Διδακτικό Σενάριο: «Αναζήτηση Εικόνων στο Διαδίκτυο» Σχολείο: Τάξη: Εκπαιδευτικός: Άξονας Μαθησιακών Στόχων: Ενότητα: Διάρκεια Διδακτικού Σεναρίου: Δημοτικό Σχολείο Ε Δημοτικού Μαρκέλλου Πηνελόπη, ΠΕ19 Πληροφορικής «Επικοινωνώ και Συνεργάζομαι με τις ΤΠΕ» «Γνωρίζω το Διαδίκτυο» 2 διδακτικές ώρες Ένταξη στο Πρόγραμμα Σπουδών Το προτεινόμενο Διδακτικό Σενάριο με τίτλο «Αναζήτηση Εικόνων στο Διαδίκτυο» αφορά στη διδασκαλία του Διαδικτύου ως πηγή πληροφοριών σε μαθητές της Ε Τάξης Δημοτικού στο πλαίσιο του μαθήματος «Πληροφορική». Ακολουθεί το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο Δημοτικό 1 και τους άξονες μαθησιακών στόχων «Επικοινωνώ και Συνεργάζομαι με ΤΠΕ», Ενότητα «Γνωρίζω το Διαδίκτυο» (8 προτεινόμενες ώρες συνολικής διδασκαλίας του άξονα, περιλαμβάνει επίσης την Ενότητα «Επικοινωνώ και Συνεργάζομαι») καθώς και τις πρόσφατες «Οδηγίες Διδασκαλίας και Διδακτέα Ύλη Δημοτικού Σχολείου 2016-17 για το Διδακτικό Μαθησιακό Αντικείμενο Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών» 2 και τους άξονες μαθησιακών στόχων «Επικοινωνώ και Συνεργάζομαι με τις ΤΠΕ», Ενότητα «Γνωρίζω το Διαδίκτυο» (6 προτεινόμενες ώρες συνολικής διδασκαλίας και περιλαμβάνει επίσης την Ενότητα «Επικοινωνώ και Συνεργάζομαι»). Σκοπός Γενικός σκοπός του συγκεκριμένου Διδακτικού Σεναρίου είναι η ενεργή εμπλοκή των μαθητών με τη διαδικασία της αναζήτησης εικόνων στο Διαδίκτυο. Στόχοι Γνώσεις Ο μαθητής να είναι σε θέση: 1. να γνωρίζει τον τρόπο αναζήτησης εικόνων στο Διαδίκτυο με χρήση της μηχανής αναζήτησης Google Εικόνες. 1 http://dide.zak.sch.gr/keplinet/yliko/programma_spoudw_tpe_dimotiko.pdf 2 http://www.alfavita.gr/sites/default/files/attachments/odigies_mathimatos_kai_didakteas_ilispdf.pdf 1
2. να διακρίνει τις διαθέσιμες επιλογές που έχει ως προς το είδος των εικόνων που αναζητά. 3. να συσχετίζει εύστοχα τεχνικές αναζήτησης εικόνων στο Διαδίκτυο περιορίζοντας τα αποτελέσματά τους. Δεξιότητες Ο μαθητής να είναι σε θέση: 4. να χρησιμοποιεί τη μηχανή αναζήτησης Google Εικόνες. 5. να αναζητά εικόνες σε διάφορους διαδικτυακούς τόπους. 6. να θέτει συγκεκριμένα κριτήρια στις αναζητήσεις του. 7. να αξιολογεί τα αποτελέσματα των αναζητήσεων του σε σχέση με τον αρχικό του στόχο. 8. να «κατεβάζει» εικόνες στον υπολογιστή του. 9. να αποθηκεύει εικόνες στον φάκελό του. 10. να εισάγει εικόνες σε έγγραφα. 11. να ορίζει ως φόντο του υπολογιστή του τις εικόνες του. 12. να δημιουργεί το δικό του παιχνίδι πάζλ και να το λύνει. Στάσεις Ο μαθητής επιδιώκεται: 13. να συνεργάζεται αρμονικά με τους συμμαθητές του στην ομάδα του με στόχο την εκπόνηση του Φύλλου Εργασίας, ανταλλάσσοντας απόψεις και καταμερίζοντας τις δραστηριότητες. Σύντομη περιγραφή Διδακτικού Σεναρίου Η διάρκεια του Σεναρίου είναι 2 διδακτικές ώρες. Φάση 1 Αρχικά γίνεται μια εισαγωγή για το θέμα του Διδακτικού Σεναρίου από τον εκπαιδευτικό. Στη συνέχεια ακολουθεί σύντομη παρουσίαση στο PowerPoint για την αναζήτηση στο Διαδίκτυο και τις μηχανές αναζήτησης γενικότερα. Ο εκπαιδευτικός αναφέρει στους μαθητές ότι θα χρησιμοποιήσουν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή για να αναζητήσουν συγκεκριμένες εικόνες στο Διαδίκτυο. Φάση 2 Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι οι ομάδες θα πρέπει να διαβάσουν προσεκτικά τα Φύλλα Εργασίας και να ακολουθήσουν πιστά τα βήματα που προδιαγράφονται χωρίς άσκοπες παρεκκλίσεις. 2
Τα ερωτήματα που θα απασχολήσουν τους μαθητές είναι: Πως αναζητούμε μια εικόνα στο Διαδίκτυο; (Αντιστοιχεί στο πρώτο Φύλλο Εργασίας) Έχουμε επιλογές ως προς το είδος των εικόνων που αναζητούμε; (Αντιστοιχεί στο δεύτερο Φύλλο Εργασίας) Δίνεται στους μαθητές το πρώτο Φύλλο Εργασίας. (Στόχοι 1, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 13) Οι μαθητές ανοίγουν τον φυλλομετρητή Google Chrome και πληκτρολογούν τη διεύθυνση της μηχανής αναζήτησης www.google.gr. Στη συνέχεια επιλέγουν Εικόνες και ακολουθούν τις οδηγίες του Φύλλου Εργασίας. Τους ζητείται να βρουν εικόνες για τα angry birds. Στην αρχή πληκτρολογούν τη λέξη angry και παρατηρούν τα αποτελέσματα που θα εμφανιστούν. Κατόπιν πληκτρολογούν τη λέξη birds και πάλι παρατηρούν τα αποτελέσματα. Διαπιστώνουν ότι τα αποτελέσματα που εμφανίζει η μηχανή αναζήτησης δεν είναι τα επιθυμητά, οπότε συνειδητοποιούν ότι θα πρέπει να περιγράψουν καλύτερα την εικόνα που αναζητούν. Στο τέλος, πληκτρολογούν και τις δυο λέξεις μαζί και παίρνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, δηλαδή εικόνες με angry birds. Ακολουθεί η επιλογή συγκεκριμένης εικόνας και οι μαθητές διερευνούν τις επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους όπως πληροφορίες για το μέγεθος της εικόνας σε pixels, δικτυακός τόπος από τον οποίο προέρχεται η εικόνα, επίσκεψη της ιστοσελίδας, προβολή της εικόνας σε πραγματικό μέγεθος, άλλες παρόμοιες εικόνες με την επιλεγμένη, κλπ. Επίσης, οι μαθητές με δεξί κλικ ανοίγουν το μενού με τις επιλογές για αποθήκευση της εικόνας, αντιγραφή της διεύθυνσης URL της εικόνας, αντιγραφή της εικόνας, άνοιγμα της εικόνας σε νέα καρτέλα και εκτύπωσή της. Στη συνέχεια θα πρέπει να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους και να κάνουν τα ακόλουθα: Να αναζητήσουν τη συγκεκριμένη εικόνα των angry birds του Φύλλου Εργασίας. Να την αποθηκεύσουν στον φάκελό τους με συγκεκριμένη μορφή στην ονομασία του αρχείου. Να αντιγράψουν τη διεύθυνση URL της τοποθεσίας της εικόνας και να την επικολλήσουν σε ένα αρχείο του Κειμενογράφου. Να κάνουν εισαγωγή της εικόνας στο ίδιο έγγραφο. Να αποθηκεύσουν το έγγραφο στον φάκελό τους με συγκεκριμένη μορφή στην ονομασία του αρχείου. Να ορίσουν ως φόντο της επιφάνειας εργασίας την εικόνα. Όποια ομάδα ολοκληρώσει το πρώτο Φύλλο Εργασίας, συνεχίζει με το δεύτερο Φύλλο Εργασίας. (Στόχοι 2, 3, 6, 7, 13) Αρχικά δίνονται κάποιες πληροφορίες στους μαθητές για τα Εργαλεία Αναζήτησης που είναι διαθέσιμα. Επεξηγούνται οι επιλογές αναζήτησης εικόνων με βάση το μέγεθός τους, το χρώμα τους, τον τύπο τους και τον χρόνο εμφάνισής τους στο Internet. Στη συνέχεια οι μαθητές θα πρέπει να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους και να κάνουν τα ακόλουθα: 3
Να εντοπίσουν και να αποθηκεύσουν στον φάκελό τους με συγκεκριμένη μορφή στην ονομασία του αρχείου ένα ροζ angry bird. Να εντοπίσουν και να αποθηκεύσουν στον φάκελό τους με συγκεκριμένη μορφή στην ονομασία του αρχείου ένα σκίτσο angry bird με μεγάλο μέγεθος. Να εκτυπώσουν το σκίτσο και να το ζωγραφίσουν στο σπίτι. Οι ομάδες που θα ολοκληρώσουν με επιτυχία το πρώτο και το δεύτερο Φύλλο Εργασίας μπορούν να παίξουν δημιουργώντας το δικό τους πάζλ με τον τρόπο που περιγράφεται στο τρίτο Φύλλο Εργασίας. (Στόχος 12) Καθόλη τη διάρκεια της εκπόνησης των Φύλλων Εργασίας από τους μαθητές, ο εκπαιδευτικός παρακολουθεί την εξέλιξη της διαδικασίας και παρεμβαίνει όπου κρίνει ότι είναι αναγκαίο καθοδηγώντας και συμβουλεύοντας π.χ. στην περίπτωση που κάποια ομάδα δυσκολεύεται στην εκπόνηση κάποιου Φύλλου Εργασίας, αντιμετωπίσει πρόβλημα με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή της (π.χ. καθυστέρηση, αργή λειτουργία) ή δεν καταλαβαίνει πως πρέπει να προχωρήσει. Φάση 3 Στο τέλος γίνεται από τον εκπαιδευτικό μια σύντομη ανακεφαλαίωση του συγκεκριμένου Διδακτικού Σεναρίου. Προαπαιτούμενες γνώσεις Οι μαθητές: κατέχουν βασικές γνώσεις και δεξιότητες στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. είναι εξοικειωμένοι με την αναζήτηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο. γνωρίζουν τις βασικές λειτουργίες του Κειμενογράφου (MS Word, OpenOffice Writer), δηλαδή να δημιουργούν ένα νέο έγγραφο, να χρησιμοποιούν την αντιγραφήεπικόλληση, να εισάγουν εικόνα στο έγγραφό τους και να το αποθηκεύουν (λειτουργίες οι οποίες ζητούνται στα Φύλλα Εργασίας του παρόντος Διδακτικού Σεναρίου). έχουν αποκτήσει σχετική εμπειρία στη χρήση του Dropbox, με δεδομένο ότι από την αρχή της σχολικής χρονιάς, το χρησιμοποιούν για την αποθήκευση των εργασιών τους, σε φάκελο που έχει δημιουργηθεί για το Τμήμα τους. ακολουθούν, συγκεκριμένη μορφή στην ονομασία των αρχείων τους, δηλαδή τμήμαεργασία-μαθητής1-μαθητής2 (προδιαγραφές που ζητούνται και στα Φύλλα Εργασίας του παρόντος Διδακτικού Σεναρίου). θεωρούν διασκεδαστικά τα angry birds και είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις αγγλικές λέξεις παρά με τη μετάφρασή τους δηλαδή άγρια πουλιά. Οργάνωση τάξης Το μάθημα πραγματοποιείται στο Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου. Οι μαθητές εργάζονται ομαδικά σε μικρές ομάδες των 1-2 ατόμων. 4
Η εργασία στους υπολογιστές γίνεται με 1 ή 2 μαθητές ανά ηλεκτρονικό υπολογιστή. O βιντεοπροβολέας χρησιμοποιείται για την αρχική παρουσίαση του εκπαιδευτικού. Στους υπολογιστές πρέπει να είναι εγκατεστημένη η τελευταία έκδοση του φυλλομετρητή Google Chrome. Μοιράζονται τα Φύλλα Εργασίας, ένα ανά ομάδα. Ο εκπαιδευτικός επιβλέπει και όπου κρίνει απαραίτητο παρεμβαίνει, συμβουλεύει και καθοδηγεί. Υλικοτεχνική υποδομή και λογισμικό Απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή και λογισμικό: 10 ηλεκτρονικοί υπολογιστές με πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Βιντεοπροβολέας. Φύλλα Εργασίας. PowerPoint. Φυλλομετρητής Διαδικτύου (browser) Google Chrome. Μηχανή αναζήτησης Google Εικόνες http://www.google.gr. Ιστοσελίδα δημιουργίας online πάζλ http://www.jigsawplanet.com/. Αξιολόγηση Για το πρώτο Φύλλο Εργασίας, ο εκπαιδευτικός ελέγχει αν υπάρχουν στον φάκελο του Τμήματος στο Dropbox τα αρχεία που πρέπει να έχουν δημιουργήσει οι μαθητές α) εικόνα (συγκεκριμένο angry bird) με όνομα αρχείου τμήμα-angrybird-μαθητής1-μαθητής2 και β) έγγραφο κειμενογράφου (περιλαμβάνει το URL της εικόνας angry bird και την ίδια την εικόνα) με όνομα αρχείου τμήμα-eggrafo-μαθητής1-μαθητής2. Επίσης, ο εκπαιδευτικός «παίρνει» ένα screenshot των επιφανειών εργασίας από όλους τους υπολογιστές ώστε να αποτυπώσει ότι οι μαθητές έκαναν φόντο της επιφάνειας εργασίας τους την εικόνα με τα angry birds που «κατέβασαν» τοπικά στον φάκελό τους. Για το δεύτερο Φύλλο Εργασίας, εφόσον υλοποιηθεί, ο εκπαιδευτικός ελέγχει αν υπάρχουν στον φάκελο του Τμήματος στο Dropbox τα αρχεία που πρέπει να έχουν δημιουργήσει οι μαθητές α) εικόνα (ροζ angry bird) με όνομα αρχείου τμήμα-pink-μαθητής1-μαθητής2 και β) εικόνα (σκίτσο angry bird, μέγεθος μεγάλο) με όνομα αρχείου τμήμα-skitso-μαθητής1-μαθητής2. Για το τρίτο Φύλλο Εργασίας, εφόσον υλοποιηθεί, ο εκπαιδευτικός μπορεί αν το επιθυμεί να αντιγράψει τον κώδικα του πάζλ των ομάδων σε ξεχωριστές αναρτήσεις στο blog του μαθήματος. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να μπορούν να παίξουν το πάζλ τους, όποια στιγμή το επιθυμούν. Επίσης, μπορούν να προσπαθήσουν να λύσουν το πάζλ που έχουν φτιάξει οι συμμαθητές τους. 5
Αναμενόμενες δυσκολίες των μαθητών: Στο προτεινόμενο Διδακτικό Σενάριο δεν αναμένονται οι μαθητές να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερες δυσκολίες ως προς την αναζήτηση των εικόνων, με δεδομένο ότι έχει προηγηθεί η εξοικείωσή τους με την αναζήτηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο. (Χρήση προηγούμενων γνώσεων/δεξιοτήτων) Μια πιθανή δυσκολία μπορεί να υπάρξει στην απαίτηση των δραστηριοτήτων να αποθηκεύουν με συγκεκριμένη μορφή τα αρχεία τους και σε συγκεκριμένο φάκελο στον υπολογιστή τους. Αν και αυτό είναι κάτι που ζητείται από την αρχή της σχολικής χρονιάς από τον διδάσκοντα, εμφανίζονται περιπτώσεις που είτε δεν ακολουθείται η μορφή που ζητείται στην ονομασία των αρχείων ή οι μαθητές δεν προσέχουν το μονοπάτι στο οποίο βρίσκονται και αποθηκεύουν σε φακέλους άλλων Τμημάτων. Επίσης, είναι δύσκολο να προβλεφθεί η αντίδραση των μαθητών στην εκπόνηση τέτοιου τύπου Φύλλων Εργασίας, δεδομένης της έλλειψης σχετικής εμπειρίας τους. Φύλλα εργασίας των μαθητών Τα Φύλλα Εργασίας είναι τρία: Το πρώτο Φύλλο Εργασίας είναι υποχρεωτικό να γίνει στο πλαίσιο της πρώτης διδακτικής ώρας. Το δεύτερο Φύλλο Εργασίας είναι προαιρετικό και μπορεί να δοθεί στις ομάδες εφόσον ευνοούν οι συνθήκες, δηλαδή υπάρχει διαθέσιμος χρόνος ή οι ομάδες ολοκληρώσουν γρήγορα τις δραστηριότητες του πρώτου Φύλλου, κλπ. Εναλλακτικά μπορεί να αφιερωθεί για την εκπόνησή του η δεύτερη διδακτική ώρα. Το τρίτο Φύλλο Εργασίας, μπορεί να δοθεί στις ομάδες που ολοκλήρωσαν γρήγορα είτε μόνο το πρώτο Φύλλο Εργασίας ή και τα δύο Φύλλα Εργασίας (ανάλογα με τον χρόνο που έχουν οι μαθητές στη διάθεσή τους), να εκπονηθεί τη δεύτερη διδακτική ώρα ή ακόμα και να δοθεί ως δραστηριότητα για το σπίτι. Χρησιμοποιούνται σαν δραστηριότητα εξοικείωσης των μαθητών με την αναζήτηση εικόνων στο Διαδίκτυο. Υλοποιούνται σε δυο διδακτικές ώρες. Τέλος, είναι στην κρίση του διδάσκοντα να τα συνδυάσει με τον τρόπο που αυτός κρίνει ότι είναι ο κατάλληλος. 6