Αγαπητοί γονείς, Το βιβλίο αυτό έχει στόχο να βοηθήσει τους µαθητές της Β τάξης του ηµοτικού ν αποτυπώσουν και να εκφράσουν σωστά τις γνώσεις και τις εµπειρίες τους σε σχέση µε την καθηµερινότητα και το περιβάλλον γύρω τους. Προσπαθήσαµε να δηµιουργήσουµε ένα πλήρες και ταυτόχρονα λειτουργικό εκπαιδευτικό βοήθηµα που να αποτελεί καθηµερινό εργαλείο γνώσης για µαθητές, γονείς και δασκάλους. Το βιβλίο αυτό είναι γραµµένο σύµφωνα µε την ύλη του σχολικού βιβλίου. Λειτουργεί συµπληρωµατικά και παράλληλα µε το βιβλίο του µαθητή και ειδικότερα περιέχει: Βασικά σηµεία κάθε ηµερήσιου µαθήµατος Απαντήσεις στις ερωτήσεις του βιβλίου του µαθητή Απαντήσεις στις ερωτήσεις του τετραδίου εργασιών Τέλος, µπορείτε να διαπιστώσετε αν το παιδί έχει κατανοήσει το περιεχόµενο του µαθήµατος, µέσα από τις ερωτήσεις εµπέδωσης της ύλης («Ελέγχω τις γνώσεις µου»). Οι απαντήσεις των ερωτήσεων του «Ελέγχω τις γνώσεις µου» βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου. Έφη Παφίλη
ÂÚÈÂxfiÌÂÓ 1. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ................................................13 1.1 Το σχολείο µου.............................................15 1.2 Η ζωή στο σχολείο..........................................20 1.3 Το περιβάλλον του σχολείου µου............................23 1.4 Θέλουµε ένα όµορφο σχολείο...............................27 1.5 Έχουµε κανόνες............................................31 1.6 Tι µάθαµε για το σχολείο....................................35 2. Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΜΟΥ...........................................39 2.1 Τι υπάρχει στη συνοικία.....................................41 2.2 Πάµε µια βόλτα.............................................45 2.3 Κατοικίες και οικογένειες...................................48 2.4 Γνωρίζουµε τις υπηρεσίες της συνοικίας µας.................51 2.5 Η εκκλησία της συνοικίας...................................56 2.6 Ανακαλύπτω το πράσινο στη συνοικία........................58 2.7 Φροντίζω τη συνοικία µου..................................61 2.8 Από το χτες στο σήµερα.....................................64 2.9 Στο χωριό και στην πόλη....................................66 3. Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ.....................................71 3.1 Μαθαίνω να προσανατολίζοµαι..............................73 3.2 Τι µάθαµε για τη συνοικία και τον προσανατολισµό............76 4. Ο ΧΡΟΝΟΣ.................................................79 4.1 Πώς µετράµε το χρόνο......................................81
4.2 Η γιαγιά θυµάται............................................84 4.3 Αλλαγές µέσα στο χρόνο....................................86 5. ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΟΥ.....................89 5.1 ικαίωµα στη ζωή..........................................91 5.2 ικαίωµα στην ειρήνη......................................93 5.3 Τι µάθαµε για το χρόνο, τις ανάγκες και τα δικαιώµατά µας.......95 6. ΤΑ ΖΩΑ....................................................97 6.1 Εµείς και τα ζώα............................................99 6.2 Πώς αναπτύσσεται ένα ζώο................................101 6.3 Τα ζώα φροντίζουν τα µικρά τους...........................105 6.4 Είδη ζώων................................................106 6.5 Οι φωλιές των ζώων......................................111 6.6 Τα ζώα προσαρµόζονται στο περιβάλλον....................116 6.7 Με θέµα τα ζώα...........................................119 6.8 Τι µάθαµε για τα ζώα.......................................127 7. ΤΑ ΦΥΤΑ..................................................131 7.1 Πώς αναπτύσσονται τα φυτά...............................133 7.2 Είδη φυτών...............................................137 7.3 Τι µας προσφέρουν τα φυτά................................142 7.4 Με θέµα τα φυτά...........................................147 7.5 Τι µάθαµε για τα φυτά......................................148 8. ΙΑΦΟΡΟΙ ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙ ΑΣ ΜΟΥ.....................151 ιάφοροι τόποι της πατρίδας µου...........................153 8.1 Μια εκδροµή στο βουνό....................................157 8.2 Τα ποτάµια και οι λίµνες....................................160 8.3 Μια θάλασσα πλατιά.......................................163
8.4 Πέρα στους πέρα κάµπους.................................166 8.5 Στο χωριό και στην πόλη...................................171 8.6 Τι µάθαµε για τους διάφορους τόπους της πατρίδας µας........174 9. ΤΟ ΝΕΡΟ.................................................179 9.1 Νερό παντού..............................................181 9.2 Ο κύκλος του νερού.......................................182 9.3 Το νερό στην καθηµερινή ζωή..............................185 10. Ο ΚΑΙΡΟΣ.................................................187 10.1 Τι καιρό θα κάνει αύριο....................................189 10.2 Ο καιρός από τόπο σε τόπο.................................190 10.3 Ο καιρός επηρεάζει τη ζωή µας.............................192 10.4 Ο καιρός και τα σπίτια σε διάφορους τόπους.................195 10.5 Τι µάθαµε για το νερό και τον καιρό.........................198 11. ΕΧΟΥΝ ΖΩΗ... ΕΝ ΕΧΟΥΝ ΖΩΗ............................203 11.1 Ζωντανοί οργανισµοί και υλικά σώµατα.....................205 11.2 Γνωριµία µε τα υλικά.......................................207 11.3 Στερεά, υγρά, αέρια........................................209 12. ΕΝΕΡΓΕΙΑ................................................211 12.1 Ενέργεια παντού στη ζωή µας..............................213 12.2 Ήλιε, ήλιε αρχηγέ..........................................215 12.3 Φύσα, αεράκι.............................................216 12.4 Τρέχει, τρέχει, τρέχει το νερό...............................217 12.5 Τι µάθαµε για τα υλικά και την ενέργεια.....................218 13. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ.............................................221 13.1 Μέσα µεταφοράς..........................................223
13.2 Συγκοινωνίες.............................................225 13.3 Τα προϊόντα ταξιδεύουν....................................230 13.4 Κυκλοφορώ µε ασφάλεια.................................233 14. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ..........................237 14.1 Τρόποι επικοινωνίας και ενηµέρωσης......................239 14.2 Τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης............................242 14.3 Τι µάθαµε για τις µεταφορές και την επικοινωνία-ενηµέρωση...........................247 15. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ..............................................251 15.1 Μνηµεία από παλιά........................................253 15.2 Στο Λαογραφικό Μουσείο..................................258 15.3 Τα παλιά αντικείµενα διηγούνται............................262 15.4 Πανηγυράκι γίνεται........................................266 15.5 Τι µάθαµε για τον πολιτισµό................................269 16. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ............................273 16.1 Ο αθλητισµός και οι Ολυµπιακοί Αγώνες....................275 16.2 Τι κάνω στον ελεύθερο χρόνο µου..........................278 17. Η ΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ........................................283 18. ΤΟ ΠΑΙΧΝΙ Ι..............................................291 19. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ................................................299 20. ΑΣ ΓΙΟΡΤΑΣΟΥΜΕ.........................................307 21. ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ.....................................315 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ.............................................323
1. Ã π διάλειµµα Ù ÍË αυλή ÛÎ ÏÔ ÛÎ Ï συµµαθητές αίθουσα Κεφάλαιο 1.1: Το σχολείο µου Κεφάλαιο 1.2: Η ζωή στο σχολείο Κεφάλαιο 1.3: Το περιβάλλον του σχολείου µου Κεφάλαιο 1.4: Θέλουµε ένα όµορφο σχολείο Κεφάλαιο 1.5: Έχουµε κανόνες Κεφάλαιο 1.6: Τι µάθαµε για το σχολείο
1 ÂÊ Ï ÈÔ 1.1 Ô Û ÔÏÂ Ô ÌÔ È Ó ı Ì Ì È Τα σχολεία εξωτερικά δεν είναι ίδια. Άλλα κτίρια είναι καινούρια και άλλα παλαιότερα. Άλλα έχουν ορόφους και άλλα όχι. Κάποια έχουν στέγη µε κεραµίδια και κάποια έχουν ταράτσα. Σε ορισµένα υπάρχουν δέντρα στην αυλή και άλλα έχουν κήπο. Οι αίθουσες διδασκαλίας, το γραφείο του διευθυντή, τα γραφεία των δασκάλων, το κυλικείο, η βιβλιοθήκη, η αίθουσα εκδηλώσεων, το εργαστήριο φυσικής, το λεβητοστάσιο και οι τουαλέτες βρίσκονται στο εσωτερικό του σχολείου. µπµ π ª ÙËÛÂ ÛÙËÓ Ù ÍË Εσείς µπορείτε να περιγράψετε το κτίριο και την αυλή του σχολείου σας; (Η απάντηση είναι ενδεικτική) 15
Το σχολείο µου στεγάζεται σε ένα παλιό κτίριο. Είναι διώροφο µε µικρή αυλή που περιβάλλεται από ψηλούς τοίχους. Οι αίθουσες είναι µεγάλες µε πολλά παράθυρα. Στην αυλή, σε µια γωνιά, υπάρχει ένα µεγάλο δέντρο και ένα παγκάκι. ίπλα βρίσκονται οι βρύσες. ÚÂ ÙÔ ÌÔÏ È ÛÔ Î È ÁÚ Â... (Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές) Το σχολείο µου ορόφους στέγη µε κεραµίδια αυλή µε κάγκελα παγκάκια βρύσες δέντρα στην αυλή κήπο Έχει 2 fi È fi È Ó È Ó È Ó È fi È Η ταυτότητα του σχολείου µου Όνοµα: ËÌÔÙÈÎfi ÔÏÂ Ô º Ó Ú Ô ιεύθυνση: ÛÙÚÔ 34 Πόλη Χωριό: º Ó ÚÈ Ú ÙÛ Τηλέφωνο: 2441-0333333 16 Το σχολείο
Ποιες από τις παρακάτω αίθουσες υπάρχουν στο δικό σας σχολείο; Σηµειώστε δίπλα στην επιγραφή τους. (βλ. σελ. 13) Γραφείο δασκάλων Αίθουσα εκδηλώσεων Β τάξη Εύη Παπαδάκη Γυµναστήριο Αίθουσα υπολογιστών Εργαστήριο Φυσικής Βιβλιοθήκη Γ τάξη Τατιάνα Σπανέλλη Γραφείο ιευθυντή Α τάξη Γιώργος Μπαρλής Τραπεζαρία ολοήµερου Αποθήκη Λεβητοστάσιο Κυλικείο 17
ÙËÛÂ ÛÙËÓ Ù ÍË Πώς θα πάτε στο γραφείο του διευθυντή από την τάξη σας; (Η απάντηση είναι ενδεικτική) Η τάξη µου βρίσκεται στον πρώτο όροφο. Για να πάω στο γραφείο του διευθυντή που βρίσκεται στο ισόγειο, πρέπει βγαίνοντας από την τάξη µου να στρίψω δεξιά, να προχωρήσω λίγο και να κατέβω τις σκάλες. Μετά πρέπει να στρίψω δεξιά και πάλι δεξιά και θα συναντήσω το γραφείο των δασκάλων. Ακριβώς απέναντι είναι το γραφείο του διευθυντή. ƒ π ƒ πø º ÏÏÔ ÚÁ Û 1 Τι υπάρχει γύρω από το σχολείο µου Συµπλήρωσε στους κύκλους χώρους και κτίρια που βρίσκονται γύρω από το σχολείο σου. Μπορείς να γράψεις τα ονόµατά τους ή να τα ζωγραφίσεις. Φρόντισε να τα τοποθετήσεις στο σωστό κύκλο, ανάλογα µε την απόστασή τους από το σχολείο. 18 Το σχολείο
ταχυδροµείο πάρκο παιδική χαρά τράπεζα καταστήµατα πλατεία βιβλιοπωλείο φροντιστήριο σταθµός µετρό στάση λεωφορείων τράπεζα πολυκατοικίες πολυκατοικίες νοσοκοµείο περίπτερο φαρµακείο εκκλησία παιδικός σταθµός κολυµβητήριο πολυκατάστηµα πεζόδροµος Σχολείο φούρνος κινηµατογράφος ζαχαροπλαστείο Κοντά µουσείο γυµναστήριο Μακριά θέατρο Πολύ µακριά 19
1 ÂÊ Ï ÈÔ 1.2 ˆ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô È Ó ı Ì Ì È Όλοι εµείς που πηγαίνουµε στη Β τάξη είµαστε συµµαθητές. Έχουµε την ίδια αίθουσα και την ίδια δασκάλα. Όλοι µαζί είµαστε µια οµάδα. Στην οµάδα δεν είµαστε όλοι ίδιοι. ιαφέρουµε στο ύψος, στα µαλλιά, στη φωνή, στο χρώµα των µατιών αλλά και σε άλλα χαρακτηριστικά. Κάποιοι συµµαθητές µας είναι από άλλες χώρες. Όλοι όµως εί- µαστε αγαπηµένοι. µπµ π ª ÛÂ ÁÓˆÚ ÂÙÂ applefi appleô Â Ó È ÔÈ Û ÌÌ ıëù Û ; (Η απάντηση είναι ενδεικτική) Ορισµένοι συµµαθητές µου δεν είναι από την Ελλάδα. Είναι από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Ρουµανία, την Ουκρανία, ακόµη και από την Ινδία. 20 Το σχολείο
ÙËÛÂ ÛÙËÓ Ù ÍË Τι άλλο κάνουµε στο σχολείο; Τι άλλο θα ήθελες να κάνεις στο σχολείο; Στο σχολείο, επίσης, κάνουµε γυµναστική, µαθαίνουµε διάφορους χορούς, ζωγραφίζουµε, συζητάµε µε τα άλλα παιδιά, πηγαίνουµε εκδρο- µές, οργανώνουµε γιορτές και δανειζόµαστε βιβλία από τη βιβλιοθήκη, για να τα διαβάζουµε στο σπίτι όταν έχουµε ελεύθερο χρόνο. Στο σχολείο θα ήθελα να έκανα περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες, να ανεβάζαµε θεατρικές παραστάσεις, να είχαµε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και να µαθαίναµε να τους χρησιµοποιούµε. ƒ π ƒ πø º ÏÏÔ ÚÁ Û 2 Όλα τα λουλούδια ανθίζουν Γράψε το όνοµά σου στο κέντρο του λουλουδιού και κάτι «καλό» για τον εαυτό σου σε ένα πέταλο. ώσ το σε συµµαθητές και συµµαθήτριές σου να γράψουν κάτι «καλό» για σένα στα υπόλοιπα πέταλα. 21
(Η απάντηση είναι ενδεικτική) Â ÁÂÓÈÎ ÂÈÏÈÎÚÈÓ appleúfiû ÚË ανάη Í appleóë Î ÈË 22 Το σχολείο
1 ÂÊ Ï ÈÔ 1.3 Ô appleâúè ÏÏÔÓ ÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ È Ó ı Ì Ì È Στην τάξη υπάρχουν θρανία, καρέκλες, πίνακας, έδρα, ζωγραφιές στους τοίχους, χάρτες, κρεµάστρες κ.ά. Στην αυλή υπάρχουν βρύσες, παγκάκια, δέντρα ή κήπος, µπασκέτες κ.ά. µπµ π ª È ı ıâïâ Ó Â Ó È È ÊÔÚÂÙÈÎfi ÛÙËÓ Ù ÍË ÛÔ Î È ÁÈ Ù ; Η τάξη µου θα ήθελα να είχε καινούριες κουρτίνες. Αυτές που υπάρχουν είναι σκισµένες και όταν έχει ήλιο κάποιοι συµµαθητές µου αναγκάζονται να αλλάζουν θέση, για να µπορούν να βλέπουν στον πίνακα και να παρακολουθούν το µάθηµα. 23
ÙËÛÂ ÛÙËÓ Ù ÍË Περιγράψτε την τάξη της εικόνας. Ποια προβλήµατα δείχνουν τα εικονίδια γύρω από αυτήν; Τι µπορεί να γίνει γι αυτά; Στην εικόνα βλέπουµε µια µεγάλη τάξη. Οι µαθητές κάθονται σε θρανία που είναι τοποθετηµένα σε σχήµα Π και παρακολουθούν δύο συµµαθητές τους που γράφουν στον πίνακα. Πάνω στα θρανία υπάρχουν τετράδια, βιβλία και κασετίνες. Πάνω από τον πράσινο πίνακα βρίσκεται η εικόνα του Χριστού. Αριστερά υπάρχουν διάφορες ζωγραφιές των παιδιών και δεξιά ένας χάρτης της Ελλάδας. Οι τοίχοι είναι γεµάτοι ζωγραφιές και αφίσες. Στον τοίχο δεξιά υπάρχει µια κρεµάστρα στην οποία είναι κρεµασµένα τα µπουφάν και τα παλτά των µαθητών. Τα εικονίδια γύρω από την εικόνα δείχνουν α) ένα καλάθι σκουπιδιών που καθώς είναι γεµάτο ορισµένα σκουπίδια είναι πεταµένα στο πάτω- µα, β) κουρτίνες σκισµένες και γ) µια χαλασµένη κλειδαριά. Για να αντι- µετωπιστούν τα προβλήµατα που δείχνουν τα εικονίδια, πρέπει να αδειάζεται πιο συχνά το καλάθι ή να αγοραστεί ένα µεγαλύτερο, πρέπει να µπουν καινούριες κουρτίνες και να αλλαχθεί η κλειδαριά της πόρτας. ÚÂ ÙÔ ÌÔÏ È ÛÔ Î È ÁÚ Â... Γράφω µερικά πράγµατα που µου αρέσουν στην τάξη µου και άλλα που θα ήθελα να αλλάξουν. Στην τάξη µου µου αρέσουν οι αφίσες που έχουµε στους τοίχους, τα καινούρια θρανία, το χρώµα των τοίχων, ότι είναι καθαρή κ.λπ. 24 Το σχολείο
Τα πράγµατα που θα ήθελα να αλλάξουν στην τάξη µου είναι οι κουρτίνες, να αντικατασταθεί το σπασµένο τζάµι σ ένα από τα παράθυρα, να έχουµε περισσότερη θέρµανση το χειµώνα κ.λπ. ÙËÛÂ ÛÙËÓ Ù ÍË Περιγράψτε την αυλή της εικόνας. Ποια προβλήµατα δείχνουν τα εικονίδια γύρω από αυτήν; Τι µπορεί να γίνει γι αυτά; Η αυλή του σχολείου της εικόνας είναι µεγάλη. Σ αυτήν υπάρχουν δύο γήπεδα του µπάσκετ και ένα του βόλεϊ. Περιβάλλεται από ψηλά κάγκελα και στις δύο πλευρές της υπάρχουν δέντρα. Τα εικονίδια δείχνουν µια χαλασµένη βρύση η οποία στάζει, το ταµπλό µιας µπασκέτας που είναι σπασµένο, το δίχτυ της που έχει σκιστεί, καθώς και δύο κάγκελα που έχουν σπάσει. Για να λυθούν αυτά τα προβλήµατα, πρέπει ο διευθυντής του σχολείου να καλέσει τους τεχνικούς του δήµου οι οποίοι θα αποκαταστήσουν τις ζηµιές. ÚÂ ÙÔ ÌÔÏ È ÛÔ Î È ÁÚ Â... Τι σας αρέσει και τι θα θέλατε να αλλάξει στην αυλή του σχολείου σας και γιατί; (Η απάντηση είναι ενδεικτική) Στην αυλή του σχολείου µου µου αρέσει που υπάρχει γήπεδο του µπά- 25