Η Επίδραση του Περιβαλλοντικά Φιλικού Βιομηχανικού Σχεδιασμού Προϊόντων στην Εφοδιαστική Ν. Ευκολίδης 1, Π. Κυράτσης 2, Β.

Η Επίδραση του Περιβαλλοντικά Φιλικού Βιομηχανικού Σχεδιασμού Προϊόντων στην Εφοδιαστική Ν. Ευκολίδης 1, Π. Κυράτσης 2, Β. Δινοπούλου 3 Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας, Κοζάνη, Ελλάδα ¹nikefk@hotmail.com, ²pkyratsis@teikoz.gr, ³dinop@teikoz.gr Περίληψη Κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος υπάρχουν πολλές οικονομικές, περιβαλλοντικές ακόμα και κοινωνικές συνέπειες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται από το αρχικό στάδιο του σχεδιασμού του. Παραδοσιακά, οι σχεδιαστές εξετάζουν την ελαχιστοποίηση του κόστους ή του βάρους, δίνοντας έμφαση στη ποσότητα του υλικού που χρησιμοποιείται και στις διαθέσιμες διαδικασίες παραγωγής. Σήμερα, όμως, αυτό δεν είναι αρκετό. Απαιτείται μια νέα προσέγγιση από την πλευρά του σχεδιαστή, σε ζητήματα όπως για παράδειγμα, η μεταφορά του ίδιου του προϊόντος ή των πρώτων υλών που απαιτούνται, η συσκευασία (απαραίτητος όγκος, υλικά κατασκευής), η χρήση ανακυκλωμένων υλικών, η αλλαγή στη κουλτούρα των καταναλωτών για φιλικότερα προς το περιβάλλον αγαθά, ακόμα και η διάθεση του προϊόντος στο τέλος του κύκλου ζωής του. Το παρόν άρθρο συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση, τονίζοντας την έμφαση που πρέπει να δίνει ο σχεδιαστής, κατά το σχεδιασμό ενός νέου προϊόντος ή την επανασχεδίαση ενός ήδη υπάρχοντος, σε ζητήματα σχετικά με την πράσινη εφοδιαστική (green logistics). Τέλος, παρουσιάζεται μια μελέτη περίπτωσης, προκειμένου να αναδειχθεί πως οι σχεδιαστές μπορούν να επηρεάσουν με τις αποφάσεις τους θέματα πράσινης και ανάστροφης εφοδιαστικής (Green and Reverse Logistics). Λέξεις Κλειδιά: Βιομηχανικός σχεδιασμός προϊόντων, πράσινη εφοδιαστική. 1.Αειφόρος ή Βιώσιμη ανάπτυξη Η αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί το κορυφαίο ζητούμενο του 21ου αιώνα. Περιγράφει μια ανάπτυξη η οποία είναι σύμφωνη με τις ανάγκες της παρούσας γενεάς, αλλά προσπαθεί να διασφαλίσει τις ευκαιρίες, ώστε να ικανοποιηθούν επίσης και οι ανάγκες της επόμενης. Βιώσιμη είναι η κοινωνία, που μπορεί να υπάρχει για γενεές, που μπορεί να βλέπει μελλοντικά, που μπορεί να κινείται με ευελιξία και ταυτόχρονα να είναι και σοφή, ώστε να μην υποθάλπει ούτε τα φυσικά ούτε τα κοινωνικά της υποστηρικτικά συστήματα. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει ότι οι αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές πολιτικές πρέπει να είναι βασισμένες πάνω στην ανάλυση κόστους-οφέλους, σε μια προσεκτική οικονομική ανάλυση PROCEEDINGS 1

που θα ενδυναμώνει την περιβαλλοντική προστασία και θα οδηγεί σε αυξανόμενα και διατηρήσιμα επίπεδα ευημερίας (Clayton and Bass, 2002). Η βιώσιμη ανάπτυξη ή αειφόρος ανάπτυξη, που ονομάζεται επίσης και συνεχής ή διαρκής ή αποδοτική ανάπτυξη, ορίστηκε για πρώτη φορά το 1987 στη Παγκόσμια Επιτροπή για το περιβάλλον και την ανάπτυξη από τον Gro Harlem Brundtland, από τον τότε πρωθυπουργό της Νορβηγίας. Στην τελική έκθεση της επιτροπής με τίτλο «Το Κοινό μας Μέλλον» που ονομάστηκε επίσης και έκθεση Brundtland (Bruntland, 1987) η αειφόρος ανάπτυξη ορίστηκε ως: Η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να δεσμεύει την δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες. Με άλλα λόγια η ανάπτυξη είναι πρωτεύουσας σημασίας για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών και τη βελτίωση της ποιότητας του βιοτικού επιπέδου. Ταυτόχρονα, πρέπει να βασίζεται στην αποτελεσματική και περιβαλλοντικά υπεύθυνη χρήση όλων των ανεπαρκών πόρων της κοινωνίας, είτε φυσικών, είτε ανθρωπίνων, είτε οικονομικών. Σήμερα η «βιώσιμη ανάπτυξη» έχει γίνει ένας σπουδαίος γενικός στόχος για όλα τα πεδία της ζωής, όπως η οικονομία, η οικολογία και η κοινωνική ισορροπία. 2. Εργαλεία πράσινου σχεδιασμού 2.1 Κύκλος Ζωής Προϊόντος Ο Οικολογικός Σχεδιασμός προϊόντων αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν την περιβαλλοντική τους απόδοση, μέσω της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων τους. Η βασική φιλοσοφία του οικολογικού σχεδιασμού είναι η μείωση των: αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος, μέσω του καλύτερου σχεδιασμού του προϊόντος (Bhamra and Lofthouse, 2005). Όλες οι διαδικασίες του μετασχηματισμού των πόρων που περιλαμβάνονται σε ολόκληρο το φυσικό κύκλο ζωή του προϊόντος (εικόνα 1) μπορεί να ομαδοποιηθεί σύμφωνα με τις ακόλουθες κεντρικές φάσεις : Απόκτηση Πρώτων Υλών: περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες και τις διαδικασίες που απαιτούνται για την απόκτηση υλικών και ενεργειακών πόρων από το περιβάλλον, αρχίζοντας από την εξαγωγή των πρώτων υλών. Επεξεργασία και Κατασκευή: περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες και τις διαδικασίες που απαιτούνται για τον μετασχηματισμό των πόρων στο επιθυμητό προϊόν. Διανομή: αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες της μεταφοράς, της αποθήκευσης, και της διανομής που επιτρέπει στο προϊόν για να φθάσουν στον πελάτη. PROCEEDINGS 2

Χρήση-Συντήρηση-Επισκευή: αναφέρεται σε όλη την φάση χρήσης του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων όλων των τυπολογιών των διαδικασιών συντηρήσεων. Ανακύκλωση: ακολουθεί τη φάση χρήσης του προϊόντος και περιλαμβάνει όλες τις επιλογές ανακύκλωσης, της εσωτερικές (κλειστός βρόχος) και εξωτερικές (ανοικτός βρόχος) στην προέλευση του κύκλου ζωής. Διαχείριση Απορριμμάτων: αφορά τα μη-ανακυκλώσιμα μέρη του προϊόντος και αποτελείται από τη διαχείριση της τελικής διάθεσης αποβλήτων. Εικόνα 1. Κύκλος ζωής ενός προϊόντος 2.2 Αξιολόγηση κύκλου ζωής (ΑΚΖ - Life Cycle Assessment) Η ΑΚΖ είναι σήμερα η πλέον διαδεδομένη τεχνική που χρησιμοποιείται ως αναλυτικό εργαλείο για την αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων που προκαλεί ένα υλικό, μια κατεργασία ή μια χρήση, καθ όλη τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος. Ταυτόχρονα, είναι μια διαδικασία, που συνδυάζει την ταυτοποίηση και την ποσοτικοποίηση των χρησιμοποιημένων υλικών και της καταναλισκόμενης ενέργειας, με την περιβαλλοντική επιβάρυνση σε όλα τα στάδια της διάρκειας ζωής των προϊόντων (Ljungberg, 2007). H ΑΚΖ αποτελείται από τρία στάδια. Πρώτο στάδιο είναι η αντικειμενική ποσοτικοποίηση των εισαγόμενων και εξαγόμενων πρώτων υλών, προϊόντων, απορριμμάτων, ενέργειας κτλ κατά την διάρκεια ζωής ενός προϊόντος ή μιας παραγωγικής διαδικασίας. Το δεύτερο στάδιο αποτελείται από μια τεχνικά ποιοτική και ποσοτική διαδικασία χαρακτηρισμού και αποτίμησης των αποτελεσμάτων των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, οι οποίες προσδιορίζονται στα συστατικά μέρη των προϊόντων. Τέλος, το τρίτο στάδιο περιλαμβάνει την συστηματική αξιολόγηση των αναγκών και των δυνατοτήτων για μείωση της PROCEEDINGS 3

περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, η οποία οφείλεται στην κατασκευή και λειτουργία ενός προϊόντος ή μιας διαδικασίας καθ όλη την διάρκεια ζωής του (Werner and Richter, 2007). Η περιβαλλοντική επιβάρυνση ενός προϊόντος μπορεί να περιγραφεί με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους, αλλά συνήθως περιγράφεται από τον υπολογισμό των επιπτώσεων του προϊόντος στο περιβάλλον, με βάση τα αποτελέσματα ή τα παραγόμενα παραπροϊόντα που δημιουργούνται σε κάποια ή κάποιες από τις φάσεις του κύκλου ζωής ενός προϊόντος. 2.3 Φιλικός προς το περιβάλλον σχεδιασμός Ο φιλικός προς το περιβάλλον σχεδιασμός ή πράσινος σχεδιασμός (Design For Environment) έχει σαν στόχο την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος σε όλο τον κύκλο ζωής του. Η έννοια «μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων» δεν περιορίζεται, εντούτοις, στην απλή ποσοτικοποίηση και την ελαχιστοποίηση των άμεσων επιπτώσεων στο οικοσύστημα. Η βελτιστοποίηση της περιβαλλοντικής επίδοσης επιτυγχάνεται από την ακολουθία μιας σειράς στόχων όπως, τη μείωση των απορριμμάτων και των αποβλήτων, που επιτρέπει μια αποδοτικότερη χρήση των πόρων και μια μείωση στους όγκους των απορριμμάτων, και γενικότερα, μια μείωση των επιπτώσεων που συνδέονται με τη διαχείριση των αποβλήτων. Η βέλτιστη διαχείριση των υλικών, αποτελείται από την ορθή χρήση των υλικών βάσει της απόδοσης που απαιτείται, στην αποκατάστασή τους στο τέλος του κύκλου ζωής του προϊόντος και στη μείωση των τοξικών ή ρυπογόνων υλικών. Ακόμα, η βελτιστοποίηση των διαδικασιών παραγωγής, που αποτελείται από τον προγραμματισμό των διαδικασιών που είναι ενεργά αποδοτικές, οδηγεί σε περιορισμένες εκπομπές. Και τέλος, η βελτίωση του προϊόντος, ειδικότερα όσον αφορά τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της χρήσης, έχει στόχο να μειωθεί η κατανάλωση πόρων ή η ανάγκη για πρόσθετους πόρους κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του (Fiksel, 2009). Το μεγάλο στοίχημα για το φιλικό προς το περιβάλλον σχεδιασμό είναι: ο σχεδιασμός προϊόντων με βάση τα περιβαλλοντικά ζητήματα στο κύκλου ζωής ενός προϊόντος, τα οποία συχνά αγνοούνται. Η χρήση των οικολογικών εργαλείων (Eco-Tools) σε οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία μπορεί να επιφέρει βελτίωση των παραγόμενων προϊόντων ως προς την ποιότητα τους, μέσω της επιλογής των καταλληλότερων πρώτων υλών, αλλά ταυτόχρονα να μειώσει τις επιπτώσεις της παραγωγής και χρήσης τους στο περιβάλλον (Muñoz et al., 2009). Άλλωστε το ενδιαφέρον από περιβαλλοντική άποψη για όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος αυξάνεται συνεχώς. Ήδη η περιβαλλοντική σήμανση είναι γεγονός για πολλά και PROCEEDINGS 4

διαφορετικά προϊόντα, ενώ παράλληλα έχουν αναπτυχθεί γενικές οδηγίες και πρότυπα για συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως η σειρά ISO 14000. 3. Περιβαλλοντικά φιλικός βιομηχανικός σχεδιασμός και πράσινη εφοδιαστική Οι δύο λέξεις που αποτελούν τον όρο πράσινη εφοδιαστική, έχει η κάθε μια την έννοια της, συνδυαστικά όμως, διαμορφώνουν μια φράση που είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η εφοδιαστική είναι στην καρδιά των σύγχρονων συστημάτων μεταφοράς. Ο όρος υπονοεί μια βαθμιαία οργάνωση και έλεγχο των μετακινήσεων φορτίων που μόνο η σύγχρονη τεχνολογία θα μπορούσε να έχει φέρει εις πέρας και έχει οδηγήσει σε μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις στη βιομηχανία μεταφορών. Ο όρος πράσινη έχει γίνει μια λέξη κώδικας για ένα εύρος περιβαλλοντικών προβληματισμών και ζητημάτων, ενώ εξετάζεται συνήθως θετικά. Χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη συμβατότητα με το περιβάλλον. Έτσι οι δύο λέξεις μαζί, προτείνουν ένα φιλικό προς το περιβάλλον και αποδοτικό σύστημα μεταφοράς και διανομής. Τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια, ο όρος Green Logistics εμφανίζεται συχνά στη διεθνή βιβλιογραφία και πάντα σε σχέση με τις μεταφορές και τις διανομές. Το ενδιαφέρον για την εφαρμογή των Green Logistics ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν άρχισε να δημιουργείται μία ευαισθησία για την μόλυνση του περιβάλλοντος και ειδικά με την όξινη βροχή, τα CFCs και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η απόφαση της Διεθνούς Επιτροπής για το Περιβάλλον το 1987, έδωσε στα περιβαλλοντικά θέματα μία ώθηση τόσο σε οικονομικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Η βιομηχανία μεταφορών και διανομών, ένας από τους παράγοντες περιβαλλοντικής ρύπανσης, θεωρήθηκε από πολλούς σαν μία μοναδική ευκαιρία πρακτικής εφαρμογής αυτής της νέας κατεύθυνσης της εφοδιαστικής. Όπως υποστήριζαν, αυτό θα αποτελούσε την μοναδική ευκαιρία προβολής μίας νέας εικόνας, ενός προσώπου φιλικού προς το περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι η δεκαετία του 1990 θεωρήθηκε από πολλούς ένας σταθμός για την ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών θεμάτων στην εφοδιαστική (Rodrigue et al., 2001). Ο κύριος στόχος της βιομηχανίας μεταφορών και διανομών, είναι η μείωση του κόστους και του χρόνου, η βελτίωση της αξιοπιστίας και της ευελιξίας των παρεχομένων υπηρεσιών, η βελτίωση μέσω του τρόπου συσκευασίας και της ελαχιστοποίησης των απωλειών. Το παρόν άρθρο έχει σαν στόχο να επιδείξει την έμφαση που πρέπει να δίνεται από το σχεδιαστή κατά το σχεδιασμό ενός νέου προϊόντος ή την επανασχεδίαση ενός ήδη υπάρχοντος, σε ζητήματα σχετικά με την πράσινη εφοδιαστική (green logistics). Στον πίνακα 1, γίνεται ανάλυση των σταδίων όπου ο σχεδιαστής έρχεται αντιμέτωπος με αποφάσεις, που μπορούν να επηρεάσουν θέματα σχετικά με την εφοδιαστική ενός προϊόντος. PROCEEDINGS 5

4. Μελέτη περίπτωσης Ο σχεδιασμός του ECO-MANIAC BIN είναι ένα παράδειγμα σχεδιασμού ενός οικολογικού παιχνιδιού. Είναι ένας κάδος ανακύκλωσης που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 2 έως και 8 χρονών (εικόνα 2). Αποτελείται από τα δυο φουσκωτά βασικά δοχεία που αποτελούν τον κάδο ανακύκλωσης, και από τα υπόλοιπα φουσκωτά κομμάτια που έχουν κατάλληλο σχήμα και υποδηλώνουν πλαστικά μπουκάλια νερού, συσκευασίας αναψυκτικών από αλουμίνιο, χαρτικά είδη (περιοδικά, εφημερίδες κλπ) και τέλος συσκευασίες φρουτοχυμών ή και γάλατος (tetrapack). Εκτός από το ανακυκλώσιμο υλικό κατασκευής του και όλη τη φιλική προς το περιβάλλον διαδικασία σχεδιασμού του, ο χαρακτηρισμός του παιχνιδιού ως οικολογικού έχει να κάνει κυρίως και με το σκοπό του παιχνιδιού σαν πράξη. Ο στόχος είναι να μάθει τη διαδικασία ανακύκλωσης τα παιδιά, απλά παίζοντας. Με την επίτευξη του σκοπού του παιχνιδιού, δηλαδή την τοποθέτηση των κατάλληλων σχημάτων στις σωστές οπές, εκτός του ότι καλλιεργεί πνευματικά το παιδί, του μαθαίνει συγχρόνως την πράξη της ανακύκλωσης με βιωματικό τρόπο (εικόνα 3) (Efkolidis et al., 2010) Το υλικό που επιλέχτηκε είναι το ανακυκλωμένο πολυπροπυλένιο (PP). Το πολυπροπυλένιο (ΡΡ) είναι συνθετική οργανική ένωση, ανήκει στη μεγάλη κατηγορία των πλαστικών, είναι άοσμο, άχρωμο και διαυγές, χαρακτηρίζεται ως θερμοπλαστικό πολυμερές. Τα θερμοπλαστικά ανακυκλώνονται πλήρως και κατηγοριοποιούνται ως προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον. Είναι ένα οικολογικό υλικό (προτείνεται από την Greenpeace), πολύ ελαφρύ (πυκνότητα 0,90 g/cm3), με υψηλές μηχανικές αντοχές, καλή ελαστικότητα, με πρακτικά απεριόριστη διάρκεια ζωής. Πέραν της καταλληλότητας του για πλήρη ανακύκλωση, έχει πολύ χαμηλή ενσωματωμένη ενέργεια (ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή του) σε σχέση με άλλα υλικά και κυρίως τα μέταλλα, με συνέπεια να επιβαρύνει ελάχιστα το περιβάλλον σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Ashby, 2009). PROCEEDINGS 6

Πίνακας 1. Ο περιβαλλοντικά ευαίσθητος βιομηχανικός σχεδιασμός και η πράσινη εφοδιαστική. Τα στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος Απόκτηση Πρώτων Υλών Σχεδιασμός & Παραγωγή Διανομή Χρήση Ανακύκλωση & Διαχείριση απορριμμάτων. Ρόλος της εφοδιαστικής Συσκευασία-Προϊόν Μεταφορά πρώτων υλών. Επιλογή τοπικών πηγών πρώτων υλών - εξοικονόμηση χρόνου και ενέργειας μεταφοράς. Αποφυγή επιλογής διαφορετικών υλικών κατά τη σχεδίαση. Συσκευασία Προστασία περιεχομένου. Κατάλληλος μορφολογικός σχεδιασμός συσκευασίας με σκοπό την αύξηση της αντοχής κατά τη στοίβαξη, του προϊόντος σε παλέτες (σημεία αποθήκευσης). Περιορισμός υποβάθμισης των προϊόντων λόγω της φθοράς της συσκευασίας τους. Προϊόν Ελαχιστοποίηση όγκου αποθήκευσης. Κατάλληλος σχεδιασμός για παραγωγή ελαφρύτερων και ανθεκτικότερων προϊόντων (π.χ. με τη χρήση νεύρων). Έξυπνος σχεδιασμός με λιγότερα εξαρτήματα, εξοικονόμηση πρώτης ύλης και ενέργειας. Αποφυγή σχεδιασμού πολλών υλικών Χώρος για ετικετοποίηση (tagging) Συσκευασία Μείωση του όγκου συσκευασίας για επίπεδη μεταφορά και αποθήκευση. Προϊόν Μείωση όγκου μεταφοράς, εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας κατά τη διακίνηση (καύσιμα, συντήρηση μεταφορικών μέσων, μείωση δρομολογίων κλπ). Συσκευασία-Προϊόν Αποθήκευση προϊόντος από τον χρήστη. Επαναχρησιμοποίηση προϊόντος. Συσκευασία-Προϊόν Μεταφορά απόρριψης αποβλήτων και μεταφορά για ανακύκλωση. Εύκολη αποσυναρμολόγηση και μεταφορά των επιμέρους κομματιών. Ελαχιστοποίηση του όγκου των απορριμμάτων. PROCEEDINGS 7

Εικόνα 2. Οικολογικό παιχνίδι. Εικόνα 3. Παιχνίδι κάδος ανακύκλωσης (ECO-MANIAC BIN). Στο συγκεκριμένο παράδειγμα του παιχνιδιού, ο σχεδιασμός επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην πράσινη εφοδιαστική. Στη συνέχεια αναλύονται οι αποφάσεις του σχεδιαστή που επηρεάζουν άμεσα η έμμεσα την εφοδιαστική του προϊόντος στον κύκλο ζωής του : Αρχικά στο πρώτο στάδιο του κύκλου ζωής, δηλαδή της απόκτησης πρώτων υλών, επιλέχτηκε ως υλικό ανακυκλωμένο PP, το οποίο συγκαταλέγεται στην εγχώρια παραγωγή και θεωρείται τοπική πρώτη ύλη. Επιπλέον, επιλέχτηκε το παιχνίδι να αποτελείται από ένα και μόνο υλικό. Κατά το στάδιο του σχεδιασμού και παραγωγής, αποφασίστηκε το παιχνίδι να είναι φουσκωτό, δηλαδή να παίρνει το κατάλληλο σχήμα και τις ακριβείς διαστάσεις του μετά την πώληση στο χρήστη (στο σημείο χρήσης του). Αυτό ταυτόχρονα σημαίνει ότι ο όγκος αποθήκευσης μετά την παραγωγή είναι ο ελάχιστος δυνατός. PROCEEDINGS 8

Κατά το στάδιο της διανομής, ο μικρός όγκος του προϊόντος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη μεταφορά του στα σημεία πώλησης, όπου με τη σημαντική μείωση των απαραίτητων μεταφορικών μέσων και δρομολογίων επιτυγχάνεται η μείωση του όγκου μεταφοράς, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση κόστους και ενέργειας διακίνησης (εικόνα 4). Κατά τη διάρκεια της χρήσης, το παιχνίδι μπορεί να ξεφουσκώνει κάθε φορά που αυτό είναι επιθυμητό, έτσι ώστε να εξοικονομεί και αυτό με τη σειρά του χώρο στο σπίτι. Στο τελικό στάδιο ζωής του προϊόντος, ο χρήστης μπορεί άνετα να ανακυκλώσει το προϊόν, απλά τοποθετώντας το σε ένα κάδο ανακύκλωσης πλαστικών ξεφούσκωτο, ώστε να επιτευχτεί ο ελάχιστος όγκος απορρίμματος. Εικόνα 4. Εύκολη διανομή του προϊόντος. Είναι ένα παιχνίδι καθαρά από ανακυκλώσιμο PP και δεν υπάρχει λόγος αποσυναρμολόγησης των υλικών, ενώ κατευθύνεται απ ευθείας για ανακύκλωση, χωρίς επιπλέον διεργασίες. Βέβαια στο συγκεκριμένο παράδειγμα ενισχύεται και η ανάστροφη εφοδιαστική από το στόχο του παιχνιδιού, αφού μαθαίνει βιωματικά στα παιδιά την έννοια της ανακύκλωσης. Έτσι τα παιδικά αυτά βιώματα, αναμένεται να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη συμμετοχή σε δράσεις φιλικότητας προς το περιβάλλον και να επιτευχθεί η απαραίτητη αλλαγή της περιβαλλοντικής κουλτούρας των χρηστών. PROCEEDINGS 9

5. Συμπεράσματα Οι βιομηχανικοί σχεδιαστές προϊόντων έχουν την ευκαιρία να επιδράσουν στον αντίκτυπο που έχουν τα προϊόντα στο περιβάλλον και την κοινωνία. Οι αποφάσεις τους, μπορούν να επιδράσουν θετικά ή και αρνητικά σε πολλές κοινωνικές και περιβαλλοντικές δράσεις. Μέσα από τη χρήση εργαλείων και μεθοδολογιών που δίνουν έμφαση στον περιβαλλοντικά ευαίσθητο σχεδιασμό προϊόντων, είναι δυνατόν ο βιομηχανικός σχεδιαστής να επιδράσει άμεσα σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος. Γίνεται έτσι κατανοητό, ότι η εφοδιαστική αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του κύκλου ζωής και ότι ο σχεδιαστής έχει τη δυνατότητα να την επηρεάσει με τις αποφάσεις του, κάνοντας την πιο φιλική προς το περιβάλλον. Αυτό φάνηκε καθαρά και στην ανάπτυξη του παιχνιδιού που παρουσιάστηκε (κάδος ανακύκλωσης ECO MANIAC BIN), ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύεται ξεκάθαρα και η επιπλέον επιροή των αποφάσεων αυτών στην πράσινη και ανάστροφη εφοδιαστική (Green and Reverse Logistics). Βιβλιογραφία 1. Ashby, M., (2009), Materials and the Environment Eco-Informed Material Choice, Elsevier, Canada. 2. Bhamra, T. and Lofthouse, V. (2005), Design for sustainability - practical approach, Gower Press, Hampshire. 3. Bruntland, G. (1987), Our common future: The World Commission on Environment and Development, Oxford University Press, Oxford. 4. Clayton, B. and Bass, S. (2002), Sustainable Development Strategies: A resource book, Earthscan, London. 5. Efkolidis, N., Kyratsis, P., Dinopoulou, V. and Asimopoulos, N. (2010), Conceptual design with emphasis on the social impact of sustainability principles. International Design Conference Design 2010, Dubrovnik Croatia, 8. 6. Fiksel, J. (2009), Design for Environment A Guide to Sustainable Product Development, McGraw-Hill, New York. 7. Ljungberg, L.Y. (2007), Materials selection and design for development of sustainable products. Materials and Design 28, pp. 466-479. 8. Muñoz, I., Gazulla, C., Bala, A., Puig, R. and Fullana, P. (2009), LCA and ecodesign in the toy industry: case study of a teddy bear incorporating electric and electronic components. The International Journal of Life Cycle Assessment 14, pp. 64-72. PROCEEDINGS 10

9. Rodrigue, J., Slack, B. and Comtois, C., (2001), Green Logistics (The Paradoxes of), 9 th World Conference on Transport Research, Seoul, 11. 10. Werner, F. and Richter, K. (2007), Wooden Building Products in Comparative LCA. The International Journal of Life Cycle Assessment 12, pp. 470-479. PROCEEDINGS 11