تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور در طول دوره انبارداری

تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور در طول دوره انبارداری محمود کوششصبا و* سمیرا مرادی *- نویسنده مسئول: استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه کردستان سنندج )m.saba@uok.ac.ir( - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی دانشگاه کردستان سنندج تاریخ دریافت: 88//8 تاریخ پذیرش: 8/0/3 چکیده ژنوتیپها و ارقام زیادی از گالبی در غرب کشور وجود دارند که برخی از آنها دارای خصوصیات تغذیهای ارزشمندی می باشند. این پژوهش با هدف مطالعه تغییرات بیوفیزیکی و زیستشیمیایی میوه در فرایند رسیدگی و نگهداری پس از برداشت صورت گرفت. 7 رقم میوه گالبی غرب کشور به همراه شاهمیوه برداشت و به مددت 09 روز در دمای درجه سلسیوس نگهداری شد. در زمان برداشت 09 09 و 09 روز پس از برداشت نمونه بدرداری از سردخانه صورت گرفته و برخی خصوصیات کمی و کیفی میوه مانند کاهش وزن سفتی چگالی ماده خشد ویتامین ث فنل کل مواد جامد محلول اسیدیته شاخص رسیدگی و ph مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشدان داد میزان مواد جامد محلول افزایش یافت و از 0/ به /09 درصد رسید در حالی که اسیدیته قابل تیتراسیون کاهش یافت. میزان اسید اسکوربی در ارقام مورد مطالعه متفداوت بدود. بیشدترین مدددار ویتدامین ث در زمدان برداشت مشاهده شد و با افزایش زمان نگهداری میزان آن به تدریج کاهش یافت. درصد کداهش وزن نیدز روندد صعودی نشان داد و از صفر درصد در زمان برداشت به 9/ درصد بعد از 09 روز نگهدداری در سدردخانه رسدید. همبستگی بین متغیرهای اسید آسکوربی چگالی و سفتی مشاهده شد به طوری که میوههایی که چگالی بیشتری داشتند از استحکام باالیی برخوردار بودند و همچنین میوههایی که سدفتتدر بودندد میدزان اسدید آسدکوربی بیشتری داشتند. همبستگی بین متغییرهای ماده خش و کاهش وزن نیز نشان داد با باال رفتن کاهش وزن میزان ماده خش نیز افزایش یافته است. کلید واژهها: سفتی چگالی سردخانه اسیدآسکوربی. گالبی مددمه )Pyrus communis L.( یکی از محصوالت مناطق معتدل جهان بوده و پس از سیب مهمترین میوه دانهدار ایران و جهان محسوب میشود. از جمله مشخصات این درخت تنوع اندازه طعم و خصوصیات ظاهری میوه است بهطوری که در کمتر میوهای تا به این اندازه تنوع مشاهده میشود )ویسر.)3 ایران / میزان سطح زیر کشت بارور این محصول در هکتار و میزان تولید آن 3/ تن است و استانهای خراسان رضوی تهران البرز و آذربایجان شرقی عمدهترین تولیدکنندگان این محصول هستند )آمارنامه کشاورزی 8(. محصوالت باغی به دلیل داشتن رطوبت باال بسیار فساد پذیر بوده و بهطور ذاتی آمادگی تخریب را دارا میباشند و به لحاظ بیولوژیکی نیز بسیار فعال هستند. تنفس تبخیر و تعرق رسیدن و سایر فعالیتهای بیوشیمیایی منجر به کاهش کیفیت و زوال آنها میشود )توموال 0(. برخی محصوالت دستخوش تغییرات - Thumula - Viseur

8 کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... سریعی میگردند و ممکن است کیفیت محصول عرضه شده در بازار علیرغم ظاهر مناسب کاهش چشم گیری پیدا کرده باشد )پورتا و گومز (. گالبی یکی از محصوالت مهم کشور میباشد که مشکالت بسیاری در فرایند پس از برداشت آن مشاهده میشود بنابراین رعایت مسائل مختلف موثر بر کیفیت میوه از قبیل عوامل آب و هوایی تغذیه درختان مادری تعیین زمان مناسب برداشت و مدیریت پس از برداشت در حفظ کیفیت گالبی و کاهش ضایعات بسیار موثر خواهد بود. کیفیت خارجی میوه توسط شکل رنگ و اندازه مشخص میشود در حالی که کیفیت داخلی توسط بافت و محتوای قند اسیدهای آلی و ویتامین ث که بهطور قابل توجهی تعیین کننده طعم و ارزش غذایی میوه است مشخص میشود. تغییرات در محتوای اسیدهای آلی و نسبت قند میتواند منجر به تغییر در طعم و سفتی میوه گالبی گردد )دوین و همکاران (. سفتی گوشت میوه معیار مهمی برای کیفیت خوراکی و بازار پسندی )دیال است ) 8 و همکاران و کاهش استحکام گوشت میوه مشکل جدی بوده که منجر به کاهش کیفیت این محصول می شود )کواست و همکاران ) میزان کاهش وزن به شرایط نگهداری میزان عناصر معدنی و نسبت سطح به حجم بستگی دارد )بردن و کالرک (. کیفیت طعم و عمر انباری میوهها متاثر از ساختار ژنتیکی آنها میباشد و در رقمها و گونههای مشابه نیز متفاوت میباشد. میزان و سرعت رسیدگی در ارقام مختلف ممکن است متفاوت باشد بنایراین ارقام مختلف نیازمند مدیریت پس از برداشت متفاوتی هستند. ایجاد و مقاوم ارقام میتواند تولید پایدارتر نسبت به فاکتورهای نامساعد بیشتر و با کیفیتتر این محصول را به دنبال داشته باشد و همچنین هزینههای اضافی تولید را )مانند مبارزه با آفات و امراض و...( و نیز مشکالت و عوارض پس از برداشت محصول را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد )مظفری گونه از 833(. شناسایی شده در جنس گالبی گونه آن در ایران وجود دارد و این گونهها در مناطق مختلف ایران از جمله منطقه شمال کشور استان فارس اصفهان آذربایجان شرقی و غربی لرستان و کردستان پراکندهاند 0 )ثابتی.) خاتمساز غرب ایران به دلیل تنوع گیاهی فراوان که بخش مهی از ذخایر توارثی کشور را در خود جای داده حائز اهمیت است. گالبی در استان کردستان دارای تنوع بسیار زیادی است و منبع ژنتیکی بسیار با ارزشی برای اصالح این محصول میباشد. باغات گالبی بومی در غرب و مرکز استان کردستان بهطور پراکنده و مخلوط با سایر درختان میوه قرار گرفته اند. ارقام بومی به دلیل تنوع ژنتیکی آنها و مقاومت و سازشی که با شرایط محیطی خاص خود پیدا کردهاند میتوانند منبع ژنتیکی مهمی برای اصالح درختان گالبی باشند )مظفری 833(. برخالف اهمیت ژرم پالسم گالبی غرب کشور تاکنون وضعیت انبارمانی و تغییرات بیوشیمایی این ارقام مورد بررسی قرار نگرفته است. تحقیق حاضر با هدف مطالعه تغییرات خصوصیات کمی و کیفی برخی ارقام بومی گالبی به همراه رقم شاه میوه در شرایط سردخانه و نیز بررسی ارتباط بین این ترکیبات صورت گرفت. مواد و روشها این پژوهش در آزمایشگاه فیزیولوژی باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام شد. نمونه برداری در مهر شهرستان از 88 کامیاران صورت گرفت و میوهها پس از برداشت به آزمایشگاه منتقل شده و میوههای سالم و عاری از عالئم آفت و بیماری جدا شده و در سردخانه با دمای درجه سلسیوس و رطوبت نسبی درصد به مدت سه ماه نگهداری شدند. در این 6- Sabeti 7- Khatamsaz - Puerta & Gomez - Doyon et al. 3- DeEll et al. - Kovacs et al. 5- Burdon & Clark

8 تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان پژوهش از رقم گالبی بومی با نامه یا "سیو هرمه" "سوره" "باخی" "سیبری شاهینی" "بلشتی" "هه مرو به" "سیبری سرچی" و "شاه میوه" استفاده شد. نمونه برداری در زمان برداشت و نیز در طی نگهداری در سردخانه با فاصله 8 روز یک بار صورت گرفته و برخی صفات مورد ارزیابی قرار گرفت. اندازهگیری وزن حجم میوه و چگالی میوه اندازهگیری وزن میوه با استفاده از ترازوی دیجیتال / گرم صورت گرفته و جهت اندازهگیری حجم میوه از روش جابهجایی حجمی-وزنی )ترازو( استفاده شد و میزان آن بر حسب سانتی متر مکعب بیان گردید و جهت براورد چگالی میوه از رابطه ρ=m/v استفاده شد. اندازهگیری درصد ماده خش و کاهش وزن گرم نمونه از بافت تازه میوه گالبی را به صورت دو برش از دو طرف جدا کرده و در آون با دمای درجه سلسیوس به مدت 3 ساعت قرار گرفت و سپس با استفاده از فرمول درصد ماده خشک محاسبه گردید. جهت اندازهگیری درصد کاهش وزن در زمان نمونه برداری میوهها توزین شده و با استفاده از رابطه زیر درصد کاهش وزن آنها محاسبه شد. اندازهگیری مواد جامد محلول کل (TSS) (TA) و اسیدیته قابل تیتراسیون ph برای اندازهگیری درصد مواد جامد محلول کل یک یا دو قطره رفراکتومتر از آب میوه صاف شده روی دستگاه (Atago, Tokyo, Japan) قرار داده شده و مقدار آن قرائت و نتیجه به صورت درجه بریکس بیان گردید )ارزانی و کوشش صبا.) جهت اندازهگیری اسیدیته قابل تیتراسیون از روش تیتراسیون با سود / نرمال تا رسیدن به ph=3/ استفاده شد. ابتدا میلی لیتر از آب میوه صاف شده با میلی لیتر آب مقطر رقیق گردید و سپس به وسیله سود / نرمال و با استفاده از همزن مغناطیسی عمل تیتراسیون تا رسیدن به ph=3/ برای گردید. انجام شد و حجم سود مصرفی یادداشت ph اندازهگیری Metrohm مدل از دستگاه پ.هاشمتر )ساخت سوئیس( استفاده شد. نتایج به صورت درصد اسید مالیک بیان گردید )روسوس.) اندازهگیری سفتی جهت اندازهگیری سفتی گوشت میوه از دستگاه بافت سنج سنتام (STM-) با پروب میلی متر و سرعت متر بر ثانیه استفاده شد. به این منظور پوست میوه در دو قسمت مقابل هم جدا شده و سفتی میوه اندازهگیری و میانگین دو قرائت به صورت نیوتن بیان گردید. اندازهگیری ویتامین ث: جهت اندازهگیری ویتامین ث از روش تیتراسیون استفاده شد (00.(AOAC, به این صورت که میلی لیتر از آب میوه صاف شده را با میلی لیتر از محلول پایدار کننده تری کلرو استیک اسید مخلوط کرده و سپس به وسیله معرف ایندوفنل و با استفاده از همزن مغناطیسی عمل تیتراسیون را تا زمان تغییر رنگ پایدار به صورتی ادامه یافت و بر اساس حجم ایندوفنل مصرفی در نمونه و استاندارد اسید آسکوربیک )مرک( میزان ویتامین ث اندازهگیری میلیگرم بر گرم وزن تر بیان گردید. اندازهگیری فنل کل شد و نتایج به صورت جهت استخراج فنل یک گرم از بافت میوه با ازت مایع پودر شده و میلی لیتر متانول سرد به آن اضافه شد. سپس به مدت دقیقه سانتریفیوژ گردید. اندازهگیری فنل کل بر اساس روش فولین صورت گرفته )سینگلتون و همکاران ( و از استاندارد اسید گالیک استفاده - Roussos

8 کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... شد. میزان جذب نمونهها در طول موج نانومتر توسط دستگاه طیف سنجی اندازهگیری شده و ترکیبات فنلی کل به صورت میلی اسید گالیک در گرم وزن تازه گزارش شدهاند. جهت ثبت و مرتب سازی دادهها از نرم افزار Excel و جهت رسم شکلها از نرم افزار سیگماپالت استفاده شد. پس از آزمون نرمال بودن توزیع کلیه دادهها تجزیه و تحلیل واریانس به صورت آزمایش فاکتوریل شامل فاکتور رقم )3 رقم( و زمان )چهار سطح 8 0 روز( در قالب طرح کامال تصادفی با سه تکرار با نرم افزار MSTATC واریانس از آزمون حداقل اختالف انجام شد و در صورت معنیدار بودن معنیدار (LSD) جهت مقایسه میانگینها استفاده شد. جهت بررسی ارتباط متغیرها از همبستگی پیرسون استفاده شد. بین نتایج و بحث بررسی تغییرات میزان اسید آسکوربیک نشان داد که ارقام از نظر میزان اسید آسکوربیک اختالف معنیدار وجود دارد به طوری که میانگین بیشترین مقدار ویتامین ث در "شاه میوه" 8/30 )میلیگرم بر گرم وزن تر( مشاهده شد که باال بودن میزان اسید آسکوربیک در این رقم بیشتر مربوط به زمان برداشت بود و با افزایش زمان انبارداری میزان اسید آسکوربیک کاهش چشمگیری داشت و بعد از "شاه میوه" روز نسبت به بعضی ارقام میزان اسید آسکوربیک کمتری داشت. کمترین میزان ویتامین ث در "سیبری سرچی" 8/ بر )میلیگرم گرم وزن تر( مشاهده شد )شکل A-(. میزان اسید آسکوربیک در طول نگهداری در سردخانه روند کاهشی نشان داد به طوری که بیشترین میزان میانگین نمونهها در زمان برداشت / میلیگرم بر گرم وزن تر بوده و بعد از روز نگهداری در سردخانه به 0/88 میلیگرم بر گرم وزن تر رسید )شکل B-(. طبق جدول همبستگی صفات بین اسید آسکوربیک چگالی و سفتی ارتباط مثبت وجود دارد به این معنی که هرچه میوه چگالتر و سفتتر باشد میزان اسید آسکوربیک آن نیز باالتر است )جدول (. میزان اسید آسکوربیک در میوهها طی نگهداری در سردخانه بهطور معنیدار کاهش مییابد )حیات و همکاران.)8 اسید اسکوربیک در میوه حساس به درجه حرارت انبار و یا مدت زمان نگهداری است و تجزیه آن توسط حمل و نقل شرایط نامطلوب انبار مانند دماهای باالتر رطوبت نسبی کم سرمازدگی افزایش یافته است آسیبهای )آدیسا فیزیکی و اسید 30(. اسکوربیک اکسید شده که این فرایند برگشت ناپذیر است 8 )پاردیو و همکاران ) که کم شدن آن باعث کاهش کیفیت خوراکی و افزایش حساسیت به اختالالت فیزیولوژیکی مختلف در طول نگهداری در انبار میشود )جانگ و واتکینز 3(. نتایج حاصل در این پژوهش نشان داد که بین ارقام از نظر میزان فنل کل اختالف وجود دارد بهطوریکه بیشترین میزان فنل در "باخی" / )میلیگرم در گرم وزن تر( و کمترین میزان فنل در "شاه میوه" 3/ )میلیگرم بر گرم وزن تر( مشاهده شد )شکل A-(. پیش از این نیز گزارش شده است که محتوای فنل ارقام تجاری گالبی در زمان برداشت )کورس و همکاران متفاوت است ) و در شرایط انبار سرد 0 )آمیوث و همکاران (. نتایج بیانگر میزان باالی محتوی فنل در رقمهای بومی میباشد. همچنین محتوی فنل در طول دوره انبارداری روند کاهشی نشان داد و از 83/38 میلیگرم بر گرم وزن تر در زمان برداشت به 0/ میلیگرم بر گرم وزن تر بعد از روز نگهداری در سردخانه رسید )شکل B-(. محتوی فنل کل با سفتی چگالی و ویتامین ث نیز همبستگی مثبت دارد بهطوریکه با کاهش سفتی چگالی و ویتامین ث محتوی فنل کل کاهش مییابد - Hayat et al. - Adisa 3- Pardio et al. - Jung & Watkins 5- Kevers et al. 6- Ames et al. )جدول (.

8 تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان جدول. همبستگی بین صفات سفتی بافت میوه کاهش وزن چگالی ویتامین ث پ.هاش مواد جامد محلول اسیدیته و ماده خش در 9 رقم گالبی شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( سفتی * / چگالی سیبری سرچی )9( در طول نگهداری در دمای درجه سلسیوس سفتی چگالی پ هاش اسیدیته امالح محلول کاهش وزن ماده خشک ویتامین ث فنل کل -/ / -/ /3 -/8 / /8 -/ /3 * -/ / 0 -/ -/ -/ 3 -/8 -/ پ هاش -/8 / / اسیدیته /8 -/ /0 -/ امالح محلول /8- کاهش وزن /8- * / / -/ -/ ماده خشک -/ -/ / / ویتامین ث /83- * /0 فنل کل شکل. تغییرات میزان ویتامین ث در 9 رقم گالبی (A) شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( و سیبری سرچی )9( و تغییرات میانگین ارقام در طول نگهداری (B) در دمای درجه سلسیوس حروف مختلف بیانگر اختالف معنیدار میانگینها بر اساس آزمون LSD در 0.05 P شکل. مدایسه فنل کل میوه در 9 رقم گالبی (A) شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( و سیبری سرچی )9( و تغییرات میانگین ارقام در طول نگهداری (B) در دمای درجه سلسیوس حروف مختلف بیانگر اختالف معنیدار میانگینها بر اساس آزمون LSD در 0.05 P

8 کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... معنیدار اثر متقابل رقم و زمان انبارداری بر میزان کاهش وزن شد. درصد کاهش وزن در طول انبارداری افزایش یافته است و بعد از روز نگهداری در سرخانه بهطور متوسط به / درصد رسید )شکل B-8(. ارقام مورد استفاده در مطالعه درصد کاهش وزن متفاوتی داشتند به طوریکه"شاه میوه" با میانگین / درصد بیشترین کاهش وزن و "هه درصد کمترین کاهش وزن را داشتند مرو به" با میانگین 8/ همچنین روند کاهش وزن در ارقام و زمانهای نگهداری هم متفاوت بود بهطوری که در روز 8 کمترین میزان کاهش وزن در همه ارقام مشاهده شد و بعد از روز میزان کاهش وزن افزایش یافت و "سوره" نسبت به ارقام دیگر کاهش چشمگیری داشت )شکل A-8(. پلگ )3( گزارش کرده که کاهش وزن بیش از ±% معموال موجب پژمردگی قابل توجه کاهش سفتی ازدست دادن شادابی و طعم ضعیف میشود. کاهش وزن در میوه به ساختار پوست و ماهیت واکس موجود بر روی سطح میوه بستگی دارد )وراوربک و همکاران 8(. از دست دادن رطوبت کیفیت ظاهری میوه را کاهش میدهد که منجر به از دست دادن آماس و متعاقب آن نرم شدن 8 محصول میشود )چین و همکاران (. سفتی بافت میوه در ارقام مورد مطالعه اختالف معنی داری با یکدیگر داشتند به طوری که سفتی مربوط به "سیبری شاهینی" بیشترین میزان 8/( نیوتن( کمترین میزان مربوط به "بلشتی" )8/ نیوتن( بود و )شکل A-(. میزان سفتی در طول مدت نگهداری در سردخانه روند کاهشی نشان داد و از / نیوتن در زمان برداشت به 8/8 نیوتن در روز رسید )شکل B-(. طبق جدول همبستگی صفات بین میزان سفتی با کاهش وزن و غلظت مواد جامد محلول محلول اختالف معنیدار وجود دارد بهطوری که با افزایش میزان امالح محلول و کاهش وزن میزان سفتی کاهش مییابد و همچنین بین میزان سفتی چگالی و اسید آسکوربیک همبستگی مثبت وجود دارد و در میوههایی که چگالی بیشتری دارند و میزان اسید آسکوربیک باالست سفتی این میوهها هم بهطور معنیداری باالست (. )جدول همچنین گزارشهای مختلفی مبنی بر کاهش سفتی میوه به طی نگهداری در سردخانه وجود دارد ترک و همکاران )کینگستون.) سفتی گوشت میوه معیار مهمی برای کیفیت خوراکی و بازار پسندی میوه است )دی ال و همکاران ( و کاهش استحکام گوشت میوه مشکل جدی است که منجر به کاهش کیفیت این محصول می شود )کواست و همکاران (. سفتی گوشت میوه به میزان تبخیر-تعرق تنفس و در نتیجه از دست دادن آب بستگی دارد )قفیر و همکاران (. تغییر سفتی گوشت میوه سیب در طول رسیدن به دلیل تغییرات بافت گوشت میوه است که به دلیل تجزیه دیواره یاختهای اولیه و ساختارهای الیه میانی میباشد که حاصل آن نرم و آردی شدن میوه است که کمتر مدنظر مصرف کنندگان است 3 کاسگراو و همکاران (. 0 )گومز و همکاران میزان چگالی میوه در ارقام متفاوت بود و بیشترین میزان در "سوره" و "هه مرو به" به ترتیب با 3- cm g / و 3- cm / g وکمترین میزان در "باخی" با چگالی / g cm -3 مشاهده شد. به صورت کلی چگالی میوه گالبی در طول زمان نگهداری در سردخانه کاهش یافت و از /3 گرم بر سانتیمتر مکعب در زمان برداشت به /3 گرم بر سانتیمتر مکعب بعد از روز )شکل رسید.)-A بین چگالی و کاهش وزن نیز همبستگی منفی وجود دارد بهطوری که با افزایش میزان کاهش وزن میزان چگالی هم کاهش یافت )جدول (. - Kingston 5- Turk et al. 6- Gomez et al. 7- Cosgrove et al. - Peleg - Veraverbeke et al. 3- Chien et al.

8 تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان شکل 0. تغییرات میزان کاهش وزن در 9 رقم گالبی (A) شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( و سیبری سرچی )9( و میانگین تغییرات ارقام در طول نگهداری (B) در دمای درجه سلسیوس حروف مختلف بیانگر اختالف معنیدار میانگینها بر اساس آزمون LSD در 0.05 P شکل. مدایسه سفتی بافت میوه در 9 رقم گالبی (A) شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( و سیبری سرچی )9( و میانگین تغییرات ارقام در طول نگهداری (B) در دمای درجه سلسیوس حروف مختلف بیانگر اختالف معنیدار میانگینها بر اساس آزمون LSD در 0.05 P )3 میتوان خواص فیزیکی از جمله چگالی و عصاره میوه را برای تعیین کیفیت داخلی محصوالت مورد استفاده قرار داد و همچنین چگالی میوه نیز به عنوان شاخص بلوغ در بسیاری از میوهها و سبزیها مانند زردآلو توت فرنگی گوجه فرنگی نخود و غیره استفاده می شود )زالتزمن و همکاران 3(. چگالی ارقام سیب به طورقابل توجهی متفاوت است بیوشیمیایی )قفیر که میتواند به علت تفاوت در ترکیبات 8 و همکاران ( و کاهش رطوبت در هنگام نگهداری در سردخانه باشد )رایوریا.) از آنجا که میوه سیب رطوبت قابل مالحظه ای در هنگام نگهداری در سردخانه از دست میدهند چگالی آن در طول ذخیره سازی کاهش مییابد. درصد ماده خشک در ارقام مختلف تفاوت معنیدار )وینسنت 3- Ghafir et al. - Riveria. Zaltzman et al.. Vincent

کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... ج داشت بهطوری که بیشترین میزان مربوط به "بلشتی" )%80/3( و کمترین میزان مربوط به "باخی" )%3/( بود. میزان ماده خشک در طول نگهداری در سردخانه افزایش یافت و از /0 به / درصد رسید )شکل.)-B میزان ماده خشک با کاهش وزن اختالف معنیداری داشت بهطوری که با افزایش میزان کاهش وزن در ارقام مختلف میزان ماده خشک هم کاهش یافت )جدول (. نتایج نشان داد که بین زمان نگهداری رقم و اثر متقابل آنها از نظر مواد جامد محلول کل اختالف معنیدار وجود دارد. بیشترین مقدار مواد جامد محلول کل مربوط به"بلشتی" "سیبری سرچی" )%/8( )%/3( و کمترین مربوط به بود. مواد جامد محلول کل در طول نگهداری در سردخانه روند افزایشی داشت بهطوریکه در زمان برداشت به طور میانگین 8/ درصد بود و بعد از روز به /3% رسید )شکل C-(. میزان مواد جامد محلول با کاهش وزن ph و شاخص رسیدگی همبستگی مثبت داشت بهطوری که با افزایش کاهش وزن وpH میزان امالح محلول افزایش یافته ولی میزان امالح محلول با سفتی و اسیدآسکوربیک همبستگی منفی دارد به این صورت که میوههایی که سفتتر هستند و اسیدآسکوربیک بیشتری دارند میزان امالح محلول کل آنها پایینتر است )جدول (. مواد جامد محلول در طول ذخیرهسازی افزایش یافته است )رایوریا (. افزایش TSS میتواند به دلیل تبدیل نشاسته به قند )بودری و همکاران 3( و یا هیدرولیز پلی ساکاریدهای دیواره سلولی نسبت داده شود )بن و همکاران 3(. مقایسه میانگین دادهها نشان داد که اثر زمان رقم و اثر متقابل زمان و رقم بر میزان انبارداری معنیدار شده است. ph در طول دوره بیشترین میزان ph مربوط به "هه مرو به" )/8( و کمترین میزان در "شاه میوه" "سیو هرمه" "سوره" و "سیبری سرچی" )8/( مشاهده شد که میزان ph در هر 3 رقم در مدت زمان نگهداری روند افزایشی نشان داد و از %/0 در زمان برداشت به %8/ بعد از روز نگهداری در سردخانه )شکل رسید.)-D میزان ph اسیدیته همبستگی منفی دارد بهطوری با اسیدآسکوربیک و که با کاهش اسیدیته میزان ph افزایش مییابد و همچنین زمانی که میزان اسیدآسکوربیک باالست میزان ph پایین است. بین همچنین ph و امالح محلول همبستگی مثبت وجود دارد یعنی افزایش امالح محلول منجر به افزایش ph میوه میشود (. )جدول مشرف و قاسمی )838( افزایش میزان ph را در طی انبارداری در به رقم اصفهان گزارش کردند. کردهاند که میزان همچنین ph برخی از محققین گزارش آب میوه به در طول مدت نگهداری در سردخانه افزایش مییابد )ترک و همکاران.) در میوه ها ضمن رسیدن میزان زیادی از اسیدهای آلی مصرف شده و در نتیجهی اسیدها ph آب میوه افزایش مییابد.)3 کاهش این 8 )اچوریا و والیچ نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادهها نشان داد که اثر متقابل زمان و رقم بر میزان اسیدیته قابل تیتر معنیدار شده است و در طول نگهداری در سردخانه میزان آن کاهش یافته است (. )جدول میزان اسیدیته با مواد جامدمحلول همبستگی منفی دارد به طوری که با افزایش میزان امالح محلول مقدار اسیدیته هم با اختالف معنیداری کاهش یافته است )جدول (. گزارش کرده اند که اسیدیته موجود در میوه به در هنگام رسیدن و طول مدت انبارداری کاهش مییابد )ترک و همکاران (. مشرف و قاسمی )838( گزارش کردند که با گذشت زمان میزان اسیدیته میوه به رقم اصفهان با اختالف معنیداری کاهش مییابد. کاهش اسیدیته قابل تیتراسیون مربوط به استفاده از اسیدهای آلی به عنوان مواد اولیه سوخت و ساز طی فرایند تنفس است )مارش و همکاران.) 3- Echeverria & Valich - Marsh et al. - Beaudry et al. - Ben et al.

8 تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان شکل. تغییرات میزان چگالی (A) ماده خش (B) مواد جامد محلول (C) و (D) ph در 9 رقم گالبی در طول نگهداری در دمای درجه سلسیوس جدول. میزان اسیدیته قابل تیتراسیون )درصد اسید مالی ( و شاخص رسیدگی در 9 رقم گالبی شاه میوه )( سیو هرمه )( سوره )0( باخی )( سیبری شاهینی )( بلشتی )0( هه مرو به )7( سیبری سرچی )9( در طول نگهداری (B) )زمان صفر 09 09 و 09 روز( در دمای درجه سلسیوس حروف مختلف بیانگر اختالف معنیدار میانگینها بر اساس آزمون LSD در 0.05 P رقم اسیدیته قابل تیتراسیون )درصد اسید مالیک( شاخص رسیدگی زمان نمونه بردای )روز ) زمان نمونه بردای )روز( 0 8 0 8 d-g /0 bc 33/ f-i 0/8 c-e 0/8 ab /08 cd / d-h 0/ d-f /0 n-o / i-n / h-m 8/ n-p 3/ l-o 3/0 g-l 0/3 f-k /3 k-o / m-o / l-o 3/08 n-p / n-o / j-n /3 i-n 8/ h-m /8 n-p 8/3 o-p 8/ m-o / e-i 0/8 d-g 0/0 f-j 0/8 a /0 a 8/0 p 8/0 i-k / kl / g-i / i-k / j-l / c-h / i-k / j-l / f-j / g-j /8 a-e /8 f-j / e-h /0 a-c /8 e-i /0 f-j / c-h /3 e-i /0 a-d /8 c-h /3 b-g /8 a /83 b-g /8 c-h /3 LSD =/8 LSD= / a-f /8 d-h / h-k / 8 k-l / h-k / j-l / 0 l /8 a-b /80 3 نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که اثر متقابل زمان انبارداری و رقم بر نسبت TSS/TA در طی انبارداری معنیدار شده بهطوری که روند افزایشی را در طول زمان نگهداری نشان داده است )جدول (. نسبت TSS/TA تعیین کننده طعم و مزه میوهها است. حفظ طعم و مزه را میتوان به کنترل از دست دهی آب کاهش میزان تنفس نسبت داد که عوامل قبل و بعد از برداشت بر روی آن موثر است که این امر باعث به

89 کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... تأخیر انداختن مواد مصرف از نتیجه در شده پیری ذخیره ای نظیر اسیدهای آلی جلوگیری کرده و کیفیت تغذیهای میوه را در حد مطلوب حفظ میکند )کارلوس نتیجهگیری و کادر (. در پژوهش حاضر میزان اسید آسکوربیک در بین ارقام مختلف متفاوت بود و با افزایش زمان انبارداری میزان آن کاهش یافت و بعد از روز به بیشترین میزان رسید. محتوی فنل کل نیز در طول دوره انبارداری روند کاهشی نشان داد و به ترتیب بیشترین و کمترین میزان در "باخی" و "شاه میوه" مشاهده شد. از نظر میزان کاهش وزن بیشترین میزان مربوط به "شاه میوه" بود و کمترین مربوط به "هه مرو به" بود. میزان سفتی در زمان برداشت بیشترین میزان بود و در "سیبری شاهینی" بیشترین سفتی در طول انبارداری مشاهده شد. بیشترین میزان ph و امالح محلول به ترتیب در "هه مرو به" و "بلشتی" مشاهده شد. منابع - بینام. 8. آمارنامه کشاورزی ایران. اداره کل آمار و اطالعات وزارت کشاورزی. - مشرف ل. 838. اثر زمان برداشت بر افزایش عمر نگهداری به رقم اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع - Carlos & Kader طبیعی جلد 3 شماره 3-3. : 8- مظفری ع. 833. شناسایی ارقام بومی گالبی در بخشهای مرکزی و غربی استان کردستان. تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 8 شماره -. :. A.O.A.C. 00. Vitamin C (ascorbic acid) in vitamin preparations and juices:, 6 dichloroindophenol titrimetric method final action. In W. Horwitz (Ed.), Official Methods of Analysis of AOAC International, 7th ed. Gaithersburg, MD: Association of Official Analytical Chemists Official Method 967,. 5. Adisa, V.A. 986. The influence of molds and some storage factors on the ascorbic acid content of orange and pineapple fruits. Food chemistry, : 39-6. 6. Ames, B.N., Shigenaga, M.K., and Hagen, T.M. 993. Oxidants, antioxidants, and the degenerative diseases of aging. Proceedings of the National Academy of Sciences, 90: 795-79. 7. Chien, P. J., Sheu, F., and Yang, F. H. 005. Effect of edible chitosan on quality and shelf life of sliced mango fruit. Journal of Food Engineering, 9: 3-9. 8. Cosgrove, D. J., Bedinger, P., and Durachko, D. M. 997. Group I allergens of grass pollen as cell wall-loosening agents. Proceedings of the National Academy of Sciences, 9: 6559-656. 9. DeEll, J.R., Khanizadeh, S., Saad, F., and Ferree, D.C. 00. Factors affecting apple fruit firmness-a review. Journal-American Pomological Society, 55: 8-6. 0. Doyon, G., Gaudreau, G., St-Gelais, D., Beaulieu, Y., and Randall, C.J. 99. Simultaneous HPLC determination of organic acids, sugars and alcohols. Canadian Institute of Food Science and Technology Journal, : 87-9.

89 تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی( جلد 83 شماره زمستان. Echeverria, E., and Valich, J. 989. Enzymes of sugar and acid metabolism in stored'valencia'oranges. Journal of the American Society for Horticultural Science, : 5-9.. Flores, P., Pilar, H., and Jose, F. 009. Effect of manure and mineral fertilization on pepper nutritional quality. Science of Food and Agriculture, 89: 58-586. 3. Ghafir, S.A., Gadalla, S.O., Murajei, B.N., and El-Nady, M.F. 009. Physiological and anatomical comparison between four different apple cultivars under cold-storage conditions. African Journal of Plant Science, 3: 33-38.. Gomez, C., Fiorenza, F. I., and Costell, L. 998. Perception of mealiness in apples: a comparison of consumers and trained assessors. Zeitschrift fur Lebensmittel- Untersuchung und-forschung, 07: 30-30. 5. Hayat, I., Masud, T., and Rathore, H.A. 005. Effect of coating and wrapping materials on the shelf life of apple (Malus domestica). Internet Journal of Food Safety, 5: -3. 6. Jung, S.K., and Watkins, C.B. 008. Superficial scald control after delayed treatment of apple fruit with diphenylamine (DPA) and -methylcyclopropene (-MCP). Postharvest Biology and Technology, 50: 5-5. 7. Kevers, C., Pincemail, J., Tabart, J., Defraigne, J.O., and Dommes, J. 0. Influence of cultivar, harvest time, storage conditions, and peeling on the antioxidant capacity and phenolic and ascorbic acid contents of apples and pears. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 59: 665-67. 8. Khatamsaz, H. 99. Iran's Flora, Rosaceae. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran. 35pp. 9. Kingston, C. M. 99. Maturity indices for apple and pear. Horticultural Reviews, 3: 07-3. 0. Kovacs, E., Róth, E., Hertog, M.L.A.T.M., Vanstreels, E., and Nicolaï, B. 005. Relationship between physical and biochemical parameters in apple softening. Acta Horticulturae, 68: 573-578.. Lee, S.K., and Kader, A.A, 000. Preharvest and postharvest factors influencing vitamin C content of horticultural crops. Postharvest Biology and Technology, 0: 07-0.. Macheix, J.J., Fleuriet, A., and Billot, J. 990. Fruit phenolics. CRC Press Inc. Boca Raton, FL. 3. Manach, C., Scalbert, A., Morand, C., Remesy, C., and Jimenez, L. 00. Polyphenols: food sources and bioavailability. The American Journal of Clinical Nutrition, 79: 77-77.. Marsh, k., Attanayake, S., Walker, S., Gunson, A., Boldingh, H., and MacRae, E. 00.Acidity and test in Kiwifruit. Postharvest Biology and Technology, 3: 59-68. 5. Mitropoulos, D., and Lambrinos, G. 000. Dehydration of Delicious Pilafa and Granny Smith apple during storage. In Proceedings of the Second Agricultural Engineering National Congress, Giaxoudi-Giapouli, Volos, Greece, : 33-0. 6. Pardio Sedas, V.T., Waliszewski Kubiak, K.N., and Garcia Alvaredo, M.A. 99. Ascorbic acid loss and sensory changes in intermediate moisture pineapple during

88 کوششصبا و مرادی: تغییرات ویژگیهای فیزیکی و زیستشیمیایی برخی ارقام گالبی غرب کشور... storage at 30 0 C. International Journal of Food Science and Technology, 9: 55-557. 7. Peck, G.M., Andrews, P.K., Reganold, J.P., and Fellman, J.K. 006. Apple orchard productivity and fruit quality under organic, conventional, and integrated management. HortScience, : 99-07. 8. Peleg, K. 985. Produce handling, packaging and distribution. AVI Publishing Company. 9. Puerta-Gomez, A.F., and Cisneros-Zevallos, L. 0. Postharvest studies beyond fresh market eating quality: Phytochemical antioxidant changes in peach and plum fruit during ripening and advanced senescence. Postharvest Biology and Technology, 60: 0-. 30. Rivera López, J., and Vázquez Ortiz, F.A., Ayala Zavala, J.F., Sotelo Mundo, R.R., and González Aguilar, G.A. 005. Cutting shape and storage temperature affect overall quality of fresh cut papaya cv. Maradol. Journal of Food Science, 70: 8-89. 3. Roussos, P.A., Sefferou, V.,Denaxa, N.K., Tsantili, E., and Stathis, V. 0. Apricot (Prunus arm eniaca L.) fruit quality attributes and phytochemicals under different crop load. Scientia Horticulturae, 9: 7-78. 3. Sabeti, H. 99. Trees and Shrubs of Iran. Yazd University Publications (Second edition), Yazd, Iran. 80pp. 33. Sakiyama, R., and Nakamura, S. 976. Changes in volume and specific gravity of cucumber fruits after harvest in relation to the recovery from a flaccid appearance. Scientia Horticulturae, 5: 303-30. 3. Singleton, V.L., Orthofer, R., and Lamuela-Raventos, R.M. 999. Analysis of total phenols and other oxidation substrates and antioxidants by means of folin-ciocalteu reagent. Methods in Enzymology, (99 C ), 5-78. 35. Thumula, P. 006. Studies on storage behaviour of tomatoes coated with chitosanlysozyme films. Doctoral dissertation, McGill University. 36. Türk, R., and Memicoglu, M. 993. The effects of different localities and harvest time on the storage period of quince. In International Symposium on Postharvest Treatment of Horticultural Crops, 368: 80-89. 37. Veraverbeke, E.A., Verboven, P., Van Oostveldt, P., and Nicolai, B.M. 003. Prediction of moisture loss across the cuticle of apple (Malus sylvestris sub sp mitis (Wallr.)) during storage: Part. Model development and determination of diffusion coefficients. Postharvest Biology and Technology, 30: 75-88. 38. Vincent, J.F.V. 989. Relationship between density and stiffness of apple. Journal Science of Food and Agriculture, 7: 3-6. 39. Viseur, J. 989. Evaluation of fire blight resistance of somaclonal variants obtained from the pear cultivar Durondeau. In International Workshop on Fire Blight 73: 75-8. 0. Zaltzman, A., Verma, B.P., and Schmilovitch, Z. 987. Potential of quality sorting of fruits and vegetables using fluidized bed medium. Transactions of the ASAE- American Society of Agricultural Engineers (USA), 30: 83-83.