συγκυρία & επιχειρήσεις

Μηνιαίο δελτίο οικονομικής δραστηριότητας Μιχάλης Μασουράκης Chief Economist Ε: mmassourakis@sev.org.gr Τ: +302115006104 Μιχάλης Μητσόπουλος Senior Advisor Ε: mmitsopoulos@sev.org.gr Τ: +302115006157 Θανάσης Πρίντσιπας Associate Advisor Ε: printsipas@sev.org.gr Τ: +302115006176 σελ. Βασικοί δείκτες 2 ΑΕΠ 3 Οικονομικό κλίμα 4 Οικονομική συγκυρία 5 Απασχόληση 6 Τιμές - Αμοιβές 7 Χρηματοδότηση 8 Δημοσιονομικά στοιχεία 9 Ανταγωνιστικότητα 10 Περιβάλλον 11 Γεωργία κτηνοτροφία 12 Βιομηχανία 13 Κατασκευές 15 Αγορά ακινήτων 16 Λιανικό εμπόριο 17 Υπηρεσίες 18 Εξαγωγές 19 Τουρισμός 20 Μεταφορές 21 Ναυτιλία 22 Οι απόψεις στην παρούσα έκθεση είναι των συγγραφέων και όχι απαραίτητα του ΣΕΒ. Ο ΣΕΒ δεν φέρει καμία ευθύνη για την ακρίβεια ή την πληρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει η έκθεση. Ομαλοποιείται η οικονομική δραστηριότητα μετά το σοκ της αβεβαιότητας! 6 Οκτωβρίου 2015 Σχεδόν τρεις μήνες μετά το σοκ της επιβολής περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, η ελληνική οικονομία επιχειρεί να επιστρέψει σε ένα περιβάλλον ομαλότητας, επιδεικνύοντας εξαιρετικές αντοχές στις σφοδρές αναταράξεις των τελευταίων μηνών. Η επίτευξη συμφωνίας με τους εταίρους τον Αύγουστο του 2015 συνέβαλε στην απομάκρυνση της αβεβαιότητας, ενώ με τις εκλογές της 20 ης Σεπτεμβρίου και το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, ολοκληρώθηκε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδος. Το αποτέλεσμα των εκλογών αντανακλά την επιθυμία της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών για την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, καταργώντας στην πράξη τη διαίρεση μεταξύ «μνημονιακών» και «αντιμνημονιακών» δυνάμεων. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ήδη ορατά ορισμένα σημάδια σταθεροποίησης των συνθηκών που λειτουργούν οι επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα: Τον Σεπτέμβριο του 2015 ανακόπηκε η καθοδική πορεία του δείκτη οικονομικού κλίματος. Οι επιχειρηματικές προσδοκίες παρουσιάζουν άνοδο και στους τέσσερις βασικούς τομείς (βιομηχανία, λιανικό εμπόριο, υπηρεσίες και κατασκευές), με τη μεγαλύτερη βελτίωση να σημειώνεται στον τομέα των υπηρεσιών. Αντιστροφή της πτωτικής πορείας εμφανίζει και η καταναλωτική εμπιστοσύνη, η οποία παρά τη συνεχή επιδείνωση από τον Μάρτιο του 2015 παραμένει σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση, μετά τη «βουτιά» του Ιουλίου, κινείται ανοδικά τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, αναπληρώνοντας ένα μεγάλο μέρος χαμένου εδάφους. Χωρίς να καλύπτεται το κενό προσλήψεων του Ιουλίου, η αγορά εργασίας παρουσιάζει επίσης σημάδια ομαλοποίησης τον Αύγουστο του 2015. Το αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων απολύσεων περιορίστηκε σημαντικά (-441 θέσεις εργασίας από -16,7 χιλ. θέσεις τον Ιούλιο). Παράλληλα, ο αριθμός των επιδοτούμενων ανέργων ήταν αισθητά χαμηλότερος σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2014 (106,3 χιλ. έναντι 111,8 χιλ), ενώ οι εγγεγραμμένοι μακροχρόνια άνεργοι μειώθηκαν κατά 7,3 χιλ. σε σχέση με τον Ιούλιο του 2015. Μικρότερη από την αναμενόμενη ήταν η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τον Ιούλιο του 2015 (-1,6%), γεγονός που οφείλεται κυρίως στην αυξημένη παραγωγή ηλεκτρισμού (+13,8%) καθώς, λόγω των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, συγκρατήθηκαν οι σχετικές εισαγωγές και αυξήθηκε η εγχώρια παραγωγή. Ωστόσο, η παραγωγή στη μεταποίηση (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) μειώθηκε τον Ιούλιο του 2015 (-6,3%) για πρώτη φορά ύστερα από 5 μήνες ανόδου, αλλά συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015, ο μέσος δείκτης παρουσιάζει οριακή άνοδο (+0,9%). Ο τουρισμός, με τις αρνητικές εξελίξεις του Ιουνίου, έχασε τον πολύ ισχυρό δυναμισμό με τον οποίο είχε ξεκινήσει, αλλά, παρόλα αυτά, τα στοιχεία δείχνουν ότι το 2015 θα είναι χρονιά ρεκόρ. Ειδικότερα, τον Ιούλιο του 2015 σημειώθηκε αύξηση τόσο στις αφίξεις (+4,4%) όσο και στις εισπράξεις (+3,5%) σε σχέση με πέρυσι, ενώ συνολικά, κατά το διάστημα Ιανουαρίου Ιουλίου 2015 οι αφίξεις ανήλθαν στα 12 εκατ. (+14,2%) και οι εισπράξεις στα 7 δισ. περίπου (+6,2%). Αντίστοιχα, τον Αύγουστο καταγράφηκε εντυπωσιακή άνοδος των αεροπορικών αφίξεων (+4,6%), ιδίως στην Αθήνα (+23%) και στις Κυκλάδες (+12,7%). Υπάρχουν ακόμα σημαντικές δυσκολίες στο δρόμο για την προσέγγιση της οικονομικής ομαλότητας. Για παράδειγμα η ροή χρηματοδότησης συνεχίζει να είναι αρνητική, όπως και η εκροή καταθέσεων των νοικοκυριών ( -710 εκατ. και -937 εκατ. αντίστοιχα τον Ιούλιο), ενώ το ποσοστό ανεργίας, ιδίως των νέων, παραμένει εξαιρετικά υψηλό (25,2% και 48,3% αντίστοιχα τον Ιούνιο). Παράλληλα, το World Economic Forum για το 2015-2016 κατατάσσει την Ελλάδα σταθερά στην 81η θέση ανάμεσα σε 140 χώρες, σε μεγάλη απόσταση από τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες και την κατάταξη της χώρας προ της κρίσης. Οι δείκτες του WEF παρουσιάζουν βελτίωση από το 2012 και ύστερα σε αρκετές παραμέτρους ανταγωνιστικότητας, ως επακόλουθο μεταρρυθμίσεων που άρχισαν να υλοποιούνται, με τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας να είναι οι πιο εμφανείς, αλλά η μακροοικονομική αστάθεια και οι συνθήκες χρηματοδότησης ακυρώνουν αυτή τη βελτίωση. Η έρευνα του WEF καταγράφει για την Ελλάδα, όπως και τα προηγούμενα έτη, καλές επιδόσεις στην υγεία, την εκπαίδευση, τις υποδομές, την τεχνολογική ετοιμότητα και το μέγεθος της αγοράς. Αντίθετα, μεγάλες αδυναμίες εξακολουθούν να εντοπίζονται στην ανάπτυξη των αγορών χρήματος, την καινοτομία, το μακροοικονομικό περιβάλλον και τους θεσμούς. Υπό την προϋπόθεση ότι οι ρυθμοί υλοποίησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων θα επιταχυνθούν, η ελληνική οικονομία έχει δυνατότητες να γυρίσει σελίδα και να μπει σε μια σταθερή τροχιά ανάπτυξης. Η αύξηση του ΑΕΠ κατά το Α 6μηνο του 2015 (+1,1%) σε συνδυασμό με τις τελευταίες, λιγότερο απαισιόδοξες, προβλέψεις για την μεταβολή του στο σύνολο του έτους (-1,5% έως -2,3%), θέτουν τις βάσεις για μετάβαση σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το Β 6μηνο του 2016. Οι προκλήσεις του νέου προγράμματος που υπογράφηκε με τους Ευρωπαίους εταίρους είναι πολλές. Μεταξύ αυτών, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και η ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών για την εισροή επενδύσεων αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για την ανάκαμψη της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Βασικοί οικονομικοί δείκτες Οικονομικό κλίμα 2014/2013 Dec / Dec 2015 Sept / Feb Οικονομικό κλίμα 99,1 / 91,4 83,1 / 98,2 Καταναλωτική εμπιστοσύνη -53,9 / -63,3-64,2 / -30,6 % που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης 63% / 69% 70% / 33% % που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας 66% / 76% 74% / 30% % που θεωρεί απίθανο να αποταμιεύσει 84% / 72% 78% / 72% % που προβλέπει αύξηση της ανεργίας 66% / 84% 78% / 36% Απασχόληση 2014 2015 Period Απασχόληση (μεταβολή περιόδου) +62.315 άτομα +49.044 άτομα Ιαν - Ιουν Απασχόληση (μεταβολή μήνα) +22.335 άτομα -42.125 άτομα Ιούνιος Εγγεγραμμένοι άνεργοι (μεταβολή περιόδου) -23.564 άτομα -42.691 άτομα Ιαν Αυγ Εγγεγραμμένοι άνεργοι (μεταβολή μήνα) -7.914 άτομα -2.353 άτομα Αύγουστος Καθαρές προσλήψεις (μεταβολή περιόδου) 190.883 άτομα 186.024 άτομα Καθαρές προσλήψεις (μεταβολή μήνα) 1.311 άτομα -441 άτομα Ιαν Αυγ Αύγουστος ΑΕΠ Change Change Change Period Period 2014/2013 2015/2014 2015/2014 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) 0,0% 1,1% Α 6μηνο 1,6% Β 3μηνο Ιδιωτική κατανάλωση 0,7% 2,1% Α 6μηνο 2,5% Β 3μηνο Επενδύσεις σε κατοικίες -53,8% -20,3% Α 6μηνο -8,1% Β 3μηνο Επενδύσεις σε κατασκευές (πλην κατοικιών) 14,6% -26,0% Α 6μηνο -29,6% Β 3μηνο Επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό -6,2% 17,2% Α 6μηνο 11,7% Β 3μηνο Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 8,4% -0,4% Α 6μηνο -1,8% Β 3μηνο Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 4,5% 2,8% Α 6μηνο -3,5% Β 3μηνο Βασικοί βραχυχρόνιοι δείκτες Change 2014/2013 Change 2015/2014 Period Change 2015/2014 Βιομηχανική παραγωγή -2,1% -0,7% Ιαν Ιουλ -1,6% Ιούλιος Μεταποίηση (χωρίς πετρελαιοειδή) 0,6% 0,9% Ιαν Ιουλ -6,3% Ιούλιος Παραγωγή στις κατασκευές 5,7% 18,1% Ιαν Ιουν 0,9% Β 3μηνο Κτίρια -3,9% 14,8% Ιαν Ιουν 3,2% Β 3μηνο Έργα πολιτικού μηχανικού 14,9% 20,8% Ιαν Ιουν -0,7% Β 3μηνο Ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα (όγκος σε μ 3 ) 1,8% 7,2% Ιαν Ιουν -15,1% Ιούνιος Λιανικές πωλήσεις (όγκος) -1,6% -0,9% Ιαν Ιουλ -0,4% Ιούλιος Χωρίς καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων -2,0% 0,0% Ιαν Ιουλ -5,9% Ιούλιος Άδειες κυκλοφορίας αυτοκινήτων 27,5% 18,5% Ιαν Αυγ 20,1% Αύγουστος Έσοδα δημοσίου από τέλη κινητής τηλεφωνίας -4,9% -6,4% Ιαν - Ιουλ 36,7% Ιούλιος Τουρισμός εισπράξεις 12,1% 6,2% Ιαν Ιουλ 3,5% Εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα (ΕΛΣΤΑΤ, σε τρεχ. τιμές) -2,3% 12,8% Ιαν Ιουλ 7,0% Ιούλιος Ιούλιος Μεταφορές εισπράξεις 7,4% -7,1% Ιαν Ιουλ -59,8% Λοιπές υπηρεσίες* εισπράξεις 24,5% -12,2% Ιαν Ιουλ -49,3% Ιούλιος Ιούλιος Εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση (ταξιδιώτες) 20,8% 14,2% Ιαν Ιουλ 4,4% Ιούλιος Δείκτης μισθών (σύνολο οικονομίας, σταθερές τιμές) -1,1% 1,3% Α 6μηνο 0,0% Β 3μηνο Period Πηγή: ΙΟΒΕ, ΕΛΣΤΑΤ, ΤτΕ, Υπ. Απασχόλησης, DG ECFIN * περιλαμβάνονται δραστηριότητες κατασκευαστικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό, εξαγωγές λογισμικού, τεχνολογίας κλπ 2

ΑΕΠ Μεταβολή ΑΕΠ (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) και οικονομικό κλίμα (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015, DG ECFIN, Σεπ. 2015) Ιδιωτική κατανάλωση, λιανικές πωλήσεις, καταναλ. εμπιστοσύνη (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015, ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2015, DG ECFIN, Σεπ. 2015) Παρά την αυξανόμενη αβεβαιότητα κατά το Β 3μηνο του 2015, το ΑΕΠ παρουσίασε αξιοσημείωτη άνοδο 1,6% σε σχέση με το αντίστοιχο 3μηνο του 2014. Οι αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης είναι βέβαιοι τα επόμενα 3μηνα, αν και οι δείκτες οικονομικού κλίματος από τον Σεπτέμβριο ανακάμπτουν. Επενδύσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Ενισχύεται περαιτέρω η ιδιωτική κατανάλωση το Β 3μηνο του 2015, παρά την υποχώρηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Όμως, οι λιανικές πωλήσεις μειώνονται σημαντικά τον Ιούλιο, γεγονός το οποίο θα έχει επίπτωση στο ρυθμό μεταβολής της κατανάλωσης το Γ 3μηνο. Καθαρές εξαγωγές (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Η ανοδική τάση των επενδύσεων που είχε διαμορφωθεί από το 2014 (ιδίως το Β και Γ 3μηνο) έχει αντιστραφεί το Β 3μηνο του 2015. Η μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες μετριάζεται, ενώ θετική εξακολουθεί να είναι η συμβολή των επενδύσεων σε μηχανήματα και εξοπλισμό. Μεταβολή αποθεμάτων (τρέχουσες τιμές, εκατ.) (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Η πτώση των τιμών πετρελαίου καθώς επίσης και η προγραμματισμένη διακοπή της λειτουργίας των διυλιστηρίων τον Μάιο του 2015 συνέβαλλαν στην υποχώρηση των εισαγωγών και κυρίως των εξαγωγών το Β 3μηνο του 2015. Συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ (τρέχουσες τιμές) (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Αρνητική παραμένει η μεταβολή αποθεμάτων από το Γ 3μηνο του 2014 μέχρι και το Β 3μηνο του 2015, συμβάλλοντας αρνητικά στην αύξηση του ΑΕΠ. Από το 2010 έχει μετριαστεί η αρνητική συμβολή της τελικής κατανάλωσης στη μεταβολή του ΑΕΠ, ενώ από το 2014 έχει θετική συμβολή. Η συμβολή των επενδύσεων και των εξαγωγών είναι αρνητική το Β 3μηνο του 2015. 3

Οικονομικό κλίμα Δείκτης οικονομικού κλίματος - Ελλάδα και Ευρωζώνη (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης Ελλάδα και Ευρωζώνη (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Ανακόπτεται τον Σεπτέμβριο του 2015 η καθοδική πορεία του δείκτη οικονομικού κλίματος, ο οποίος επέστρεψε στις 83,1 μονάδες, αρκετά υψηλότερα από το επίπεδο του Αυγούστου (75,2 μονάδες) και στα ίδια περίπου επίπεδα με τον Ιούλιο (81,3 μονάδες). Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία - Ελλάδα (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Αντιστροφή της πτωτικής πορείας εμφανίζει και η καταναλωτική εμπιστοσύνη, με οριακή ωστόσο βελτίωση τον Σεπτέμβριο (στις -64,2 μονάδες από -64,8 μονάδες τον Αύγουστο). Η άνοδος του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Σεπτέμβριο είναι σαφώς μικρότερη από την άνοδο που είχε σημειωθεί τον Ιανουάριο του 2015 που ήταν επίσης προεκλογικός μήνας. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο Ελλάδα (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Ανάκαμψη παρουσιάζουν οι προσδοκίες παραγωγής και προσλήψεων στη βιομηχανία. Οι προσδοκίες για τις εξαγωγές βελτιώνονται σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις συνολικές παραγγελίες που υποχώρησαν περαιτέρω, καταγράφοντας την αδύνατη εσωτερική αγορά. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες Ελλάδα (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Στο λιανικό εμπόριο, παρά τη βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών και των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες ανακάμπτουν, οι προβλέψεις για νέες προσλήψεις παραμένουν δυσμενείς. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές Ελλάδα (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Η ανακούφιση των επιχειρήσεων καταγράφεται εμφανώς στην ραγδαία ανάκαμψη των προσδοκιών στις υπηρεσίες, μετά το σοκ της επιβολής των capital controls. Τη βελτίωση αυτή ακολουθεί μια επίσης ισχυρή ανάκαμψη των προσδοκιών για προσλήψεις. Αντίθετα με το λιανικό εμπόριο, η βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στις κατασκευές, συνοδεύεται και από άνοδο των προσδοκιών για την εξέλιξη της απασχόλησης, παρά τη συνέχιση της υποχώρησης του βιβλίου παραγγελιών. 4

Οικονομική συγκυρία Δείκτης υπευθύνων προμηθειών (PMI) στη μεταποίηση (Markit, Σεπ. 2015) Ετήσια % μεταβολή νέων αδειών κυκλοφορίας αυτοκινήτων (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Περεταίρω άνοδο σημείωσε τον Σεπτέμβριο του 2015 ο δείκτης PMI (στις 43,3 μονάδες), ο οποίος, μετά τη «βουτιά» του Ιουλίου (30,2 μονάδες), έχει αναπληρώσει ένα μεγάλο μέρος χαμένου εδάφους. Παρόλα αυτά ο δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται σε επίπεδα που υποδεικνύουν σημαντικές δυσκολίες στις συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων. Ποσοστό νοικοκυριών που εκτιμούν ότι η ανεργία θα αυξηθεί το επόμενο 12μηνο (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Επιβραδύνεται ο ρυθμός αύξησης των αυτοκινήτων που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2015, έπειτα από την μεγάλη αύξηση κατά το πρώτο 5μηνο του έτους, κυρίως ως αποτέλεσμα των θετικών προσδοκιών στον τουρισμό. Το διάστημα Ιαν Αυγ 2015 η αύξηση έφτασε το +18,5%. Ποσοστό νοικοκυριών που θεωρεί απίθανο να αποταμιεύσει το επόμενο 12μηνο (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Στα ίδια επίπεδα με του Αυγούστου παραμένουν τον Σεπτέμβριο του 2015 οι προβλέψεις των νοικοκυριών για την εξέλιξη της ανεργίας τους επόμενους 12 μήνες. Το ποσοστό αυτών που προβλέπει άνοδο ανέρχεται στο 78%, από 67% που ήταν τον Ιούλιο και 36% τον Φεβρουάριο. Ποσοστό νοικοκυριών που εκτιμά ότι η οικονομική τους κατάσταση θα επιδεινωθεί το επόμενο 12μηνο (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Σε πολύ υψηλά επίπεδα και χωρίς ουσιαστική μεταβολή σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα παραμένει τον Σεπτέμβριο του 2015 το ποσοστό των νοικοκυριών που θεωρεί απίθανη την αποταμίευση (78%). Ποσοστό νοικοκυριών που θα προβεί σε πολύ λιγότερες σημαντικές αγορές το επόμενο 12μηνο (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Μετά από τη ραγδαία αύξηση που σημειώθηκε τον Αύγουστο του 2015, το ποσοστό των νοικοκυριών που προβλέπει επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης παραμένει στο 70%. Αμετάβλητο παραμένει τον Σεπτέμβριο του 2015 και το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι θα προβεί σε πολύ λιγότερες αγορές (69%). 5

Απασχόληση Ποσοστό ανεργίας (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2015) Αριθμός ανέργων (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2015) Στο 25,2% διαμορφώθηκε το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο του 2015, από 26,6% που ήταν τον Ιούνιο του 2014 και 25% τον Μάιο του 2015. Η ανεργία των νέων παραμένει σε υψηλά επίπεδα, στο 48,3%. Αριθμός ασφαλισμένων στο ΙΚΑ και βασικοί μισθοί (% μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους) (ΙΚΑ, Μαρ. 2015) Οι άνεργοι μειώθηκαν τον Ιούνιο του 2015 κατά 81,5 χιλ. άτομα σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι (-6,3%) και κατά 2,6 χιλ. άτομα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (-0,2%). Ισοζύγιο ροών μισθωτής εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ, Αυγ. 2015) Από τον Ιούλιο του 2014 ο ρυθμός αύξησης των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ αρχίζει να υποχωρεί. Τον Μάρτιο του 2015 παραμένει θετικός ο ρυθμός. Ο ρυθμός μείωσης των μισθολογικών αποδοχών επιβραδύνεται από την άνοιξη του 2014, με εξαίρεση τον Δεκέμβριο του 2014 και τον Μάρτιο του 2015. Ποσοστιαία κατανομή νέων προσλήψεων ανά είδος σύμβασης εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ, Αυγ. 2015) Το αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων απολύσεων περιορίστηκε σημαντικά (-441 θέσεις εργασίας από -16,7 χιλ. θέσεις τον Ιούλιο). Συνολικά το διάστημα Ιαν Αυγ 2015 το ισοζύγιο είναι θετικό (+186.024 νέες θέσεις εργασίας). Αδήλωτη απασχόληση (ΑΡΤΕΜΙΣ, Απρ. 2015) Σεπ 2013 - Απρ 2015 Ιαν - Απρ 2015 Απρ 2015 Επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν 44.393 10.243 2.720 Επιχειρήσεις με αδήλ. εργαζ. 6.129 1.765 524 % παραβατικών επιχειρήσεων 13,90% 17,23% 19,26% Αριθμός εργαζομένων 214.807 39.629 11.398 Αριθμός αδήλωτων εργαζομένων 10.602 3.519 1.106 % αδήλωτων εργαζομένων* 4,94% 8,88% 9,70% Ποσά Προστίμων ( εκατ.) 110,98 37,16 11,74 * σε σχέση με το σύνολο των εργαζομένων Σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2009 παρουσιάζουν το 2015 (Ιαν Αυγ) οι ελαστικές μορφές απασχόλησης (μερική και εκ περιτροπής). Πάντως, τον Αύγουστο η αγορά εργασίας επανήλθε σε συνήθη για την εποχή επίπεδα μετά την εξαιρετικά αδύναμη επίδοση του Ιουλίου ειδικά σε ότι αφορά την πορεία των προσλήψεων πλήρους απασχόλησης. Στο 19% περίπου των ελεγχόμενων επιχειρήσεων εκτιμάται τον Απρίλιο του 2015 το ποσοστό που απασχολούν αδήλωτους εργαζομένους, ενώ το ποσοστό της αδήλωτης απασχόλησης πλησιάζει το 10%. 6

Τιμές - Αμοιβές Δείκτης τιμών καταναλωτή (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Πυρήνας πληθωρισμού (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Συνεχίζεται η υποχώρηση των τιμών τον Αύγουστο του 2015, με πτώση -1,5% του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή. Ωστόσο, αύξηση σημειώνεται στα τρόφιμα (+4,3%), κυρίως λόγω της αύξησης των συντελεστών ΦΠΑ. Δείκτης μισθών στο σύνολο της οικονομίας - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Στο -1,3% διαμορφώθηκε τον Αύγουστο του 2015 ο πυρήνας πληθωρισμού (ΔΤΚ χωρίς διατροφή, ποτά/καπνό και ενέργεια), με τις τιμές των αγαθών (-2,3%) να καταγράφουν μεγαλύτερες μειώσεις σε σύγκριση με τις τιμές των υπηρεσιών (-0,4%). Δείκτης τιμών καταναλωτή βασικών ομάδων ειδών (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Για πρώτη φορά ύστερα από 4 χρόνια, το Γ 3μηνο του 2014 καταγράφεται αύξηση στον δείκτη μισθών στο σύνολο της οικονομίας, η οποία συνεχίζεται μέχρι και το Α 3μηνο του 2015, ενώ το Β 3μηνο του 2015 η μεταβολή είναι μηδενική. Δείκτης τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Στην πλειοψηφία προϊόντων και υπηρεσιών καταγράφεται μείωση που κυμαίνεται από -7,3% στη στέγαση έως -1,2% στην υγεία. Αντίθετα αύξηση σημειώνεται στα τρόφιμα (+4,3%) και τα ξενοδοχεία/εστιατόρια (+1,5%), (λόγω νέων συντελεστών ΦΠΑ) και στα ποτά/καπνό (+2,1%). Δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία & τιμές πετρελαίου % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουλ. 2015, FT, Σεπ. 2015) Συνεχίζεται τον Αύγουστο η μείωση των τιμών υλικών κατασκευής κατοικιών. Οι μεγαλύτερες μειώσεις σε σχέση με πέρυσι παρατηρούνται στα παράθυρα (-5,8%), τις γυψοσανίδες (-5,7%), τις σωλήνες χαλκού (-4,9%) και τον ασβέστη (-4,5%), ενώ αύξηση σημειώνεται στις τιμές τούβλων (+2,7%), χάλκινων αγωγών (+1,4%) και ενισχυτικών κονιαμάτων (+1%). Πτώση -11,6% παρουσίασε ο δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία τον Ιούλιο του 2015. Η υποχώρηση από το φθινόπωρο του 2014 και μετά οφείλεται στην πτώση των τιμών πετρελαίου και αντικατοπτρίζεται στην πορεία των τιμών εισαγωγών από χώρες εκτός Ευρωζώνης, ενώ οι τιμές από χώρες της Ευρωζώνης παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες. 7

Χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα Καθαρή ροή χρηματοδότησης - μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΤτΕ, Αυγ. 2015) Καθαρή ροή χρηματοδότησης νοικοκυριά (ΤτΕ, Αυγ. 2015) Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε στο -1,4% τον Αύγουστο του 2015, από -1,1% τον Ιούλιο του 2015 και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά -427 εκατ. έναντι αρνητικής καθαρής ροής -839 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ροή καταθέσεων - μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΤτΕ, Αυγ. 2015) Το συνολικό υπόλοιπο δανείων στα νοικοκυριά περιορίστηκε στα 95,4 δισ. τον Αύγουστο του 2015 σημειώνοντας μείωση -3,1% σε ετήσια βάση και αρνητική μηνιαία καθαρή ροή κατά -267 εκατ. Ροή καταθέσεων νοικοκυριά (ΤτΕ, Αυγ. 2015) Θετική ήταν τον Αύγουστο του 2015 η ροή καταθέσεων των επιχειρήσεων κατά 1.165 εκατ. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στην αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων από την πλευρά των καταναλωτών για τις πληρωμές τους, λόγω της επιβολής των capital controls, οδηγώντας σε αύξηση των καταθέσεων των επιχειρήσεων. Πιστωτική επέκταση ανά επιχειρηματικό κλάδο (ΤτΕ, Αυγ. 2015) ( εκατ.) Αύγουστος 2015 Υπόλοιπα %Δ (12μηνη) Σύνολο μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων 89.285-1,4% Γεωργία 1.414-1,0% Βιομηχανία 20.916 2,7% Ορυχεία & Λατομεία 330-1,7% Μεταποίηση 20.586 2,8% Εμπόριο 18.754-0,7% Τουρισμός 7.447-0,1% Ναυτιλία 9.644-10,6% Κατασκευές 10.131 0,8% Ηλεκτρισμός Φ/Α Ύδρευση 4.792-1,7% Αποθήκευση & Μεταφορές 843 1,5% Λοιποί κλάδοι 15.343-2,1% Ασφαλιστικές και λοιπές χρηματ/κές επιχ. 7.375 18,0% Θετική παραμένει τον Αύγουστο του 2015 σε σχέση με τον Ιούλιο του 2014 η μεταβολή της χρηματοδότησης στη βιομηχανία (+2,7%), ενώ σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης παρατηρείται προς τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις (+18,0%). Συνεχίστηκε η εκροή καταθέσεων των νοικοκυριών και τον Αύγουστο του 2015 ( -937 εκατ). Η εκροή αυτή είναι συμβατή με την πληρωμή φόρων τον Αύγουστο, με την τακτική να διακρατούν μετρητά και με τη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών όπου είναι εφικτό. Πιστωτική επέκταση και επιτόκια (ΤτΕ, ECB, Αυγ. 2015) Ελλάδα Ευρωζώνη Χορηγήσεις (% μεταβολή 12Μ - Ιουλ 15) -1,6% 1,0% Επιχειρήσεων -1,4% 0,4% Στεγαστικά -3,5% 1,6% Καταναλωτικά -2,5% 2,6% Επιτόκια χορηγήσεων (Ιουλ 15) Επιχειρήσεων 1 5,07% 2,81% Στεγαστικά 2 2,39% 2,11% Καταναλωτικά 3 9,23% 6,62% 1 Δάνεια έως 1 εκατ. με κυμαινόμενο επιτόκιο και έως 1 έτος σταθερό 2 Κυμαινόμενο και έως 1 έτος σταθερό 3 Κυμαινόμενο Συνεχίζεται η απομόχλευση δανείων (deleveraging) με την ευρωζώνη να παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης από τον Μάρτιο του 2015. 8

Δημοσιονομικά στοιχεία Στοιχεία Κρατικού Προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Αυγ. 2015) Ιανουάριος Αύγουστος ποσά σε εκατ. 2014 2015 % Δ Στόχος Δ με στόχο % Δ με στόχο Καθαρά έσοδα ΤΠ* 30.588 29.200-4,5% 31.711-2.511-7,9% Έσοδα ΠΔΕ 3.348 2.067-38,3% 2.150-83 -3,9% Δαπάνες ΤΠ 27.666 25.404-8,2% 28.565-3.161-11,1% Δαπάνες ΠΔΕ 3.308 1.563-52,8% 3.090-1.527-49,4% Πρωτογενές αποτέλεσμα ΚΠ* 1.366 2.740 100,6% 3.264-524 Ισοζύγιο ΚΠ* -2.269-2.162-4,7% -2.752 590 * έχουν αφαιρεθεί 555 εκ από έκτακτα έσοδα που κατέβαλε το ΤΧΣ τον Απρίλιο 2015, 212 εκατ. από αποκρατικοποιήσεις καθώς και έσοδα 580 εκατ. το 2014 από ANFA, SMP και αντίστοιχα 291 εκατ. το 2015 ΤΠ: Τακτικός Προϋπολογισμός, ΚΠ: Κρατικός Προϋπολογισμός, ΠΔΕ: Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων Το διάστημα Ιαν Αυγ 2015 το πρωτογενές πλεόνασμα της κεντρικής κυβέρνησης ανήλθε στα 3,8 δισ. έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 1,95 εκατ. την ίδια περίοδο του 2014. Μετά την αφαίρεση της έκτακτης καταβολής 555 εκατ. από το ΤΧΣ και των εσόδων από ANFA&SMP, το πλεόνασμα υποχωρεί και διαμορφώνεται σε 2,9 δισ. Στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2015) Ιανουάριος Ιούλιος εκατ. 2014 2015 Δ% Νομικά πρόσωπα Ίδια έσοδα 765 924 20,8% Μεταβιβάσεις (καθαρές) 2.032 1.013-50,1% Δαπάνες 2.184 2.523 15,5% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων -1.419-1.599 12,7% Ασφαλιστικά ταμεία Ίδια έσοδα 11.639 10.842-6,8% Μεταβιβάσεις (καθαρές) 9.635 7.920-17,8% Δαπάνες 20.923 19.222-8,1% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων -9.285-8.380-9,7% Τοπική αυτοδιοίκηση Ίδια έσοδα 1.262 1.208-4,3% Μεταβιβάσεις (καθαρές) 2.386 1.739-27,1% Δαπάνες 3.413 2.932-14,1% Έλλειμμα (-) προ μεταβιβάσεων -2.151-1.724-19,9% Από την αρχή του 2015 σημειώνεται υστέρηση στα έσοδα των ΟΚΑ από ασφαλιστικές εισφορές. Μικρό μόνο μέρος αυτής οφείλεται στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (τα 100 εκατ. από τα 700 εκατ.), ενώ κύριες αιτίες είναι πιθανώς η μείωση της δηλωμένης απασχόλησης και η μείωση των αποδοχών. Ληξιπρόθεσμες οφειλές κράτους προς την αγορά (Υπ. Οικ., Ιουλ. 2015) Στοιχεία Τακτικού Προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Αυγ. 2015) Ιανουάριος Αύγουστος ποσά σε εκατ. 2014 2015 % Δ Δ σε εκατ. Έσοδα Φόροι 27.790 26.169-5,8% -1.621 Φόροι εισοδήματος 7.711 7.348-4,7% -363 ΦΠΑ 9.104 8.768-3,7% -336 Φόροι κατανάλωσης 4.948 4.960 0,2% 12 Φόροι ΠΟΕ 1.961 1.738-11,4% -223 Δαπάνες Πρωτογενείς δαπάνες ΤΠ 27.000 24.720-8,4% -2.280 Αποδοχές Κεντρ. Διοίκησης 8.169 8.209 0,5% 40 Συντάξεις δημ. υπαλλήλων 4.045 4.241 4,8% 196 Επιχορηγήσεις νοσοκομείων 1.617 647-60,0% -970 Επιχορηγήσεις ΟΚΑ 7.275 7.349 1,0% 74 Πρωτογενές αποτέλεσμα ΓΚ 1.946 3.798 95,2% 1.852 Η καθυστέρηση στους χρόνους πληρωμής φόρων εισοδήματος και ΦΠΑ πιθανώς αντισταθμίστηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2015 από ταχεία εξόφληση λόγω φόβων για κούρεμα καταθέσεων. Έτσι, ενδέχεται η σχετικά καλή επίδοση των εσόδων να είναι παροδική. Καθαρά έσοδα τακτικού προϋπολογισμού (Υπ. Οικ., Αυγ. 2015) Τα καθαρά έσοδα του Αυγούστου κινήθηκαν άνω των περυσινών επιπέδων, καθώς πληρωμές φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ, που είχαν αναβληθεί τους προηγούμενους μήνες, καταβάλλονται από τους φορολογούμενους και αναπληρώνουν μερικά την υστέρηση εσόδων προηγούμενων μηνών. Νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές ιδιωτών προς το κράτος (Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, Αυγ. 2015) Οι οφειλές του κράτους προς την ιδιωτική οικονομία αυξάνονται εκ νέου από το Δεκέμβριο του 2014. Έως και τον Ιούλιο του 2015 έχουν αυξηθεί κατά 1,9 δισ. Αν και οι φόροι καταβλήθηκαν με συνέπεια τον Αύγουστο του 2015, καλύπτοντας έτσι μέρος της υστέρησης των προηγούμενων μηνών, οι νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο αυξήθηκαν κατά 645 εκατ., με ρυθμό ψηλότερο του Ιουλίου και επανερχόμενες στα σχετικά χαμηλά επίπεδα του Ιουνίου 2015. 9

Ανταγωνιστικότητα Doing Business 2015: κατάταξη ανάμεσα σε 211 χώρες (Μικρότερο = καλύτερο) Για το 2015 δεν καταγράφεται σε κανένα πεδίο εξαιρετική για ευρωπαϊκή χώρα επίδοση. Ιδιαίτερα προβληματικές καταστάσεις προκύπτουν σε θέματα που άπτονται των οικοδομών και ακινήτων και η διαδικασία εφαρμογής συμβάσεων. OECD 2013: κατάταξη ανάμεσα σε 31 χώρες (Μικρότερο = καλύτερο) Για το 2013 καταγράφεται η ισχυρή ρύθμιση της αγοράς από τον κρατικό έλεγχο, τα υψηλά εμπόδια σε επιχειρηματικότητα και η αυστηρή ρύθμιση των χερσαίων μεταφορών και της αγοράς ενέργειας. World Economic Forum 2015/2016 βαθμολογία ανά περιοχή (Μικρότερο = χειρότερο) Σύνοψη διαφορετικών δεικτών, 34 χώρες* (Μικρότερο = καλύτερο) 2014 2013 2013 2015 2016 2015 Α/Α* Χώρα CPI PMR NETW IMD GCI DB 1 Δανία 1 4 7 5 9 2 2 Αγγλία 13 2 1 12 7 5 3 Ολλανδία 7 1 5 8 3 19 4 Γερμανία 11 11 2 7 2 11 5 Αυστραλία 10 8 3 11 14 7 6 Νεα Ζηλανδία 2 5 28 10 11 1 7 Καναδάς 9 17 8 2 10 12 8 Σουηδία 4 27 11 6 6 8 9 Φινλανδία 3 10 29 13 5 6 10 Νορβηγία 5 21 24 4 8 4 11 Ελβετία 5 24 23 1 1 14 12 Αυστρία 18 3 4 19 16 15 13 Ιαπωνία 14 16 13 20 4 20 14 Ιρλανδία 16 19 22 9 17 10 15 Βέλγιο 14 14 10 16 12 29 16 Ισλανδία 11 23 16 17 21 9 17 Εσθονία 19 9 26 23 22 13 18 Λουξεμβούργο 8 20 35 3 13 37 19 Ισπανία 23 18 6 28 24 23 20 Πορτογαλία 21 12 21 27 27 18 21 Γαλλία 19 22 30 24 15 21 22 Κορέα 27 34 34 18 18 3 23 Λιθουανία 25 26 19 21 26 17 24 Χιλη 17 25 14 26 25 28 25 Τσεχία 30 15 18 22 23 31 26 Σλοβακία 31 7 12 34 39 24 27 Ιταλία 35 6 17 29 29 36 28 Πολωνία 22 30 25 25 28 22 29 Ισραήλ 23 37 33 14 19 27 30 Ουγγαρία 29 13 9 36 38 34 31 Λάτβια 27 29 32 32 30 16 32 Ρουμανία 35 31 15 35 33 32 33 Βουλγαρία 35 28 27 40 34 25 34 Κίνα 41 41 41 15 20 40 35 Σλοβενία 25 32 38 37 37 33 36 Μεξικό 42 35 39 30 36 26 37 Τουρκία 33 39 40 31 32 35 38 Νότια Αφρική 34 38 42 39 31 30 39 Βραζιλία 35 40 20 41 40 41 40 Ελλάδα 35 33 31 38 42 38 41 Κροατία 32 36 37 42 41 39 42 Ινδία 40 42 36 33 35 42 Επιλογή χωρών που είναι κοινές στους παραπάνω δείκτες. CPI PMR NETW IMD GCI DB Α/Α* Δείκτης διαφθοράς διεθνούς διαφάνειας Δείκτης ρύθμισης αγορών προϊόντων ΟΟΣΑ Δείκτης ρύθμισης αγορών δικτύων ΟΟΣΑ Δείκτης ανταγωνιστικότητας IMD Δείκτης παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας WEF Δείκτης Doing Business Παγκόσμιας Τράπεζας Μέσος όρος κατάταξης ερευνών Ανταγωνιστικότητα τιμών κόστους: πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (Eurostat, Δ 3μηνο 2014) Για το 2015/16 τις χαμηλότερες βαθμολογίες συγκεντρώνουν η ανάπτυξη αγοράς χρήματος, το μακροοικονομικό περιβάλλον, η καινοτομία, η αναποτελεσματική λειτουργία των αγορών και οι αδύναμοι θεσμοί. Στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα περιλαμβάνεται η υγεία και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ μέτριες επιδόσεις παρουσιάζουν οι υποδομές και η τεχνολογική ετοιμότητα. Τα τελευταία πέντε χρόνια η Ελλάδα έχει ανακτήσει σημαντικό μέρος της ανταγωνιστικότητας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες με βάση τον δείκτη πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (real effective exchange rate). 10

Περιβάλλον Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (σε CO2 ισοδύναμα, 1990 = 100) (Eurostat, 2012) Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά τομέα (Eurostat, 2012) Αυξητική τάση το 2008 παρουσίασαν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στην Ελλάδα, αντίθετα με την ΕΕ-28 όπου ο σχετικός δείκτης εμφανίζει σταθερά καθοδική πορεία. Από το 2008 έως το 2012 ο δείκτης μειώνεται και στην Ελλάδα, γεγονός το οποίο σχετίζεται με την ύφεση της οικονομίας. Περιβαλλοντικοί φόροι (% επί των συνολικών φόρων και κοινωνικών εισφορών) (Eurostat, 2013) Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζουν μείωση από το 2008 έως το 2012, κυρίως λόγω της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας, με το μεγαλύτερο μέρος από αυτές προέρχονται από την παραγωγή ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στη συνολική κατανάλωση ενέργειας (Eurostat, 2013) Αυξητική τάση παρουσιάζουν οι περιβαλλοντικοί φόροι ως ποσοστό των συνολικών φόρων και κοινωνικών εισφορών. Στο 8,2% το 2013 με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από την ενέργεια.. Eco Innovation Index (EU Eco Innovation Observatory, 2013) Στο 15% ανήλθε η συμμετοχή των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας το 2013, όσο και ο μέσος όρος της ΕΕ-28. Ο στόχος για την Ελλάδα είναι το ποσοστό αυτό να φτάσει το 18% μέχρι το 2020. Παραγωγή αποβλήτων ανά τομέα 2012, Kg κατά κεφαλή (Eurostat, 2012) Αρκετά χαμηλότερα από το μέσο όρο της ΕΕ-28 βρίσκεται η Ελλάδα με βάση τον δείκτη Eco-Innovation Index της ΕΕ, ο οποίος συντίθεται από 16 δείκτες που σχετίζονται με την εφαρμογή καινοτομιών για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης. Η Ελλάδα εμφανίζει ιδιαίτερα σημαντικές αποκλίσεις, σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ- 28, στα κατά κεφαλή απόβλητα στους κλάδους Ορυχεία & Λατομεία (περιλαμβάνουν την εξόρυξη λιγνίτη) και παραγωγής Ηλεκτρισμού & Φ/Α. 11

Γεωργία - Κτηνοτροφία Όροι εμπορίου στη γεωργία & κτηνοτροφία (τιμές εισροών προς τιμές εκροών) Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία και απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, B 3μηνο 2015) Συνεχίζεται τον Ιούλιο η βελτίωση των όρων εμπορίου στη γεωργία/κτηνοτροφία. Οι τιμές αγροτικών προϊόντων συνεχίζουν να αυξάνονται (+4,8%), ενώ οι τιμές λιπασμάτων, ζωοτροφών κλπ συνεχίζουν να υποχωρούν (-1,6%). Επενδύσεις στη γεωργία (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του αγροτικού τομέα παραμένει σχεδόν αμετάβλητη από το Β 3μηνο του 2014, ενώ ο αριθμός των απασχολουμένων ακολουθεί καθοδική πορεία, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση της παραγωγικότητας του τομέα. Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων - % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγ. έτους (Eurostat, Ιουλ. 2015) Ανακόπτεται η αύξηση των επενδύσεων στη γεωργία το Β 3μηνο του 2015, παρουσιάζοντας μείωση -32% σε σύγκριση με το αντίστοιχο 3μηνο του 2014. Το ύψος των επενδύσεων σε τρέχουσες τιμές ανήλθε το Β 3μηνο του 2015 στα 16 εκατ. από 23 εκατ. την ίδια περίοδο του 2014. Τα 10 αγροτικά προϊόντα με τις μεγαλύτερες εισαγωγές το 2014 (Eurostat, 2014) Μερίδιο* 2002 2014 1 Λοιπά κρέατα νωπά ή κατ/να 5,2% 5,1% 2 Τυριά 3,3% 3,7% 3 Κρέας βοοειδών νωπό ή κατεψυγμένο 3,4% 3,4% 4 Κτηνοτροφές 2,8% 3,4% 5 Γαλακτοκομικά 3,0% 3,0% 6 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 2,1% 2,9% 7 Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα 2,4% 2,4% 8 Καφές 1,0% 2,1% 9 Δημητριακά 1,6% 1,9% 10 Ζάχαρη 0,5% 1,7% * Μερίδιο στο σύνολο εισαγωγών αγροτικών προϊόντων Το κρέας, τα τυριά οι κτηνοτροφές και τα γαλακτοκομικά είναι τα αγροτικά προϊόντα με τις μεγαλύτερες εισαγωγές διαχρονικά. Από το Β 6μηνο του 2014, οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων εμφανίζουν έντονα ανοδική τάση, αλλά με σημάδια κόπωσης από τον Απρίλιο του 2015. Τον Ιούλιο του 2015 αυξήθηκαν κατά 6,6% και συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 κατά 16,8%. Τα 10 πιο εξαγώγιμα αγροτικά προϊόντα το 2014 (Eurostat, 2014) Μερίδιο* 2002 2014 1 Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα 7,4% 8,3% 2 Λαχανικά παρασκευασμένα 5,2% 5,3% 3 Ψάρια νωπά ή κατεψυγμένα 3,6% 5,0% 4 Φρούτα παρασκευασμένα 6,2% 4,1% 5 Τυριά 1,8% 3,6% 6 Έλαια και λίπη 4,2% 3,1% 7 Προϊόντα καπνού 2,7% 2,3% 8 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 1,0% 2,1% 9 Καπνός 4,9% 1,8% 10 Αλκοολούχα ποτά 1,9% 1,7% * Μερίδιο στο σύνολο εξαγωγών αγροτικών προϊόντων Στην κορυφή των εξαγώγιμων αγροτικών προϊόντων το 2014 βρίσκονται τα φρούτα, τα λαχανικά, τα ψάρια και τα τυριά. 12

Βιομηχανία Δείκτης βιομηχανικής παραγωγής (2010 = 100) Δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία (2010 = 100) Μικρότερη από την αναμενόμενη ήταν η μείωση του γενικού δείκτη βιομηχανικής παραγωγής τον Ιούλιο του 2015 (-1,6%), κυρίως λόγω της ανόδου που καταγράφηκε στον τομέα της ενέργειας (+5,8%), όπου λόγω των capital controls, μειώθηκαν οι εισαγωγές. Μεταποίηση χωρίς πετρελαιοειδή Παραγωγή & Πωλήσεις Εντείνεται η πτώση του δείκτη κύκλου εργασιών στη βιομηχανία τον Ιούλιο του 2015 (-15,4%). Η πτώση, οφείλεται κυρίως στον κλάδο των πετρελαιοειδών (-29,5%), λόγω συνέχισης της υποχώρησης τιμών πετρελαίου. Χωρίς τα καύσιμα, η μείωση στη μεταποίηση περιορίζεται στο -3,5%. Ενέργεια Παραγωγή & Πωλήσεις Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής της μεταποίησης χωρίς τα πετρελαιοειδή υποχωρεί τον Ιούλιο του 2015 (-6,3%) ύστερα από 5 συνεχόμενους μήνες ανόδου. Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 σημειώνεται άνοδος 0,9%, έναντι αύξησης 0,6% κατά την αντίστοιχη σύγκριση πέρυσι. Πετρελαιοειδή Παραγωγή & Πωλήσεις Άνοδο κατέγραψε η παραγωγή στον τομέα της ενέργειας (+5,8%) και ειδικότερα η παραγωγή ηλεκτρισμού (+13,8%) καθώς λόγω των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων σταμάτησαν οι σχετικές εισαγωγές και αυξήθηκε η εγχώρια παραγωγή. Τρόφιμα Παραγωγή & Πωλήσεις Επιβραδύνεται ο ρυθμός υποχώρησης της παραγωγής πετρελαιοειδών τον Ιούλιο (-3,1%) μετά την προγραμματισμένη διακοπή της λειτουργίας των διυλιστηρίων τον Μάιο του 2015. Η πτώση των τιμών επηρεάζει τις πωλήσεις που κινούνται καθοδικά από τον Δεκέμβριο του 2014. Σημαντική μείωση παρουσιάζει τον Ιούλιο του 2015 η βιομηχανική παραγωγή στον κλάδο των τροφίμων (-9%), ενώ οι πωλήσεις αυξάνονται οριακά. Η μείωση της παραγωγής οφείλεται κατά ένα μεγάλος μέρος στην έλειψη πρώτων υλών λόγω των capital controls. 13

Ορυχεία Παραγωγή & Πωλήσεις Ένδυση Παραγωγή & Πωλήσεις Πτώση για 8 ο συνεχόμενο μήνα καταγράφει τον Ιούλιο του 2015 η παραγωγή στον τομέα των ορυχείων λατομείων (-4,8%), η ο οποία συνοδεύεται και από υποχώρηση των πωλήσεων (-22,8%). Βασικά μέταλλα Παραγωγή και Πωλήσεις Μειώνεται σημαντικά τον Ιούλιο του 2015 η παραγωγή στον κλάδο της ένδυσης (-26,8%). Την τελευταία διετία ο δείκτης κινείται καθοδικά, ενώ ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και ο δείκτης κύκλου εργασιών, παρά την άνοδο των λιανικών πωλήσεων του κλάδου μέχρι και τον Μάιο του 2015. Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού Παραγωγή και Πωλήσεις Επιβραδύνεται σημαντικά τον Ιούλιο του 2015 ο ρυθμός ανόδου της παραγωγής στον κλάδο των βασικών μετάλλων (+1,2% έναντι +15,9% τον προηγούμενο μήνα). Υποχώρηση της παραγωγής σημειώνεται στην παραγωγή και στις δύο βασικές υποκατηγορίες του κλάδου: αλουμινίου (-4,4%) και σιδήρου και χάλυβα (-7,4%). Χημικά Παραγωγή & Πωλήσεις Συνεχίζει και τον Ιούλιο του 2015 να αυξάνεται η παραγωγή στον κλάδο κατασκευής μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού (+3,4%). Η μεγάλη άνοδος κυρίως τον Απρίλιο και τον Μάιο συνέβαλε σε αύξηση +3,9% το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015. Μη μεταλλικά ορυκτά προϊόντα Παραγωγή & Πωλήσεις Μεγάλη πτώση σημειώνεται τον Ιούλιο του 2015 στη παραγωγή του κλάδου χημικών (-8,5%), έπειτα από 5 μήνες αξιοσημείωτης ανόδου, καθώς η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων επηρέασε την εισαγωγή πρώτων υλών του κλάδου. Ανάλογη είναι και η υποχώρηση των πωλήσεων (-8,3%). Η παραγωγή στον κλάδο μη μεταλλικών ορυκτών υποχωρεί τον Ιούλιο του 2015 (-16,4%), κυρίως λόγω της μείωσης της παραγωγής τσιμέντου (-10,9%). Εντονότερη είναι η πτώση των πωλήσεων του κλάδου (-27,1%) σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2014. 14

Κατασκευές Επενδύσεις σε κατασκευές - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Δείκτης παραγωγής στις κατασκευές - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Αρνητική εξακολουθεί να είναι η μεταβολή των επενδύσεων σε κατασκευές το Β 3μηνο του 2015, ενώ επιβραδύνεται σημαντικά ο ρυθμός μείωσης των επενδύσεων σε κατοικίες. Ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα όγκος που αντιστοιχεί στις εγκριθείσες άδειες (ΕΛΣΤΑΤ, Ιουν. 2015) Επιβραδύνεται σημαντικά η ανοδική πορεία του δείκτη παραγωγής στις κατασκευές το Β 3μηνο του 2015 με οριακή μεταβολή +0,9%, έναντι αύξησης +43,1% το Α 3μηνο του 2015 και +17,2% το Β 3μηνο του 2014. Δείκτες κόστους κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών - % μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους (ΕΛΣΤΑΤ, B 3μηνο 2015) Πτώση -15,1% παρουσίασε η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα τον Ιούνιο του 2015, ωστόσο κατά το διάστημα Ιαν Ιουν καταγράφεται άνοδος +7,7%, η οποία αφορά κυρίως σε ανακαινίσεις ή/και επεκτάσεις τουριστικών μονάδων καθώς η αύξηση τους προηγούμενους μήνες ήταν εντονότερη σε τουριστικές περιοχές. Τιμές και ενοίκια επαγγελματικών ακινήτων (ΤτΕ, Β 6μηνο 2014) Μείωση -2,3% στο κόστος κατασκευής νέων κατοικιών σημειώνεται το Β 3μηνο του 2015, η οποία οφείλεται στη μείωση των τιμών υλικών κατά -1,8%, ιδίως ξυλείας (-3,2%) και μεταλλικών υλικών (-2,2%), καθώς και στη μείωση κατά -3,1% στον δείκτη αμοιβής εργασίας. Χρηματοδότηση αγοράς ακινήτων (ΤτΕ, Αυγ. 2015) Υπόλοιπο στεγαστικών δανείων ( εκατ.) Συνεχίζεται η πτώση στις τιμές και τα ενοίκια επαγγελματικών ακινήτων το Β 6μηνο του 2014. Εξαίρεση αποτελούν οι τιμές καταστημάτων, οι οποίες παρουσιάζουν μικρή αύξηση. Σωρευτικά από το 2010 η μείωση φτάνει στο -30,4% στις τιμές γραφείων και στο -26,2% στις τιμές καταστημάτων, ενώ τα μισθώματα παρουσιάζουν μείωση -29,4% και -34% αντίστοιχα. ( εκατ.) Δεκ-13 Δεκ-14 Αυγ-15 Υπόλοιπο στεγαστικών δαν. 71.055 69.408 68.657 Μηνιαία καθαρή ροή -146-102 -251 (%) 12μηνη μεταβολή -3,3% -3,0% -3,4% Συνεχίζεται η μείωση στο υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων τον Αύγουστο του 2015, το οποίο περιορίστηκε στα 68,2 δισ. περίπου από 68,6 δισ. που ήταν τον προηγούμενο μήνα και 69,4 δισ. τον Δεκέμβριο του 2014. 15

Αγορά ακινήτων Τιμές ακινήτων και ονομαστικό ΑΕΠ (ΕΛΣΤΑΤ και ΤτΕ, Β 3μηνο 2015) Νέες κατοικίες, τιμές και ενοίκια (ΕΛΣΤΑΤ και ΤτΕ, Β 3μηνο 2015) Έντονα πτωτικά κινούνται οι τιμές ακινήτων από το 2008 και μετά. Οι προβλέψεις για τα επόμενα έτη δείχνουν μια σταθεροποίηση. Επενδύσεις σε κατοικίες, Ελλάδα και Ευρωζώνη (Eurostat, 2014) Μείωση για 17 συνεχόμενα 3μηνα παρουσιάζουν οι τιμές ακινήτων το Α 3μηνο του 2015. Ανάλογη είναι η εικόνα στις τιμές ενοικίων, ενώ ο αριθμός νέων κατοικιών έχει μειωθεί θεαματικά. Επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές τρέχουσες τιμές (ΕΛΣΤΑΤ, B 3μηνο 2015) Οι επενδύσεις σε κατοικίες, ως ποσοστό του ΑΕΠ, έχουν μειωθεί στην Ελλάδα από 10,8% το 2007 σε μόλις 1% το 2014. Ηπιότερη μείωση παρουσιάζεται στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Καθαρή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα - ετήσια % μεταβολή (ΤτΕ, Απρ. 2015) Μέχρι το 2012 οι επενδύσεις σε κατοικίες αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών επενδύσεων σε κατασκευές. Η εικόνα αυτή έχει αντιστραφεί τα τελευταία 3 χρόνια, έπειτα από τη θεαματική μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες αλλά και στις λοιπές κατασκευές. Φόροι στην περιουσία ως ποσοστό του ΑΕΠ (Eurostat, 2012) Μειωμένη εμφανίζεται το διάστημα Ιαν Απρ 2015 η εισροή ξένων κεφαλαίων για την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, έπειτα από θετική μεταβολή το 2014 (σύνολο έτους). Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, η φορολογία ακινήτων στην Ελλάδα είναι ήδη από το 2012 αρκετά υψηλή ως ποσοστό του ΑΕΠ. 16

Λιανικό Εμπόριο Μεταβολές του δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο Μεταβολές του δείκτη κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο Εντείνεται η υποχώρηση του όγκου λιανικών πωλήσεων τον Ιούλιο του 2015 (-7,3%) σε σύγκριση με πέρυσι. Δεδομένων των capital controls και της αργίας των τραπεζών, η υποχώρηση του Ιουλίου είναι ηπιότερη από την αναμενόμενη, γεγονός στο οποίο συνέβαλλε η αύξηση του τουρισμού. Δείκτης όγκου στο λιανικό εμπόριο - % μεταβολή ανά κατηγορία καταστημάτων Ανάλογη πορεία με τον δείκτη όγκου ακολουθεί και ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο τον Ιούλιο του 2015 με πτώση -8,7%. Δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο - % μεταβολή ανά κατηγορία καταστημάτων Παρά τη μείωση του Ιουλίου του 2015, κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015, ιδιαίτερα θετική είναι η πορεία των πωλήσεων ειδών ένδυσης/υπόδησης (+5,2%) και βιβλίων/ειδών δώρου (+4,9%), ενώ σημαντική υποχώρηση σημειώνεται στις πωλήσεις τροφίμων/ποτών/καπνού (-5,9%). Μεταβολές του δείκτη όγκου σε βασικές κατηγορίες Σε τρέχουσες τιμές, κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 οι λιανικές πωλήσεις καταγράφουν μείωση -2,4%, ενώ χωρίς τα καύσιμα και τα λιπαντικά αυτοκινήτου η πτώση είναι ηπιότερη (-0,4%), λόγω της μείωσης των τιμών πετρελαίου. Μεταβολές του δείκτη κύκλου εργασιών σε βασικές κατηγορίες Σε όλες τις κατηγορίες καταστημάτων καταγράφεται πτώση του όγκου πωλήσεων τον Ιούλιο του 2015 σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι. Στα καταστήματα καυσίμων/λιπαντικών αυτοκινήτων σημειώθηκε υποχώρηση -11,9% και στα καταστήματα τροφίμων/ποτών/καπνού -7,3%. Ανάλογη περίπου εικόνα με τον δείκτη όγκου παρουσιάζει ο δείκτης κύκλου εργασιών τον Ιούλιο του 2015. Η υποχώρηση των τιμών καυσίμων επηρεάζει το ύψος των λιανικών πωλήσεων από το φθινόπωρο του 2014 και μετά. 17

Ισοζύγιο θετικών αρνητικών απαντήσεων συγκυρία & επιχειρήσεις Υπηρεσίες Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών σε επιμέρους κλάδους των υπηρεσιών (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Μετά τη σημαντική επιδείνωση τον Αύγουστο του 2015 των επιχειρηματικών προσδοκιών στις τηλεπικοινωνίες, τον Σεπτέμβριο βελτιώνονται παραμένοντας όμως σε χαμηλά επίπεδα. Μικρή βελτίωση παρουσιάζουν και οι προσδοκίες στην πληροφορική, ενώ πτώση παρατηρείται στον τομέα της διαφήμισης. Δείκτης κύκλου εργασιών στις ταχυδρομικές και ταχυ-μεταφορικές δραστηριότητες (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Μικτή εικόνα παρουσιάζει ο κύκλος εργασιών στον τομέα των υπηρεσιών το Β 3μηνο του 2015, με αρκετούς κλάδους να εμφανίζουν υποχώρηση αλλά και με κλάδους με αξιοσημείωτη άνοδο. Σε επίπεδο 6μήνου, ξεχωρίζουν οι δραστηριότητες σχετικές με την απασχόληση (+24,1%), οι αρχιτέκτονες/μηχανικοί (+21,2%) και οι υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων (+18,6%). Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Έπειτα από την οριακή αύξηση το Δ 3μηνο του 2014, ο δείκτης κύκλου εργασιών στις ταχυδρομικές και ταχυ-μεταφορικές δραστηριότητες καταγράφει πτώση το Α και το Β 3μηνο του 2015 (-6,8% και -4,8% αντίστοιχα). Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες πληροφορικής (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Σχεδόν αμετάβλητος παρέμεινε ο δείκτης κύκλου εργασιών στις τηλεπικοινωνίες το Β 3μηνο του 2015 (-0,2%) σε σχέση με το αντίστοιχο 3μηνο του 2014. Δείκτης κύκλου εργασιών στις υπηρεσίες διαφήμισης, έρευνας αγοράς και δημοσκοπήσεων (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Σημαντική αύξηση +20% σημειώνεται το Β 3μηνο του 2015 στον δείκτη κύκλου εργασιών στον τομέα της πληροφορικής σε σχέση με το αντίστοιχο 3μηνο του2014. Έντονη υποχώρηση καταγράφεται στον κύκλο εργασιών στις υπηρεσίες διαφήμισης, έρευνας αγοράς και δημοσκοπήσεων το Β 3μηνο του 2015 (-14,4%), μετά την αύξηση του Α 3μήνου (+9,8%). 18

Εξαγωγές Εξαγωγές χωρίς καύσιμα - % μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγούμενου έτους Εξαγωγές ανά προορισμό Συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών ( εκατ.) Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ 2013 2014 2015 14/13 15/14 Ευρωπαϊκή Ένωση 7.582,1 7.610,0 8.415,7 0,4% 10,6% Τρίτες χώρες 8.674,1 8.144,4 6.909,3-6,1% -15,2% Σύνολο 16.256,2 15.754,4 15.325,0-3,1% -2,7% Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών ( εκατ.) Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ 2013 2014 2015 14/13 15/14 Ευρωπαϊκή Ένωση 6.393,6 6.307,3 7.219,5-1,3% 14,5% Τρίτες χώρες 3.464,2 3.319,9 3.635,7-4,2% 9,5% Σύνολο 9.857,8 9.627,2 10.855,2-2,3% 12,8% Οι εξαγωγές τον Ιούλιο επέδειξαν ανθεκτικότητα παρά την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, καθώς, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, καταγράφουν αξιοσημείωτη άνοδο (+7%). Ωστόσο, η μεγάλη μείωση των εισαγωγών πλην καυσίμων (-22,6%) αποτελεί προειδοποίηση για πιθανή αποδυνάμωση της θετικής πορείας των εξαγωγών το επόμενο διάστημα. Μερίδια εξαγωγών πλην καυσίμων Αξιοσημείωτη είναι η δυναμική των εξαγωγών κυρίως τους πρώτους μήνες του 2015. Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 καταγράφεται άνοδος +12,8% (εξαιρουμένων των καυσίμων), η οποία αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των εξαγωγών προς την ΕΕ (+14,5%) και δευτερευόντος στις τρίτες χώρες (+9,5%). Αξία εξαγωγών ανά ομάδα προϊόντων ( εκατ.) (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, Ιουλ. 2015) Ομάδες προϊόντων Ιανουάριος - Ιούλιος %Δ %Δ 2013 2014 2015 14/13 15/14 Αγροτικά προϊόντα 2.948,9 2.630,4 3.071,0-10,8% 16,7% Τρόφιμα και ζώα ζωντανά 2.145,8 2.154,2 2.226,6 0,4% 3,4% Ποτά καπνός 348,0 322,3 390,5-7,4% 21,1% Λάδια και λίπη ζωικά ή φυτικά 455,1 153,8 453,9-66,2% 195,0% Πρώτες ύλες 547,0 549,6 572,7 0,5% 4,2% Καύσιμα 6.504,4 6.147,6 4.506,7-5,5% -26,7% Βιομηχανικά προϊόντα 5.908,8 6.070,5 6.779,8 2,7% 11,7% Χημικά 1.483,7 1.600,2 1.643,0 7,8% 2,7% Βιομηχανικά είδη κατά Α ύλη 2.272,1 2.209,1 2.573,6-2,8% 16,5% Μηχανήματα 1.212,1 1.249,9 1.513,0 3,1% 21,0% Διάφορα βιομηχανικά είδη 940,9 1.011,3 1.050,2 7,5% 3,8% Άλλα 344,5 352,1 394,8 2,2% 12,1% Το μεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο των εξαγωγών πλην καυσίμων κατέχουν διαχρονικά τα βιομηχανικά προϊόντα. Σε σύγκριση με το 2010, αύξηση καταγράφεται στο μερίδιο των αγροτικών προϊόντων και μικρή μείωση στο αντίστοιχο μερίδιο των πρώτων υλών. Εξαγωγική επίδοση (ΤτΕ, Ιουλ. 2015) ( δισ.) Σύνολο Ιανουάριος Ιούλιος 2013 2014 2014 2015 %Δ Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 54,9 57,8 32,3 31,1-3,8% Εξαγωγές αγαθών 26,9 26,8 15,6 14,8-5,0% Καύσιμα 9,5 9,0 5,4 4,0-26,6% Εξαγωγές πλην καυσίμων 17,4 17,7 10,2 10,9 6,4% Εξαγωγές υπηρεσιών 28,0 31,1 16,7 16,3-2,7% Τουρισμός 12,2 13,4 6,6 7,0 6,2% Μεταφορές 12,1 13,1 7,4 6,9-7,1% Άλλες υπηρεσίες 3,8 4,5 2,7 2,4-12,2% Αύξηση εξαγωγών καταγράφεται το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 σε όλες τις μεγάλες ομάδες προϊόντων εκτός των καυσίμων. Ξεχωρίζουν για τις επιδόσεις τους οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων (+16,7%), ιδίως λαδιού (+195%), ποτών και καπνού (+21,1%), μηχανημάτων (+21%) και βιομηχανικών ειδών ταξινομημένων κατά Α ύλη (+16,5%). Τα 10 πιο εξαγώγιμα προϊόντα και οι 10 πρώτες αγορές το 2014 (Eurostat, 2014) Προϊόν (Μερίδιο) Χώρα (Μερίδιο) 1. Αλουμίνιο (4,3%) 1. Τουρκία (12,1%) 2. Φάρμακα (3,7%) 2. Ιταλία (9,1%) 3. Φρούτα νωπά ή αποξηραμένα (2,9%) 3. Γερμανία (6,6%) 4. Λαχανικά παρασκευασμένα ή διατ/να (1,8%) 4. Βουλγαρία (5,2%) 5. Ψάρια νωπά η κατεψυγμένα (1,7%) 5. Κύπρος (4,9%) 6. Χαλκός (1,5%) 6. Ην. Βασίλειο (3,6%) 7. Φρούτα παρασκευασμένα ή διατ/να (1,4%) 7. ΗΠΑ (3,0%) 8. Ασβέστης, τσιμέντο & έτοιμα υλικά κατ. (1,3%) 8. Σαουδική Αραβία (2,9%) 9. Τυρί και πηγμένο γάλα για τυρί (1,2%) 9. Αίγυπτος (2,8%) 10. Βαμβάκι (1,2%) 10. ΠΓΔΜ (2,6%) Υποχώρησαν κατά -5% οι εισπράξεις από εξαγωγές αγαθών το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015, κυρίως λόγω της μείωσης εξαγωγών καυσίμων (-26,6%), λόγω της προγραμματισμένης διακοπής της λειτουργίας των διυλιστηρίων τον Μάιο. Οι εισπράξεις από τον τουρισμό (+6,2%) συγκράτησαν τη μείωση των συνολικών εισπράξεων από υπηρεσίες (-2,7%). Το αλουμίνιο, τα φάρμακα και τα τρόφιμα, κυρίως τα φρούτα και λαχανικά βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της κατάταξης με τα πιο εξαγώγιμα προϊόντα. Η Τουρκία, η Ιταλία και η Γερμανία αποτελούν τις κυριότερες αγορές για τα ελληνικά προϊόντα. 19

Τουρισμός Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον τουρισμό (ΙΟΒΕ, Σεπ. 2015) Ταξιδιωτική κίνηση ανά χώρα (% μεταβολή του αριθμού ταξιδιωτών) (ΤτΕ, Ιουλ. 2015) Μετά την πτώση του Ιουλίου του 2015, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στον τουρισμό τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο βελτιώνονται, με σημαντική ανάκαμψη των εκτιμήσεων για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων αλλά με δυσμενέστερες προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη ζήτηση και την απασχόληση. Ταξιδιωτικές εισπράξεις (% μεταβολή με αντίστοιχο μήνα προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Ιουλ. 2015) Κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015 οι αφίξεις από τη Γερμανία και τη Γαλλία εμφάνισαν αύξηση κατά +23,6% και +7,3% αντίστοιχα, καθώς επίσης και οι αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο κατά +29,3%. Από τις λοιπές χώρες εκτός της ΕΕ-28, οι αφίξεις από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά -65,2%, ενώ οι αφίξεις από τις ΗΠΑ παρουσίασαν αύξηση κατά +34,8%. Τουριστική κίνηση (χιλ. ταξιδιώτες ανά χώρα και % μεταβολή με αντίστοιχη περίοδο προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Ιουλ. 2015) Αύξηση +3,5% σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2015 στις ταξιδιωτικές εισπράξεις, οι οποίες ανήλθαν στα 2,9 εκατ. περίπου. Ωστόσο, από τις αρχές του έτους ο ρυθμός αύξησης των εισπράξεων έχει μειωθεί σημαντικά. Μέση διάρκεια παραμονής ταξιδιωτών (αριθμός διανυκτερεύσεων) (ΤτΕ, Β 3μηνο 2015) Ιδιαίτερα αυξημένος εμφανίζεται ο αριθμός των αφίξεων από χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του Ευρώ (+42,7%), ενώ πτώση παρουσιάζουν οι αφίξεις από τις χώρες εκτός της ΕΕ (-1,5%) Διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια (ΣΕΤΕ, Αυγ. 2015) Καθοδική τάση διαμορφώνεται στον αριθμό των διανυκτερεύσεων μη κατοίκων στην Ελλάδα τα τρία τελευταία χρόνια. Το Β 3μηνο του 2015 η μέση διάρκεια παραμονής ταξιδιωτών ήταν 7,2 ημέρες, έναντι 7,8 ημερών το αντίστοιχο 3μηνο του 2014 και 8,2 ημερών το 2013. Σημαντική αύξηση των αεροπορικών αφίξεων από το εξωτερικό στα κυριότερα αεροδρόμια της Ελλάδας καταγράφεται το διάστημα Ιαν Αυγ 2015, ιδίως στην Αθήνα, ως αποτέλεσμα της επιστροφής μεγάλων ξένων αεροπορικών εταιρειών στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας και της αύξησης της δραστηριότητας της Aegean. 20

Μεταφορές Χορήγηση αδειών κυκλοφορίας οχημάτων (ΕΛΣΤΑΤ, Αυγ. 2015) Εισπράξεις από μεταφορές (ΤτΕ, Ιουλ. 2015 ) Αύξηση +20,1% παρουσίασε ο αριθμός των αυτοκινήτων που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2015, έπειτα από τη μεγάλη μείωση του Ιουλίου (-23,9%). Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Αυγ 2015 παρατηρείται άνοδος +18,5%, γεγονός στο οποίο συνέβαλε η αύξηση του τουρισμού. Δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον τομέα των μεταφορών (DG ECFIN, Σεπ. 2015) Θεαματική πτώση παρουσίασαν οι εισπράξεις από μεταφορές τον Ιούλιο του 2015 (-59,8%) κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών, που καταγράφονται από την ΤτΕ ως εισπράξεις ναυτιλιακών εταιρειών στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η υποχώρηση των εισπράξεων από μεταφορές αντισταθμίστηκε μερικώς από την άνοδο των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των μεταφορών (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) % ετήσια μεταβολή Μέσος ετήσιος Δείκτης 3μήνου Β Β 2013 2014 2014 2015 Χερσαίες και μέσω αγωγών -4,0% -4,4% -1,9% -5,4% Πλωτές -7,4% -8,1% -11,1% 2,5% Αεροπορικές 3,9% 7,1% 12,7% 4,3% Αποθήκευση & υποστ/κές δραστ. -7,0% 5,5% 1,9% 4,6% Η πτώση των εισπράξεων από θαλάσσιες μεταφορές τον Ιούλιο του 2015 (-59,8%) συνοδεύτηκε από την πρωτοφανή επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στις πλωτές μεταφορές τον Αύγουστο του 2015, η οποία συνεχίστηκε και τον Σεπτέμβριο. Στις χερσαίες μεταφορές οι αρνητικές προσδοκίες μετριάζονται ελαφρώς τον Σεπτέμβριο. Εισπράξεις από θαλάσσιες μεταφορές (% μεταβολή με αντίστοιχο 3μηνο προηγούμενου έτους) (ΤτΕ, Β 3μηνο 2015) Ενισχύεται το Β 3μηνο του 2015 ο δείκτης κύκλου εργασιών στις αεροπορικές και πλωτές μεταφορές όπως και στις δραστηριότητες αποθήκευσης. Αντίθετα ο κύκλος εργασιών υποχωρεί στις χερσαίες μεταφορές. Εξέλιξη του κύκλου εργασιών στις αεροπορικές μεταφορές και στην αποθήκευση (ΕΛΣΤΑΤ, Β 3μηνο 2015) Θετική είναι η μεταβολή των εισπράξεων από θαλάσσιες μεταφορές το Β 3μηνο του 2015 (+5,2%). Η πορεία αυτή αντιστρέφεται πλήρως τους επόμενους μήνες (σύμφωνα με τα μηνιαία στοιχεία της ΤτΕ). Πιο δυναμικά κινούνται οι εισπράξεις από τις λοιπές μεταφορές (+9,2%). Συνεχίζεται η αύξηση του κύκλου εργασιών στις αεροπορικές μεταφορές, ενώ μικρή επιβράδυνση παρουσιάζει ο ρυθμός αύξησης του κύκλου εργασιών στις δραστηριότητες αποθήκευσης και το Β 3μηνο του 2015. 21

Ναυτιλία Δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου (αριθμός πλοίων) Χωρητικότητα του ελληνικού εμπορικού στόλου Μείωση κατά -1,3% σημείωσε η δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου τον Ιούλιο του 2015 σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2014. Ο συνολικός αριθμός των εμπορικών πλοίων ανήλθε στα 1.845, εκ των οποίων 488 φορτηγά, 524 δεξαμενόπλοια, 601 επιβατηγά και 232 λοιπά πλοία. Διακίνηση επιβατών στα ελληνικά λιμάνια (ΕΛΣΤΑΤ. Δ 3μηνο 2014) Δ 3μηνο % μεταβολή 2014/ 2013/ (Σε χιλ.) 2012 2013 2014 2013 2012 Επιβάτες εσωτερικού 6.050 6.115 6.024-1,5% 1,1% Επιβάτες εξωτερικού 249 236 297 25,8% -5,3% Αποβιβασθέντες 123 115 145 26,0% -6,5% Επιβιβασθέντες 126 121 152 25,6% -4,1% Σύνολο 6.299 6.351 6.321-0,5% 0,8% Η ολική χωρητικότητα ανήλθε τον Ιούλιο του 2015 στους 45,0 εκατ. ΚΟΧ παρουσιάζοντας αύξηση 1,2% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2014, έναντι αύξησης 0,5% που είχε σημειωθεί κατά την αντίστοιχη σύγκριση του 2014 προς το 2013. Διακίνηση εμπορευμάτων στα ελληνικά λιμάνια (ΕΛΣΤΑΤ, Δ 3μηνο 2014) Δ 3μηνο % μεταβολή 2014/ 2013/ (Σε τόνους) 2012 2013 2014 2013 2012 Εμπορεύματα εσωτερικού 6.771 7.573 7.725 2,0% 11,8% Εμπορεύματα εξωτερικού 24.515 25.757 27.770 7,8% 5,1% Εκφορτωθέντα 14.077 14.428 15.957 10,6% 2,5% Φορτωθέντα 10.438 11.329 11.813 4,3% 8,5% Σύνολο 31.286 33.330 35.496 6,5% 6,5% Μείωση -0,5% παρουσίασε η συνολική διακίνηση επιβατών στα ελληνικά λιμάνια το Δ 3μηνο του 2014, έναντι αύξησης 0,8% που είχε σημειωθεί το αντίστοιχο 3μηνο του 2013. Καθαρές εισαγωγές πλοίων (ΤτΕ, Ιουλ. 2015) Η συνολική διακίνηση εμπορευμάτων στα ελληνικά λιμάνια αυξήθηκε κατά 6,5% το Δ 3μηνο του 2014, όσο και κατά την αντίστοιχη σύγκριση του 2013 προς το 2012. Παγκόσμια θέση της ελληνικής ναυτιλίας (UNCTAD, 2015) Σημαντικά μειωμένες εμφανίζονται οι καθαρές εισαγωγές πλοίων κατά το διάστημα Ιαν Ιουλ 2015, μετά τη μεγάλη αύξηση που σημειώθηκε το 2014 (+46,5%). Τον Ιούλιο του 2015, δεδομένων και των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, δεν ξεπέρασαν το 1 εκατ. Στην πρώτη θέση παγκοσμίως εξακολουθεί να βρίσκεται η ελληνική ναυτιλία κατέχοντας το 16% του παγκόσμιου στόλου (σε DWT). 22

.Οικονομικά μεγέθη μελών ΣΕΒ. Ενεργητικό Ίδια κεφάλαια Πωλήσεις Προ φόρων κέρδη 435 δις 58 δις 77 δις 2,4 δις** 72% συνόλου* 44% συνόλου* 46% συνόλου* 44% κερδών*** Εργαζόμενοι Μισθοί Ασφαλ. εισφορές Φόρος επί κερδών 220.000 4,6 δις 2 δις 1,6 δις * Άθροισμα δημοσιευμένων ισολογισμών ΑΕ και ΕΠΕ ** Άθροισμα κερδών και ζημιών όλων των επιχειρήσεων *** Φορολογητέα κέρδη κερδοφόρων επιχειρήσεων Όραμα Οραματιζόμαστε την Ελλάδα ως τη χώρα, που κάθε πολίτης του κόσμου θα θέλει και θα μπορεί να επισκεφθεί, να ζήσει και να επενδύσει. Οραματιζόμαστε μια ανοιχτή, κοινωνικά υπεύθυνη και οικονομικά φιλελεύθερη χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προτάσσει την ισχυρή ανάπτυξη ως παράγοντα κοινωνικής συνοχής. Θέλουμε μια Ελλάδα δυναμικό κέντρο της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με στέρεους θεσμούς, ελκυστικό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, που προάγει τις εξαγωγές, την καινοτόμο επιχειρηματικότητα, την παραγωγή και τις ποιοτικές υπηρεσίες, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη γνώση, τη συνοχή, τις ίσες ευκαιρίες και το κράτος δικαίου. Αποστολή Ηγεσία & Γνώση Ο ΣΕΒ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στον μετασχηματισμό της Ελλάδας σε μια παραγωγική, εξωστρεφή και ανταγωνιστική οικονομία, ως ανεξάρτητος και υπεύθυνος εκπρόσωπος της ιδιωτικής οικονομίας. Κοινωνικός Εταίρος Ο ΣΕΒ, ως κοινωνικός εταίρος που πιστεύει στη λειτουργία των θεσμών, προωθεί στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας και της Ε.Ε. τις απόψεις και θέσεις της επιχειρηματικής κοινότητας. Ισχυρός Εκπρόσωπος Ο ΣΕΒ διαμορφώνει θέσεις, αναλύσεις και προτάσεις πολιτικής για την οικονομία, τη βιομηχανία, την καινοτομία, την απασχόληση, την παιδεία και τις εργασιακές δεξιότητες, τον κοινωνικό διάλογο, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εταιρική υπευθυνότητα. Φορέας Δικτύωσης Ο ΣΕΒ δικτυώνει τα μέλη του μεταξύ τους & με τα κέντρα αποφάσεων (εγχώρια και διεθνή), με στόχο τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας. ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών Ξενοφώντος 5, 105 57 Αθήνα Τ: 211 5006 000 F: 210 3222 929 Ε: info@sev.org.gr www.sev.org.gr SEV Hellenic Federation of Enterprises 168, Avenue de Cortenbergh B-1000 Bruxelles T: +32 (02) 231 00 53 F: +32 (02) 732 35 70 E: main@sevbxl.be 23