ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΠΥΛΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 31/12/2014 Έκθεση ομάδας έργου Για τη βελτίωση της λειτουργίας και του περιεχομένου της διαδικτυακής πύλης της Βουλής των Ελλήνων με σκοπό την αναβάθμιση της προβολής του νομοθετικού και ελεγκτικού έργου της Βουλής των Ελλήνων και την πληρέστερη πληροφόρηση των πολιτών.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 2 Η ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ... 3 Η ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ... 5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 7 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ... 8 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ECPRD - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 12 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 15 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΥΛΗ... 17 1. Η αρχική σελίδα... 17 2. Το βασικό «μενού»... 18 «Η Βουλή»... 18 «Βουλευτές»... 21 «Κοινοβουλευτικό έργο»... 23 «Ευρωπαϊκό και Διεθνές πλαίσιο»... 28 «Πολίτες και Βουλή»... 32 3. Banners / Σύνδεσμοι... 43 ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ... 46 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ... 49 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ... 56 Σελίδα 1
Βελτίωση της λειτουργίας και του περιεχομένου της διαδικτυακής πύλης της Βουλής των Ελλήνων Έ Κ Θ Ε Σ Η Ο Μ Α Δ Α Σ Ε Ρ Γ Ο Υ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η διαδικτυακή πύλη κάθε οργανισμού αποτελεί σημαντικό, ίσως τον σημαντικότερο στην εποχή μας, τρόπο καθημερινής επικοινωνίας του οργανισμού αυτού με το κοινό προς το οποίο απευθύνεται. Η διαπίστωση αυτή ισχύει και για το Κοινοβούλιο που, από την ίδια τη φύση του, πρέπει να διατηρεί αμφίδρομη επαφή με τους πολίτες της χώρας σε διαρκή βάση, χωρίς μεσολαβητές και χωρίς επικοινωνιακά ή άλλα φίλτρα. Και εάν αυτό ισχύει για κάθε χρονική περίοδο, στη σημερινή φάση της κρίσης αντιπροσώπευσης, που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες και του γενικευμένου αιτήματος για διαφάνεια και λογοδοσία 1, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Η διαδικτυακή πύλη της Βουλής των Ελλήνων, που είναι σήμερα σε λειτουργία, δημιουργήθηκε πριν από πέντε χρόνια. Η πάροδος της πενταετίας αποτελεί για τα σύγχρονα τεχνολογικά δεδομένα μεγάλο χρονικό διάστημα, που επιβάλλει την επανεξέταση των ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων της διαδικτυακής πύλης υπό το πρίσμα των νέων επικοινωνιακών αναγκών της Βουλής και των νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων, που υφίστανται στον τομέα της πληροφορικής. Η παρούσα έκθεση επιχειρεί να ανταποκριθεί στην ανάγκη αυτή. Θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια, αφού ληφθούν υπ όψιν οι επισημάνσεις των χρηστών της πύλης θα οριστικοποιηθεί και θα δοθεί στις συναρμόδιες υπηρεσίες της Βουλής, προκειμένου να υλοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2015. 1 Petrakaki, D., Hayes, N. and Introna, L. (2009), «Narrowing down accountability through performance monitoring technology: E-government in Greece», Qualitative Research in Accounting & Management, 6 (3), σελ. 160-179. Σελίδα 2
Η ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από την Ομάδα Έργου, που συστάθηκε με την υπ αριθμ. 10114/6764/22.10.2014 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Βουλής των Ελλήνων. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα απόφαση, στην Ομάδα Έργου συμμετείχαν οι κάτωθι: - Γεωργοπούλου Βαρβάρα, Προϊσταμένη του Γραφείου του Γενικού Γραμματέα της Βουλής των Ελλήνων. - Κονίδα Αλεξάνδρα, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών. - Φλούδα Μαργαρίτα, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Επικοινωνίας. - Νόση Πηνελόπη, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Ειδικών Μόνιμων Επιτροπών. - Κωτούλας Κων/νος, Προϊστάμενος του Τμήματος Διαδικτυακών Εφαρμογών. - Κανελλοπούλου Ελένη, Ειδική Επιστημονική Συνεργάτιδα στο Επιστημονικό Συμβούλιο. Χρέη παρακολούθησης της πορείας των εργασιών της εν λόγω Ομάδας και καταγραφής των πορισμάτων της άσκησε η κυρία Παπαλόη Ασπασία, υπάλληλος του Τμήματος Διοικητικών και Οικονομικών Εφαρμογών της Διεύθυνσης Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών. Έργο της Ομάδας, η οποία λειτούργησε υπό το συντονισμό της κυρίας Γεωργοπούλου, ήταν η σύνταξη μελέτης και η υποβολή προτάσεων για τη βελτίωση της λειτουργίας και του περιεχομένου της διαδικτυακής πύλης της Βουλής. Ειδικότερα στην Ομάδα ανατέθηκε: α. Η καταγραφή της μορφής και του περιεχομένου της διαδικτυακής πύλης και η ανάδειξη θεμάτων δυσλειτουργίας, ελλείπουσας πληροφόρησης και δυσχερούς χρήσης. β. Η συγκριτική έρευνα των διαδικτυακών ιστοτόπων των κοινοβουλίων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. γ. Η καταγραφή των τρεχουσών βέλτιστων πρακτικών και τάσεων σε διεθνές επίπεδο σχετικώς με την κοινοβουλευτική πληροφόρηση, το ανοιχτό κοινοβούλιο, τη μορφή, το περιεχόμενο και τη λειτουργία των κοινοβουλευτικών διαδικτυακών ιστοτόπων. Σελίδα 3
δ. Η επισήμανση του δυνητικού περιεχομένου του «Ανοιχτού Κοινοβουλίου» για την ενίσχυση της επικοινωνίας με την κοινωνία των πολιτών. ε. Η υποβολή προτάσεων για την αναβάθμιση της προβολής του νομοθετικού και ελεγκτικού έργου της Βουλής των Ελλήνων και την ενίσχυση της αντιπροσωπευτικής της λειτουργίας και, τέλος, την πληρέστερη, ευχερή και άμεση πληροφόρηση των πολιτών, μέσω της διαδικτυακής πύλης. Σελίδα 4
Η ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΤΟΠΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Την ανάγκη για την αναδιάρθρωση του περιεχομένου της διαδικτυακής πύλης της Βουλής των Ελλήνων αποτυπώνει στην παρούσα έκθεση η Ομάδα Έργου, με βάση τα εξής δεδομένα: 1. Η προηγούμενη αναδιοργάνωση της διαδικτυακής πύλης είχε πραγματοποιηθεί το 2009, βάσει των τρεχουσών τεχνικών δυνατοτήτων και των αρχών και κατευθύνσεων της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης για το σχεδιασμό των ιστοσελίδων των Κοινοβουλίων 2. Έκτοτε, οι τεχνικές δυνατότητες εμπλουτίστηκαν με νέα εργαλεία και οι αναρτώμενες κοινοβουλευτικές πληροφορίες αυξήθηκαν ραγδαία, καθιστώντας τον όγκο των παρεχόμενων πληροφοριών προς τους πολίτες για το κοινοβουλευτικό έργο και τις δραστηριότητες της Βουλής εξαιρετικά μεγάλο με παρεπόμενη συνέπεια τη μείωση της ευχερούς προσβασιμότητας. 2. Η αύξηση της παρεχόμενης κοινοβουλευτικής πληροφόρησης προήλθε από διαφορετικές πηγές του Κοινοβουλίου (λ.χ. το Κανάλι της Βουλής, τη Βιβλιοθήκη κ.λπ.) και ενώ συνέβαλε στην αμεσότητα και την πληρότητα των κοινοβουλευτικών πληροφοριών για το κοινοβουλευτικό έργο, η αποσπασματικότητά της επέδρασε αρνητικά στη συνεκτικότητα που πρέπει να έχει κάθε ιστοσελίδα ενός μεγάλου οργανισμού, όπως το Κοινοβούλιο. 3. Η ανάρτηση των πληροφοριών πραγματοποιείται και βάσει στοιχείων εσωτερικής λειτουργίας της Βουλής, με τα οποία οι πολίτες δεν είναι εξοικειωμένοι (π.χ. πρόγραμμα συνεδριάσεων των επιτροπών υπό τον τίτλο «εβδομαδιαίο δελτίο») ή βάσει στοιχείων που διαφοροποιούνται και οι πολίτες δεν μπορούν ευχερώς να τα γνωρίζουν (π.χ. αναζήτηση νομοσχεδίων ή νόμων βάσει υπουργείων, το ακριβές όνομα των οποίων κατά καιρούς έχει τροποποιηθεί προκαλώντας σύγχυση και δυσχεραίνοντας τον εντοπισμό των αναζητούμενων πληροφοριών). 2 Inter-Parliamentary Union, Guidelines for Parliamentary Websites, March 2009, http://www.ipu.org/pdf/publications/web-e.pdf Σελίδα 5
4. Η Βουλή των Ελλήνων, από το 2014, συμμετέχει στη διεθνή Συνεργασία για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership OGP) και στο 2 ο εθνικό Σχέδιο Δράσης, με δεσμεύσεις, οι οποίες πηγάζουν από τις αρχές του Ανοιχτού Κοινοβουλίου, όπως έχουν καταγραφεί στη Διακήρυξη για το Ανοιχτό Κοινοβούλιο 3. Η υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων διέρχεται και μέσω της αναμόρφωσης του ιστοτόπου της Βουλής. 3 Η Διακήρυξη για το Ανοιχτό Κοινοβούλιο υιοθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012 στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το Ηλεκτρονικό Κοινοβούλιο (world e-parliament Conference 2012) που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια από τη Διακοινοβουλευτική Ένωση (Inter-Parliamentary Union-IPU) και τον ΟΗΕ http://www.ipu.org/splz-e/eparl12/info.pdf. Για το κείμενο της Διακήρυξης στα ελληνικά: http://openingparliament.s3.amazonaws.com/docs/declaration/1.0/greek.pdf Σελίδα 6
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, όπως περιγράφονται ανωτέρω, η Ομάδα Έργου προέβη στις παρακάτω ενέργειες: 1. Πραγματοποίησε διαδοχικές συναντήσεις εργασίας με τους προϊσταμένους και στελέχη των Γενικών Διευθύνσεων της Βουλής, που παρέχουν διαρκή ροή πληροφοριών προς τη διαδικτυακή πύλη, του Τηλεοπτικού Σταθμού της Βουλής, της Διεύθυνσης της Βιβλιοθήκης και του Ιδρύματος της Βουλής, προκειμένου να αξιολογηθεί η συλλογική λειτουργία της υφιστάμενης ιστοσελίδας της Βουλής, να εντοπιστούν ειδικότερα ζητήματα δυσλειτουργιών και να συζητηθούν σχετικές προτάσεις για την αναδιοργάνωση του περιεχομένου στον τομέα ευθύνης τους. 2. Εκπόνησε ένα εκτενές ερωτηματολόγιο σχετικά με το περιεχόμενο των κοινοβουλευτικών ιστοσελίδων και το υπέβαλε μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (European Center of Parliamentary Research and Documentation ECPRD) στα Κοινοβουλευτικά Σώματα των συμμετεχόντων κρατών, προκειμένου να συλλέξει επαρκή συγκριτικά στοιχεία για το περιεχόμενο των κοινοβουλευτικών ιστοσελίδων (βλ. Παράρτημα Β). 3. Ανέλυσε τα στατιστικά χρήσης της διαδικτυακής πύλης της Βουλής από τα οποία προκύπτουν στοιχεία που αφορούν: στη συχνότητα επισκέψεων ανά σελίδα της πύλης, τα προγράμματα περιήγησης και τις συσκευές που χρησιμοποιήθηκαν από τους επισκέπτες, τη συχνότητα επιλογής των ξενόγλωσσων εκδόσεων του portal κ.ο.κ. Σελίδα 7
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Η διαδικτυακή πύλη της Βουλής πρέπει: 1. να απευθύνεται στον «οποιονδήποτε», 2. να είναι προσβάσιμη «οποτεδήποτε», 3. να είναι πλήρως λειτουργική από «οπουδήποτε», 4. να είναι εξ ίσου λειτουργική από «οτιδήποτε». Οι απαιτήσεις αυτές αναλύονται ως εξής 4 : 1. Ως «οποιοσδήποτε» νοείται ο πολίτης που δεν γνωρίζει απαραίτητα τον τρόπο λειτουργίας του Κοινοβουλίου. Κρίσιμη παράμετρος στην περίπτωση αυτή είναι η ευκολία πρόσβασης στη ζητούμενη πληροφορία. 2. Ως «οποτεδήποτε» νοείται η αδιάλειπτη λειτουργία, η οποία εξασφαλίζεται μέσω ανάπτυξης υποδομών ή /και εξωτερικών υπηρεσιών υψηλής διαθεσιμότητας. 3. Το «οπουδήποτε», με δεδομένη τη διασύνδεση όλων των δικτύων δεδομένων στο internet, αναφέρεται στη δυνατότητα του χρήστη της πύλης να έχει πρόσβαση στις εφαρμογές της πύλης είτε βρίσκεται εντός του τοπικού δικτύου της Βουλής, είτε εκτός αυτού. Αυτό είναι δεδομένο για ανώνυμη πρόσβαση, αλλά όχι για ελεγχόμενη πρόσβαση σε εφαρμογές της πύλης (π.χ. κατάθεση νομοσχεδίων). 4. Με τον όρο «οτιδήποτε» εννοούμε όλες τις συσκευές που συνδέονται στο internet και είναι εφοδιασμένες με σύγχρονο browser (σύγχρονο ώστε να υποστηρίζει html5, css3, jscript) και που σήμερα έχουν τη μορφή desktop, laptop, tablet, smartphone, tv κλπ. Απαίτηση 1 Από τις συναντήσεις της Ομάδας Έργου προέκυψε η απαίτηση να υπάρξουν ως αυτόνομες ιστοσελίδες (microsites) ο Τηλεοπτικός και Ραδιοφωνικός Σταθμός της Βουλής και η Βιβλιοθήκη της Βουλής. Ο Τηλεοπτικός και Ραδιοφωνικός Σταθμός της Βουλής διαθέτει υλικό πέραν του κοινοβουλευτικού, οπότε είναι λογική η προβολή του σε αυτόνομο site. Η πραγματική πρόκληση στην περίπτωση αυτή όμως, δεν είναι η δημιουργία του ιστοτόπου 4 Οι απαιτήσεις 2 και 3 αποτελούν πεδία, που είναι εκτός του αντικειμένου της Ομάδας Έργου, γι αυτό στην παρούσα έκθεση απλά αναφέρονται, ενώ αναλύονται μόνο οι απαιτήσεις 1 και 4. Σελίδα 8
αυτού καθ εαυτού, αλλά η δημιουργία υποδομών και εφαρμογών που θα οργανώσουν, αυτοματοποιήσουν και ψηφιοποιήσουν την παραγωγή του Σταθμού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αρχικά απαιτούμενος αποθηκευτικός χώρος δεδομένων είναι πολλαπλάσιος του συνόλου του ήδη εγκατεστημένου. Η Βιβλιοθήκη της Βουλής διαθέτει, επίσης, πολλά δεδομένα μη κοινοβουλευτικού περιεχομένου (π.χ. συλλογές) και είναι, επίσης, λογική η προβολή του υλικού αυτού με αυτόνομο τρόπο. Η περίπτωση της Βιβλιοθήκης είναι πιο απλή από αυτή του Τηλεοπτικού Σταθμού, κατά συνέπεια μπορεί να προχωρήσει άμεσα η υλοποίηση του site της ως έργο. Απαίτηση 4 Η επίτευξη της απαίτησης 4 σημαίνει την υιοθέτηση του «responsive web design» σε συνδυασμό με την ευκολία πρόσβασης στην πληροφορία (απαίτηση 1), κάτι που είναι σημαντικό σε συσκευές με μικρή οθόνη και input από αφή ή τηλεχειριστήριο. Παράλληλα, η διαδικτυακή πύλη πρέπει να χαρακτηρίζεται από: Ευχρηστία, που σημαίνει καλά οργανωμένο περιεχόμενο σε κατηγορίες, με σαφείς και λογικά οργανωμένους συνδέσμους. Αναγνωσιμότητα, με χαρακτηριστικά όπως γραμματοσειρά, μέγεθος κειμένου και αντίθεση με το φόντο, τα οποία δημιουργούν ένα ευανάγνωστο αποτέλεσμα και δεν κουράζουν. Επίσης, τα γραφικά δεν είναι παραπάνω πολύχρωμα από όσο πρέπει και δεν «αναβοσβήνουν», ώστε να αποσπούν την προσοχή από το περιεχόμενο. Προσβασιμότητα: ειδικά για το WAI (Web Accessibility Initiative), αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί στο πλαίσιο ενός ανασχεδιασμού για τις περιπτώσεις που δεν αφορούν σαρωμένα (ως εικόνες) έγγραφα. Σχετικά με τα τελευταία, τα οποία αποτελούν μεγάλο μέρος του παραγόμενου κοινοβουλευτικού έργου, θα απαιτηθεί ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των υπηρεσιών, που υποστηρίζουν το κοινοβουλευτικό έργο και των σχετικών εφαρμογών [Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) Πάπυρος]. Βελτιστοποίηση ως προς τις μηχανές αναζήτησης, με κυριότερο χαρακτηριστικό τη χρήση γραπτού κειμένου αντί γραφικών για την απεικόνιση του περιεχομένου. Σελίδα 9
Σχετικά με το περιεχόμενο της διαδικτυακής πύλης, προκύπτουν επιπλέον οι ακόλουθες απαιτήσεις: 1. Η εμφάνιση σε πρώτο χρόνο στο χρήστη μόνον της πρόσφατης (ή ενεργούς) πληροφορίας και η δυνατότητα αναζήτησης στη συνέχεια σε παλαιότερο υλικό. 2. Η περαιτέρω διασύνδεση των δεδομένων που υπάρχουν στην πύλη (π.χ. από τα μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου συνδέσμους στους καταθέτοντες Βουλευτές, τις κοινοβουλευτικές ομάδες κ.λπ.). 3. Η παροχή ανοικτών δεδομένων σε δομημένη μορφή σε εξωτερικά συστήματα (xml, json, csv). Σε περίπτωση που τα κείμενα είναι εικόνες από σάρωση μπορούν να διατίθενται τα μεταδεδομένα. 4. Η δημιουργία ενός κοινοβουλευτικού βιογραφικού, τα στοιχεία του οποίου θα ανακαλούνται με αυτόματο τρόπο από τη βάση του ΟΠΣ (κοινοβουλευτικές ομάδες ή επιτροπές στις οποίες μετέχει, μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου τα οποία έχει καταθέσει κ.ο.κ.). Η προβολή των εκτός Βουλής δραστηριοτήτων των Βουλευτών δεν εξυπηρετεί πλέον, καθώς όλοι οι Βουλευτές διατηρούν δικές τους ιστοσελίδες. 5. Η ύπαρξη μιας δομημένης (ή σύνθετης) αναζήτησης με σκοπό την ταχύτερη εύρεση της ζητούμενης πληροφορίας. 6. Η ύπαρξη μιας σελίδας με υλικό τύπου FAQ (Frequently Asked Questions), που θα απαντά σε ερωτήσεις πολιτών (input από επικοινωνία) π.χ. πώς θα παρακολουθήσω μια συνεδρίαση δια ζώσης, πού θα βρω την ψηφοφορία για την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001 κ.λπ. 7. Η εμφάνιση της διοικητικής διάρθρωσης της Βουλής με δυναμικό τρόπο. 8. Η εμφάνιση των δραστηριοτήτων του Κοινοβουλίου ως ημερολόγιο / ατζέντα. Αυτό προϋποθέτει την αλλαγή του τρόπου παραγωγής των διαφόρων ημερησίων διατάξεων και ενημερωτικών δελτίων. Θα πρέπει να αναπτυχθεί (είτε στην εφαρμογή της πύλης είτε στις εσωτερικές εφαρμογές) λειτουργία παραγωγής αυτών με αυτόματο τρόπο και βάσει προτύπων. Σελίδα 10
Γενικότερα O ανασχεδιασμός της πύλης θα πρέπει να αντιμετωπίσει θέματα διαλειτουργικότητας με τις εσωτερικές εφαρμογές, ώστε η ενημέρωσή της να γίνεται είτε με αυτόματο τρόπο είτε με τη μεσολάβηση του κατόχου της πληροφορίας και μόνον. Πρέπει να εξεταστεί η μετατροπή της δομής σε σχέση με τους επισκέπτες. Μπορούν δηλαδή να οριστούν συγκεκριμένα προφίλ επισκεπτών και να δημιουργηθεί διαφορετική δομή για κάθε προφίλ. Ως παράδειγμα θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία διαφορετική δομή (ακόμα και εμφάνιση) για τους μαθητές (με κύρια έμφαση του περιεχομένου στα ιστορικά στοιχεία και τη Βουλή των Εφήβων), μία διαφορετική δομή για τους δημοσιογράφους (με κύρια έμφαση του περιεχομένου στις πιο πρόσφατες πληροφορίες από τη λειτουργία του Κοινοβουλίου) κ.ο.κ. Χρήσιμο εργαλείο για τον προσδιορισμό των διαφορετικών ομάδων χρηστών ενός ιστοτόπου, αποτελεί η δημιουργία ενός ερωτηματολογίου προς τους επισκέπτες. Σελίδα 11
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ECPRD - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Ομάδα Έργου εκπόνησε ένα εκτενές ερωτηματολόγιο για το περιεχόμενο των κοινοβουλευτικών ιστοσελίδων και μέσω του αρμόδιου Τμήματος Κοινοβουλευτικών Μελετών, το υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ECPRD). Από τις απαντήσεις των 40 Κοινοβουλευτικών Σωμάτων, που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα (βλ. Παράρτημα Β) προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: 1. Τα διεθνή και τα ευρωπαϊκά θέματα παρουσιάζονται είτε στην ίδια ενότητα είτε σε ξεχωριστή, χωρίς να διαφαίνεται ξεκάθαρη τάση προς τη μία ή την άλλη επιλογή. Ως προς το περιεχόμενο, τα περισσότερα Κοινοβουλευτικά Σώματα περιλαμβάνουν είτε ανακοινώσεις επερχόμενων διεθνών συναντήσεων είτε δελτία τύπου και παρέχουν συνδέσμους προς τα αντίστοιχα διεθνή όργανα. 2. Η ενότητα για τους Βουλευτές περιλαμβάνει, στη συντριπτική πλειοψηφία των κοινοβουλίων, δυνατότητα αναζήτησης με κριτήρια: τον αλφαβητικό κατάλογο, την εκλογική περιφέρεια και την κοινοβουλευτική ομάδα. Επίσης, τα ατομικά βιογραφικά στοιχεία των Βουλευτών παρουσιάζονται σε ενιαία μορφή. Η ατομική σελίδα κάθε Βουλευτή περιλαμβάνει, κατά σειρά προτεραιότητας, τη συμμετοχή του στις κοινοβουλευτικές επιτροπές, τα μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου που έχει ασκήσει, τις ομιλίες του, τη συμμετοχή του στις διεθνείς δραστηριότητες και την ψήφο του στις ψηφοφορίες. Τα περισσότερα Κοινοβουλευτικά Σώματα παρέχουν στη σελίδα αυτή και τον σύνδεσμο για την προσωπική ιστοσελίδα του Βουλευτή. Τέλος, η τάση που διαφαίνεται ξεκάθαρα είναι η προσπάθεια των κοινοβουλευτικών ιστοσελίδων να παρέχουν τις αναγκαίες πληροφορίες, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να εντοπίσει εύκολα την τρέχουσα κοινοβουλευτική ενασχόληση κάθε Βουλευτή. 3. Ως προς τη διαφάνεια στα οικονομικά ζητήματα, διαπιστώνεται ότι η τάση είναι να αναρτώνται πληροφορίες κυρίως σχετικά με τις υποχρεώσεις για τη δήλωση περιουσιακής κατάστασης, τις νομοθετικές διατάξεις για τη χρηματοδότηση κομμάτων και Βουλευτών και, σε μερικές κοινοβουλευτικές ιστοσελίδες, να αναρτώνται, ή να παραπέμπονται όπου είναι αναρτημένες, οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης. Σελίδα 12
Στο ίδιο πλαίσιο διαφάνειας εμπίπτουν και οι αναρτήσεις για τα προσωπικά οικονομικά ενδιαφέροντα/σχέσεις κάθε Βουλευτή για τη διαπίστωση ύπαρξης σύγκρουσης συμφερόντων. Η πλειοψηφία των κοινοβουλίων αναρτά τον προϋπολογισμό τους και πολλά κοινοβούλια παρέχουν περιοδικά πληροφορίες για την εκτέλεσή του. 4. Τα ψηφιακά αρχεία που είναι προσβάσιμα μέσω των κοινοβουλευτικών βιβλιοθηκών είναι στην πλειονότητά τους τα πρακτικά των συνεδριάσεων, ενώ στα περισσότερα Κοινοβουλευτικά Σώματα το υπόλοιπο υλικό (βιβλία, εφημερίδες, ερευνητικά περιοδικά, άρθρα κ.λπ.) παρέχεται αποκλειστικά για την υποβοήθηση του έργου των Βουλευτών στο εσωτερικό ηλεκτρονικό δίκτυο. 5. Όλα σχεδόν τα Κοινοβουλευτικά Σώματα περιλαμβάνουν πληροφορίες για επισκέψεις και εκπαιδευτικό υλικό, στο πλαίσιο της προσπάθειας να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες και τους νέους. 6. Η βασική ξενόγλωσση εκδοχή των ιστοσελίδων είναι στην αγγλική γλώσσα, με διαφορετικό περιεχόμενο, μικρότερης έκτασης και πληροφοριακού χαρακτήρα. Αρκετά δε Κοινοβουλευτικά Σώματα έχουν εκδόσεις και σε μειονοτικές γλώσσες. 7. Παρόλο που δεν εφαρμόζεται από την πλειονότητα, αρκετά Κοινοβουλευτικά Σώματα παρέχουν κάποιας μορφής δίαυλο επικοινωνίας, όπου οι πολίτες να μπορούν να υποβάλλουν τις απόψεις τους. 8. Σχεδόν όλα τα Κοινοβουλευτικά Σώματα παρέχουν τη δυνατότητα στους πολίτες να παρακολουθούν τις εργασίες τους διαδικτυακά, σε ζωντανή μετάδοση ή αρχειακά. 9. Σχετικώς με το νομοθετικό έργο, όλα τα Κοινοβουλευτικά Σώματα αναρτούν τα κατατεθέντα νομοσχέδια, τα περισσότερα με τις συνοδευτικές εκθέσεις τους και τις εκθέσεις των επιτροπών που τα επεξεργάστηκαν καθώς και το κείμενο των νομοσχεδίων όπως προέκυψε μετά από την επεξεργασία στις επιτροπές. Μοιρασμένες, μεταξύ των απαντήσεων των κοινοβουλίων είναι: η ανάρτηση των πρακτικών των επιτροπών, των ομιλιών στις επιτροπές, το οπτικοακουστικό υλικό και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Όσον αφορά στη διαδικασία στην Ολομέλεια, η πλειονότητα αναρτά τα πρακτικά, τις ομιλίες (εισηγητών και Βουλευτών), παρέχει οπτικοακουστικό Σελίδα 13
υλικό, τις ψήφους που έλαβε το νομοσχέδιο και τη μορφή του νομοσχεδίου μετά από τη συζήτηση στην Ολομέλεια. Επίσης, τα περισσότερα Κοινοβουλευτικά Σώματα αναρτούν τις τροπολογίες. Τέλος, η πλειονότητα παρέχει πληροφορίες για το χρονικό στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας στο οποίο βρίσκεται κάθε νομοσχέδιο, ενώ λίγα είναι τα κοινοβούλια τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα εντοπισμού των τροποποιήσεων των διατάξεων από τη στιγμή της κατάθεσης έως την ψήφιση των νομοσχεδίων από την Ολομέλεια. 10. Σχετικώς με το ελεγκτικό έργο, σχεδόν όλα τα Κοινοβουλευτικά Σώματα αναρτούν κατάλογο και κείμενο των μέσων κοινοβουλευτικού ελέγχου και των απαντήσεων σε αυτά, μαζί με το οπτικοακουστικό υλικό όπου προβλέπεται συζήτηση. Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο μισό στην περίπτωση των αναφορών (οι οποίες έχουν διαφοροποιήσεις στη διαδικασία και τη λειτουργία τους). Τέλος, ο κατάλογος των ασκηθέντων μέσων αναρτάται είτε ανά έτος, είτε ανά σύνοδο, είτε ανά περίοδο, είτε ανά βουλευτή, χωρίς να ξεχωρίζει ιδιαίτερα κάποιος τρόπος. 11. Στατιστικά στοιχεία αναρτούν τα περισσότερα Κοινοβουλευτικά Σώματα, σε διάφορες μορφές και για διάφορα θέματα, χωρίς να διακρίνεται κάποια ιδιαίτερη σχετική τάση ή πρακτική. Σελίδα 14
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Λαμβάνοντας υπόψη το αποτέλεσμα των ανωτέρω ενεργειών, τις διεθνείς σχετικές τάσεις, όπως αποτυπώνονται στην πιο πρόσφατη Παγκόσμια Έκθεση για το Ηλεκτρονικό Κοινοβούλιο (World e-parliament Report 2012 5 ), και τον βασικό στόχο που καλούνται να εκπληρώσουν οι ιστοσελίδες των κοινοβουλίων, δηλαδή την ενίσχυση του αντιπροσωπευτικού τους ρόλου και της συμμετοχής των πολιτών, προκειμένου να καταστούν ανοιχτά, διαφανή και υπεύθυνα, η Ομάδα Έργου κατέληξε στα εξής συμπεράσματα: 1. Η κοινοβουλευτική πληροφόρηση, που παρέχεται από τη διαδικτυακή πύλη της Βουλής των Ελλήνων, είναι ιδιαίτερα πλούσια και άμεση και τα ποιοτικά και ποσοτικά της χαρακτηριστικά κινούνται σε καλύτερο επίπεδο από πολλά άλλα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια. Παρά ταύτα, υπάρχουν σημαντικοί τομείς στους οποίους υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. 2. Ως άμεση προτεραιότητα κρίνεται η αναδιάρθρωση της Διαδικτυακής Πύλης στην κατεύθυνση της απλοποίησης και συνεκτικής παρουσίασης των κοινοβουλευτικών πληροφοριών, προκειμένου το συγκριτικό πλεονέκτημα της πληρότητας και αμεσότητας των πληροφοριών να συνοδεύεται και από την ευχερή πρόσβαση, πλοήγηση και αναζήτησή τους, ώστε να καταστούν χρηστικές στον επισκέπτη. 3. Η τροποποίηση της μορφής των κειμένων που αναρτώνται, ώστε να είναι όλα προσβάσιμα μέσω θεματικής/λημματικής αναζήτησης και η παροχή των πληροφοριών σε μορφή ανοιχτών δεδομένων (open data) ώστε να είναι και επεξεργάσιμα, αποτελεί το δεύτερο στάδιο στην αναμόρφωση της Διαδικτυακής Πύλης. 5 http://www.ictparliament.org/wepreport2012.html Το Παγκόσμιο Κέντρο για τις Τεχνολογίες της Πληροφορικής και Επικοινωνίας στα Κοινοβούλια (Global Centre for Information and Communication Technologies in Parliament) ιδρύθηκε από το Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών σε συνεργασία με τη Διακοινοβουλευτική Ένωση, το 2005. Το Global Centre for ICT in Parliament είναι ένας οργανισμός για την ενίσχυση των κοινοβουλίων στη χρήση τεχνολογιών για την υποστήριξη του κοινοβουλευτικού έργου και της σχέσης με τους πολίτες. Εκδίδει τακτικά Οδηγούς για στρατηγικό σχεδιασμό και δημοσιεύει τις Παγκόσμιες Εκθέσεις για το Ηλεκτρονικό Κοινοβούλιο, που αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών. Όλες οι εκδόσεις είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: www.ictparliament.org/publications Σελίδα 15
4. Η ομογενοποίηση των τεχνικών χαρακτηριστικών των κειμένων που αναρτώνται και η εκπαίδευση του προσωπικού της Βουλής στη χρήση τους ώστε η ανάρτηση, η επικαιροποίηση και η διασύνδεση των πληροφοριών να γίνεται από κάθε Διεύθυνση άμεσα, άμα την παραγωγή της προς ανάρτηση πληροφορίας, αποτελούν βασικό μεσομακροπρόθεσμο στόχο. 5. Τέλος, και σύμφωνα με τις διεθνείς τάσεις και βέλτιστες πρακτικές 6, προτείνονται προς εξέταση τα εξής: α. η ένταξη της Διαδικτυακής Πύλης στον στρατηγικό σχεδιασμό της Βουλής και ειδικότερα στην επικοινωνιακή στρατηγική της Βουλής, β. η δημιουργία ειδικής μόνιμης ομάδας παρακολούθησης του περιεχομένου της Διαδικτυακής Πύλης, και γ. η οργάνωση περιοδικών ερευνών χρηστικότητας, βάσει ερωτηματολογίων προς τους χρήστες. 6 Βλ. ανωτέρω υποσημ. 3: World e-parliament Report 2012. Επίσης: Ch. Leston-Bandeira and L. Thomson, Organising and Managing Parliamentary Websites, a guide for parliaments, produced under the University of Hull project Managing Parliament s Image, funded by the UK Economic and Social Research Council (ESRC) - (RES-000-22-4072). Σελίδα 16
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΥΛΗ Οι συγκεκριμένες, ειδικότερες προτάσεις της Ομάδας Έργου για την αναδιάρθρωση του περιεχομένου της Διαδικτυακής Πύλης παρουσιάζονται εκτενώς στα υπο-κεφάλαια της μελέτης που ακολουθούν. 1. Η αρχική σελίδα Η αρχική σελίδα της νέας διαδικτυακής πύλης της Βουλής προτείνεται να περιέχει συνοπτική παρουσίαση των κυριότερων κατηγοριών του περιεχομένου της πύλης προκειμένου ο επισκέπτης να έχει άμεση αντίληψη του συνόλου της πληροφορίας που παρέχεται, καθώς και γρήγορη πρόσβαση σε αυτή. Με τον τρόπο αυτό θα προκαλείται το ενδιαφέρον του επισκέπτη να παραμείνει στην πύλη και να συνεχίσει την πλοήγησή του στις επιμέρους ενότητές της. Συγκεκριμένα προτείνονται: Ένα βασικού «μενού» με πέντε βασικές ενότητες. Ένα μήνυμα εκ μέρους του Προέδρου της Βουλής. 7 Ένα «δυναμικό» ημερολόγιο, το οποίο θα περιλαμβάνει τις δραστηριότητες της Βουλής τόσο σε επίπεδο κοινοβουλευτικού έργου όσο και σε επίπεδο εγχώριων δραστηριοτήτων και διεθνών/διμερών επαφών της Βουλής, με διαφορετικά σε κάθε περίπτωση χρώματα για πιο εύκολη ενημέρωση. Η ενημέρωση του εν λόγω ημερολογίου θα αποτελεί υποχρέωση των αρμόδιων Διευθύνσεων. Πρόσφατα δελτία τύπου. Πρόγραμμα προσεχών εκδηλώσεων συνεδρίων. Παρακολούθηση της ζωντανής μετάδοσης του προγράμματος του τηλεοπτικού σταθμού της Βουλής. Επικαιρότητα του νομοθετικού έργου. Διαγωνισμοί. Σε μορφή κυλιόμενων εικόνων -λωρίδα ενημέρωσης στο πάνω μέρος της σελίδας- να αναδεικνύονται επιλεγμένα θέματα επικαιρότητας. 7 Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ύπαρξη ενός τέτοιου μηνύματος στις ξενόγλωσσες εκδοχές της ιστοσελίδας. Σελίδα 17
2. Το βασικό «μενού» Το βασικό μενού προτείνεται να περιλαμβάνει πέντε βασικές ενότητες: - «Η Βουλή» - «Βουλευτές» - «Κοινοβουλευτικό έργο» - «Ευρωπαϊκό & Διεθνές πλαίσιο» - «Πολίτες & Βουλή» Αναλυτικά: «Η Βουλή» Στο πλαίσιο του στόχου για την απλοποίηση και συνεκτική παρουσίαση των κοινοβουλευτικών πληροφοριών, προτείνεται η μείωση των ενοτήτων που εμφανίζονται στην πρώτη σελίδα της Διαδικτυακής Πύλης και η εμφάνιση των υπο-ενοτήτων με τη μορφή κινούμενης «drop-down» λίστας στο πέρασμα του επιλογέα πάνω από τους τίτλους και σταθερής λίστας στα αριστερά, όταν επιλέγεται η ενότητα ή η υπο-ενότητα. Ως πρώτη ενότητα στη σειρά των ενοτήτων παραμένει η «Βουλή», η οποία όμως εμπεριέχει, ως υποενότητες πλέον λόγω συνάφειας, τις έως σήμερα ξεχωριστές ενότητες «Οργάνωση και Λειτουργία» και «Διοικητική Οργάνωση». Ειδικότερα, προτείνεται η ενότητα «Βουλή» να περιέχει τις εξής υπο-ενότητες: Ο Θεσμός - με το υπάρχον περιεχόμενο, ενδεχομένως λίγο μικρότερης έκτασης. Το Σύνταγμα - καταργείται ο τίτλος «Το Πολίτευμα», που οδηγούσε απλώς στο Σύνταγμα, - εμπεριέχεται ως υπο-ενότητα η «Συνταγματική Ιστορία», - η υπο-ενότητα «Εκλογές» και τα περιεχόμενά της μεταφέρονται στην ενότητα «Βουλευτές», λόγω θεματικής συνάφειας, όπως προκύπτει και από την εισαγωγική παράγραφο των «Εκλογών»: Σελίδα 18
Σε μιαν αντιπροσωπευτική δημοκρατία, όπως είναι η ελληνική αλλά και όλες πλέον σήμερα οι δημοκρατίες στον πλανήτη, το ανώτατο όργανο του κράτους, που είναι ο λαός, ασκεί την εξουσία του με τις εκλογές. Με αυτές, το εκλογικό σώμα επιλέγει τους αντιπροσώπους του οι οποίοι, για όλη τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου, θα ασκήσουν όλες εκείνες τις αρμοδιότητες που προβλέπουν το Σύνταγμα, ο Κανονισμός της Βουλής και οι νόμοι. - το περιεχόμενο των δύο σελίδων («Σύνταγμα» και «Συνταγματική Ιστορία») παραμένει το ίδιο, - το κείμενο του Συντάγματος θα πρέπει να μπορεί να δεχθεί αναζήτηση με λήμμα. Ο Κανονισμός της Βουλής - το περιεχόμενο παραμένει το ίδιο, - το συνολικό κείμενο του Κανονισμού θα πρέπει να μπορεί να δεχθεί αναζήτηση με λήμμα. Οργάνωση και Λειτουργία Παραμένει το ίδιο περιεχόμενο, με συνεκτικότερη εσωτερική οργάνωση και εμφάνιση στη γενικότερη κατεύθυνση του προτεινόμενου τρόπου εμφάνισης των ενοτήτων, υποενοτήτων κ.ο.κ, με τις ακόλουθες διαφοροποιήσεις: - προτάσσεται ο «Πρόεδρος» της Βουλής, ως επικεφαλής του νομοθετικού σώματος και τρίτος τη τάξει πολιτειακός παράγοντας σύμφωνα με το Σύνταγμα, με τις υπάρχουσες εσωτερικές υποκατηγορίες «Εκλογή» «Θητεία» «Αρμοδιότητες» και «Διατελέσαντες Πρόεδροι της Βουλής», - ακολουθεί το «Προεδρείο», με εσωτερικές υποκατηγορίες: «Αντιπρόεδροι» (με υποκατηγορία: Διατελέσαντες Αντιπρόεδροι) και «Κοσμήτορες» και «Γραμματείς», - επικαιροποιείται η υποκατηγορία «Επιτροπή Ελέγχου των Οικονομικών των Κομμάτων και των Βουλευτών» με τις νέες ρυθμίσεις, που ψήφισε πρόσφατα η Βουλή (σε ισχύ από 1/1/2015) για την ενίσχυση της διαφάνειας στη χρηματοδότηση (προεκλογική και μετεκλογική) πολιτικών κομμάτων και βουλευτών (ν. 3023/2002 και πρόσφατη τροποποίηση με τον ν. 4304/2014), Σελίδα 19
- προτείνεται η κατάργηση του «Έντυπα Δηλώσεων Υπόχρεων» και μετακίνησή του στο εσωτερικό δίκτυο πληροφοριών, καθώς δεν αφορά τους επισκέπτες, - προστίθεται η «Επιτροπή Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης», η οποία συγκροτείται από τον Πρόεδρο της Βουλής και στην οποία προεδρεύει Αντιπρόεδρος της Βουλής (άρθρο 3 Α ν. 3213/2003 προστέθηκε πρόσφατα με το ν. 4281/2014), - ενδεχομένως οι ανωτέρω δύο μικτές επιτροπές (αποτελούμενες από κοινοβουλευτικά και εξω-κοινοβουλευτικά μέλη) να μεταφερθούν στην ενότητα «Βουλευτές», λόγω θεματικής συνάφειας. Διοικητική Οργάνωση - προτείνεται να περιλαμβάνει το «Οργανόγραμμα των Υπηρεσιών της Βουλής», το οποίο να είναι ενεργό και να εμφανίζει την περιγραφή αρμοδιοτήτων, τα ονόματα και τα τηλέφωνα με την επιλογή κάθε υπηρεσίας. Με βάση τα παραπάνω, η ενότητα «Βουλή» θα διακλαδώνεται ως εξής: 1. Ο Θεσμός 2. Το Σύνταγμα 2.1 Συνταγματική Ιστορία, 3. Ο Κανονισμός της Βουλής 4. Οργάνωση και Λειτουργία 4.1. Πρόεδρος της Βουλής 4.1.1. Εκλογή Θητεία Αρμοδιότητες 4.1.2. Διατελέσαντες Πρόεδροι της Βουλής 4.2. Προεδρείο 4.2.1. Αντιπρόεδροι 4.2.1.1. Διατελέσαντες Αντιπρόεδροι 4.2.2. Κοσμήτορες και Γραμματείς 4.3. Επιτροπή Ελέγχου των Οικονομικών των Κομμάτων και των Βουλευτών 4.4. Επιτροπή Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης 5. Διοικητική Οργάνωση Σελίδα 20