01 LΑW ΜΑΡΓΑΡΊΤΑ ΑΝΤΩΝΆΚΗ ΘΟΔΩΡΉΣ ΚΟΚΚΆΛΑΣ Γ. ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΊΟΥ Το όραμά μου είναι, η Ελλάδα να μην περιμένει με κομμένη την ανάσα την επόμενη δόση των πιστωτών. Το Κράτος να λειτουργεί αποτελεσματικά, το γενικό συμφέρον να υπερισχύσει του ατομικού και οι νέοι να μπορούν να ονειρεύονται το μέλλον τους. Η μετάβαση του πολίτη, από τη σιγουριά της υψηλής σύνταξης του κοινωνικού φορέα στην προσωπική επιλεγμένη σύνταξη του ιδιωτικού φορέα, δεν θα γίνει από την μια μέρα στην άλλη, θα περάσει από μια μεταβατική περίοδο προσαρμογής σε νέα δεδομένα. Οραματίζομαι μια ασφαλιστική αγορά με «υγιή προοπτική» που επανασχεδιάζει προϊόντα που απαντούν στην κρίση, αλλά και στις ανάγκες που γεννά αυτή, διαμεσολαβητές που πιστοποιούν με την επαγγελματική συμπεριφορά τους τον τίτλο του «Οικονομικού Συμβούλου» σε θέματα διαχείρισης κινδύνων.
02 lαw
03 03 ΑRTICLE VIEW Aπό τον κ. Γ. Καραβία, Πρόεδρο του ΣΕΜΑ Νέα χρονιά, νέα αρχή, νέες προσπάθειες, νέες ελπίδες, αυτή τη φορά όμως βάσιμες. Πέρασαν ήδη τέσσερα χρόνια σκληρής δοκιμασίας για την Ελληνική οικονομία, για την κοινωνία, για τους πολίτες, τους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες. Πλέον όλοι μας, μετά και την τελευταία συμφωνία του Eurogroup, δικαιούμαστε να ελπίζουμε ότι δεν θα υπάρξουν άλλα απρόσμενα πισωγυρίσματα, ότι η χώρα θα καταφέρει να βρει το βηματισμό της και άρα το δρόμο των έξυπνών επιλογών, των ορθολογικών αποφάσεων, των σωστά προσανατολισμένων στρατηγικών κινήσεων. Άλλος χαμένος χρόνος δεν πρέπει να υπάρξει. Έχει καταστεί πλέον σαφές στους Ευρωπαίους και πολύ περισσότερο στους Έλληνες ότι το 2013 θα πρέπει να αποτελέσει τον προθάλαμο της ανάπτυξης. Ένα 12μηνο γεμάτο δράσεις, και πρωτοβουλίες που θα οδηγήσουν τη χώρα στο πρώτο σκαλί μιας νέας αναπτυξιακής πορείας, από την οποία δεν θα μπορούσε να λείψει η ασφαλιστική αγορά. Ο κλάδος μας, ως αναπόσπαστο τμήμα του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας, καλείται να πρωτοστατήσει στις εξελίξεις. Να περάσει το μήνυμα ότι έχει την εμπειρία να εγγυηθεί τις μελλοντικές συντάξεις, τη γνώση να ασφαλίσει το υπέρτατο αγαθό της υγείας, αλλά και τη θέληση να λειτουργήσει ως δίκτυ προστασίας της περιουσίας, καθώς και θεμέλιο στοιχείο του επιχειρείν. Λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου λοιπόν, ο ΣΕΜΑ άνοιξε τις σελίδες του Broker s Time στα στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς, αλλά και στους μεσίτες ασφαλίσεων, και τους προσκάλεσε να παραθέσουν τις απόψεις και τις προβλέψεις τους για το 2013, για την πορεία της ασφαλιστικής αγοράς, αλλά και εν γένει της οικονομίας. Κυρίως όμως, ζήτησε από τους αρθρογράφους να περιγράψουν το πώς ο κλάδος μας θα μπορούσε να συμβάλλει ενεργά στη χάραξη μιας νέας αναπτυξιακής πορείας, αλλά και να στηρίξει στο μεσοδιάστημα το μέσο πολίτη, καθώς και τον επιχειρηματία, να διανύσουν αυτή την απόσταση με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και άρα αυτοπεποίθηση. Η ελεύθερη έκφραση, εξάλλου, δίνει σε όλους μας τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε τις αντοχές της σκέψη μας, να ανταλλάξουμε απόψεις, να καταθέσουμε γόνιμες προτάσεις και να βασίσουμε, εν προκειμένης, σε αυτές έναν ουσιαστικό διάλογο, ώστε εμείς οι μεσίτες ασφαλίσεων να πορευθούμε με ήθος στον επιχειρηματικό στίβο, προβάλλοντας τα υγιή στοιχεία του επιχειρείν, και έναν πολιτισμό που τόσο έλειψε από την αγορά τις τελευταίες δεκαετίες. Μέσα από τις γραμμές της σύντομης αυτής αναφοράς μου, θα ήθελα τέλος να ευχηθώ σε όλους τους φίλους και συναδέλφους, καθώς και στις οικογένειές τους, το 2013 να μας οδηγήσει σε ασφαλή μονοπάτια και κυρίως να τονώσει το ηθικό και την ψυχολογία μας. Χρόνια Πολλά! Ευχές για ένα Καλό και Δημιουργικό 2013!
04 lαw ΕΔΡΑ: Παπαδιαμαντοπούλου 24Γ, Αθήνα, τηλ.: 210-77.92.171 / fax: 210-77.17.180 ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Ασφαλιστικές εταιρίες / Νομικά πρόσωπα - 150.00 ευρώ Φυσικά πρόσωπα - 90.00 ευρώ Μέλη ΣΕΜΑ - 60.00 ευρώ. ΤΡΙΑ ΤΕΥΧΗ ΑΝΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 05 06 08 10 Χρειαζόμαστε νέες «αρχιτεκτονικές» ανάπτυξης Υποχρεωτική η προσαρμογή στα νέα δεδομένα Η ιδιωτική ασφάλιση, μοναδική σταθερά Οφείλουμε να αντισταθούμε σε παρορμητικές συμπεριφορές ΣΥΝΤΕΛΕΣΤEΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ (Μη κερδοσκοπικό σωματείο - Ιδρυθέν δυνάμει της υπ αριθμόν 6618/1997 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών) Εκδότης - Διευθυντής: Γ. Καραβίας Υπεύθυνη Σύνταξης περιοδικού: Ε. Καφφετζή Σύμβουλος Επικοινωνίας Π. Τσούλος Σχεδιασμός Εντύπου Κατερίνα Γεωργοπούλου 12 16 18 Δεν πρέπει να πάψουμε να ονειρευόμαστε το μέλλον Αντανακλαστικές αντιδράσεις Ισορροπώντας μεταξύ ευκαιριών και κινδύνων Παραγωγή - γραφείο: ANΔΡΕΟΥ ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΕ Οδυσσέα Ελύτη 96, 133 41 Άνω Λιόσια, τηλ. 210 5150668, 210 5150221. Διοικητική Υποστήριξη: Έλενα Πρασκέλλη Μέλη Δ.Σ. του ΣΕΜΑ Πρόεδρος: Γ. Καραβίας Αντιπρόεδρος: Γ. Κούμπας Γ. Γραμματέας: Ευγ. Καφφετζή Ταμίας: Κ. Αλφιέρης Μέλη: I. Ξηρογιαννόπουλος Β. Δράκου Δ. Τσεσμετζόγλου Π. Λυσσαίος Α. Τρύφων Επίτιμοι Πρόεδροι του ΣΕΜΑ Νικόλαος Α. Μακρόπουλος Ιωάννης Μακρυμίχαλος
05 ΑRTICLE Χρειαζόμαστε νέες «αρχιτεκτονικές» ανάπτυξης Άρθρο του κ. Θοδωρή Κοκκάλα* Η Ελληνική ασφαλιστική αγορά βρίσκεται και αυτή πλέον στο μάτι του υφεσιακού «κυκλώνα» που σαρώνει την ελληνική οικονομία και βιώνει αναμφίβολα εδώ και ένα χρόνο περίπου τα απότοκα αυτής της γενικευμένης κρίσης. Οι προσδοκίες μας λοιπόν για το 2013 οφείλουν να προσαρμοστούν και αυτές στα Η νέα χρονιά θα είναι μια χρονιά μετάβασης προκειμένου νομοθέτες, ρυθμιστικές αρχές και φορείς καθορισμού προτύπων να διαμορφώσουν ένα ενιαίο σύνολο υψηλής ποιότητας παγκοσμίων λογιστικών αρχών. δεδομένα της εποχής μας. Ο οραματισμός μας για το 2013 θα πρέπει ωστόσο να μη χάσει την αισιόδοξη πλευρά του και να αποτελεί την κινητήρια δύναμη της επίτευξης των στόχων μας που δεν μπορεί να είναι άλλοι από τη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών μας με πραγματικά πελατοκεντρική αντίληψη, την απλοποίηση σε κάθε επίπεδο και την κατανόηση των πραγματικών αναγκών των πελατών μας, την αναβάθμιση του ρόλου του διαμεσολαβητή ως πραγματικού διαχειριστή προσωπικών και επαγγελματικών κινδύνων, την αξιοποίηση νέων τρόπων προώθησης προϊόντων που δεν θα έρχονται όμως σε σύγκρουση με τα παραδοσιακά και καταξιωμένα δίκτυα πωλήσεων και τέλος τον εκσυγχρονισμό διαδικασιών και μεθόδων που θα διευκολύνουν και θα βοηθήσουν στην καθολική εξυγίανση της αγορά μας. Οραματίζομαι λοιπόν μια ασφαλιστική αγορά με «υγιή προοπτική» που επανασχεδιάζει προϊόντα που απαντούν στην κρίση αλλά και στις ανάγκες που γεννά αυτή, διαμεσολαβητές που πιστοποιούν με την επαγγελματική συμπεριφορά τους τον τίτλο του «Οικονομικού Συμβούλου» σε θέματα διαχείρισης κινδύνων, θεσμικές διαδικασίες που δεν θα επιτρέψουν την επανάληψη κακών φαινομένων του παρελθόντος και τέλος, νέες ευκαιρίες που θα γεννιούνται από τις αλλαγές που θα συντελούνται στη βάση της οικονομίας. Βεβαίως, δεν πρέπει να μας αφήνουν αδιάφορους και οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Το 2013 θα είναι μια χρονιά πρόκληση και για την παγκόσμια ασφαλιστική αγορά που παρά τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις από την οικονομική κρίση, παραμένει εξαιρετικά ισχυρή. Τα χαμηλά επιτόκια σε συνδυασμό με τη σχετικά χαμηλή απόδοση των επενδύσεων θα συνεχίσουν και μέσα στο 2013 να εμποδίζουν την ανάπτυξη. Η ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά παρά την όποια επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης της, παραμένει η μεγαλύτερη στον κόσμο, διατηρώντας ένα μεγάλο ποσοστό (36%) της παγκόσμιας αγοράς. Οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί θα οδηγήσουν τους ευρωπαϊκούς ασφαλιστικούς οργανισμούς να δώσουν προτεραιότητα στον εξορθολογισμό των εξόδων και στη διαφύλαξη της ρευστότητας τους, καθώς και στην αξιοποίηση νέων αγορών. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει σαφής προσανατολισμός σε νέα μοντέλα διαχείρισης και ανάπτυξης που θα είναι συμβατά με το Solvency II. Έτσι, μέσα στην νέα χρονιά θα δούμε να υλοποιούνται νέες «αρχιτεκτονικές» στην διάρθρωση, δομή και ανάπτυξη των ασφαλιστικών επιχειρήσεων που θα οδηγήσουν σε καλύτερα προϊόντα, πιο αποτελεσματικά και πιο φθηνά. Οι καθημερινές ειδήσεις για την αστάθεια των αγορών, η ασυνήθιστα υψηλή ανεργία ειδικότερα σε ορισμένες χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, οι υφεσιακές τάσεις και η μείωση της ζήτησης λόγω συρρίκνωσης του εισοδήματος, σίγουρα θα συνεχίσουν να αποτελούν ανασχετικούς παράγοντες που δεν θα μειώνουν παρόλα αυτά τους παραδοσιακούς κινδύνους και φυσικά την ανάγκη αντιμετώπισής τους ασφαλιστικά. Οι προκλήσεις του 2013 για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς σχετίζονται σαφώς και με την πληθώρα των εποπτικών αλλαγών, όπως το Solvency II, ΙFRS, Rating Agencies, FATCA και θα πρέπει να δοθούν ικανοποιητικές απαντήσεις σε κρίσιμα ζητήματα όπως η επενδυτική πολιτική, η διαχείριση κινδύνων και η αποτίμηση των μακροχρόνιων εγγυήσεων. Η νέα χρονιά θα είναι μια χρονιά μετάβασης προκειμένου νομοθέτες, ρυθμιστικές αρχές και φορείς καθορισμού προτύπων να διαμορφώσουν ένα ενιαίο σύνολο υψηλής ποιότητας παγκοσμίων λογιστικών αρχών που θα καθορίζει και το αξιόπιστο των οργανισμών, αλλά συνάμα και μία χρονιά που θα ανήκει στις επιχειρήσεις και στους ασφαλιστές που κατανοούν τις αλλαγές στη συμπεριφορά, τις τάσεις και τις προτιμήσεις των πελατών των ασφαλιστικών εταιριών, στους επαγγελματίες του χώρου μας που θα εμβαθύνουν στις σχέσεις τους με τους πελάτες. Το 2013 θα είναι για την ελληνική ασφαλιστική αγορά και οικονομία μια χρονιά όπου θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία της κρίσης, να κατανοήσουμε τα πραγματικά της αίτια και να τα διορθώσουμε, έτσι ώστε να διαμορφώσουμε επιτέλους τις συνθήκες για διαχρονικά βιώσιμη ευημερία σε αυτήν την όμορφη χώρα. Μία χώρα που θα επικρατεί αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα, απαλλαγμένη από την επιρροή των συντεχνιών και των συμφερόντων. Μία χώρα που θα προστατεύει αποτελεσματικά τους κοινωνικά αδύναμους και όχι μόνο όσους έχουν «μπάρμπα στην Κορώνη» ή εκμεταλλεύονται την δύναμη που τους χαρίστηκε να «κατεβάζουν διακόπτες». Μια κοινωνία που ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά της από τον εαυτό της. * O κ. Θοδωρής Κοκκάλας είναι Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος, CEO Ergo Ελλάδος, Ergo Τουρκίας
06 lαw ARTICLE Υποχρεωτική η προσαρμογή στα νέα δεδομένα Άρθρο του κ. Γιάννη Χατζηθεοδοσίου* Είναι βέβαιο, ότι η ελληνική οικονομία του 2013 και των επόμενων ετών δεν θα θυμίζει σε τίποτα το οικονομικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύχθηκε η επιχειρηματικότητα και λειτούργησε ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας κατά την τελευταία εικοσαετία. Πολύ περισσότερο, δεν θα μπορεί να συγκριθεί με τα πρώτα χρόνια εισόδου της Ελλάδας στην ευρωζώνη, από το 2002 μέχρι το 2008, όταν, παρά την ακρίβεια λόγω ευρώ, επικρατούσε μια γενικότερη ευμάρεια (πραγματική ή επίπλαστη), η οποία αποτυπωνότανε και στους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ. Όλοι γνωρίζουμε πλέον, ότι η ανάπτυξη αυτή σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν αντανακλούσε δραστηριότητες παραγωγής προϊόντων του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, ούτε πραγματικά έργα υποδομής της χώρας, αλλά αντανακλούσε κυρίως την κατακόρυφη άνοδο του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών, την οικοδομική δραστηριότητα λόγω της εκτόξευσης του ρυθμού χορήγησης στεγαστικών δανείων και την επιχειρηματικότητα που εμφανίστηκε γύρω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ταυτόχρονα ως χώρα, δηλαδή και από πλευράς κεντρικής κυβέρνησης και από πλευράς ανεξάρτητων φορέων και από πλευράς ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και από πλευράς νοικοκυριών, προχωρήσαμε τα χρόνια αυτά σε έναν αλόγιστο δανεισμό, αναγκαίο ή μη, πολλές φορές κατευθυνόμενο και ουσιαστικά υποθηκεύσαμε το μέλλον μας. Σήμερα, υφίσταται πλέον μια πραγματικότητα που δεν σχετίζεται με τις επιθυμίες καθενός. Η ελληνική οικονομία θα προσαρμοστεί υποχρεωτικά στα νέα δεδομένα, τόσο από πλευράς επενδύσεων, επιχειρηματικών κινήσεων και πρωτοβουλιών, όσο και από πλευράς εργασιακών σχέσεων, καταναλωτικών συμπεριφορών και προτεραιοτήτων. Το αν ο Η μετάβαση του πολίτη, από την παραδοσιακή σιγουριά της υψηλής σύνταξης του κοινωνικού φορέα στην προσωπική επιλεγμένη σύνταξη του ιδιωτικού φορέα, δεν θα γίνει από την μια μέρα στην άλλη. βέβαιο είναι ότι το πλαίσιο είναι διαφορετικό, οι ευκαιρίες είναι διαφορετικές και το αποτέλεσμα θα κριθεί στον τρόπο που ο καθένας θα αξιοποίησει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα, μετουσιώνοντας το όραμά του σε επιχειρηματική δράση. δρόμος που επιλέχθηκε, μέσω των αποφάσεων του κοινοβουλίου και των στρατηγικών επιλογών της κυβέρνησης, θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σε πραγματική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία, είναι αδύνατον να προβλεφθεί και υπάρχουν αντικρουόμενες προσεγγίσεις και απόψεις πολλών αξιόλογων επιστημόνων, Ελλήνων και ξένων. Το βέβαιο είναι ότι το πλαίσιο είναι διαφορετικό, οι ευκαιρίες είναι διαφορετικές και το αποτέλεσμα θα κριθεί στον τρόπο που ο καθένας θα αξιοποίησει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα, μετουσιώνοντας το όραμά του σε επιχειρηματική δράση. Λέμε συχνά ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά πρέπει να προσθέτουμε ότι και όλες οι ευκαιρίες δεν καταλήγουν σε επιτυχή αποτελέσματα. Για την ασφαλιστική μας αγορά τα πράγματα είναι πιο συγκεκριμένα. Καταρχήν, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ασφαλιστική ύλη δημιουργείται από τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. Συνεπώς, από τη μια πλευρά η συνεχιζόμενη για έκτη χρονιά ύφεση, που έχει αφαιρέσει το ¼ του ΑΕΠ, θα συνεχίσει να περιορίζει την ασφαλιστική ύλη, σε τομείς όπως η ασφάλιση μικρομεσαίων επιχειρήσεων (που κατά χιλιάδες κλείνουν) και γενικότερα η ασφάλιση επιχειρηματικών κινδύνων, η ασφάλιση οχημάτων (που κατά χιλιάδες αποσύρονται, χωρίς να εισέρχονται νέα), η ασφάλιση μεταφερομένων εμπορευμάτων, η ασφάλιση σκαφών αναψυχής κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, η συνεχής και οριστική απόσυρση του κράτους σε μεγάλο βαθμό, από τομείς όπως οι υπηρεσίες υγείας και το συνταξιοδοτικό, δημιουργούν τεράστιο πεδίο ανάπτυξης της ασφαλιστικής αγοράς, είτε σε ατομικά συμβόλαια, είτε σε ομαδικά συμβόλαια, είτε μέσω δημιουργίας και διαχείρισης επαγγελματικών ταμείων. Η μετάβαση του πολίτη, από την παραδοσιακή σιγουριά της υψηλής σύνταξης του κοινωνικού φορέα στην προσωπική επιλεγμένη σύνταξη του ιδιωτικού φορέα, δεν θα γίνει από την μια μέρα στην άλλη, θα περάσει από μια μεταβατική περίοδο κατανόησης της ανάγκης και προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Αυτό όμως που θα χτιστεί στους τομείς σύνταξης και υγείας θα είναι σταθερό και μακροχρόνιο, σε όφελος όλων. Σημαντικότατο ρόλο στην μετεξέλιξη της ασφαλιστικής αγοράς θα διαδραματίσουν οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, με δύο όμως προϋποθέσεις. Πρώτον, ότι θα προσαρμοστούν άμεσα στις νέες παραμέτρους άσκησης του επαγγέλματος, τόσο από πλευράς εκπαίδευσης και επαγγελματικής επάρκειας, όσο και από πλευράς τήρησης των νέων θεσμικών και κανονιστικών πλαισίων λειτουργίας (ξεχνώντας κάποιες παλαιές κακές πρακτικές, στις οποίες πολλές φορές τους ωθούσαν οι ίδιες οι εταιρίες). Δεύτερον ότι θα κατανοήσουν άμεσα την ανάγκη συσπείρωσή τους και θα προχωρήσουν σε κάθε είδους συμπράξεις και συνε-
07 ΑRTICLE
08 lαw ARTICLE Η ιδιωτική ασφάλιση, μοναδική σταθερά Άρθρο του κ. Πάνου Δημητρίου* Η αβεβαιότητα, θα εξακολουθήσει να είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας, τους πρώτους τουλάχιστον μήνες του 2013. Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου ξεκαθάρισε ως ένα βαθμό τις προτεραιότητες της πολιτείας, ωστόσο κίνδυνοι ελλοχεύουν για τη συνολική πορεία της χώρας λόγω των δυσκολιών που εντοπίζονται στην εφαρμογή του προγράμματος και την πολιτική αστάθεια. Παράλληλα η ύφεση κορυφώνεται και τα οικονομικά βάρη στο μέσο έλληνα καταναλωτή πολλαπλασιάζονται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι ασφαλιστές έχουν κάθε λόγο να επιμένουν στην πώληση «σιγουριάς και εξασφάλισης». Το ασφαλιστικό προϊόν, η ασφαλιστική κάλυψη οποιουδήποτε κινδύνου, εξακολουθεί να παραμένει η μοναδική σταθερά σε ένα πλήρως μεταβαλλόμενο κόσμο. Αυτή η μοναδική αλήθεια που την γνωρίζουν καλά οι ασφαλιστές θα πρέπει να γίνει κτήμα και συνείδηση του μέσου Έλληνα καταναλωτή. Και αυτό μπορεί να το καταφέρει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ένας επαγγελματίας ασφαλιστής, που τον διακρίνουν οι αρχές της αξιοπιστίας, της φερεγγυότητας, της συνέπειας έργων και λόγων. Ο καταναλωτής σε αυτές τις πολύ δύσκολες * O κ. Πάνος Δημητρίου είναι Διευθύνων Σύμβουλος Generali Το 2013 θα μπορούσε να ήταν έτος πλήρους εξυγίανσης της αγοράς. Δεν αναφέρομαι σε λουκέτα, αναφέρομαι σε σταθερές στρατηγικές εξυγίανσης της αγοράς. τος» μιας υγιούς ασφαλιστικής αγοράς, είναι και ο ρόλος της πολιτείας της και πρωτίστως της εποπτικής αρχής. Το 2013 θα μπορούσε να ήταν έτος πλήρους εξυγίανσης της αγοράς. Δεν αναφέρομαι σε λουκέτα, αναφέρομαι σε σταθερές στρατηγικές εξυγίανσης της αγοράς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κρίση, εκτός των άλλων, είναι και ευκαιρία για μία νέα υγιή ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς, η οποία θα βάλει τέλος στον εφιάλτη των ανακλήσεων αδειών λειτουργίας. Τέλος, το 2013 είναι ευκαιρία να αποφασίσουν και οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές με ποιους θα πάνε και ποιους θα αφήσουν. Γνωριζόμαστε όλοι σε αυτόν τον τόπο. Όμως στις σύνθετες και αντίξοες συνθήκες ο κάθε ένας αποκαλύπτει το πραγματικό του πρόσωπο. Οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές έχουν και αυτοί να επιλέξουν εάν θα ακολουθήσουν αυτούς που έχουν υψηλά οράματα για την ελληνική ασφαλιστική αγορά ή όσους «μηχανεύονται» τρόπους παράκαμψης τους. συνθήκες έχει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη από την ασφαλιστική κάλυψη, αυτή την ελάχιστη ενδεχομένως κάλυψη που μπορεί να αποκτήσει. Συνεπώς θα πρέπει να είναι σίγουρος ότι θα του παρασχεθεί όταν κάποια στιγμή, δυστυχώς γι αυτόν, θα την έχει ανάγκη. Αυτό δεν μπορεί παρά να είναι το όραμα όλων μας, και του ασφαλισμένου για το 2013, σε ότι αφορά την ασφαλιστική αγορά. Αναγνωρίζουμε ότι σε συνθήκες κρίσης είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλισθούν ομαλοί ρυθμοί χρηματοδότησης και λειτουργίας, όμως πρέπει πάση θυσία ο ασφαλιστικός κλάδος να το καταφέρει, με τη συμβολή όλων. Δεν περισσεύει κανείς, όμως είναι πλέον φανερό ότι δεν μπορούμε να ζούμε όπως παλιά. Προκειμένου να κρατήσουμε ζωντανό το όραμα μίας ποιοτικής εξυπηρέτησης και παροχής υπηρεσιών όλοι θα προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες (ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, εργαζόμενοι, διευθυντικά στελέχη). Αποφασιστικός στην υλοποίηση του «οράμα- Συνέχεια από τη σελ. 06 νώσεις, είτε δημιουργώντας νέες, μεγαλύτερες, ορθολογικά οργανωμένες και τεχνολογικά εξελιγμένες επιχειρηματικές διαμεσολαβητικές μονάδες, είτε εντασσόμενοι σε ήδη υφιστάμενες. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός των ανεξάρτητων διαμεσολαβητών θα μειωθεί, αλλά αυτοί που θα παραμείνουν θα αποτελούν δυναμικό, υγιές και αναντικατάστατο τμήμα της ασφαλιστικής αγοράς, ικανό να αντιμετωπίσει κάθε μορφής εναλλακτικό δίκτυο προώθησης ασφαλιστικών προϊόντων, διεκδικώντας μεγαλύτερα μερίδια αγοράς. Είμαι αισιόδοξος για την πορεία της ασφαλιστικής αγοράς το 2013 και τα επόμενα χρόνια και την αισιοδοξία μου αυτή την στηρίζω, αφενός στις δυνάμεις που γνωρίζω ότι υπάρχουν στην αγορά μας και αφετέρου στο ότι την τελευταία πενταετία ζήσαμε γεγονότα που μας έκαναν όλους σοφότερους. Είναι αλήθεια ότι ο χάρτης των ασφαλιστικών εταιριών θα αλλάξει και πάλι, πολύ σύντομα θα δούμε απορροφήσεις και συγχωνεύσεις, νέα σχήματα και νέες πρωτοβουλίες, ο αριθμός των εταιριών θα μειωθεί. Ταυτόχρονα όμως, ευελπιστώ και είμαι σχεδόν βέβαιος, ότι οι όποιες κινήσεις της εποπτικής αρχής και της πολιτείας θα γίνουν με σύνεση και με διαδικασίες, που δεν θα διαταράξουν και πάλι την εμπιστοσύνη του έλληνα καταναλωτή, που βήμα-βήμα ξαναχτίζεται και ξανακερδίζεται καθημερινά και με μόχθο από τους ανθρώπους της αγοράς, εταιρίες και διαμεσολαβούντες. * O κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου είναι Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικού Επιμελητηρίου & Πρόεδρος της Mega Brokers SA
09 ΑRTICLE
010 lαw ARTICLE Οφείλουμε να αντισταθούμε σtiσ παρορμητικές συμπεριφορές Άρθρο του κ. Γιάννη Λινού* Για την ελληνική οικονομία το 2013 θα ευθύνης οχημάτων έχει δημιουργήσει ένα είναι αναμφίβολα ακόμη δυσκολότερο από το κλίμα υπεραισιοδοξίας για τις προοπτικές 2012. Η ζήτηση για κάθε είδους αγαθά και υπηρεσίες θα μειωθεί σημαντικά και κατά συνένούνται χρονίζουσες ανάγκες ενίσχυσης των αυτού του κλάδου, μέσα στο οποίο λησμοπεια η παραγωγή τους, δηλαδή το Ακαθάριστο τεχνικών αποθεμάτων αλλά και των ιδίων κεφαλαίων, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν από Εγχώριο Προϊόν, θα σημειώσει νέα πτώση. Οι επενδύσεις θα συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο και η ανεργία θα αυξηθεί. μενων ετών. τα θετικά αποτελέσματα των πολύ λίγων επό- Οι εξελίξεις αυτές θα συνεχίσουν να επηρεάζουν αρνητικά την ασφαλιστική αγορά τόσο μηνίας εφαρμογής του Solvency II δεν πρέπει Οι επαναλαμβανόμενες αναβολές της ημερο- ως προς τον κύκλο εργασιών της σε όλους να εκλαμβάνονται ως προοίμιο εγκατάλειψής του και επομένως ως λόγος διακοπής της τους βασικούς κλάδους, όσο και ως προς την κερδοφορία της. Παράλληλα θα αυξηθούν οι σχετικής προετοιμασίας. Αντίθετα πρέπει να επισφάλειες από οφειλόμενα ασφάλιστρα και αξιοποιηθούν για την πλήρη προπαρασκευή αυτό θα εντείνει την πίεση πάνω στη ρευστότητα και την κεφαλαιακή επάρκεια. τήσεων του σχετικού εποπτικού πλαισίου. της επιχείρησης ως προς το σύνολο των απαι- Είναι πολύ πιθανό ότι αυτό το περιβάλλον θα Είναι εύλογο ότι η καθυστέρηση της εφαρμογής του Solvency II θα περιορίσει τις δυνα- ωθήσει ορισμένες ασφαλιστικές επιχειρήσεις σε περαιτέρω χαλάρωση της τιμολογιακής πολιτικής τους με την ελπίδα ότι αφενός ρήσεων που θα βρεθούν τελικά με ανεπαρκή τότητες ελαστικής αντιμετώπισης των επιχει- θα αναπληρώσουν τις απώλειες εργασιών και προετοιμασία. αφετέρου θα εξασφαλίσουν την αναγκαία για Η κρίση δημιουργεί την ανάγκη στρατηγικής την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεών τους επανατοποθέτησης των μετόχων ως προς τις ρευστότητα. προσδοκίες τους για την απόδοση των κεφαλαίων τους και για τις προοπτικές επίτευξης Είναι απόλυτα σαφές και έχει δυστυχώς αποδειχτεί με επώδυνο τρόπο ότι οι πρακτικές αυτής της απόδοσης. Εφόσον θεωρήσουν ότι υποτιμολόγησης δημιουργούν μια καθοδική οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι ικανοποιητικές, το επόμενο βήμα είναι να επα- περιδίνηση που τελικά «καταπίνει» τις επιχειρήσεις που τις ακολουθούν. Η περιστασιακή νεξετάσουν την οργάνωση και διαχείριση της μείωση της συχνότητας των ζημιών αστικής επιχείρησής τους με στόχο να καταργήσουν μη παραγωγικές δαπάνες και να κατευθύνουν Είναι απόλυτα σαφές τους πόρους που θα εξοικονομήσουν στη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών και των και έχει δυστυχώς αποδειχτεί με επώδυνο ροποίησή τους από τον ανταγωνισμό στα ση- συνεργατών τους και στην ουσιαστική διαφομεία όπου μπορούν να αποκτήσουν συγκριτικό τρόπο ότι οι πρακτικές πλεονέκτημα. υποτιμολόγησης δημιουργούν μια καθο- το 2013 είσοδος νέων παικτών και συμπίεση τι- Εκτιμώ ότι στο χώρο των απευθείας πωλήσεων ασφαλιστικών προϊόντων θα υπάρξει και δική περιδίνηση που μών. Ο χώρος βρίσκεται ακόμη σε αναζήτηση του αναγκαίου κρίσιμου μεγέθους και η ένταση του ανταγωνισμού καθιστά την απόκτηση τελικά «καταπίνει» τις επιχειρήσεις που τις και διατήρησή του δυσχερέστερη, θέτοντας ίσως σε δοκιμασία επιχειρησιακά πλάνα που ακολουθούν. είχαν εκπονηθεί με διαφορετικές υποθέσεις. * O κ. Γιάννης Λινός είναι Εντεταλμένος Σύμβουλος ERGO Ασφαλιστικής Το 2013 θα είναι ακόμη η χρονιά για σημαντικές αποφάσεις και κινήσεις στο χώρο του bancassurance. Τόσο η δρομολογημένη απορρόφηση της Eurobank από την Εθνική Τράπεζα, όσο και η απόκτηση της Αγροτικής Ασφαλιστικής από την Τράπεζα Πειραιώς δημιουργούν κινητικότητα και τάσεις συγκέντρωσης μεριδίων αγοράς σε μεγαλύτερα σχήματα. Το ζητούμενο και σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ο δραστικός περιορισμός του λειτουργικού κόστους με παράλληλη αναβάθμιση των δεικτών φερεγγυότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών. Εκτιμώ ότι στο χώρο των απευθείας πωλήσεων ασφαλιστικών προϊόντων θα υπάρξει και το 2013 είσοδος νέων παικτών και συμπίεση τιμών. Ο χώρος της διαμεσολάβησης καλείται να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί μια τριπλή πίεση στα έσοδά του, δηλαδή στο εισόδημα από προμήθειες. Η ασφαλιστική ύλη συρρικνώνεται λόγω της κρίσης, το επίπεδο των ασφαλίστρων μειώνεται λόγω του τιμολογιακού ανταγωνισμού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και το επίπεδο των προμηθειών ωθείται προς τα κάτω από την προσπάθεια αντιστάθμισης των τιμολογιακών μειώσεων. Είναι βέβαιο ότι πολλοί μικροί διαμεσολαβητές θα υποχρεωθούν να αναζητήσουν στέγη υπό ευρύτερες συνεργασίες, ενώ και οι μεγαλύτεροι θα χρειαστεί να επανεξετάσουν το μοντέλο λειτουργίας τους. Συμπερασματικά το 2013 θα είναι για όλη την ασφαλιστικά αγορά μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονιά με υψηλή αβεβαιότητα και αυξημένους κινδύνους. Η πορεία σε αυτό το τοπίο απαιτεί σαφή στρατηγική, πειθαρχία στην εφαρμογή της και νηφαλιότητα για αντίσταση σε παρορμητικές συμπεριφορές.
011 ΑRTICLE ασφάλειες ζωής & σύνταξης ασφάλειες προσωπικού ατυχήματος ασφάλειες πυρός ασφάλειες αυτοκινήτων οδική βοήθεια MINETTA INTERPARTNER ASSISTANCE ασφάλειες πλοίων & σκαφών αναψυχής ασφάλειες μεταφορών ασφάλειες αστικής ευθύνης τεχνικές ασφαλίσεις Για περισσότερα από 50 χρόνια, έχετε δίπλα σας έναν σύμμαχο ζωής. Για περισσότερα από 50 χρόνια, η ΜΙΝΕΤΤΑ βρίσκεται κοντά σας σε κάθε σας ανάγκη. Με ολοκληρωμένα προγράμματα, σας καλύπτει αξιόπιστα και υπεύθυνα, αποζημιώνοντας αμέσως. Αυτή είναι η δέσμευση της ΜΙΝΕΤΤΑ, της μεγάλης ελληνικής ασφαλιστικής: να είναι πάντα δίπλα σας, ό,τι κι αν τύχει. Κι αυτό το ζείτε εδώ και 50 χρόνια Και θα το ζήσουν και τα παιδιά και τα εγγόνια σας. Σίγουρα. Κεντρικά Γραφεία: Λ. Συγγρού 193 195 & Χρ. Σμύρνης 2 Ν. Σμύρνη 17121 Τηλ. Κέντρο: 210 9309500-99 Fax: 210 9314542 e-mail: info@minetta.gr www.minetta.gr
012 ΝΕWS lαw Δεν πρέπει να πάψουμε να ονειρευόμαστε το μέλλον Άρθρο της Μαργαρίτας Αντωνάκη* Πριν αναλύσω τις προβλέψεις και το όραμά μου για τη χρονιά που έρχεται θα ήθελα να μοιραστώ με τους αναγνώστες κάποιες σκέψεις μου σχετικά με το πως φθάσαμε ως εδώ και ποια κατά τη γνώμη μου είναι η σημερινή κατάσταση και τα πραγματικά προβλήματα της χώρας μας. Είναι γεγονός πως σε όλη την Ευρώπη οι συνέπειες της κρίσης ήταν σοβαρές και οδήγησαν τελικά σε μια μόνιμη υφεσιακή κατάσταση αλλά σίγουρα στην Ελλάδα βιώνουμε το πιο σκληρό πρόσωπο της κρίσης Από το 2008 κι έπειτα, η εικόνα της Ελλάδας που γνωρίζαμε μέχρι τότε ξεκίνησε σταδιακά να υποχωρεί. Αφορμή ήταν η οικονομική κρίση που χτύπησε το παγκόσμιο σύστημα. Οι αιτίες, όμως, είναι πολύ βαθύτερες και πέραν της κρίσης. Η κρίση αποκάλυψε τις χρόνιες δυσλειτουργίες που έχουμε ως χώρα και οι οποίες με τη σειρά τους έκαναν τη χώρα τόσο ευάλωτη στην κρίση. Είναι γεγονός πως σε όλη την Ευρώπη οι συνέπειες της κρίσης ήταν σοβαρές και οδήγησαν τελικά σε μια μόνιμη υφεσιακή κατάσταση αλλά σίγουρα στην Ελλάδα βιώνουμε το πιο σκληρό πρόσωπο της κρίσης, χωρίς ακόμα να είναι ορατή η έξοδος. Παρότι η σημερινή κατάσταση είναι επίπονη για όλους μας, οφείλουμε να σταθούμε σε αυτές τις δυσλειτουργίες που προανέφερα και να παραδεχτούμε ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έπρεπε κάποια στιγμή να διορθωθούν. Νομίζω πως κατά τα χρόνια της ευημερίας όλοι είχαμε βρεθεί σε συζητήσεις όπου αναφέρονταν προβλήματα της χώρας όπως η γραφειοκρατία, η φοροδιαφυγή, η διαπλοκή, η σπατάλη πόρων, η αναποτελεσματικότητα του Δημοσίου τομέα, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και άλλα. Τα προβλήματα αυτά τα γνωρίζουμε όλοι εδώ και χρόνια. Όμως, όσο υπήρχε ευημερία δεν υπήρχε διάθεση για αλλαγή. Όλοι ήμασταν ικανοποιημένοι και δε ρισκάραμε τα κεκτημένα και το επίπεδο διαβίωσής μας για να κάνουμε τομές, ακόμα κι όταν η αναγκαιότητά τους ήταν γνωστή σε όλους μας και δεδομένη. Δε συνειδητοποιήσαμε εγκαίρως ότι έπρεπε να διορθώσουμε τις αδυναμίες μας σαν Κράτος ώστε να σταθούμε στο ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο σύστημα. Ως αποτέλεσμα, φτάσαμε στη στιγμή που δεν υπήρχε πια περιθώριο να προχωρήσουμε οικειοθελώς στον εκσυγχρονισμό της χώρα μας. Οι αλλαγές μας επιβάλλονται πλέον βίαια από τρίτους, τους πιστωτές μας και αυτό πληγώνει την υπερηφάνειά κάθε Έλληνα.
013 ΑRTICLE ΝΕWS όσο υπήρχε ευημερία δεν υπήρχε διάθεση για αλλαγή. Όλοι ήμασταν ικανοποιημένοι και δε ρισκάραμε τα κεκτημένα και το επίπεδο διαβίωσής μας για να κάνουμε τομές, ακόμα κι όταν η αναγκαιότητά τους ήταν γνωστή σε όλους μας και δεδομένη. Φυσικά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως τα τελευταία χρόνια έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες και έχουν γίνει πολλά βήματα για την αντιμετώπιση χρόνιων δυσλειτουργιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις το σκεπτικό είναι στη σωστή κατεύθυνση αλλά η πίεση του χρόνου δυσχεραίνει την ικανοποιητική εφαρμογή. Είναι αλήθεια ότι μεταρρυθμίσεις που σε άλλα κράτη πήραν χρόνια για να ολοκληρωθούν, η Ελλάδα πρέπει να τις κάνει εν μία νυκτί. Έχουμε αρκετό και δύσβατο δρόμο να διανύσουμε για να υλοποιήσουμε τις απαραίτητες αλλαγές. Είμαστε μέλος μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποτελείται από ισχυρά κράτη. Αυτό φέρει δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Για να κατορθώσουμε να επιβιώσουμε και να πορευτούμε ως ισάξιο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει πολύ απλά να προχωρήσουμε σε εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές που θα μας καταστήσουν ισάξιο μέλος. Δεν υπάρχει πλέον περιθώριο να είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης της Ευρώπης. Οι επιλογές είναι ξεκάθαρες: είτε αλλάζουμε και αποφασίζουμε να συνεχίσουμε στο δρόμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε ρισκάρουμε μια αυτόνομη πορεία της χώρας. Κατά τη γνώμη μου, ο δεύτερος δρόμος είναι πολύ πιο επικίνδυνος γιατί η Ελλάδα δεν έχει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να σταθεί μόνη της σε μια ανοιχτή παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Από την άλλη και οι δύο δρόμοι είναι σίγουρα πολύ δύσκολοι. Νοοτροπίες και διαδικασίες χρόνιες και βαθιά ριζωμένες πρέπει να αλλάξουν και αυτό, κάθε άλλο παρά εύκολο είναι. Η κρίση που βιώνουμε δεν είναι μόνο οικονομική αλλά κρίση κοινωνική, πολιτική, κρίση αξιών. Υπάρχει άραγε ελπίδα για την Ελλάδα; Πιστεύω πως ναι, υπάρχει. Τελευταία ακούγεται πολύ η φράση «κάθε κρίση κρύβει ευκαιρίες». Και δεν είναι κλισέ αλλά αλήθεια. Είναι μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα μας να απομακρυνθεί από τα κακώς κείμενα του παρελθόντος και να πάει μπροστά. Όμως, πρέπει όλοι να καταλάβουμε πως η ευκαιρία δεν είναι κάτι που αποδίδει από μόνο του, με τρόπο μαγικό. Οι ευκαιρίες υπάρχουν για αυτούς που τις ανακαλύπτουν. Για εκείνους που εργάζονται σκληρά, που έχουν επιμονή, που σκέφτονται πέρα από τα δεδομένα, που είναι ευρηματικοί, καινοτόμοι και αποφασισμένοι. Για τους ενεργητικούς και όχι τους παθητικούς ανθρώπους. Και πραγματικά υπάρχουν Διαχρονική διάρθρωση των επενδύσεων (εκατομμύρια ) 11.000 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 πάρα πολλοί Έλληνες που εν μέσω κρίσης εργάζονται πολύ σκληρά και εντός και εκτός της χώρας και διακρίνονται, πετυχαίνουν εκεί που οι άλλοι αποτυγχάνουν. Αν με ρωτάτε, λοιπόν, ποιά πιστεύω ότι θα είναι τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας -της χώρας μας γενικότερα- τη χρονιά που μας έρχεται, θεωρώ πως θα είναι άλλη μια δύσκολη χρονιά με θυσίες, κατά την οποία πρέπει όλοι να δουλέψουμε σκληρά για να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά σε ένα καλύτερο μέλλον. Η αγορά πρέπει να προσαρμοστεί στη σύγχρονη σκληρή πραγματικότητα, την πραγματικότητα όπου το 1/4 των πολιτών δεν έχει δουλειά και τα 3/4 έχουν μειωμένα εισοδήματα και άρα αναγκάζονται να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους με βάση αυτά. Πιστεύω πως το 2013 θα είναι μια χρονιά προετοιμασίας, μια χρονιά προσαρμογής όπου θα σπείρουμε για να θερίσουμε μελλοντικά. Θεωρώ πως το ίδιο ισχύει και για την ελληνική ασφαλιστική αγορά, το 2013 θα είναι χρονιά αλλαγών και σκληρής δουλειάς. Ομολογουμένως η αγορά μας αντιμετωπίζει αρκετά ικανοποιητικά την ύφεση έως σήμερα, όπως άλλωστε ο ασφαλιστικός κλάδος σε όλη την 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Aκίνητα Συμμετοχές σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις Μετοχές, Mερίδια μεταβλητής απόδοσης Ομολογίες κλπ τίτλοι σταθερής απόδοσης Λοιπές επενδύσεις
014 ΝΕWS lαw Ευρώπη. Παρά τα προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών (μείωση στην παραγωγή ασφαλίστρων και αύξηση των εξαγορών) αλλά και με την απομείωση της αξίας των επενδύσεων και τη συμμετοχή του κλάδου στο κούρεμα των ομολόγων, η ασφαλιστική αγορά προσαρμόζεται στις σύγχρονες συνθήκες και προχωρά μπροστά. Και στην περίπτωση του κλάδου της Ιδιωτικής Ασφάλισης βιώνουμε μία μεταβατική περίοδο. Πραγματικά είναι πολλές οι αλλαγές που έρχονται καθημερινά και χρειάζεται χρόνος, κόπος και χρήμα προκειμένου ο κλάδος να προσαρμοστεί σε αυτές. Αναφέρομαι στο Solvency, στην οδηγία IMD για τη διαμεσολάβηση και σε πολλές ακόμα θεσμικές παρεμβάσεις που αλλάζουν τον τρόπο που λειτουργούμε. Η Ιδιωτική Ασφάλιση έχει πραγματικές και ουσιαστικές προοπτικές ανάπτυξης κυρίως στους τομείς της Σύνταξης και της Υγείας, όπου ο ρόλος της είναι πλέον καθοριστικός Διαχρονική EΞΕΛΙΞΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ (εκατομμύρια ) 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ίδια κεφάλαια Ασφαλιστικές προβλέψεις Ζωής Ασφαλιστικές προβλέψεις Ζημιών Ασφαλιστικές προβλέψεις για ασφαλισμένους Ζωής οι οποίοι φέρουν τον επενδυτικό κίνδυνο Άλλα στοιχεία παθητικού Πραγματικά είναι πολλές οι αλλαγές που έρχονται καθημερινά και χρειάζεται χρόνος, κόπος και χρήμα προκειμένου ο κλάδος να προσαρμοστεί σε αυτές. μετά τις συνεχείς περικοπές στις κρατικές παροχές. Μέχρι σήμερα, βασιζόμασταν αποκλειστικά στην κρατική πρόνοια για τη Σύνταξη και την Υγεία μας. Αυτό, όμως, τώρα αλλάζει και στο προσκήνιο έρχεται η ατομική πρωτοβουλία και η συμβολή της Ιδιωτικής Ασφάλισης. Και πάλι όμως οφείλουμε έγκαιρα να κατανοήσουμε πως οι ευκαιρίες θα μετουσιωθούν σε πραγματική ανάπτυξη για εκείνους που θα αποδειχτούν άξιοι των περιστάσεων. Για εκεί- Η εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος και το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο θωρακίζουν τη φερεγγυότητα του κλάδου και ενισχύουν την εικόνα της αγοράς ως αξιόπιστου παρόχου υπηρεσιών. νους που θα κατανοήσουν έγκαιρα ότι ο σύγχρονος πελάτης ζητά προϊόντα που ανταποκρίνονται στις πραγματικές του ανάγκες και μικρότερες σήμερα οικονομικές δυνατότητες και θα κατορθώσουν να του το προσφέρουν. Οι ανάγκες και τα δικαιώματα του καταναλωτή είναι στο επίκεντρο. Η ελληνική ασφαλιστική αγορά έχει πλέον τα εχέγγυα για να αναλάβει αυξημένο ρόλο στις Συντάξεις και την Υγεία αλλά και να ενισχύσει τη διείσδυσή της σε όλους τους κλάδους. Η εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος και το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο θωρακίζουν τη φερεγγυότητα του κλάδου και ενισχύουν την εικόνα της αγοράς ως αξιόπιστου παρόχου υπηρεσιών. Αλλά και η ίδια η αγορά προωθεί την επίλυση προβλημάτων του παρελθόντος και τα αιτήματά της προς την Πολιτεία, εκσυγχρονίζει τη λειτουργία της και ενισχύεται κεφαλαιακά. Η συμμετοχή των μετόχων στις αυξήσεις κεφαλαίων ερμηνεύεται ως ψήφος εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. * Η κ. Μαργαρίτα Αντωνάκη είναι Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος Συνοψίζοντας, οι εποχές είναι όντως δύσκολες και οι αλλαγές συχνά επίπονες. Η ελληνική οικονομία είναι σε πτώση, το επίπεδο διαβίωσης του μέσου Έλληνα χειροτερεύει και αναγκαζόμαστε να συνηθίσουμε σε ένα χειρότερο τρόπο ζωής. Όμως, θεωρώ πως είναι μια ευκαιρία να πάρουμε τα μαθήματα της κρίσης, να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να βρούμε τον τρόπο να εκσυγχρονιστούμε ώστε να γίνουμε μια υπολογίσιμη δύναμη στην Ευρώπη τόσο σα χώρα όσο και σαν αγορά. Το όραμά μου: Μια Ελλάδα που δε θα περιμένει με κομμένη την ανάσα την επόμενη δόση των πιστωτών. Στη χώρα αυτή, το Κράτος και οι θεσμοί θα λειτουργούν αποτελεσματικά, το γενικό συμφέρον θα υπερισχύει του ατομικού και οι νέοι θα μπορούν να βρουν δουλειά και να ονειρεύονται το μέλλον τους. Μια Ελλάδα που θα κοιτά μπροστά και όχι πίσω. Μια ασφαλιστική αγορά δυνατή, αποτελεσματική, απόλυτα αξιόπιστη χωρίς καμία σκιά από το παρελθόν. Μια ασφαλιστική αγορά στην υπηρεσία του σύγχρονου πολίτη καταναλωτή που προσαρμόζεται, υιοθετεί καινοτομίες και αναπτύσσεται σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς. Μια ασφαλιστική αγορά της οποία ο ρόλος και η προσφορά θα είναι καθοριστικός και θα αναγνωρίζεται από όλους.
015 ΑRTICLE
016 ARTICLE lαw Αντανακλαστικές αντιδράσεις Αναβάπτιση, εξωστρέφεια, ανάκαμψη, ενδοσκόπηση, κατανόηση. Πρόκειται για πέντε λέξεις που αντικατοπτρίζουν την πρώτη «αντανακλαστική» αντίδραση ισάριθμων στελεχών της αγοράς για το 2013 και το τι επιφυλάσσει στην οικονομία μας. Το Broker s Time καταγράφει τις απόψεις τους για τη νέα χρονιά, αλλά και τις προτάσεις τους για το πώς η χώρα, καθώς και ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης, μπορούν να γλυτώσουν από τον κυκλώνα της κρίσης. Αναβάπτιση Η Ελληνική Οικονομία έχει τραυματιστεί λόγω της απότομης αλλαγής των παραμέτρων λειτουργίας της και των προσπαθειών της να επανατοποθετηθεί. Η Ασφαλιστική Αγορά έχει το διπλό ρόλο της αναβάπτισής της, βάσει των νέων οικονομικών συνθηκών και ταυτόχρονα της προστασίας των πελατών της που δοκιμάζονται από την κρίση. Ο ρόλος των διαμεσολαβούντων και ιδιαίτερα των μεσιτών, είναι περισσότερο επίκαιρος παρά ποτέ στο πλευρό των ασφαλιζομένων, ώστε να εξασφαλίσουν για αυτούς τα καλύτερα ασφαλιστικά προγράμματα με τις πλέον φερέγγυες ασφαλιστικές εταιρίες. Στα πλαίσια αυτά καλούνται να πρωτοστατήσουν στην ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα στηριχθεί στην ανάπτυξη υγιών κυττάρων σε μία ελεύθερη αγορά. Οι διαμεσολαβούντες δεν φοβούνται το διεθνή ανταγωνισμό, διότι γνωρίζουν καλά τις ανάγκες των πελατών και τις ασφαλιστικές αγορές που μπορούν να τις καλύψουν. Γιώργος Κούμπας Πρόεδρος Eurobrokers AE Εξωστρέφεια Η λέξη όραμα εμπεριέχει την αισιοδοξία, τους υψηλούς στόχους, την επιτυχία. Πώς να οραματιστείς, όμως σ ' αυτό το περιβάλλον της απαισιοδοξίας, της μιζέριας και της ύφεσης αν δεν πιστέψεις σε αυτούς που από την αρχή ψιθύριζαν ότι "Η κρίση γεννά ευκαιρίες"; Η ευκαιρία για την Ελλάδα λέγεται εξωστρέφεια, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας που πρέπει να εμπεριέχουν όλες μας οι δραστηριότητες. Σε αυτά τα δύο συστατικά θεωρώ ότι θα πρέπει να επενδύσουμε ως αγορά, ώστε να στηρίξουμε τις προσπάθειες της επιχειρηματικής κοινότητας να στραφεί σε νέους προορισμούς. Είμαστε εδώ, για να δώσουμε λύσεις σε αυτό που λέγεται εξασφάλιση των προϊόντων και των εσόδων τους, στις ευκαιρίες πώλησης που ανοίγονται στο εξωτερικό, ώστε όλοι μαζί να μπορούμε να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον. Ας δούμε λοιπόν το 2013 όχι μόνο από τη σκοπιά των στόχων, αλλά και των αλλαγών, έστω και επώδυνων, αν χρειαστεί. Άννυ Τρύφων Διεθύνουσα Σύμβουλος ERB Ασφαλιστικές Υπηρεσίες ΑΕΜΑ
017 Ενδοσκόπηση ΑRTICLE ARTICLE Η τρέχουσα κατάσταση σίγουρα αποτελεί πρόκληση για όλους μας. Συχνά ακούμε ότι είναι περίοδος ευκαιριών. Νομίζω ξεκάθαρα πως πρόκειται πρωτίστως για περίοδο ανασύνταξης και ενδοσκόπησης. Όλοι αναλογιζόμαστε τι στόχους βάλαμε, τι πετύχαμε, τι μπορεί να μην απέδωσε, όπως το είχαμε αρχικά σκεφτεί. Όλοι πρέπει να επαναξιολογήσουμε τα θέλω μας, τις προτεραιότητές μας Και ενώ όλοι μπορεί να μιλούν για ανάπτυξη, ίσως πρέπει να σκεφτούμε και τη συντήρηση των έως τώρα κεκτημένων. Τίποτε δεν μας χαρίστηκε, αλλά και τίποτα δεν πρόκειται να μας χαριστεί. Με σκληρή δουλειά, σωστές επιλογές και κινήσεις οφείλουμε να συμβάλουμε ο καθένας στο βαθμό που μπορεί και δύναται να επηρεάσει την Ασφαλιστική Αγορά, στην εξυγίανσή της. Σωστά ορισμένοι και χαρτογραφημένοι κίνδυνοι, ξεκάθαρες λύσεις, σαφέστατοι όροι. Αυτά χρειάζεται η Αγορά, αυτά χρειάζονται και οι πελάτες μας, υφιστάμενοι και υποψήφιοι. Μόνο μέσα από μια εσωτερική αλλαγή και επανατοποθέτηση θα καταστεί εφικτό να εκλείψουν φαινόμενα αρνητικά από τον Ασφαλιστικό Κλάδο. Αυτό εξάλλου χρειάζεται και η Ελληνική Οικονομία: εμπιστοσύνη και προοπτική. Η εμπιστοσύνη εμπνέεται, η προοπτική διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα των κοινών προσπαθειών και των βάσεων που έχουν τεθεί. Μαρία Τσιλιμπάρη Διευθύνουσα Σύμβουλος Νοbilis Ιnsurance Brokers Κατανόηση Οραματιζόμαστε με αισιοδοξία το μέλλον. Το 2012 ήταν μία δύσκολη χρονιά για πολλούς ανθρώπους και επιχειρήσεις και στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Το 2013 δεν προμηνύεται «εύκολο», αφού από ότι φαίνεται τα εισοδήματα γενικώς θα μειωθούν, με αποτέλεσμα να μειωθούν και οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Με βάση αυτή την δύσκολη προοπτική, είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση και να υποστηρίξουμε τους πελάτες μας με ανάλογα ασφαλιστικά προγράμματα. Οι ασφαλίσεις στον κλάδο αυτοκινήτων θα είναι πιο περιορισμένες αφού είναι λίγοι εκείνοι που αγοράζουν καινούρια. Στον κλάδο περιουσίας δεν θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη. Ο κλάδος ζωής μάλλον θα παρουσιάσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αφού περισσότεροι άνθρωποι και από μικρή ηλικία, θέλουν να συμπληρώσουν την σύνταξή τους ή να βελτιώσουν την νοσοκομειακή τους περίθαλψη, ώστε να μην αισθάνονται πολίτες τρίτης κατηγορίας και να ζουν αξιοπρεπώς. Όσον αφορά στις Ασφαλιστικές Εταιρίες, ελπίζουμε εμείς ως μεσάζοντες, ότι το 2013 θα τις βρούμε «πιο κοντά μας» και όχι «απέναντί μας». Περιμένουμε να στηρίξουν τις προσπάθειές μας για την διατήρηση της εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων, όπως έκαναν πριν την κρίση. Είναι πολύτιμοι συνεργάτες μας, είμαστε πολύτιμοι συνεργάτες τους. Νομίζω ότι θα το «δουν». Να είμαστε αισιόδοξοι, αυτό είναι το μήνυμα. Η Ελληνική οικονομία θα ανακάμψει και ίσως αυτό να αρχίσει να συμβαίνει μέσα στο 2013. Οι συνθήκες είναι δύσκολες για όλους, εμείς σαν Brokins προσαρμοζόμαστε, διαθέτουμε νέα προϊόντα για όλες τις οικονομικές κλίμακες και υποστηρίζουμε με κάθε τρόπο κοινωνικές ομάδες που το χρειάζονται, αλλά και τους εργαζόμενούς μας, ως μέλη του Ελληνικού Δικτύου Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που είμαστε. Ας βοηθήσουμε λοιπόν, με τον τρόπο που μπορεί ο καθένας, όσους το έχουν ανάγκη. Υπομονή, κατανόηση και αισιοδοξία. Τα δύσκολα θα περάσουν αν προσπαθούμε όλοι μαζί. Βιργινία Ιατροπούλου Διευθύνουσα Σύμβουλος Brokins 3 AE Ανάκαμψη Το 2013 θα έπρεπε να σημαδευτεί ασφαλιστικά από διαφάνεια στις ασφαλιστικές εταιρίες και εν γένει τις συναλλαγές, πλήρεις και ενδελεχείς ελέγχους οικονομικούς και διαδικαστικούς, κανόνες δεοντολογίας και κυρώσεις για μη τήρησή τους, κίνητρα οικονομικού περιεχομένου για την κάλυψη των αναγκών των συμπολιτών μας και προστασία του καταναλωτή από το κλείσιμο ασφαλιστικών εταιριών και παραγωγικών μονάδων. Αν γίνουν όλα τα παραπάνω θα μπορούσαμε ίσως να ευελπιστούμε ότι είναι δυνατή η μακροπρόθεσμη ανάκαμψη στην ασφαλιστική αγορά. Δεν πρέπει, εξάλλου, να ξεχάσουμε ότι είμαστε στην υπηρεσία των πολιτών και των επιχειρήσεων και ότι η δουλειά μας δεν είναι αυτοσκοπός. Ιωάννα Κουϊδουρμάζη Διευθύνουσα Σύμβουλος Κουϊδουρμάζη Ιωάννα Μεσίτες Ασφαλίσεων ΑΕ
018 lαw ARTICLE Ισορροπώντας μεταξύ ευκαιριών και κινδύνων Άρθρο του κ. Γιώργου Ραουνά* Για να αναφερθώ στην ελληνική ασφαλιστική αγορά υποχρεωτικά πρέπει να ξεκινήσω από την ελληνική οικονομία. Και δυστυχώς, όσο και αν ένας οραματισμός οφείλει να εμπεριέχει μια σημαντική δόση αισιοδοξίας, οι παρούσες συνθήκες δεν μου επιτρέπουν να το πράξω. Πρέπει να θεωρείται πλέον δεδομένο ότι το 2013 θα είναι μια ακόμα δύσκολη χρονιά όσον αφορά τις οικονομικές δυνατότητες των ελληνικών νοικοκυριών αλλά και επιχειρήσεων. Η συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος θα συνεχίσει να επηρεάζει την επιθυμία ή τη δυνατότητα, για απόκτηση ή διατήρηση ασφαλιστικών προϊόντων. Παράλληλα η απαισιοδοξία για το μέλλον και η ιδιαίτερα οξυμένη ανασφάλεια, οδηγούν τους καταναλωτές στην εξεύρεση «έξυπνων» και «οικονομικών» λύσεων. Είναι λοιπόν φανερό ότι, έστω και υπό τις κή πρόταση ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες του πελάτη. Οι ευκαιρίες όμως αυτές πρέπει να αντιμετωπίσουν και υπερκεράσουν μια σειρά από κινδύνους. Ο σημαντικότερος κίνδυνος για την ασφαλιστική αγορά παραμένει και δυστυχώς ενισχύεται- η έλλειψη εμπιστοσύνης των καταναλωτών προς τον ασφαλιστικό θεσμό που περιλαμβάνει τις εταιρίες και τους επαγγελματίες του χώρου. Επιπρόσθετα, ενυπάρχει ο κίνδυνος παγίωσης της αντίληψης ότι τα ασφαλιστικά προϊόντα δεν καλύπτουν τις σημερινές ανάγκες σε ένα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, δεν έχουν επαρκώς προσαρμοσθεί στις νέες συνθήκες και ουσιαστικά, δεν προσφέρουν προστιθέμενη αξία και δεν βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής τους. χωρήσεις νομικών και φυσικών προσώπων. Δεν είναι απαραίτητα κακό, εφόσον γίνει συντεταγμένα και οργανωμένα. Ακολουθώντας τις επιταγές των καιρών θα πρέπει να μετριαστεί το «εγώ», που περισσεύει και στον ασφαλιστικό τομέα- για το συνολικό καλό. Θα είναι δύσκολο, αλλά οι άνθρωποι του χώρου θα πρέπει να μάθουν να συνεργάζονται και να είναι έτοιμοι να χάσουν την μικρο-πρωτοκαθεδρία, στην οποία είχαν συνηθίσει και καλομάθει. Η διαφάνεια στην πληροφόρηση, αποτελεί ίσως τον βασικότερο παράγοντα για την ανάκαμψη της ασφαλιστικής αγοράς, αφού η έλλειψη εμπιστοσύνης εν πολλοίς οφείλεται στην ανεπαρκή ενημέρωση. Η προηγούμενη συνθήκη καλών εταιριών και επαγγελματιών, είναι απόλυτα συνυφασμένη με την επίτευξη αυτής της προϋπόθεσης. πλέον δύσκολες συνθήκες, πάντοτε υπάρχουν Τέλος, η επαρκής και αποτελεσματική ευκαιρίες για όλους τους τομείς συμπεριλαμβανομένου Η συμπίεση του διαθέσιμου εποπτεία που θα κατανοεί τις δομές, τις του ασφαλιστικού. σχέσεις και τις ανάγκες της ασφαλιστικής εισοδήμα- Ας ξεκινήσουμε από τις ευκαιρίες και κάτω αγοράς και θα πείσει τους μετέχοντες σε από ποιες προϋποθέσεις αυτές μπορούν να τος θα συνεχίσει να αυτή για τη δυνατότητά της να επιτελέσει αξιοποιηθούν από την ασφαλιστική αγορά. Ενδεικτικά αναφέρω: είναι πολύ σημαντική. Έτσι, θα συντελέσει αποτελεσματικά τον ρυθμιστικό της ρόλο, επηρεάζει την επιθυμία ή τη δυνατό- δραστικά στην πολυπόθητη τριγωνική ισορ- Χρηματοοικονομικός σχεδιασμός βάσει των συνολικών αναγκών του πελάτη, με ροπία εμπιστοσύνης μεταξύ εταιριών, διαμεσολαβητών και καταναλωτών. τητα, για απόκτηση την προσφορά έξυπνων και οικονομικών πακέτων ασφαλιστικών υπηρεσιών. Η τιμολογιακή ή διατήρηση ασφαλιστικών Παρά την απαισιόδοξη εισαγωγή δεν θα ήθελα πολιτική γίνεται σε επίπεδο πελάτη να κλείσω αντίστοιχα. Οι συνθήκες της ελλη- προϊόντων. και όχι σε επίπεδο κλάδου και προϊόντος. νικής οικονομίας και της ασφαλιστικής αγοράς Νέες σύγχρονες ασφαλιστικές υπηρεσίες που αφορούν σε νέους κινδύνους, που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών. Ο καταναλωτής διψάει για λύσεις στα σημερινά του προβλήματα και αισθάνεται εγκλωβισμένος στα υφιστάμενα συμβόλαια. Νέος ρόλος του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή, που με γνώση, επαγγελματική επάρκεια και διαφάνεια θα αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή των ασφαλιστικών υπηρεσιών, παρέχοντας τη βέλτιστη ασφαλιστι- Βασικοί τρόποι αξιοποίησης των ευκαιριών και αντιμετώπισης των κινδύνων που αποτελούν προϋποθέσεις βιωσιμότητας, είναι οι εξής: Η αγορά χρειάζεται καλές εταιρίες και καλούς επαγγελματίες. Η οικονομική ευρωστία και αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιριών είναι εξίσου σημαντική με την επαγγελματική επάρκεια και συνέπεια των επαγγελματιών του χώρου. Νομοτελειακά, στην παρούσα κατάσταση θα έχουμε συγχωνεύσεις, εξαγορές, συμπράξεις και αποθα παραμείνουν δύσκολες και το 2013. Η αγορά θα συρρικνωθεί περαιτέρω προς όφελος των υγιών δυνάμεων που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Όμως το όραμα για μια καλύτερη, υγιέστερη και αποτελεσματικότερη ασφαλιστική αγορά θα παραμείνει ζωντανό, εφόσον εξασφαλισθούν οι τρεις παραπάνω συνθήκες και προϋποθέσεις. Η πρόκληση είναι μεγάλη για όλους και σημαντικός είναι ο ρόλος των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών, που θα πρέπει να απαντήσουν θετικά σε αυτήν με συνέπεια και επαγγελματισμό. * Ο κ. Γιώργος Ραουνάς είναι Συνεταίρος - Γενικός Διευθυντής, Επικεφαλής Τομέα Επιχειρηματικών Συμβουλών KPMG Σύμβουλοι AE
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ACTIVE INSURANCE BROKERS ΛΙΑΡΟΜΜΑΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Χαριλάου Τρικούπη 22, 106 79 Αθήνα / τηλ.: 210 3390240, fax: 210 3390244 / k.liarommatis@gmail.com ΑΜΥΝΑ ΕΠΕ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΝΤΟΒΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ / Κηφισίας 74, 151 25 Μαρούσι / τηλ.: 210 6140591, fax: 210 6142062 / info@amyna.gr AON HELLAS ΕΠΕ ΔΑΛΙΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Γρανικού 7, 151 25 Μαρούσι / τηλ.: 213 0177100, fax: 213 0177171 / aonhellas@aon.gr ΑΠΟΛΛΩΝ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦ. ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Λ. Αθηνών 71, 101 73 Αθήνα / τηλ.: 210 3483431-4, fax: 210 3465329 / gvaropoulos@saracakis.gr ATTICA ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. Α.Ε. ΛΟΥΒΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Λ. Ποσειδώνος 13, 174 56 Άλιμος / τηλ.: 210 9813333, fax: 210 9813101 / info@atticainsurance.gr BRITISH PROVIDENCE A.E. XAΡΔΟΥΒΕΛΗ ΣΟΥΖΑΝ / Εθνικής Αντιστάσεως 48,152 31 Χαλάνδρι / τηλ.: 210 2808600, fax: 210 2851688 / a.anastasiadou@britishprovidence.gr BRODYN LTD ΔΥΝΑΜΙΚΟΙ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦ. ΕΠΕ MENAZΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ. Συγγρού 40-42, 177 42 Αθήνα / τηλ.: 210 9243233, fax: 210 9243592 / info@brodyn.gr / www.brodyn.gr BROKINS 3 A.E. IΑΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΡΓΙΝΙΑ / Βουλιαγμένης 99 και Ιλίου 1, 166 74 Γλυφάδα / τηλ.: 210 8931600, fax: 210 9621297 / iatvi@brokins.gr / www.brokins.gr CENTRAL BROKERS LTD ΑΝΤΩΝΕΡΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Λ. Συγγρού 229, 171 21 N. Σμύρνη / τηλ.: 210 9359440, fax: 210 9323373 / iba@centralbrokers.gr COMERGON SA risk managers - INSURANCE BROKERS ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Μπραχαμίου 9, 151 24 Μαρούσι / τηλ.: 210 6196525 / fax: 210 6198479 / info@comergon.gr / www.comergon.gr COVER INSURANCE BROKER ΚΙΟΥΚΑΣ ΣΥΜΕΩΝ & ΣΙΑ ΕΕ KIOYKAΣ ΣΥΜΕΩΝ / Λ. Συγγρού 69, 11745 Αθήνα / τηλ.: 210 9233005, fax: 210 9211797 / info@cover-ins.gr / www.cover-ins.gr Γ. ΚΑΡΑΒΙΑΣ & ΣΥΝ. ΕΠΕ ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Ευριπίδου 12, 105 59 Αθήνα / τηλ.: 210 3640618, fax: 210 3643503 / karavias@otenet.gr / www.karavias.gr ΓΚΡΑ ΣΑΒΟΥΑ ΓΟΥΙΛΛΙΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ Α.Ε. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Ευριπίδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα / τηλ.: 219 9999200, fax: 210 9414296, 210 9414275 / info@willis.grassavoye.gr ΔΕΚΑΘΛΟΝ ΑΕ ΣΤΑΜΟΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ / Μεσογείων 71, 115 26 Αθήνα / τηλ.: 210 7454000, fax: 210 7794446 / kkanellopoulos@atlantiki.gr ΔΙΚΛΙΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ / Λυκούργου 62, 231 00 Σπάρτη / τηλ.: 27310 29322, 27310 29622, fax: 27310 83075 / fotopoulos@diklis.gr / www.diklis.gr EKONΣ ΑΝΩΝ. ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΣΟΥΝΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Λ. Συγγρού 247 & Πριήνης, 171 22 Ν. Σμύρνη / τηλ.: 210 94 83 340-350-360, fax: 210 9427630 / econs@otenet.gr ΕΛΕΝΗ ΛΑΜΠΡΟΥΚΟΥ Ηρώων Πολυτεχνείου 2-4, 146 71 Ν. Ερυθραία / τηλ.: 210 6250920, fax: 210 6250792 / lamprouk@otenet.gr ΕΛΠΑ ΜΕΣ.ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Λ.Μεσογείων 395, 153 43 Αγ. Παρασκευή / τηλ.: 210 6898710, fax: 210 6898712 / jsapoutzis@expertinsurance.gr ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΛΥΖΕ Α.Ε. ΣΟΥΦΕΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Λ. Κηφισίας 240-242, 152 31 Χαλάνδρι / τηλ.: 210 6700600, fax: 210 6700700 / info@elysee.gr EFG ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Α.Ε. ΤΡΥΦΩΝ ΑΝΝΥ / Συγγρού 209-211, 171 21 N. Σμύρνη / τηλ.: 210 9303850, fax: 210 9303971-3 / tbordoudaki@eurolife.gr / www.eurolife.gr EUROBROKERS A.E. ABDO WALID / Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόμων 83, 151 25 Μαρούσι / τηλ.: 210 8123920-3, fax: 210 6140201 / abdo@eurobrokers.gr / www.eurobrokers.gr EUROMARE INS. BROKERS A.E. ΔΡΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ / Λ. Συγγρού 168 & Βαλέστρα 2, 176 71 Καλλιθέα τηλ.: 210 3314030, fax: 210 3314034 / info@euromare.gr EUROPROTECTION INSURANCE BROKERS ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. & ΑΝΤΑΣΦ. Α.Ε. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Άρτης 9, 115 23 Αθήνα / τηλ.: 211 1036583-587, fax: 211 1036588-589 / georgepap@europrotection.gr / www.europrotection.gr EXECUTIVE INSURANCE BROKERS A.E. ΑΝΩΓΙΑΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Σπύρου Πάτση 58-60, 118 55 Αθήνα / τηλ.: 210 3469549, 210 3469241, fax: 210 3461378, 210 3469070 / insbrk@executive.gr / www.executive.gr FRONT LINE ΑΕ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΟΛΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Λεμπέση 5, 117 42 Αθήνα / τηλ.: 211 1019900, fax: 210 9211635 / info@frontline.gr / www.frontline.gr GRAS SAVOYE WILLIS NET TRUST AE MEΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΑΦΦΕΤΖΗ ΕΥΓΕΝΙΑ / Ευριπίδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα / τηλ.: 210 9465501 fax: 210 9430054 / eugenia@gsw-net-trust.gr HBA MEΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΙΩΓΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Ελ. Βενιζέλου 59, 176 71 Καλλιθέα / τηλ.: 210 9540700, fax: 210 9540760, 790 / gziogas@myhba.gr ING EAE ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ LUIS MIGUEL GOMEZ / Λ. Συγγρού 196, 176 71 Καλλιθέα / τηλ. 801 100200300, 210 9506829, fax: 210 9506805 INFOTRUST AE ΚΟΠΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / 9χλμ. Θεσ/κης-Μουδανιών, Τ.Θ.60832, Τ.Κ. 57001 / τηλ.: 2310 492492, fax: 2310 474792 / broker@infotrust.gr ΙΝP AE MEΣ. AΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Θερμοπυλών 3 (1ος όροφος), 152 33 Χαλάνδρι / τηλ.: 210 9095000, 210 6800177, fax: 210 6800672 / info@inp.gr INSURE-IT Γ. & Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΕ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΗΣ / Αρχιμήδους 9, 116 35 Αθήνα / τηλ.: 210 7560991 / cc@insure-it.gr IONIOΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΕ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΣ / Λ. Μεσογείων 196, 155 61 Χολαργός / τηλ.: 210 6801081-5, fax: 210 6511659 / m.rodogiannis@gmail.com / www.ioniosbrokers.gr I.S.CO Ltd ΜΕΝΑΖΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ.Συγγρού 40-42, 117 52 Αθήνα / τηλ.: 210 9239239, fax: 210 9243592 ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ Αγ. Ιωάννου 6, 152 33 Χαλάνδρι / τηλ. 210 6899199, fax: 210 6899299 / info@ip-insurance.gr ΚΑΠΟΥΑΝΟ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦ. Α.Ε. ΚΑΠΟΥΑΝΟ ΜΩΡΙΣ / Αγ. Βαρβάρας 37, 152 31 Χαλάνδρι / τηλ.: 210 6777200, fax: 210 6777744 / capuano@mjcapuano.gr / www.mjcapuano.gr www.sema.gr
ΚΟΥΪΔΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. Α.Ε., I.C. INSURANCE BROKERS ΚΟΥΪΔΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ / Α. Αρτέμιδος 4-Κηφισίας, 151 24 Μαρούσι / τηλ.: 210 6109921, fax: 210 6109922 / info@credit.com.gr / www.credit.com.gr ΚΟΥΜΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόμων 83, 151 25 Mαρούσι / τηλ.: 210 8123700, fax: 210 6140448 / sakali@koumbas.gr / www.koumbas.gr ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ INSURANCE BROKERS Α.Ε. ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Ερμού 44, 105 63 Αθήνα / τηλ.: 210 3253825, fax: 210 3253951 / kokinsur@otenet.gr MARSH EΠΕ ΛΥΣΣΑΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Κηφισίας 16 & Χαλεπά 1, 151 25 Μαρούσι / τηλ.: 210 8176000, fax: 210 8176030 / Panayotis.Lisseos@marsh.com ΜΑΡΤΕΝ ΒΑΣ. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΜΑΡΤΕΝ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ / Ελ.Βενιζέλου 155-157, 176 72 Καλλιθέα / τηλ.: 210 9570333, fax: 210 9578235 /demosthenes.marten@marten.gr ΜΑΤRIX ΑΕ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. Τσεσμετζόγλου Δημήτριος / Ακαδημίας 61, 106 79 Αθήνα / τηλ.: 210 3390354, fax: 210 3390356 / katerina.mougiou@matrix-brokers.com MEGA INSURANCE BROKERS AE XATZΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ. Συγγρού 122, 117 45 Αθήνα / τηλ. 210 9225824-5, fax: 210 9225823 / ihagi@megabroker.gr ΜΕΡΚΙΟΥΡΙ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦ. ΚΑΤΣΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Μομφεράτου 148, 114 75 Αθήνα / τηλ. 210 6466641, fax:210 6466759 / katsiotisg@mercury-insbrokers.gr / www.mercury-insbrokers.gr ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΘΗΝΑΣ Α.Ε. ΑΛΦΙΕΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Eλ. Βενιζέλου 99, 171 23 Νέα Σμύρνη / τηλ.: 210 9323700, fax: 210 9323566-576 / info@aib.gr / www.aib.gr ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΜΟΥΤΟΥΑΛ ΑΕ ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ / Κοραή 7, 15341 Αγ. Παρασκευή / τηλ.: 210 6549515, fax: 210 6534610 / dnikolinakos@mutualnet.gr / www.mutualnet.gr ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΜΠΙ Α.Ε. ΜΠΑΡΡΥ ΑΛΜΠΕΡΤ / Β. Σοφίας 69, 115 21 Αθήνα / τηλ.: 210 7211575, fax: 210 7251889 / a.barry@inlife.gr Ν. ΓΑΒΡΙΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ-ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΓΑΒΡΙΛΗΣ ΝΙΚΟΣ / Παπαναστασίου 4, 185 34 Πειραιάς / τηλ.: 210 4122093, fax: 210 4117038 / info@gavrilis.com / www.gavrilis.com Ν. ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΕΠΕ, NAK INSURANCE BR. ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Δεκελείας 9, 143 43 Ν. Χαλκηδόνα / τηλ.: 210 2517840, fax: 210 2527569 / e.dimitrantzou@nakinsurance.gr ΝΙΜΑ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. σιατουνησ εμμανουηλ / Φιλελλήνων 25, 105 57 Αθήνα / τηλ.: 210 3236917, fax: 210 3253664 / nima1@otenet.gr NOBILIS ΕΠΕ ΜΕΣ.ΑΣΦΑΛ. ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗ ΜΑΡΙΑ / Αρχαίου Θεάτρου 8, 174 56 Άλιμος / τηλ.: 210 9912260, fax: 210 9713340 / Maria.tsilibari@nobilisbrokers.gr NOVITA LTD ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ / Χαρ. Μούσκου 18, 157 72 Ζωγράφου / τηλ.: 210 9225003, fax: 210 9225026 / novitagruppo@novitagruppo.gr ΝΤΑΛΙΑΝΗ ΕΠΕ - ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΘΥΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Πολυτεχνείου 45, 546 25 Θεσ/νίκη / τηλ.: 2310 542 280, fax: 2310 526 091 / daliani@daliani-insurance.gr / www.daliani-insurance.gr OMIKΡΟΝ Α.Ε. ΘΩΜΑΔΑΚΗ ΕΛΙΣΑΒΕΤ / Λ. Κηφισίας 34, 115 26 Αθήνα / τηλ.: 210 7705622, fax: 210 7753065 / info@omikroninsurance.gr / www.omikroninsurance.gr ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Γερονιμάκη 4-6, 71 306 Ηράκλειο Κρήτης / τηλ.: 2810 234900, fax: 2810 234888 / john@panagiotakisj.gr ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΓΚΟΣ Αμερικής 20, 106 71 Αθήνα / τηλ.: 210 3622862, fax: 210 3642314 / yagospan@otenet.gr / eurofinservices@yahoo.gr ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Α.Ε. ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Τσιμισκή 17, 546 24 Θεσ/νίκη / τηλ.: 2310 236126, fax: 2310 223180 / st.papadaki@papadakis.com.gr / www.papadakis.com.gr ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΕΡΓΑΣΙΩΝ Α.Ε. ΓΚΟΤΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ. Μεσογείων 2-4, 115 27 Αθήνα / τηλ.: 210 3288015, fax: 210 3288570 / GotsisJ@Piraeusbank.gr ΠΕΝΚΟ Α.Ε. ΚΡΟΚΙΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Κονίτσης 5, 151 25 Μαρούσι / τηλ.: 210 6140292, fax: 210 6140297 / penco@ath.forthnet.gr / www.penco.gr ΠΟΛΑΡΙΣ ΕΠΕ ΑΣΦ. ΥΠΗΡ. ΚΑΙ ΜΕΣ.ΑΣΦ. ΚΑΚΟΥΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ / Λεωφ.Συγγρού 229, 171 21 Ν. Σμύρνη/ τηλ.: 210 9522777, fax: 210 9522737 / info@polarisbrokers.gr POST INSURANCE BROKERAGE ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΕ ΒΑΡΔΑΚΑΡΗ ΛΙΖΑ / Ευριπίδου 10, 105 59 Αθήνα / τηλ.: 210 3222233, fax: 210 3222985 / l.vardakari@postinsurance.eu PRIMARY LINK SA ΒΑΚΑΛΗΣ ΑΛΕΞΗΣ / Λ. Συγγρού 97, 117 45 Αθήνα /τηλ.: 210 9224451, fax: 210 9224046 / vakalis@primarylink.gr ΠΡΑΞΙΣ ΜΕΣ. ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ ΠΑΠΠΑ ΙΩΑΝΝΑ / Σελευκείας & Πρεβέζης 1, 143 42 Ν. Φιλαδέλφεια / τηλ.: 210 2580451, 458, fax: 210 2586979 / info@praxis-insurance.gr PROBANK ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦ. Α.Ε. ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ / Πειραιώς 74, 183 46 Μοσχάτο / τηλ.: 210 4843160, fax: 210 4835910 / insurancebrokers@probank.gr ΣΑΜΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ INSURANCE BROKERS ΣΑΜΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Βενιζέλου 13, 59 100 Βέροια / τηλ.: 23310 66066, fax: 23310 20300 / gsam79@otenet.gr ΣΙΓΜΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. EGS INSURANCE BROKERS ΣΕΡΑΦΕΙΜΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Ομήρου 10-12, 171 21 Νέα Σμύρνη / τηλ.: 210 9346635, fax: 210 9318867/ info@sigmaib.gr / www.sigmaib.gr Σ.Ι. ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΕ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Αμερικής 20, 106 71 Αθήνα / τηλ.: 210 3602226-9, fax: 210 3611110 / info@xirogiannopoulos.gr / www.xirogiannopoulos.gr ΣΠΗΛΙΩΤΗΣ Ν. & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Μητροπόλεως 43, 151 24 Μαρούσι / τηλ.: 210 6120041, fax: 210 6120042 / info@spiliotis-insurance.gr / www.spiliotis-insurance.gr TE-TΡAΣΤ Α.Ε. ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ / Aιγαίου 4, 171 21 Ν. Σμύρνη / τηλ.: 210 9355886, fax: 210 9349598 / poulantzas@te-trust.gr / www.te-trust.gr U.I.S. A.E. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ & ΑΝΤΑΣΦ. ΚΟΥΚΑΡΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ / Εγνατίας 53, 546 31 Θεσ/νίκη / τηλ.: 2310 232 066, fax: 2310 237 708 / uisins@otenet.gr ΦΙΛΗΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ EFIB LTD ΦΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Παρασκευοπούλου 4, 121 32 Περιστέρι / τηλ.: 210 5766100, fax: 211 7704343 / eugenia@filis.gr ΦΟΥΤΑΔΑΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΦΟΥΤΑΔΑΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ / Αλκαίου 3, 145 69 Άνοιξη / τηλ.: τηλ. 210 9855350, fax: 211 8009999 / futadaki@otenet.gr VESTER Α.Ε ΚΑΤΣΙΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ / Σταδίου 10, 105 64 Αθήνα / τηλ.: 210 3259811, fax: 210 3210684 / vkatsikas@vester.gr / www.vester.gr ΩΜΕΓΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. Α.Ε. ΣΙΑΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Σταδίου & Σανταρόζα 1, 105 64 Αθήνα / τηλ.: 210 6970422-4, fax: 210 6457115 / d.christidi@proton.gr / www.proton.gr www.sema.gr