικό κτήµα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικός Εποικοδοµισµός: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Το κοινωνικό-πολιτισµικό περιβάλλον διαµεσολαβεί στην ανάπτυξη της σκέψης ως προς - το περιεχόµενο (γνώση) - τον τρόπο (τα «εργαλεία» της σκέψης)

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικός Εποικοδοµισµός: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Η γλώσσα παίζει κεντρικό ρόλο στην αλληλεπίδραση του παιδιού µε τους ενήλικες Το παιδί εσωτερικεύει τη γλώσσα και η γλώσσα γίνεται σταδιακά βασικό εργαλείο σκέψης για το παιδί

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικός Εποικοδοµισµός: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Ζώνη επικείµενης Ανάπτυξης: Είναι η απόσταση ανάµεσα στο επίπεδο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται το παιδί και που έχει πετύχει µόνο του (σε µια γνωστική περιοχή) και στο επίπεδο που µπορεί να φτάσει µε τη βοήθεια έµπειρων ενηλίκων

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικός Εποικοδοµισµός: Lev Vygotsky (1896-1934) 1934) Το πλαίσιο στήριξης (Σκαλωσιά): Όλα αυτά που ο εκπαιδευτικός προσφέρει στον µαθητή, ώστε ο τελευταίος να είναι ικανός να προχωρήσει µε σιγουριά πέρα από το σηµείο στο οποίο βρίσκεται.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Θεωρία Κοινωνικής Μάθησης Α. Bandura (1925-) Η µάθηση προκύπτει από την αλληλεπίδραση 3 παραγόντων: Προσωπικά χαρακτηριστικά Συµπεριφορά Κοινωνικό περιβάλλον

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Θεωρία της δραστηριότητας Leont er er Engerstrom - Nardi Η θεωρία αυτή έχει σηµαντικές εφαρµογές στις έρευνες που αφορούν την επικοινωνία ανθρώπου-µηχανής Κινείται πάνω σε δύο βασικές ιδέες: Το ανθρώπινο πνεύµα αναδύεται στο πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας µε τον κόσµο. Η αλληλεπίδραση αυτή είναι κοινωνικά και πολιτισµικά προσδιορισµένη.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Μοντέλο Εγκαθιδρυµένης Νόησης James Greeno,, Lave & Wenger Η γενική ιδέα της Σχολής αυτής της Σκέψης είναι ότι οι άνθρωποι µαθαίνουν µια ποικιλία πραγµάτων σε µη θεσµοθετηµένα εξωσχολικά περιβάλλοντα, στα οποία κυριαρχεί το κοινωνικό πλαίσιο. Η γνώση συνίσταται σε ισχύοντες εδραιωµένους κανόνες σκέψης και δράσης

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Howard Gardner (1944-) Μια ψυχολογική θεωρία που µπορεί να τονώσει την αυτοεκτίµηση των µαθητών και να πατάξει το φαινόµενο της σχολικής αποτυχίας. Σύµφωνα µε τον Gardner Η ανθρώπινη νοηµοσύνη δεν είναι µία και µοναδική αλλά µπορεί να διαχωρισθεί σε 7 ή 10 διαφορετικά είδη...

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Γλωσσική νοηµοσύνη Λογική/Μαθηµατική Σωµατική-Κιναισθητική Οπτική-Χωρική Μουσική ιαπροσωπική Ενδοπροσωπική Νατουραλιστική Πνευµατική Υπαρξιακή

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Όταν η εκπαίδευση απευθύνεται προς όλες τις µορφές νοηµοσύνης, οι µαθητές καλλιεργούν όλες τις δυνατότητες που διαθέτουν. Όταν αυτή η αντίληψη λαµβάνεται υπόψη σε κάθε µοντέλο διδασκαλίας έχει σαν αποτέλεσµα την ενεργό συµµετοχή των µαθητών, αυξάνει τα κίνητρα µάθησης και προκαλεί ευχαρίστηση.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Εµψυχωτής ιευκολυντής Καθοδηγητής Να οργανώσει διδακτικές πρακτικές στο πλαίσιο των οποίων οι µαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν, να διερευνήσουν και να αλληλεπιδράσουν µε το περιβάλλον προκειµένου να οικοδοµήσουν τη γνώση.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ & ΤΠΕ ηµιουργήθηκαν λογισµικά που δίνουν έµφαση: στο περιεχόµενο στην πρακτική εξάσκηση στην αξιολόγηση του µαθητή στην εποπτική διδασκαλία Είναι κλειστά περιβάλλοντα µάθησης

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Πρότυπο της Κλασικής Εξαρτηµένης Μάθησης (Pavlov) Μάθηση µε οκιµή και Πλάνη (Thorndike) Συντελεστική Μάθηση (Skinner) Α. Προγράµµαταπρακτικής & εξάσκησης Β. Συστήµατακαθοδήγησης Γ. Εφαρµογέςπολυµέσων

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ & ΤΠΕ Τα εκπαιδευτικά λογισµικά παρέχουν πολλαπλές αναπαραστάσεις εννοιών- σχέσεων-οντοτήτων Τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα είναι ανοικτά

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Εποικοδοµητισµός (Piaget) Ανακαλυπτική µάθηση (Bruner) Κατασκευαστική Θεωρία (Papert) Θεωρία Επεξεργασίας Της Πληροφορίας Προγραµµατισµός Logo - Lego Α. Μικρόκοσµοι Β. Προσοµοιώσεις Α. Τεχνητή Νοηµοσύνη Β. Έµπειρα ιδακτικά συστήµατα Θεωρία του Συνδεσιασµού Νευρωνικά δίκτυα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ & ΤΠΕ Οι κοινωνιοπολιτισµικές θεωρίες επηρέασαν σηµαντικά τη δοµή των εκπαιδευτικών λογισµικών, µε αποτέλεσµα να αναπτυχθούν: 1. Εφαρµογές διαδικτύου 2. Μηχανές αναζήτησης 3. Ψηφιακές βιβλιοθήκες 4. Εκπαιδευτικές δικτυακές πύλες 5. Συστήµατα συνεργατικής µάθησης

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ Κοινωνικοπολιτισµική Θεωρία (Vygotsky) Θεωρία της Εγκαθιδρυµένης Νόησης Θεωρία της ραστηριότητας Εφαρµογές ιαδικτύου (chat, forums, Video Conference) Ψηφιακά Συστήµατα Συνεργατικής µάθησης Εκπαιδευτικές ικτυακές Πύλες (portals) Μηχανές Αναζήτησης Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Επιµορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιµορφωτών στα Πανεπιστηµιακά Κέντρα Επιµόρφωσης,, 2011, Τεύχος 1: Γενικό Μέρος, Β Έκδοση Αναθεωρηµένη και Βελτιωµένη, Πάτρα, Μάιος 2011. Anderson, J.R.. ( 1995). Cognitive Psychology and its Implications,, Fourth Edition. New York: W.H.Freeman & Company. Bandura,, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. Campbell, R. L. (2002). Jean Piaget's Genetic Epistemology: Appreciation and Critique. Retreived from the World Wide Web September 21, 2003 from http://hubcap.clemson.edu/~campber/piaget.html hubcap.clemson.edu/~campber/piaget.html

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences.. New York: Basic books. Vygotsky,, L.S.. (1978). Mind in Society.. Cambridge, MA: Harvard University Press. Lefrancois,, G.R.. (1972). Psychological Theories and Human Learning: Kongor's Report. Monterey CA: Brooks/Cole Publishing Company ΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ http://www.sedl.org/pubs/pic02/theory.html http://www.learning-theories.com/ theories.com/ http://www.emtech.net/learning_theories.htm http://www.infed.org/biblio/b-learn.htm learn.htm