Journal Odysseus Environmental & Cultural Sustainability of the Mediterranean Region: 6 (2014): 7-19. http://www.jodysseus.gr της Πράξης «Ανάδειξη Ιδρύματος Ιονίων Πόλου Εκπαίδευσης και >7 Η πράξη «Ανάδειξη υλοποιείται από το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση». Επιστημονικός Υπεύθυνος για την υλοποίησή της είναι ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ναπολέων Μαραβέγιας. Η πράξη ξεκίνησε να υλοποιείται την 1 Μαΐου 2011, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 31 Ιουλίου 2015, κατόπιν και της σχετικής αίτησης του Ιδρύματος για επέκταση των δραστηριοτήτων του προγράμματος με την προσθήκη ενός νέου Υποέργου. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στο ποσό των 4.318.702,00. Γράφημα: Προϋπολογισμός Πράξης «Ανάδειξη σε σχέση με το σύνολο των προγραμμάτων του ΤΕΙ κατά την περίοδο 2010-2014 Αναμφίβολα, η εν λόγω πράξη αποτελεί τη σημαντικότερη δράση που έχει κληθεί να διαχειριστεί το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων από την ίδρυσή του. Αρκεί να αναφερθεί ότι ο προϋπολογισμός της αντιστοιχεί στο 46% του συνολικού προϋπολογισμού των προγραμμάτων που διαχειρίστηκε το ΤΕΙ κατά την τετραετία 2010-2014 και ότι το πρόγραμμα απαρτίζεται, αυτή τη στιγμή, από τριάντα εξειδικευμένες προτάσεις,
>8 που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και υλοποιούνται ταυτόχρονα στην Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και τη Λευκάδα, και οι οποίες αναμένεται να ανέλθουν στις σαράντα, μετά την αποδοχή από την ΕΥΔ ΕΠΕΔΒΜ του αιτήματος του Ιδρύματος για την επέκταση του έργου. ΠΙΝΑΚΑΣ : Κατάλογος Αυτόνομων (Κάθετων) Δράσεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ανάδειξη Νήσων ως Διεθνούς 1 Θερινό Σχολείο στη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης 2 Μελέτη της επίδρασης των διαχρονικών αλλαγών χρήσεων γης στο τοπίο και στη βιώσιμη ανάπτυξη των Ιονίων νήσων και λειτουργία Θερινού Σχολείου 3 Εξάλειψη ψηφιακού χάσματος μεταξύ ηπειρωτικών και νησιωτικών περιοχών 4 5 6 Καταγραφή, ανάδειξη και δημιουργία ψηφιακής τράπεζας γενετικού υλικού για τις γηγενείς ποικιλίες φυτικών ειδών των Ιονίων νήσων Η Αντιμικροβιακή και Αντιοξειδωτική Δράση των Αιθέριων Ελαίων των Αρωματικών Φυτών των Ιονίων Νήσων και η Αξιοποίηση τους στην Τεχνολογία Τροφίμων και Φαρμάκων Διά βίου μάθηση για την προώθηση της Επιχειρηματικότητας και την Αύξηση της Προστιθέμενης Αξίας στα Τοπικά Νησιωτικά Προϊόντα και Υπηρεσίες 7 Εκπαιδευτικές δράσεις και συμβουλευτική για την Κοινωνική Οικονομία 8 9 10 11 12 Θερινό σχολείο για τη Δυναμική και τη Διαχείριση του Μεσογειακού Θαλάσσιου Περιβάλλοντος Εκπαιδευτικές Δια Βίου Δράσεις για τη Συντήρηση και Επισκευή Πνευστών και Κρουστών Μουσικών Οργάνων Ιόνιο Μουσικό Αρχείο: διάσωση μουσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω ενός πλαισίου ψηφιακής αξιοποίησης Ψηφιακή βάση και Εκπαιδευτικές δράσεις διαχείρισης της παράκτιας και νησιωτικής ορνιθοπανίδας Οπτικοακουστική Οικολογία: αποτύπωση του φυσικού περιβάλλοντος του Ιονίου Πελάγους σε μορφή ψηφιακού μουσείου περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 13 Θερινό σχολείο και πρόγραμμα σπουδών βιολογικής γεωργίας 14 15 16 Θερινό σχολείο αειφορικής Τουριστικής Ανάπτυξης σε Νησιωτικές Παράκτιες Προστατευόμενες Περιοχές Βάση δεδομένων για τον πολιτιστικό πλούτο των Ιονίων Νήσων για την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος Βάση δεδομένων για τον περιβαλλοντικό πλούτο των Ιονίων Νήσων για την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος 17 Μελέτη Έργο αποτύπωσης αντιπροσωπευτικών έργων επτανησιακής αρχιτεκτονικής
21 Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα >9 22 Αποτίμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του νησιωτικού συμπλέγματος του Ιονίου από αλλόχθονα φυτικά είδη 23 Διά βίου εκπαίδευση για τη διαχείριση των αποβλήτων του αγροτικού και του βιομηχανικού τομέα στα Ιόνια Νησιά 24 Διερεύνηση και προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των Ιονίων Νήσων 25 Φοιτητική ζωή σε ένα πολυνησιωτικό ίδρυμα. Ο φοιτητής του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων 26 27 28 Εκπαιδευτικές δράσεις για την αξιοποίηση, προώθηση και διασφάλιση της ποιότητας των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών των Ιονίων Νήσων Εκπαιδευτικές δράσεις για τη διάχυση των αποτελεσμάτων της τυποποίησης-ταυτοποίησης των χαρακτηριστικών των βασικών επτανησιακών Οίνων Δράσεις προς την τοπική κοινωνία για την τυποποίηση-ταυτοποίηση επτανησιακών τυροκομικών προϊόντων 29 Αποτύπωση και διάδοση της παραδοσιακής επτανησιακής Διατροφής 30 Προώθηση των τοπικών προϊόντων των Ιονίων Νήσων στην εγχώρια και διεθνή αγορά 31 Εκπαιδευτικές δράσεις για την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των Ιονίων Νήσων 32 Διεύρυνση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την Αειφορία στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση 33 Δημιουργία Κέντρου Καλλιτεχνικής Δημιουργίας και Εκπαίδευσης Συμπληρωματικά των δράσεων που παρατίθενται στον ανωτέρω πίνακα, λειτουργούν δράσεις οριζόντιου χαρακτήρα, όπως είναι η Διάχυση πληροφοριών και δράσεις προβολής και επικοινωνίας με την τοπική κοινωνία, και η Διοίκηση και διαχείριση του προγράμματος. Όμως, η σημασία της συγκεκριμένης Πράξης δεν απορρέει μόνο από τη διάρκεια και το μέγεθός της, αλλά και από το γεγονός ότι μέσα από την υλοποίηση των δράσεων της συνέβαλε στην ανάπτυξη του Ιδρύματος και στην ανάδειξη του σε έναν πόλο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτόμου δράσης με έμφαση στην εξωστρέφεια και έχει συντελέσει έμπρακτα στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και της οικονομίας των τριών νησιών. Ειδικότερα, το πρόγραμμα επέτρεψε να πραγματοποιηθούν μια σειρά από σημαντικές συνεργασίες με ελληνικά και ξένα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, να αναβαθμιστεί η ερευνητική δραστηριότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού και ιδίως να οικοδομηθεί μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ των Τμημάτων του Ιδρύματος και των τοπικών κοινωνιών, η οποία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ουσιαστική ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών και την προώθηση καινοτόμων επιχειρηματικών δράσεων.
>10 Κεντρικοί Στόχοι του Προγράμματος: Α. Ανάδειξη του Ιδρύματος σε πόλο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτόμου δράσης Συνεργασίες με ελληνικά και ξένα AEI Υποστηρικτικές ερευνητικές δραστηριότητες Σύνδεση Τμημάτων με τις τοπικές κοινωνίες Β. Προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και οικονομίας Διάχυση του εκπαιδευτικού έργου προς τις τοπικές κοινωνίες Ενίσχυση και ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών Προώθηση καινοτόμων επιχειρηματικών δράσεων Όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα του Προγράμματος, η δράση που είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στις τοπικές κοινωνίες και επέτρεψε τη σύμπραξη μιας σειράς συνεργασιών με ελληνικά και ξένα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν τα Θερινά Προγράμματα Σπουδών (Θερινά Σχολεία). Η δράση αυτή, που υλοποιείται σταθερά από το 2011, επέτρεψε μέσα σε τρία χρόνια να διοργανωθούν στα τρία νησιά 20 Θερινά Σχολεία σε συνεργασία με σαράντα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού και με τη συμμετοχή περίπου 488 επιστημόνων και επαγγελματιών. ΠΙΝΑΚΑΣ Συνεργασίες του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων με ξένα και ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και φορείς στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ανάδειξη 1 Centre Atlantique του PRES (Γαλλία) 2 Copenhagen Business School (Δανία) 3 Institut Marcel Mauss (Γαλλία) 4 King s College (ΗΒ) 5 Leeds Metropolitan University (HB) 6 Middlesex Univeristy (UK) 7 Univeristy of Cardiff (ΗΒ) 8 Univeristy of Newcastle 9 University Algarve (Πορτογαλία) 10 University of Lille-1 (Γαλλία) 11 University of Basilicata 12 University of Bordeaux (Γαλλία) 13 University of Limoges (Γαλλία) 14 University of Parma (Ιταλία) 15 University of Stirling (HB)
16 Univesity of Molise (Ιταλία) >11 17 Vienna University (Αυστρία) 18 WWF Hellas 19 Αγροτοβιομηχανικού του Συνεταιρισμού Παραγωγών Ρομπόλας Κεφαλονιάς 20 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τη Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας 21 Γερμανικό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιών «Wissenschaftliches Institut für Kommunikationsdienste 22 Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών 23 Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 24 ΕΘΙΑΓΕ 25 Εθνική Μετερεολογική Υπηρεσία 26 Εθνικό Αστεροσκοπείο 27 Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθoυ 28 Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών Δημόκριτος 29 Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο 30 Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων (ΔΗΩ) 31 Πανεπιστήμιο Αιγαίου 32 Πανεπιστήμιο Πειραιά 33 Πάντειο Πανεπιστήμιο 34 ΤΕΙ Αθήνας 35 ΤΕΙ Ηπείρου 36 ΤΕΙ Κρήτης 37 ΤΕΙ Λάρισας 38 ΤΕΙ Μεσολογγίου 39 Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου 40 Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών Η θεματολογία των Θερινών Σχολείων επιλέχθηκε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται τόσο στα γνωστικά αντικείμενα των Τμημάτων του Ιδρύματος όσο και στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των τοπικών κοινωνιών των τριών νησιών. Έτσι, διοργανώθηκαν σχολεία για τον βιώσιμο τουρισμό σε προστατευόμενες περιοχές, για τη βιολογική αμπελουργία και την οινολογία, για τη διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τις τεχνολογίες επικοινωνίας για την ανάδειξη των πολιτιστικών και φυσικών πόρων των νησιών κ.α. Τα σχολεία αυτά, τα οποία ορ-
>12 γανώθηκαν από καθηγητές του Ιδρύματος, κατέστησαν εφικτή την ουσιαστική αξιοποίηση του επιστημονικού έργου που παράγεται στο Ίδρυμα και έδωσαν τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους επιστήμονες και επαγγελματίες να ενημερωθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της ενασχόλησης τους αλλά και να έλθουν σε επαφή με συναδέλφους τους και ειδικούς αναγνωρισμένου κύρους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η δεύτερη κατηγορία δράσεων, που σύμφωνα με τα αποτελέσματα του προγράμματος υλοποιήθηκε επιτυχώς, αφορά τη «Διάχυση του εκπαιδευτικού έργου προς την τοπική κοινωνία». Οι δράσεις αυτές κατάφεραν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των τοπικών κοινωνιών χάρη στον πρακτικό τους χαρακτήρα και τις δυνατότητες που προσέφεραν για άμεση αξιοποίηση και εφαρμογή των αποτελεσμάτων τους. Η υλοποίηση τους έγινε μέσω της διεξαγωγής μιας σειράς ερευνών για την ανάδειξη των τοπικών παραγωγικών και περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων των τριών νησιών και την προώθηση των τοπικών προϊόντων στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Ακολούθησε η παρουσίαση των ερευνών αυτών στα τρία νησιά μέσω ειδικών σεμιναρίων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των δράσεων αυτών ήταν τα σεμινάρια για την αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών φυτών των Ιονίων Νήσων, η ειδική παρουσίαση που έγινε για την τυποποίηση και ταυτοποίηση των επτανησιακών τοπικών οίνων και των τυροκομικών προϊόντων, η απονομή του «Σήματος Επτανησιακής Κουζίνας» στα πιστοποιημένα εστιατόρια που ακολουθούν τις παραδοσιακές συνταγές χρησιμοποιώντας τοπικά προϊόντα και η έρευνα για τη διεθνή και εγχώρια αγορά για προϊόντα όπως λ.χ. το λάδι, το μέλι, η σταφίδα, οι οίνοι Ρομπόλα, Βερντέα και Βερτζαμί. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσαν και οι δράσεις που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της ανάδειξης του πολιτιστικού πλούτου των τριών νησιών. Οι δράσεις αυτές επικεντρώθηκαν στην πλούσια πολιτιστική παράδοση στον τομέα της μουσικής, της ζωγραφικής και της αρχιτεκτονικής που διαθέτουν τα νησιά του Ιονίου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της ενότητας αυτής ήταν τα εκπαιδευτικά σεμινάρια που διοργανώθηκαν στην Κεφαλονιά για την επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων, το ενιαίο ψηφιακό αρχείο που κατασκευάζεται για τη διάσωση του μουσικού πλούτου των Επτανήσων, όπως επίσης και οι εκπαιδευτικές δράσεις που διοργανώθηκαν για τη διάδοση της παραδοσιακής επτανησιακής διατροφής, καθώς και αυτή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς των νησιών. Στην κατηγορία αυτή υπάγεται και η δράση για τη λειτουργία του Κέντρου Καλλιτεχνικής Δημιουργίας και Εκπαίδευσης «Κωνσταντίνος Παρθένης» στη Πεσσάδα Κεφαλονιάς, το οποίο λειτουργεί ως πόλος προσέλκυσης Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών στο νησί. Τέλος, η τελευταία κατηγορία των δράσεων που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού αφορά την ανάδειξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των νησιών. Όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, οι δράσεις αυτές συνέβαλαν στην προώθηση της ερευνητικής δραστηριότητας του Ιδρύματος και συγχρόνως στην ανάδειξη και προστασία της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των τριών νησιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων δράσεων αποτελούν: η καταγραφή της φυσικής κληρονομιάς των Ιονίων Νήσων σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων, η επιστημονική έρευνα που έγινε για την αποτίμηση της ποιότητας των φυσικών υδάτων στη Ζάκυνθο, οι εκπαιδευτικές δράσεις προς την τοπική
κοινωνία για την αντιμετώπιση των αλλόχθονων χωροκατακτητικών φυτικών ειδών και τα σεμινάρια για την εκπαίδευση και διαχείριση της παράκτιας νησιωτικής ορνιθοπανίδας. Ακολουθεί ενδεικτικός κατάλογος δράσεων που υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Οι δράσεις έχουν ταξινομηθεί σε τρεις κατηγορίες: α. Δράσεις για την τοπική οικονομία «ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών», β. Δράσεις για την τοπική κοινωνία «ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των νησιών» και γ. Δράσεις για την τοπική κοινωνία «ανάδειξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των νησιών». >13 Α. Δράσεις για την τοπική οικονομία «ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών: Τον Οκτώβριο 2013, πραγματοποιήθηκε σεμινάριο στην Κεφαλονιά με θέμα «Μια νέα πρόταση για την οινοποίηση των επτανησιακών κρασιών», στο οποίο παρουσιάστηκαν οι επιτυχημένες δοκιμές οινοποίησης Ρομπόλας με νέα ζύμη από τον Συνεταιρισμό Ρομπόλας και το Οινοποιείο Gentilini. Παράλληλα, αναπτύχθηκαν οι επιπτώσεις της ζύμης στον αρωματικό χαρακτήρα του κρασιού, ενώ έγινε συγκριτική γευστική δοκιμή μεταξύ Ρομπόλας που παρασκευάστηκε με τη νέα ζύμη και Ρομπόλας παρασκευασμένης με ζύμη του εμπορίου. Επιπροσθέτως, τονίστηκε πως η ίδια εργαστηριακή διαδικασία εφαρμόζεται και για την ποικιλία Βερντέα της Ζακύνθου και για την ποικιλία Βερτζαμί της Λευκάδας και βεβαίως μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε άλλη τοπική ποικιλία σταφυλιών. Τον Μάιο 2013 διεξήχθη στη Ζάκυνθο μια σειρά ημερίδων που αφορούσε στην αξιολόγηση του Θερινού Σχολείου για τον Βιώσιμο Τουρισμό σε Νησιωτικές Προστατευόμενες Περιοχές, το οποίο είχε υλοποιηθεί τον Αύγουστο του 2012. Κατατοπιστική, ήταν η ανάλυση για τη στρατηγική ανάπτυξης του βιώσιμου τουρισμού σε νησιωτικές περιοχές υπό καθεστώς προστασίας, ενώ οι εντυπώσεις και οι επισημάνσεις των εκπαιδευόμενων αποτέλεσαν υλικό διερεύνησης και αναθεώρησης στόχων για μελλοντικά σεμινάρια ανάλογου αντικειμένου. Στα τέλη του 2013 καθώς και στις αρχές του 2014 διοργανώθηκαν στα τρία νησιά εκδηλώσεις με θέμα το Διαδίκτυο και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες στο πλαίσιο της δράσης «Εξάλειψη Ψηφιακού Χάσματος μεταξύ Νησιωτικών και Ηπειρωτικών Περιοχών». Καθηγητές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και στελέχη τηλεπικοινωνιακών εταιρειών πραγματοποίησαν διαλέξεις με θέματα όπως «Η Διαδικτυωμένη Κοινωνία», «Τα Ευρυζωνικά Δίκτυα», «Η Εξάλειψη του Ψηφιακού Χάσματος μεταξύ Νησιωτικών και Ηπειρωτικών Περιοχών». Υλοποιήθηκε η μελέτη για τη διεύρυνση και προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των Ιονίων Νήσων, που στοχεύει στη καταγραφή και αναλυτική παρουσίαση των τοπικών παραγωγικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών, εκπαιδευτικών και λοιπών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων.
>14 Β. Δράσεις για την τοπική κοινωνία «ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των νησιών» Ολοκληρώθηκε η εθνομουσικολογική μελέτη για το «Ιόνιο Μουσικό Αρχείο», η οποία φιλοδοξεί να καταγράψει σε ένα ενιαίο ψηφιακό αρχείο το εύρος της επτανησιακής μουσικής παράδοσης, συγκεντρώνοντας στην οργανωμένη και πολλαπλά αξιοποιήσιμη Βάση Δεδομένων του, την ιδιαίτερη επτανησιακή μουσική κληρονομιά. Στο πλαίσιο του έργου, πραγματοποιήθηκαν δράσεις στα Μουσικά Γυμνάσια των τριών νησιών με άξονα την πολιτισμική δυναμική που διαθέτει η ψηφιακή καταγραφή της παράδοσης, με τις παρελκόμενες δυνατότητες προβολής σε όλα τα επίπεδα. Πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Κωστής Παλαμάς» του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκδήλωση για την προβολή των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Προγράμματος «Ανάδειξη. Παρουσιάστηκαν οι κομβικές δράσεις του Προγράμματος, όπως τα Θερινά του Σχολεία και το ψηφιακό περιοδικό Odysseus, ενώ πραγματοποιήθηκε διάλεξη γνωριμίας με τις επτανησιακές ποικιλίες οίνου Ρομπόλα (Κεφαλονιά), Βερντέα (Ζάκυνθος) και Βερτζαμί (Λευκάδα). Η εκδήλωση μεταδόθηκε ζωντανά μέσω Διαδικτύου. Στο πλαίσιο της συγκρότησης Αρχείου Συγχρόνων Επτανησίων Καλλιτεχνών (Α.Σ.Ε.Κ.) για την ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου των Επτανήσων, σε συνεργασία με το Κέντρο Καλλιτεχνικής Δημιουργίας και Εκπαίδευσης Κωνσταντίνος Παρθένης (ΚΕ.ΚΑΛ.Δ.Ε.) πραγματοποιηθήκαν στην Κεφαλονιά τα εγκαίνια της έκθεσης «ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ». Συμμετείχαν 53 καλλιτέχνες από τη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και τη Λευκάδα, μέλη του Εικαστικού Επιμελητηρίου Ελλάδος με σπουδές σε Σχολές Καλών Τεχνών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα έργα κάλυψαν τις περισσότερες καλές τέχνες -ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, σχέδιο, κεραμική, αγιογραφία, ενδυματολογική μακέτα- και προβλημάτισαν το κοινό με την γεμάτη ευαισθησία καλλιτεχνική ματιά τους. Τον Αύγουστο του 2013 διοργανώθηκε Ημερίδα για την Τέχνη της Επτανησιακής Σχολής στο Κέντρο Καλλιτεχνικής Δημιουργίας και Εκπαίδευσης «Κωνσταντίνος Παρθένης» της Κεφαλονιάς την Ημερίδα για την Τέχνη της Επτανησιακής Σχολής. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας οι πανεπιστημιακοί εισηγητές κα Δώρα Μαρκάτου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Παναγιώτης Ιωάννου, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και κα Σταλίνα Βουτσινά, υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, παρουσίασαν τα εικαστικά επιτεύγματα των εκπροσώπων της Επτανησιακής Σχολής - του πρώτου καλλιτεχνικού ρεύματος στον ελληνικό χώρο με αναφορές στη δυτική τέχνη από τα μέσα του 17ου ως τα μέσα του 19ου αιώνα. Στο πλαίσιο της σειράς «Πολιτιστική Αναβίωση της Χάρτας του Ρήγα», το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας του ΤΕΙ, σε συνεργασία με το Κέντρο Καλλιτεχνικής Δημιουργίας & Εκπαίδευσης «Κωνσταντίνος Παρθένης», διοργάνωσαν στο Δημοτικό Θέατρο Αργοστολίου «Ο Κέφαλος» εκδήλωση για τους Κεφαλονίτες στα Βαλκάνια. Η παρουσίαση της «ιστορικής διαδρομής» της Κεφαλονιάς, του σχεσιακού δικτύου που ανέπτυξαν οι Κεφαλονίτες με την ευρύτερη περιφέρεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς και της εξέχουσας πορείας όσων
απ αυτούς διέπρεψαν στον χώρο των Βαλκανίων, προκάλεσε στο κοινό βαθιά συγκίνηση κάνοντας αισθητή τη σημασία της Κεφαλονιάς ως αναντικατάστατης ψηφίδας στο ιστορικό, γεωγραφικό και πολιτισμικό μωσαϊκό που ονομάζεται «Επτάνησα». Αποτίμηση των σεμιναρίων συντήρησης και επισκευής μουσικών οργάνων από το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων. Το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με το ΤΕΙ Αθήνας, καθώς και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο πραγματοποίησαν στην Κεφαλονιά μια σημαντική δράση για τον χώρο της μουσικής με τίτλο «Εκπαιδευτικές Διά Βίου Δράσεις για τη Συντήρηση και Επισκευή Πνευστών και Κρουστών Μουσικών Οργάνων». Δόθηκαν δέκα εξειδικευμένες διαλέξεις προς τους μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών και στους εκπαιδευτές, οι οποίες παρείχαν εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στον τομέα «Φιλαρμονική». Σημαντική ήταν η συμμετοχή των αρχιμουσικών των Φιλαρμονικών του νησιού, όπως αυτών από τη Δημοτική Φιλαρμονική Σάμης, τη Δημοτική Φιλαρμονική Πυλάρου, τη Φιλαρμονική Σχολή Κεφαλληνίας, τη Δημοτική Φιλαρμονική Αργοστολίου, τη Δημοτική Φιλαρμονική Λειβαθούς και τη Φιλαρμονική Σχολή Ληξουρίου. >15 Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών δράσεων για την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των νησιών υλοποιήθηκε η δράση για την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ζακύνθου. Ειδικότερα, η ομάδα εργασίας του Τμήματος Προστασίας και Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς μελέτησε την πολιτισμική κληρονομιά της Ζακύνθου επιλέγοντας μνημεία με υψηλή ιστορική σημασία, αλλά και υψηλό κίνδυνο φθοράς: Τη Γέφυρα του Αργασίου, το μοναδικό πέτρινο γεφύρι στον ελλαδικό χώρο από την εποχή της Ιονίου Πολιτείας, το Υδραγωγείο στα Βρυσάκια, σπάνιο αρχιτεκτονικό έργο από την εποχής της Αγγλοκρατίας, την Παναγία τη Σκοπιώτισσα, τη μοναδική εκκλησία του νησιού σε ρυθμό «σταυροειδή μετά τρούλου», το Αρχοντικό Μεσσαλά, το μοναδικό αστικό κτίριο του 18ου αιώνα, που βρίσκεται στη Λιθακιά και στέκει όρθιο, τον Μύλο του Ρορού, με τις πολυπληθείς του αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, τη Βαρδιόλα στο Μικρό Νησί Βολιμών, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε οικισμός - σε αντίθεση με τις υπόλοιπες από Ενετικής περιόδου Βαρδιόλες- και τους λαξευτούς Ληνούς στον Κοιλιωμένο, στον Αγαλά και στο Καμπί, προβιομηχανικές αρχιτεκτονικές κατασκευές, πιθανόν Μυκηναϊκής εποχής (με εξαίρεση τους ληνούς στο Καμπί). Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Εκπαιδευτικές δράσεις για την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των Ιονίων Νήσων», το Τμήμα Προστασίας και Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς σε συνεργασία με την Αρχαιολόγο, Κατερίνα Δεμέτη, Διευθύντρια του Μουσείου Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, εκπόνησαν τον Μάιο 2013 την «Μελέτη πολιτισμικού περιβάλλοντος Ζακύνθου & Κεφαλονιάς με τη συλλογή πολυμεσικού υλικού». Πρόκειται για μια πρωτότυπη συλλογή πολιτιστικού υλικού σε ψηφιακή μορφή, που διαρθρώθηκε με κατανοητό τρόπο, ώστε να παρουσιαστεί στα τοπικά σχολεία και να αποτελέσει το πρόπλασμα για μια εικονική ξενάγηση μέσω υπολογιστή στον πολιτισμό των δύο νησιών. Η μελέτη προσεγγίζει την έννοια του Πολιτισμού στη συνολική του διάσταση, δηλαδή την πολιτιστική κληρονομιά και την πολιτιστική ανάπτυξη, μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία. Θεωρώντας ως πολιτιστική κληρονομιά κάθε υλικό ή άυλο πνευματικό δημιούργημα, καθώς και τις εκφράσεις που αποτελούν μαρτυρίες πολιτισμού (από τη μουσική, τους χορούς και τα έθιμα μέχρι τους μύθους και
>16 τα δρώμενα), σχεδιάστηκε η καταγραφή του πολιτισμικού περιβάλλοντος της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς, για την ανάδειξη της ιστορικής τους διαδρομής. Το εγχείρημα αυτό της διάσωσης πολιτιστικών επιτευγμάτων, φωτίζει ξεχασμένες πτυχές ενός ένδοξου, αλλά και πληγωμένου παρελθόντος, ενώ ταυτόχρονα χαράζει ορίζοντες για να αναπτυχθούν νέες διαδρομές, που στην πορεία του χρόνου θα επαναφέρουν την λάμψη του Επτανησιακού Πολιτισμού. Γ. «Δράσεις για την τοπική κοινωνία «ανάδειξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των νησιών» Στο πλαίσιο της Δράσης «Καταγραφή, ανάδειξη και δημιουργία τράπεζας γενετικού υλικού για τις γηγενείς ποικιλίες φυτικών ειδών στα Επτάνησα» διοργανώθηκαν στα τρία νησιά σεμινάρια κατάρτισης με θέμα τη Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αγροτικών εκμεταλλεύσεων στις οποίες καλλιεργούνται γηγενείς ποικιλίες. Οι δράσεις απευθύνονταν σε καλλιεργητές πολυετών ή ετήσιων καλλιεργειών, αλλά και σε κάθε τοπικό φορέα ή ενδιαφερόμενο ευαισθητοποιημένο στο ζήτημα της διατήρησης του ξεχωριστού γενετικού υλικού των καλλιεργειών στα Επτάνησα. Το πρόγραμμα συμπεριελάμβανε κατατοπιστική ενημέρωση για την δημιουργία της «Τράπεζας Γενετικού Υλικού», καθώς και για το αυτόχθονο γενετικό κεφάλαιο που υπάρχει στα Επτάνησα. Ολοκληρώθηκε ο προγραμματισμός δειγματοληψιών και ο καθορισμός της περιοχής μελέτης για την πρόταση Περιβαλλοντικός πλούτος των Ιονίων Νήσων για την ανάπτυξη του Οικοτουρισμού. Στο πλαίσιο της δράσης, δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα http://ionianplants.gr/, η οποία αποτελεί την πρώτη προσπάθεια συστηματικής κατάταξης και διαδικτυακής προβολής της χλωρίδας των νησιών του Νοτίου Ιονίου. Παρέχονται χρήσιμες τοπογραφικές πληροφορίες που αφορούν στην ποικιλομορφία των Επτανήσων, διανθισμένες με πλούσιο φωτογραφικό υλικό της ιδιαίτερης χλωρίδας τους. Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στη Ζάκυνθο ημερίδα με θέμα τις «Επιπτώσεις των Διαχρονικών Αλλαγών Χρήσεως της Γης στη Βιώσιμη Ανάπτυξη». Οι δράσεις παρείχαν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να διερευνήσουν τις διαχρονικές αλλαγές των προτύπων σε χαρακτηριστικά του τοπίου, να αναλύσουν τις αλλαγές σε σχέση με κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες, καθώς και να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις των αλλαγών στη βιώσιμη ανάπτυξη των τριών νησιών. Επίκεινται να πραγματοποιηθούν σχετικές εκδηλώσεις και στα υπόλοιπα δύο νησιά. Πραγματοποιήθηκε ημερίδα στην Κεφαλονιά με θέμα την «Αποτίμηση της υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος στο Ιόνιο εξαιτίας των αλλόχθονων φυτών». Απευθύνονταν σε επιστήμονες, γεωτεχνικούς, φορείς της τοπικής κοινωνίας, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, ευαισθητοποιημένο στο ζήτημα της οικολογικής ισορροπίας των Επτανήσων. Κατά τη διάρκεια των εργασιών το κοινό ενημερώθηκε σχετικά με τα ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα, την υποβάθμισή τους εξαιτίας της εισβολής των αλλόχθονων φυτών με έμφαση στο χωροκατακτητικό είδος βρωμοκαρυδιά (Ailanthus altissima) και τις προτεινόμενες λύσεις για την έγκαιρη αντιμετώπιση αυτού του τρέχοντος ζητήματος. Επίκεινται να πραγματοποιηθούν σχετικές εκδηλώσεις και στα υπόλοιπα δύο νησιά.
Προγραμματισμένες δράσεις για το αμέσως επόμενο διάστημα >17 Η Πράξη βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ για το αμέσως επόμενο διάστημα προγραμματίζονται μια σειρά από σημαντικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής: Τον Απρίλιο του 2014 θα πραγματοποιηθεί στην Κεφαλονιά ημερίδα με θέμα την Αξιολόγηση του Θερινού Σχολείου για τη Διοίκηση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης με έμφαση στα Νέα Ψηφιακά Μέσα Επικοινωνίας. Εκεί θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα του Σχολείου, καθώς και οι ριζικές αλλαγές που συμβαίνουν παγκοσμίως στα ΜΜΕ εξαιτίας της ανάπτυξης των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας. Τον Ιούνιο 2014 θα διοργανωθεί το τρίτο σεμινάριο συν-δημιουργίας στην Ελλάδα και το πέμπτο σε διεθνές επίπεδο στο οποίο θα μελετηθεί το πεδίο της συν-δημιουργίας (co-creation) με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών, ερευνητών, επιχειρηματιών και εταιρειών απ όλο τον κόσμο. Στο σεμινάριο αυτό αναμένεται να παρουσιαστούν πρωτοποριακές μεθοδολογίες και δυνατότητες δικτύωσης για τη δημιουργία νέων τεχνολογιών, αγορών και ευκαιριών με απώτερο στόχο να προαχθεί η δημιουργικότητα, η αμοιβαιότητα και η βιωσιμότητα. Η πρωτοβουλία αυτή θα ενισχύσει το συνεργατικό πνεύμα, τον επτανησιακό πολιτισμό, αλλά και την έρευνα. Το Καλοκαίρι του 2014 θα οργανωθεί στην Κεφαλονιά διήμερο Συμπόσιο με τίτλο «Επτανησιακή Λογοτεχνία: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον. Κατά τη διάρκειά του πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις από λογοτέχνες και φιλολόγους, καθώς και διακεκριμένους συγγραφείς. Στόχος του Συμποσίου θα είναι να αναδειχθεί η λογοτεχνική παραγωγή των Επτανήσων, καθώς αυτή αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά μερικών από τους σημαντικότερους πνευματικούς ανθρώπους της νεότερης Ελλάδας. Οι θεματικές ενότητες θα εστιάσουν στην συμβολή των Επτανήσιων λογοτεχνών κατά τη συγκρότηση του σώματος της νεοελληνικής γραμματείας, στην ανάγκη καθιέρωσης του Συμποσίου ως θεσμού, ώστε να διαδοθεί η ξεχωριστή πνευματική παραγωγή του Ιονίου, καθώς και στην προσπάθεια διάσωσης του ιδιαίτερου επτανησιακού ιδιώματος. Μετά τους ισχυρότατους σεισμούς της 26ης Ιανουαρίου (Μ=6.1) και της 3ης Φεβρουαρίου (Μ=5.8), που έπληξαν με σφοδρότητα τη Κεντρική και Δυτική Κεφαλονιά, το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων προγραμματίζει να διοργανώσει Διεθνές Εργαστήριο Σεισμικού Κινδύνου και Αντισεισμικής Τεχνολογίας. Στόχος του Εργαστηρίου θα είναι να γίνει μια ανταλλαγή επιστημονικών απόψεων μεταξύ διεθνούς κύρους επιστημόνων, Σεισμολόγων, Γεωεδαφοεπιστημόνων και Δομοστατικών Μηχανικών, με σκοπό την εξεύρεση προβλημάτων και αδυναμιών, όπως και συναφών προτάσεων για την επίτευξη όσο το δυνατόν ασφαλέστερων κατασκευών έναντι σεισμού. Ενημερωτικά σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2013 πραγματοποιήθηκε διάλεξη σεισμολογίας στις εγκαταστάσεις του Τμήματος Ψηφιακών Μέσων & Επικοινωνίας του ΤΕΙ, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλονιάς και Ιθάκης και το TEE Κεφαλονιάς & Ιθάκης και τον ΟΑΣΠ-ΙΤΣΑ με τίτλο «Αργοστόλι: Ένα ιδανικό πεδίο δοκιμών για έρευνα επιστημονικών θεμάτων αιχμής στην τεχνική σεισμολογία» και κύριο ομιλητή τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Joseph Fourier, Grenoble, της Γαλλίας Dr. Pierre-Yves Bard.
>18 Η ανάληψη κοινών δράσεων κατά τα τρία χρόνια υλοποίησης του προγράμματος συνέβαλε στην εμπέδωση της κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ των διαφορών Τμημάτων του Ιδρύματος που είναι εγκατεστημένα στα τρία νησιά. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα συνέβαλε: στην εμπέδωση μιας αμφίδρομης σχέσης μεταξύ του Ιδρύματος και των τοπικών κοινωνιών καθώς και με τις παραγωγικές μονάδες και τους οργανωμένους κλάδους της οικονομίας στα τρία νησιά. Ο μεγάλος αριθμός δραστηριοτήτων που διοργανώθηκαν από το Ίδρυμα σε συνεχή ροή, το γεγονός ότι όλες οι δραστηριότητες ήταν ανοικτές στο κοινό, η θεματολογία των δράσεων που επικεντρώθηκε κυρίως στο πολιτισμικό και περιβαλλοντικό πλούτο των νησιών, βοήθησε να καθιερωθεί το Ίδρυμα στη συνείδηση των κατοίκων των τριών νησιών, καθώς και στην ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης του Ιδρύματος μέσω της προώθηση συνεργασιών με εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού καθώς και με τα διεθνή εκπαιδευτικά και ερευνητικά δίκτυα. Οι συνεργασίες και συμφωνίες που αναπτύχθηκαν κατά την αναφερόμενη περίοδο οδήγησαν στην ενίσχυση του κύρους του Ιδρύματος και στην εδραίωση της παρουσίας του στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Προστιθέμενη Αξία του Προγράμματος για το Ίδρυμα: Συμβολή στην αντιμετώπιση του προβλήματος της πολυνησιωτικότητας Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των Τμημάτων που βρίσκονται εγκατεστημένα στα τρία νησιά Δημιουργία αμφίδρομης σχέσης μεταξύ του Ιδρύματος και των τοπικών κοινωνιών Καθιέρωση του Ιδρύματος στην συνείδηση των κατοίκων των τριών νησιών Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης του Ιδρύματος Ενίσχυση του κύρους του Ιδρύματος και εδραίωση της παρουσίας του στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του προγράμματος Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η Πράξη «Ανάδειξη Ιδρύματος Ιονίων σημάδεψε τη λειτουργία του Ιδρύματος και συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάπτυξη του κατά την περίοδο 2011-2014. Η κληρονομιά που αφήνει το εν λόγω πρόγραμμα στο Ίδρυμα πρέπει να αξιοποιηθεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να διατηρηθεί η δυναμική που αναπτύχθηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, Σκόπιμο κρίνεται να συνεχιστεί η λειτουργία των θερινών σχολείων τα οποία έχουν ταυτιστεί στη συνείδηση των ερευνητών, επαγγελματιών, των φορέων και των κα-
τοίκων των νησιών με το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Δυνητικές πηγές χρηματοδότησης αποτελούν το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» - ΕΠΑνΕΚ (2014-2020), η Περιφέρεια, ιδιωτικοί φορείς όπως π.χ. η επτανησιακή ομογένεια που έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον να συνδράμει στην αναπτυξιακή προσπάθεια του Ιδρύματος. Μια άλλη επιλογή που πρέπει να εξεταστεί σοβαρά, είναι να λειτουργήσουν τα θερινά σχολεία ως αυτοχρηματοδοτούμενα. Η μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η δράση αυτή επιτρέπει να εξεταστεί και αυτό το ενδεχόμενο. Εξίσου σημαντικό είναι να συνεχιστούν οι δράσεις διάχυσης του εκπαιδευτικού έργου προς την κοινωνία και κυρίως όσες δράσεις αφορούν στην ανάδειξη των τοπικών παραγωγικών και περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων των τριών νησιών και στην προώθηση των τοπικών προϊόντων στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Θυμίζουμε ότι προαπαιτούμενο για τις δράσεις αυτές είναι η διεξαγωγή μελέτης και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της, η οποία θα μπορούσε να αναζητήσει χρηματοδότηση από το ΠΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων το οποίο για την επόμενη προγραμματική περίοδο δίνει ιδιαίτερο βάρος στις δράσεις συμβουλευτικής. >19 Τέλος, πρέπει να διατηρηθούν οι συνεργασίες που συμπράχθηκαν με τα ελληνικά και ξένα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, δεδομένου ότι οι συνεργασίες αυτές ευνόησαν κοινές προτάσεις για προγράμματα και υποβολή κοινών ερευνητικών προτάσεων για τη διεκδίκηση κονδυλίων.