Ελληνικός Κινηματογράφος - Ιστορία και Πρωταγωνιστές. Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας

Ελληνικός Κινηματογράφος - Ιστορία και Πρωταγωνιστές Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας Γενικό Λύκειο Περάματος Μυλοποτάμου 2013-2014

Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 2 Συμμετέχοντες... 3 Εκπαιδευτικός... 3 Σχολικός έτος... 3 Εισαγωγή... 4 Η πρώτη περίοδος... 4 Ηχητικός κινηματογράφος... 5 Η μεταπολεμική περίοδος... 7 Δεκαετία 1950-60... 9 Είδη του Ελληνικού Κινηματογράφου 1950-1960... 9 Τα είδη και τα χαρακτηριστικά τους... 10 Επιτυχημένες-αντιπροσωπευτικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου τη δεκαετία 50-60:... 12 Μερικοί ηθοποιοί που ξεχώρισαν... 13 Μεγάλοι σκηνοθέτες της εποχής... 14 Επιτυχημένοι μουσικοσυνθέτες... 14 Εταιρίες Παραγωγής... 14 Δεκαετία 1970-80... 15 Βασικές Διαφορές Μεταξύ Παλαιού και Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου... 15 Τρόποι Παραγωγής... 15 Θέματα και Είδη... 16 Συμπεράσματα... 16 Αντιπροσωπευτικές ταινίες της εποχής... 17 Το έπος της βιντεοκασέτας... 19 Οι απαρχές... 19 Η ακμή... 19 Η παρακμή... 21 Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 2

Χαρακτηριστικές ταινίες... 21 Σύγχρονος Ελληνικός Κινηματογράφος... 23 Δεκαετία του 90... 23 Ειδή ελληνικών ταινιών του 90... 23 Δεκαετία των 00 s... 26 Βιβλιογραφία... 27 Συμμετέχοντες Αγκουριδάκη Ελένη Αλεφαντινού Έφη Δακανάλης Κλάδος Κλάδου Κουκλάκη Λαγουδάκη Λυρώνη Μαγεράκη Μεταξάκη Ουρανού Παπαδάκη Σπαλαράκη Τζόγκου Φακιδάρη Χρυσού Σαράντος Μανώλης Φωτεινή Άρτεμις Νικολέτα Αθηνά Γωγώ Χρυσούλα Γεωργία Γωγώ Έφη Μαρία Μαρία Ελευθερία Εκπαιδευτικός Κατής Ευάγγελος Σχολικός έτος 2013-14, Γενικό Λύκειο Περάματος Μυλοποτάμου Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 3

Εισαγωγή Ο ελληνικός κινηματογράφος ξεκίνησε στις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα, με μικρό αριθμό ταινιών μέχρι το 1940 (35 κατά προσέγγιση). Η άνθηση του άρχισε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, με 4-7 ταινίες το χρόνο μέχρι το 1950 και σταδιακά η παράγωγη αυξήθηκε μέχρι τις 60 ταινίες το 1960. Η χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου ήταν από το 1960 μέχρι το 1973 φτάνοντας μέχρι τις 97 ταινίες το χρόνο(με μέσο ορό 80 ταινίες το χρόνο). Από το 1974 μέχρι σήμερα η παράγωγη κυμαίνεται σε πολύ μικρότερο επίπεδο από 10 ταινίες μέχρι 40 ταινίες το χρόνο. Η πρώτη περίοδος Η ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου αρχίζει το 1906, αν και συχνά αναφέρεται ως έτος αρχής του το 1914. Το 1906 κινηματογραφείται μια μικρού μήκους ταινία των Ολυμπιακών αγώνων που διεξάχθηκαν τότε και επρόκειτο για ταινία γυρισμένη με απλά τεχνικά μέσα χωρίς όμως να λείπουν καλλιτεχνικά γνωρίσματα. Αυτή υπήρξε η πρώτη Ελληνική ταινία καθώς επίσης και η πρώτη ταινία με αθλητικό περιεχόμενο στο κόσμο. Προβλήθηκε για πρώτη φορά το Μάιο του 1906. Το (1907) έγινε μια ακόμη ταινία του είδους αυτού που παρουσίαζε τον εορτασμό της ελληνικής Εθνικής επετείου. Στα επόμενα τρία χρόνια, δεν σημειώνεται καμία άλλη ελληνική ταινία. Το 1911 ο Κώστας Μπαχατώρης, παρουσίασε στην οθόνη, το κωμειδύλλιο του Περισιάδη Γκόλφω, με πρωταγωνίστρια τη βεντέτα του θεάτρου της εποχής Ολυμπία Δαμάσκου, που γνώρισε στο θέατρο μεγάλη επιτυχία. Η ταινία διαρκούσε περίπου μία ώρα και δέκα λεπτά, και γυρίστηκε εξ ολοκλήρου σ' ένα φωτογραφικό στούντιο. Η ταινία είχε πολλά ελαττώματα και λάθη αλλά ο κόσμος την υποδέχθηκε με ενθουσιασμό. Το 1912 ιδρύθηκε η πρώτη κινηματογραφική εταιρία, η Αθηνά Φιλμ και η πρώτη της ταινία ήταν ένα μικρό ντοκιμαντέρ γύρω από τη ζωή των νεαρών Ελλήνων πριγκίπων. Ύστερα γυρίστηκε μία άλλη ταινία «Η τύχη της Μαρούλας» που αποτελούσε την πρώτη ελληνική ταινία με αξιώσεις στοιχειώδους καλλιτεχνικού και τεχνικού επιπέδου. Το 1913, η ίδια εταιρία παρουσίασε μία σειρά μικρών κωμωδιών τύπου μπουρλέσκ, με πρωταγωνιστή το δημοφιλή κωμικό Δημητρακόπουλο. Το 1916 ιδρύθηκε μία δεύτερη κινηματογραφική εταιρία, η Άστυ Φιλμς, που τον ίδιο χρόνο παρουσίασε την κωμωδία με τίτλο Η προίκα της Αννούλας. Ακολούθησαν τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που σταμάτησαν μέχρι το 1920 την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου. Στην ίδια περίοδο έγιναν και τα Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 4

πολεμικά ντοκιμαντέρ του Γιώργου Προκοπίου. Στα μικρά αυτά φιλμ, που αποτελούν και τα μόνα κινηματογραφικά ντοκουμέντα που έχουμε από το Μικρασιατικό Πόλεμο. Το 1921 ο Γαζιάδης παρουσίασε την ταινία «Ελληνικό θαύμα», όπου χρησιμοποίησε Ρώσους ηθοποιούς. Το 1924 γυρίστηκαν μερικές σύντομες ταινίες, στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο κωμικός Μιχαήλ Μιχαήλ. Το 1927 η Νταγκ Φιλμς παρουσιάζει τη πρώτη ταινία της που ήταν το «Έρως και κύματα», που αποτέλεσε σταθμό για τον ελληνικό κινηματογράφο, ο οποίος έκτοτε πραγματοποίησε αλματώδη εξέλιξη. Ηχητικός κινηματογράφος Το 1930 η Νταγκ Φιλμς παρουσίασε μια νέα σειρά από ταινίες, που τα σενάριά τους έγραψαν γνωστοί συγγραφείς και ο πρωταγωνιστές τους είχαν επιλεγεί από τους καλύτερους ηθοποιούς του Βασιλικού θεάτρου. Τότε όμως είχε παρέλθει η εποχή του βωβού κινηματογράφου και το κοινό υποδεχόταν με ενθουσιασμό τον ηχητικό κινηματογράφο. Μετά από λίγο χρονικό διάστημα διαλύθηκε, αδυνατώντας να προσαρμόσει τις εργαστηριακές της εγκαταστάσεις στις απαιτήσεις του ομιλούντος κινηματογράφου, που είχε πια καθιερωθεί. Την ίδια περίοδο στο μεταξύ ιδρύθηκαν άλλες πιο συγχρονισμένες εταιρίες όπως η Ηρώ Φιλμς, η Ακρόπολις Φιλμς και άλλες. Η δεύτερη παρουσίασε μία σειρά μικρές κωμωδίες με πρωταγωνιστή τον Κίμωνα Σπαθόπουλο, έναν πολύ καλό μιμητή του Σαρλώ. Τον ίδιο χρόνο (1930), γυρίστηκε το «Δάφνις και Χλόη», που θεωρείται η πρώτη ρεαλιστική ελληνική ταινία. Στην επομένη δεκαετία, αν και δημιουργήθηκαν αρκετές νέες εταιρίες, όπως η Τέλεγκαν, ο Φοίβος κ.ά., ο Ελληνικός Κινηματογράφος περιορίσθηκε αποκλειστικά στα μικρά ντοκιμαντέρ και τις ταινίες επικαίρων. Το 1939 παρουσιάζεται μια ικανοποιητική ελληνική ταινία στον τομέα του ομιλούντος, που γυρίστηκε από τον Φίνο. Ήταν το «Το τραγούδι του χωρισμού», με πρωταγωνιστή το Λάμπρο Κωνσταντάρα, τον Αλέκο Λειβαδίτη, τη Λίντα Μιράντα και την Ευτυχία Δανίκα. Η ταινία αυτή ήταν και το πρώτο ελληνικό έργο που γυρίστηκε με συγχρονισμένα μηχανήματα εικόνας και ήχου. Έτσι τελειώνει η πρώτη περίοδος (του Βωβού κινηματογράφου) και αρχίζει η αποκλειστική και συστηματική παραγωγή ταινιών του Ομιλούντος. Ο Ελληνικός Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 5

Κινηματογράφος, στην πρώτη εποχή του, πορεύεται με πανάρχαια, ακατάλληλα τεχνικά μέσα και κινείται σε περιορισμένα οικονομικά περιθώρια. Εκτός από αυτό, χρησιμοποιεί ηθοποιούς του θεάτρου, χωρίς καμιά ιδιαίτερη ειδίκευση και εξοικείωση στον κινηματογραφικό φακό. Παρόλα αυτά, είναι αξιοσημείωτη η υποστήριξη του ελληνικού κοινού. Πρέπει να παρατηρηθεί ακόμη ότι αν και χρησιμοποίησε στην πρώτη εκείνη εποχή πολλά ελληνικά θέματα, δεν εμφάνισε ελληνικό χαρακτήρα, ούτε καμιά ξεχωριστή πρωτοτυπία. Η πρώτη ελληνική κινηματογραφική παραγωγή στο σύνολό της μιμείται πότε τα γαλλικά και πότε τα αμερικανικά πρότυπα. Η εξήγηση του φαινομένου αυτού δεν είναι δύσκολη αφού το κράτος της εποχής δε θεώρησε την έβδομη τέχνη άξια να ασχοληθεί σοβαρά. Η πρώτη περίοδος του ελληνικού κινηματογράφου, που καθορίζεται χρονολογικά από το 1906 ως το 1940, χαρακτηρίζεται από τη φιλότιμη αλλά σε χαμηλό επίπεδο δραστηριότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την ανυπαρξία ειδικευμένων τεχνικών και καλλιτεχνών, την αδιαφορία του κράτους και την προχειρότητα των μηχανικών μέσων. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 6

Η μεταπολεμική περίοδος Τα χρόνια του πολέμου και της κατοχής 1940-1944 δεν αφήνουν περιθώρια εξέλιξης στον ελληνικό κινηματογράφο, έδωσαν όμως το υλικό και τα θέματά τους στους σεναριογράφους και τους σκηνοθέτες του μεταπολέμου. Αξιοσημείωτη είναι η ίδρυση της Φίνος Φιλμς (1942) που κατόρθωσε να παρουσιάσει αξιόλογη δουλειά. Μετά την απελευθέρωση, η κινηματογραφική παραγωγή ανεβαίνει. Τα στούντιο διαθέτουν πια την αναγκαία έκταση και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς και ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Οι εταιρίες παραγωγής γίνονται συνεχώς περισσότερες. Τη Φίνος Φιλμς, που εμφανίστηκε πρώτη, καθώς και τις Ανζερβός, Νοβάκ ακολουθούν οι εταιρίες Παρθενών, Μεσόγειος, Κώστας Καραγιάννης, Αφοί Καρατζόπουλοι, Χρ.Σπέντζος, κ.ά. Οι προσπάθειες των εταιριών υπήρξαν φιλότιμες, χωρίς εν τούτοις να κατορθώσουν να ξεπεράσουν τα όρια της εμπορικής σκοπιμότητας. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι ατυχής κατάληξη είχαν πολλές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου καθώς δεν προβληθήκαν ποτέ. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 7

Γεωργία Βασιλειάδου Ντίνος Ηλιόπουλος Εικόνα Λάμπρος Κωσταντάρας Δημητρακόπουλος Έλλη Λαμπέτη Δημήτρης Χορν Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 8

Δεκαετία 1950-60 Ο Ελληνικός κινηματογράφος αυτήν την εποχή ευδοκιμεί. Νέοι ηθοποιοί καταπληκτικοί σκηνοθέτες και μουσικοσυνθέτες κάνουν την εμφάνιση τους. Νέα είδη ταινιών έχουν απήχηση στο ελληνικό κοινό. Ενώ ηθοποιοί και ταινίες της εποχής αυτής, μένουν χαραγμένοι στις καρδιές μας και καταφέρνουν να μας διασκεδάζουν ακόμη και σήμερα. Στη δεκαετία του 1950, ο ευρωπαϊκός τεχνικός εξοπλισμός αρχίζει δειλά να εμφανίζεται στα ελληνικά «στούντιο» κατά κύριο λόγο, με φροντίδα του Φίνου, που πρώτος έφερε, το 1953, μηχάνημα οπτικής εγγραφής του ήχου. Για αρκετό καιρό, όμως ακόμη, χρησιμοποιούνται αυτοσχέδια μηχανήματα κατασκευασμένα από Έλληνες τεχνικούς. Αρχικά τα λεγόμενα «στούντιο» είναι μεγάλες αποθήκες, κάποιο φουαγιέ θεάτρου ή και κάποιος χώρος γηπέδου αλλά στο τέλος της δεκαετίας αρχίζουν να χτίζονται ειδικά κτίρια για κινηματογραφική χρήση. Έτσι, χτίζεται το στούντιο της «Άνζερβος» που είχε τεχνικό εξοπλισμό αξιοσημείωτο και ικανοποιητικό για μια άρτια κινηματογραφική εργασία, το στούντιο «Άλφα», το στούντιο «Φάρος» που λειτούργησε με μηχανήματα ελληνικής κατασκευής και το στούντιο της «Φίνος Φιλμ», στα Σπάτα, το καλύτερα εξοπλισμένο ελληνικό στούντιο. Δεν πρόφτασε, όμως να λειτουργήσει κανονικά, με την κινηματογραφική κρίση που εκδηλώθηκε σε λίγο. Η δεκαετία του 60 είναι η δεκαετία της ακμής του ελληνικού κινηματογράφου λόγω της πληθώρας των ταινιών που παράγονται (τριπλάσια παραγωγή σε σχέση με του 50), των βραβεύσεων και των αριθμητικών συγκρίσεων με διεθνείς παραγωγές για αυτό και ονομάστηκε Η Χρυσή Εποχή του Ελληνικού Κινηματογράφου. Την εποχή αυτή η παραγωγή μεγεθύνεται και αγγίζει τις χίλιες ταινίες αναδεικνύοντας τους Έλληνες ως τους πλέον κινηματογραφόφιλους θεατές του κόσμου ως προς την σχέση αριθμού εισιτηρίων και πληθυσμού. Είδη του Ελληνικού Κινηματογράφου 1950-1960 Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 9

Η εποχή αυτή περιλαμβάνει πολλά είδη ταινιών. Τα είδη που κυριαρχούν την δεκαετία του 50 είναι το μελόδραμα και η κατασκοπική περιπέτεια. Ωστόσο την δεκαετία του 60 έρχονται να προστεθούν νέα είδη τα οποία θα γίνουν πολύ αγαπητά στο κοινό. Νέα είδη αποτελούν η φαρσοκωμωδία, το μιούζικαλ ή μουσική κομεντί. Επίσης στην παραγωγή υπάρχουν αρκετές δραματικές και κοινωνικές ταινίες, ενώ δεν εκλείπουν οι αστυνομικές και οι πολεμικές περιπέτειες. Τα είδη και τα χαρακτηριστικά τους Κωμωδία- Φαρσοκωμωδία: έργο που έχει σαν στόχο την διασκέδαση του θεατή και πρόκληση του γέλιου μέσω κάποιου χιουμοριστικού θέματος, χαρακτηρίζεται από ελαφρότητα και συνήθως χοντρά αστεία. Αντιπροσωπευτικές ταινίες: «Ο Ηλίας του 16ου»(1958), «Τα κίτρινα γάντια»(1960), «Της κακομοίρας» (1963), «Η χαρτοπαίκτρα» (1964), «Τζένη Τζένη» (1965). Μιούζικαλ ή μουσική κομεντί : με την εισαγωγή της έγχρωμης εικόνας, έχουμε τα πρώτα ελληνικά μιούζικαλ. Πρόκειται για ένα είδος στην πλοκή του οποίου ενσωματώνονται μουσικοχορευτικά κομμάτια. Αυτό έδωσε την ευκαιρία να παίρνουν μέρος στις ταινίες διάσημοι μουσικοί και τραγουδιστές και να αναπτυχθεί η λαϊκή μουσική της εποχής. Αντιπροσωπευτικές ταινίες: «Η Αλίκη στο ναυτικό», «Το πιο λαμπρό αστέρι»(1967), «Χτυποκάρδια στα θρανία»(1963), «Ραντεβού στον αέρα» (1966), «Γοργόνες και Μάγκες» (1968). Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 10

Δράματα-Κοινωνικά: ταινίες που ασχολούνται με την ενημέρωση και την παρουσίαση ενός κοινωνικού θέματος. Αντιπροσωπευτικές ταινίες: «Μανταλένα»(1960), «Τα κόκκινα φανάρια»(1963). Αστυνομικές: ταινίες με αστυνομική υπόθεση μυστηρίου. Αντιπροσωπευτικές ταινίες: «Έγκλημα στο Κωλονάκι» (1959). Πολεμικές-Ιστορικές περιπέτειες: ταινίες δράσης με φόντο τον πόλεμο. Αντιπροσωπευτικές ταινίες: «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» (1965). Όπως ήταν φυσικό η κωμωδία ήταν από τα πιο αγαπητά είδη διότι ο κόσμος είχε ανάγκη την διασκέδαση και όχι τον προβληματισμό. Έτσι η πορεία του δράματος έφθινε. Άλλο ένα χαρακτηριστικό σταθμός για την εποχή αυτή είναι η μετάβαση από τον ασπρόμαυρο στον έγχρωμο κινηματογράφο, η πρώτη (χρονολογικά) έγχρωμη ελληνική ταινία είναι οι "Πρωτευουσιάνικες περιπέτειες" (1956) σε σενάριο Ηλία Λυμπερόπουλου και σκηνοθεσία Γιάννη Πετροπουλάκη. Το 1960 ξεκινάει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης με σκοπό να αποτελεί ένα ετήσιο πανόραμα του ελληνικού σινεμά και να βραβεύει τους δημιουργούς του. Ο Ελληνικός Κινηματογράφος όμως τολμά να ανοίξει τα σύνορα του. Πολλές ελληνικές ταινίες βραβεύονται ή είναι υποψήφιες για μεγάλα βραβεία και αρκετοί Έλληνες ηθοποιοί γίνονται διεθνείς σταρ. Το 1960 η Μελίνα Μερκούρη βραβεύεται για την ερμηνεία της στο «Ποτέ την Κυριακή» του Ντασέν στο φεστιβάλ των Καννών και ο Μάνος Χατζιδάκις παίρνει το Όσκαρ τραγουδιού για τα «Παιδιά του Πειραιά» για την ίδια ταινία. Ο Νίκος Κούνδουρος παίρνει την Αργυρή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου για τη σκηνοθεσία του στις «Μικρές Αφροδίτες», το 1963. Ο «Αλέξης Ζορμπάς» του Κακογιάννη, παίρνει 3 Όσκαρ. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 11

Επιτυχημένες-αντιπροσωπευτικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου τη δεκαετία 50-60: «Ο Ηλίας του 16 ου» (1958) «Η Αστέρω» «Στέλλα» (1955) «Κυριακάτικο ξύπνημα» «Ποτέ την Κυριακή» (1960) «Τα παιδιά του Πειραιά» «Τα κόκκινα φανάρια» (1963) «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» (1965) «Ευδοκία» (1971) «Τα κίτρινα γάντια» «Της κακομοίρας» (1963) «Η χαρτοπαίχτρα» (1964) «Ο Παπατρέχας» (1966) «Ραντεβού στον αέρα» (1966) «Γοργόνες και μάγκες» (1968) «Η Αλίκη στο ναυτικό» «Το πιο λαμπρό αστέρι» (1967) «Το κλωτσοσκούφι» (1960) «Μανταλένα» (1960) «Η Λίζα και η άλλη» (1961) «Χτυποκάρδια στα θρανία» (1963) «Η σοφερίνα» (1964) «Η αρχόντισσα και ο αλήτης» (1968), «Υπολοχαγός Νατάσα» (1675) «Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά» (1969) «Η νεραΐδα και το παλικάρι''(1969) «Η Μαρία της σιωπής» (1972) «Το κορίτσι του λούνα Παρκ» (1968) «Αχ αυτή η γυναίκα μου» (1967) «Διπλοπενιές» (1966) Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 12

«Μοντέρνα σταχτοπούτα» (1965) «Ο τρελός τα' χει 400» (1968) «Ο στρίγκλος που έγινε αρνάκι» Μερικοί ηθοποιοί που ξεχώρισαν Είναι η εποχή που αναδεικνύονται ινδάλματα, όπως Αλίκη Βουγιουκλάκη, Τζένη Καρέζη, Ανδρέας Μπάρκουλης, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αλέκος Αλεξανδράκης, Νίκος Κούρκουλος, Ζωή Λάσκαρη κ.α., μερικά από τα ονόματα που γνώρισαν μεγάλες επιτυχίες την περίοδο εκείνη. Ο Βασίλης Αυλωνίτης 1904-1970 πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Λατέρνα Φτώχεια Και Φιλότιμο (1950)». Σπεράντζα Βρανά 1928-2009 πρώτη της μεγάλη επιτυχία «Έλα Στο Θείο (1950)». Τζένη Καρέζη 1933-1992 πρώτη της μεγάλη επιτυχία «Η Ωραία Ελένη (1954)». Ρένα Βλαχοπούλου 1923-2004 πρώτη της μεγάλη επιτυχία το μιούζικαλ «Μερικοί Το Προτιμούν Κρύο (1962)». Ντίνος Ηλιόπουλος 1913-2001 πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Δράκος» του Νίκου Κούνδουρου (1956). Έλλη Λαμπέτη 1926-1983 πρώτη της μεγάλη επιτυχία «Κυριακάτικο Ξύπνημα (1954)». Δημήτρης Χορν 1921-1998 πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Κυριακάτικο Ξύπνημα (1954)». Ορέστης Μακρής 1899-1975 πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Ο Μεθύστακας» (1950). Ανδρέας Μπάρκουλης 1936 Πειραιάς πρώτη του μεγάλη επιτυχία «Τρία Παιδιά Βολιώτικα» (1957). Αλίκη Βουγιουκλάκη (1934-1996) πρώτη της μεγάλη επιτυχία «Το Ποντικάκι» (1954) αλλά και το «Μανταλένα» (1960). Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 13

Μεγάλοι σκηνοθέτες της εποχής Ο Μιχάλης Κακογιάννης το 1947, ξεκίνησε την καριέρα του στο Θέατρο της Αγγλίας ως ηθοποιός, γρήγορα όμως τον κέρδισε η σκηνοθεσία και το 1951 ήρθε στην Ελλάδα. Το 1954, με την κινηματογραφική ταινία «Κυριακάτικο ξύπνημα», έκανε την αρχή της διεθνούς σκηνοθετικής του καριέρας. Ο Γιάννης Δαλιανίδης γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 1923. Από το 1958 άρχισε να γράφει σενάρια για κινηματογραφικές ταινίες. Το πρώτο του σενάριο ήταν για την ταινία «Το Τρελοκόριτσο». Ο Γιώργος Τζαβέλλας, ένας πρωτοπόρος σκηνοθέτης, γύρισε την «Κάλπικη Λίρα», ταινία αποτελούμενη από τέσσερα σκετς. Το σπονδυλωτό αυτό κινηματογραφικό είδος είναι κάτι καινούριο και όχι πολύ αρεστό στο ελληνικό κοινό. Και όμως η «Κάλπικη λίρα» όπου παίχτηκε σημείωσε καταπληκτική επιτυχία. Επιτυχημένοι μουσικοσυνθέτες Μάνος Χατζηδάκις: Το 1961του απονέμεται το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία "Ποτέ την Κυριακή". Χρήστος Μουραμπάς: πρώτη του μουσική επιμέλεια στην ταινία «Το Κορίτσι με τα Παραμύθια» το 1956. Σταύρος Ξαρχάκος: Πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι η μουσική που έγραψε το 1963 για την κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα Φανάρια» Εταιρίες Παραγωγής Φίνος Φιλμ: είναι πλέον γνωστή εταιρεία παραγωγής ελληνικών ταινιών. Ιδρύθηκε το 1942 από τον Φιλοποίμενα Φίνο και λειτούργησε αδιάκοπα μέχρι το θάνατο του ιδρυτή της το 1977. Καραγιάννης Καρατζόπουλος: η οποία δημιούργησε συνολικά 118 ταινίες. Ήταν η γνωστότερη εταιρία παραγωγής ταινιών μετά την Φίνος Φιλμ. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 14

Δεκαετία 1970-80 Η δεκαετία του 1970 ήταν μια περίοδος προσαρμογής για την ελληνική κοινωνία (Απριλιανή Δικτατορία, απώλεια της μισής Κύπρου, οικονομική δυσχέρεια). Ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (ΝΕΚ) ωρίμασε σε αυτό το κλίμα, ενώ ο Παλιός Ελληνικός Κινηματογράφος (ΠΕΚ) παρουσίασε τη μεγαλύτερη κάμψη από την εποχή εμφάνισής του. Βασικές Διαφορές Μεταξύ Παλαιού και Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου Οι βασικές διαφορές που παρουσιάζονται στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο και τον Παλιό Ελληνικό Κινηματογράφο εστιάζονται α. στον τρόπο παραγωγής των ταινιών β. στη γλώσσα γ. στο κοινό που παρακολουθεί τις ταινίες, αλλά και δ. στα θέματα και στα είδη που επιλέγουν οι σκηνοθέτες. Τρόποι Παραγωγής Στη δεκαετία του 70, οι παραγωγές ήταν κυρίως ανεξάρτητες και αποτελούσαν προσπάθειες καλλιτεχνικής έκφρασης των σκηνοθετών, οι οποίοι αναλάμβαναν συνήθως την οικονομική ευθύνη και επωμίζονταν και την ενδεχόμενη αποτυχία (αν και αρκετές φορές υπήρχαν οι μαικήνες παραγωγοί, όπως ο Γ. Παπαλιός). Επίσης, η διανομή και η εκμετάλλευση της ταινίας δεν ήταν εξασφαλισμένη, αφού οι χρηματοδότες ασχολιόντουσαν μόνο με την παραγωγή. Μετά το γύρισμα της ταινίας, την παρουσίασή της σε κάποιο Φεστιβάλ, ή στο κύκλωμα των κινηματογραφικών λεσχών, το μέλλον της ταινίας ήταν αβέβαιο. Στον ΠΕΚ, οι εμπορικές επιτυχίες της εποχής ήταν συνήθως παραγωγές μεγάλων εταιρειών (Φίνος Φίλμ, Τζέημ Πάρις, κλπ), όπου ο παραγωγός της ταινίας αποφάσιζε για το θέμα, το σκηνοθέτη, τους γνωστούς ηθοποιούς, αλλά και για όλες τις λεπτομέρειες. Ο χώρος γυρισμάτων ήταν πανομοιότυπος σχεδόν για όλες τις ταινίες, και τα γυρίσματα πραγματοποιούνταν σε στούντιο, ενώ το ντεκόρ επαναλαμβανόταν. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 15

Αντίθετα, οι σκηνοθέτες του ΝΕΚ εγκατέλειψαν τους στεγανούς και τυποποιημένους χώρους των στούντιο και άρχισαν σταδιακά να χρησιμοποιούν πραγματικά, εσωτερικά ή εξωτερικά κτίσματα, τοπία, πόλεις ή και δρόμους Κοινό Βασικός στόχος των ταινιών της προηγούμενης δεκαετίας ήταν η προσέλκυση μεγαλύτερου κοινού, που θα έφευγε από τις κινηματογραφικές αίθουσες ευχαριστημένο και χωρίς ίχνος προβληματισμού. Η επικράτηση του «happy end» δημιουργούσε στο θεατή ένα αίσθημα ευφορίας, ο οποίος αντιλαμβανόταν τον κινηματογράφο ως ένα μέσο για την απλή κατανάλωση εικόνων. Θέματα και Είδη Ο ΠΕΚ παρουσίασε μια αισθητική ομοιογένεια, μια τυποποίηση και μια μορφική στασιμότητα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ν. Κολοβός, μεταξύ των ταινιών του Α.Σακελλάριου και του Ν.Τσιφόρου δύσκολα μπορούσε ο θεατής να διακρίνει κάποιος διαφορές. Τα θέματα σχετίζονταν με την ελληνική καθημερινή πραγματικότητα αλλά επαναλαμβάνονταν χωρίς αισθητικές διαφοροποιήσεις. Μεταξύ των ταινιών με εμπορική επιτυχία και απήχηση στο κοινό περιλαμβάνονταν μερικά φιλμικά κείμενα που παρουσίασαν διαφοροποιήσεις από τα τυποποιημένα και καθιερωμένα έργα. Στις ταινίες αυτές καταγράφηκε η διάθεση για αλλαγή, η αντιστροφή ή η παράκαμψη ορισμένων παγιωμένων κλισέ, η αμφιθυμία, η ανατροπή του αίσιου τέλους και η ρεαλιστική εικαστική οργάνωση του κάδρου. Στη δεκαετία 1970-80, παρατηρείται η εγκατάλειψη των θεμάτων του ΠΕΚ (φαρσοκωμωδίες, μελοδράματα, ταινίες εποχής, και Μιούζικαλ) και τα θέματα σχετίζονταν με τους φόβους, τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις του ατόμου. Επίσης, πολλές ταινίες άντλησαν τα θέματά τους από τον ιστορικό, φιλοσοφικό και κοινωνικό προβληματισμό. Συμπεράσματα Στον κινηματογράφο, τη δεκαετία του 1970 η μυθοπλασία συνάντησε την ιστορία προκειμένου να παρουσιαστεί το αποθαρρυντικό πορτραίτο της ελληνικής κοινωνίας μετά τον εμφύλιο και την χούντα. Οι πολιτικές αναταραχές και οι οικονομικές μεταπτώσεις επέφεραν την αστικοποίηση και την ερήμωση της υπαίθρου, αφού η στασιμότητα της αγροτικής οικονομίας οδήγησε πολλούς- άντρες κυρίως της εργατικής τάξης- να μεταναστεύσουν σε μεγάλα αστικά κέντρα και στο εξωτερικό. Οι διαφορές μεταξύ του ΠΕΚ και του ΝΕΚ διαγράφονται έντονα αυτή την περίοδο. Για τους δημιουργούς της εποχής, η κινηματογραφική τέχνη δεν ήταν πλέον ένα Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 16

μέσο πλουτισμού αλλά ανάγκη έκφρασης και προβληματισμού. Ανάμεσα στους σκηνοθέτες που ξεχώρισαν ήταν και ο Θ. Αγγελόπουλος, ο οποίος έδειξε έναν νέο κινηματογράφο, όπου τα γεγονότα, με τη βοήθεια των νέων τεχνολογικών μέσων, μπορούν να θεαθούν με πολλούς τρόπους, γιατί σημασία έχει ο τρόπος προσέγγισής τους, η αφηγηματική γλώσσα και η ματιά του σκηνοθέτη. Θα κλείσουμε με ένα σχόλιο για την ταινία «Αναπαράσταση» που θα μπορούσε όμως μέσα στις λέξεις του να συνοψίσει το πώς πρέπει να λειτουργεί ο κάθε σκηνοθέτης. «Η ταινία διηγείται, ( ) αυτό που πρέπει να διηγηθεί: πως υπάρχει μια Ελλάδα που ζει χάρη στην αιμορραγία της μετανάστευσης, και πως αυτό δεν ενδιαφέρει πραγματικά κανένα- ούτε ανακριτή, ούτε δημοσιογράφο. Ενδιαφέρει, όμως τον κινηματογραφιστή, ο οποίος επέλεξε να είναι εκεί, αλλά ούτε αυτός έχει κάποια εξήγηση να δώσει, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να καταθέσει τη μαρτυρία της απόγνωσης και της οργής του.» Αντιπροσωπευτικές ταινίες της εποχής «Ο άνθρωπος που γύρισε απ τη ζέστη» (1972) Λάμπρος Κωνσταντάρας «Της ζήλιας τα καμώματα» (1971) Λάμπρος Κωνσταντάρας «Ο τρελοπενηντάρης» (1971) Λάμπρος Κωνσταντάρας «Τι 30, τι 40, τι 50 ;» (1972) Λάμπρος Κωνσταντάρας «Ο Λαμπρούκος μπαλαντέρ» (1981) Λάμπρος Κωνσταντάρας «Παπαφλέσας» (1971) Δημήτρης Παπαμιχαήλ «Αγάπη μου παλιόγρια» (1972) Κώστας Βουτσάς «Ο αισιόδοξος» (1973) Κώστας Βουτσάς «Τον αράπη κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς» (1973) Κώστας Βουτσάς «Ο τρομοκράτης» (1975) Κώστας Βουτσάς «Θέμα συνειδήσεως» (1973) Νίκος Κούρκουλος «Πονηρό θηλυκό, κατεργάρα γυναίκα» (1980) Αλίκη Βουγιουκλάκη «Σ αγαπώ» (1971) Αλίκη Βουγιουκλάκη «Μία τρελή τρελή σαραντάρα» (1970) Ρένα Βλαχοπούλου «Μία ελληνίδα στο χαρέμι» (1970) Ρένα Βλαχοπούλου «Ζητείται επειγόντως γαμπρός» (1971) Ρένα Βλαχοπούλου «Ο μάγκας με το τρίκυκλο» (1971) Μάρθα Καραγιάννη Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 17

«Ο πατούχας» (1972) Ζωζώ Σαπουντζάκη «Μαριχουάνα stop!» (1971) Ζωή Λάσκαρη «Εραστές του ονείρου» (1974) Ζωή Λάσκαρη «Θέμα συνειδήσεως» (1973) Νίκος Κούρκουλος Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 18

Το έπος της βιντεοκασέτας Αρχές της δεκαετίας του '80 και η Ελλάδα βαριέται. Μέχρι τη στιγμή που μπαίνει στο σπίτι ένα παράξενο μαύρο κουτί. Το λένε βίντεο και θεωρείται μεγάλη υπόθεση να κατέχεις ένα. Οι μαμάδες σιδερώνουν τα πετσετάκια για να το βάλουν στην καλύτερη θέση στο σαλόνι. Οι μπαμπάδες και τα παιδιά τρέχουν να γραφτούν μέλη στις βιντεολέσχες. Αυτό που θα ακολουθούσε ήταν έξω από κάθε φαντασία και πέρα από κάθε περιγραφή. Οι απαρχές Τη δεκαετία του 80 οι κινηματογραφικές αίθουσες ήταν άδειες, η τηλεόραση δεν είχε τίποτα αξιόλογο και έκλεινε νωρίς, το βίντεο γινόταν μόδα, ανέβαινε ως αξία, πίστευες πως σου είναι απαραίτητο. Τα βιντεοκλάμπ ξεφύτρωναν παντού, ήταν τέτοια η ζήτηση που ακόμα και μίνι μάρκετ ή καταστήματα ηλεκτρικών ειδών δημιουργούσαν τμήματα βιντεοκασέτας. Οι αμερικάνικες ταινίες κάθε είδους ήταν περιζήτητες. Τότε προέκυψε η ανάγκη για διασκέδαση που να μιλά τη γλώσσα του λαού. Οι πρώτοι που έσπευσαν να την καλύψουν ήταν τα ιερά τέρατα της παλαιάς κινηματογραφικής δόξας που βρισκόταν στο σπίτι τους νοσταλγώντας τις παλιές καλές μέρες. Αντιγράφοντας τους αμερικανούς ομολόγους τους σκέφτηκαν πως ίσως δεν ήταν άσχημη κάποια νεανική φαρσοκωμωδία από αυτές που έσκιζαν διεθνώς. Όταν προβλήθηκε στις αίθουσες το «Βασικά καλησπέρα σας», με ήρωα έναν ραδιοπειρατή με διχτυωτή μπλούζα, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τη συνέχεια. Ήταν όμως συνταρακτική. Οι πρώτες ταινίες κοινωνικού προβληματισμού, με target group στους νέους, είχαν γεννηθεί. Ενδεικτικά αξίζει κανείς να αναφέρει «Τα Τσακάλια», γύρω από τη μάστιγα των ναρκωτικών, το «Θύρα 7», σχόλιο πάνω στο δαιδαλώδες πρόβλημα του Χουλιγκανισμού, τις «Φυλακές Ανηλίκων» για τη νεανική παραβατικότητα, αλλά και ταινίες όπως το «Ρόδα Τσάντα και Κοπάνα», γιατί και η κωμωδία είναι απαραίτητη. Η ακμή Σύντομα άρχιζαν να γυρίζονται οι πρώτες ταινίες αποκλειστικά για χρήση βίντεο, αν και πότε-πότε κάποια από αυτές λοξοδρομούσε για ένα μικρό διάστημα στα σινεμά. Άρχισε επίσης να ξεκαθαρίζει το τι Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 19

όριζε το σύμπαν της βιντεοκασέτας. Οι χαρακτήρες σπάνια γνώριζαν άλλη λέξη εκτός από Τη γνωστή με τα 3 «α», το όνειρό τους ήταν να αγοράσουν χιλιάρα μηχανή, να κερδίσει η ομάδα τους το πρωτάθλημα, να τους κάτσει εκείνη που αγαπούσαν χωρίς ανταπόκριση. Ήταν κοινωνικοί, έβγαιναν το βράδυ, πολλές σκηνές γυρίστηκαν στις ντισκοτέκ "Ντόριαν Γκρέι" και στην "Μπαρμπαρέλα", ενώ δεν έλειπαν και τα κοινωνικό-πολιτικά σχόλια. Ζητήματα της εποχής, όπως η Αλλαγή και η ΕΟΚ, βρήκαν τον τρόπο να περάσουν μέσα στο στόρι. η παιδεία, τα ναρκωτικά, η ανεργία, ο χουλιγκανισμός ήταν θέματα που απασχολούσαν τους ήρωες, πολλοί εκ των οποίων ήταν punk έστω και αν έστρωναν το μαλλί με πιστολάκι. Μια νέα γενιά ηθοποιών άρχιζε να ανεβαίνει στα πράγματα. Η θέα και μόνο του Στάθη Ψάλτη έκανε το κοινό να γελάει. Ο Πάνος Μιχαλόπουλος τρύπωσε σε χιλιάδες κοριτσίστικα όνειρα, δεν αποκλείεται και σε όνειρα μαμάδων των κοριτσιών. Ο Σταμάτης Γαρδέλης, που είχε κάτι πιο τηνέιτζερ στην εμφάνισή του, λάμπρυνε με την παρουσία του δεκάδες εξώφυλλα στη Σούπερ Κατερίνα. Υπήρχαν κι άλλοι, όπως ο Στηβ Ντούζος, ο Νίκος Πετρόχειλος, που ξεστόμισε μερικές από τις σημαντικότερες ατάκες στα αριστουργήματα του είδους, ο Νίκος Παπαναστασίου που διέπρεψε ως ξενομανής-εισαγόμενος. Την εποχή της δόξας πολλά από τα ιερά τέρατα του Φίνου όπως Βουτσάς, Μουστάκας, Ρίζος, αναγκάστηκαν να παίξουν στο βίντεο στηρίζοντας εξωφρενικά σενάρια και πλαισιωμένοι από τα καυτά θηλυκά της εποχής. Η Ελένη Φιλίνη υπήρξε ο μελαχρινός πειρασμός που στο πέρασμά του έβαζε φωτιές. Η ερμηνεία της στη «Γυναικάρα με τα Πράσινα», ωστόσο έδειξε πως διέθετε και βαθιά κωμική φλέβα. Η Έφη Πίκουλα, αν και λιγότερο σέξι, ήταν μια από τις πριγκίπισσες του χώρου, το ίδιο και η Τέτα Ντούζου, αδελφή του Στηβ. Η Ισμήνη Καλέση, είχε τις κατακτήσεις της με το πληθωρικό της μπούστο και το μαλλί βαμμένο μες και με περμανάντ. Η εξαφανισμένη πια Βίνα Ασίκη έδειχνε τις πλούσιες καμπύλες της κυκλοφορώντας με τα καυτά της σορτς, ενώ κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τη συγχωρεμένη Ρένα Παγκράτη. Από τις βιντεοκασέτες ξεκίνησε επίσης η Βάνα Μπάρμπα που εντυπωσίασε στο πλευρό του Κώστα Βουτσά ως εξωγήινη σεξοβόμβα. Υπήρχαν και τα κοριτσάκια της εποχής με τα οποία ταυτίζονταν όλες οι αναγνώστριες της «Μανίνας». Η Σοφία Αλιμπέρτη έκανε ίσως όχι πολλές αλλά χαρακτηριστικές εμφανίσεις. Το ίδιο και η Βάσια Παναγοπούλου. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 20

Μέσα στις ταινίες της ακμής όπως ήταν αναμενόμενο ακούγονταν πολλά τραγούδια καθώς ορισμένοι από τους χαρακτήρες διέθεταν ή πειρατικό σταθμό ή ροκ συγκρότημα. Εκεί δόθηκαν έξοχα δείγματα σύγχρονης στιχουργικής, που από σπόντα έφερε στις βιντεοκασέτες κάτι από την αισθητική της γενιάς του χάους. Τα χρόνια εκείνα ήταν αδύνατο καλλιτέχνες του εμπορικού σινεμά να ξεφύγουν από τη χιονοστιβάδα του βίντεο. Σύντομα το αντιλήφθηκαν τα αστέρια της πίστας και έκαναν τη δική τους βιντεοκατάθεση. Έτσι ταινίες γύρισαν ο ΛΕΠΑ, η λαίδη Άντζι και βέβαια ο Φλωρινιώτης που κινήθηκε στον χώρο. Η παρακμή Λίγο πριν η εποχή αυτή τελειώσει, νέο αίμα εισέβαλε στον πλανήτη της βιντεοκασέτας, που έμελλε να τη συνοδεύσει μέχρι τέλους. Το κοινό είχε αρχίσει να κουράζεται ενώ έγινε πραγματικότητα η ιδιωτική τηλεόραση που έφερε επανάσταση στα ελληνικά ήθη και έθιμα. Η θεματολογία κατρακυλούσε προς την αθλιότητα, αναγκάζοντας ακόμη και τον αδιαφιλονίκητο βασιλιά Στάθη Ψάλτη να ξεπέσει. Ήταν η εποχή του Ταμτάκου, του Τσάκωνα, της Νατάσας Γερασιμίδου, του Σωτήρη Τσεβελέκου και της Χριστίνα Πάπα. Ταινίες όπως: «Ο Ταμτάκος στο Ναυτικό», «Ο τελευταίος γυφτοκράτορας», «Η Μεγάλη Απόφραξη», «Η Γκολάρα του Βαμβακούλα», «Ροκάκιας την Ημέρα, το Βράδυ Καμαριέρα», είναι σκληροπυρηνικό trash για πραγματικά cult γούστα. Μερικοί από τους τότε πρωταγωνιστές εξαφανίστηκαν ενώ κάποιο άλλοι έκαναν στροφή στις επιθεωρήσεις ή τηλεοπτικά σίριαλ Και αν σε κάποια βιντεοκλάμπ υπάρχει ακόμη το ελληνικό τμήμα της εποχής, μάλλον θα είναι μέσα στη σκόνη. Χαρακτηριστικές ταινίες Φυλακές Ανηλίκων Βασικά Καλησπέρα σας Θύρα 7 Ο Ροζ Γάτος Τα Τσακάλια Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα Έλα να Αγαπηθούμε Ντάρλινγκ Η Γυναικάρα με τα Πράσινα Ροκάκιας την Ημέρα, το Βράδυ Καμαριέρα Ο τελευταίος γυφτοκράτορας Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 21

Οι Μάγκες του Κατήφορου Στάθης Ψάλτης Πάνος Μιχαλόπουλος Σταμάτης Γαρδέλης Νίκος Πετρόχειλος Μιχάλης Μόσιος Κώστας Τσάκωνας Νίκος Παπαναστασίου Κορίτσια που Έκλεψαν Καρδιές Καίτη Φίνου Ελένη Φιλίνη Ισμήνη Καλέση Σοφία Αλιμπέρτη Έφη Πίκουλα Τέτα Ντούζου Βίνα Ασίκη Στηβ Ντούζος Σωτήρης Τσεβελέκος Το γενικό κλίμα του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου,από μυθοπλαστική και αφηγηματική άποψη, έχει πλέον βελτιωθεί σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές,γιατί έχουν ατονήσει ορισμένες αγκυλώσεις και εμμονές σε θεματικό-αισθητικές επιλογές που βάραιναν για πολλά χρόνια το Νέο ελληνικό κινηματογράφο. Δεν υπάρχει σήμερα προσήλωση σε δόγματα και θεωρητικά η ιδεολογικά σχήματα (προοδευτικά η συντηρητικά).ο λαϊκισμός,δογματικός και δοξαστικός αριστερός λόγος. Έχει υποχωρήσει αισθητά και ο αντίποδας της παραπάνω άποψης,δηλαδή τα κενά φορμαλιστικά παιχνίδια και ο υπέρ-πρωτοποριακός αφηρημένος ποιητικός κινηματογράφος (αναφερόμαστε στην άποψη η τέχνη για την τέχνη) Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 22

Σύγχρονος Ελληνικός Κινηματογράφος Δεκαετία του 90 Παρακολουθώντας τις εξελίξεις από την άκρη της πόλης Η γενικότερη κινηματογραφική ανομβρία της δεκαετίας του 80 δείχνει έντονα τα σημάδια της και στην επομένη δεκαετία ερχομός της ιδιωτικής τηλεόρασης θα απορροφήσει μεγάλο μέρος των ατόμων που εργάζονται στον χώρο καθώς και θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του κοινού με την πλειάδα των προγραμμάτων και των τηλεοπτικών σειρών που εισάγει. Η εγχώρια παραγωγή κάνει ωστόσο τα πρώτα συστηματικά ανοίγματά της στην Ευρώπη και στη διεθνή συμπαραγωγή, ενώ εμφανίζεται ολοένα και ισχυρότερος ο θεσμός του ιδιώτη παραγωγού. Στα τέλη της δεκαετίας του 90' και μετά από μια χρονική περίοδο «κινηματογραφικής κάμψης» η Ελληνική παραγωγή επαναφέρει τους σινεφίλ στις κινηματογραφικές αίθουσες. Ο Ελληνικός κινηματογράφος ενσωματώνει μοντέρνες φόρμες σκηνοθεσίας. Ειδή ελληνικών ταινιών του 90 Οι ελληνικές ταινίες προβάλλονται σε φεστιβάλ όλου του κόσμου, με την στη πλειονότητα τους ωστόσο να είναι μικρά φεστιβάλ. Ασφαλώς φωτεινή εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του Θόδωρου Αγγελόπουλου, οι ταινίες του οποίου διαγωνίζονται και βραβεύονται στα μεγάλα φεστιβάλ με κορυφαία βράβευση τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Κανών για την ταινία «Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα» (1998). Εξίσου σημαντικές ταινίες του: «Το Μετέωρο βήμα του Πελαργού» (1991) χωρίς να διευκρινίζει την πόλη όπου τοποθετείται η ταινία, φτιάχνει ένα έργο-μεταίχμιο πάνω στην απελπισία του τέλους του αιώνα και τη διασταύρωση δύο όμορων πολιτισμών, θεματολογία που απασχόλησε ιδιαίτερα τον Ελληνικό Κινηματογράφο λόγω της εισροής μεταναστευτικών πληθυσμών και των κοινωνικών αντιγνωμιών που επέφεραν. Μια άλλη ταινία του σκηνοθέτη ήταν «Το βλέμμα του Οδυσσέα» το οποίο είχε μια τεράστια εισπρακτική πορεία σε όλον τον κόσμο και ήταν η πρώτη φορά που ο Αγγελόπουλος συνεργάστηκε με αμερικάνους παραγωγούς και με πρωταγωνιστή τον Harvey Keitel. Ο Παντελής Βούλγαρης σημαδεύει επίσης αυτήν την δεκαετία με Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 23

την ανθρωποκεντρική σπονδυλωτή ταινία του «Όλα είναι δρόμος» του 1998. Άλλες αξιόλογες προσπάθειες αυτής της δεκαετίας είναι το «Από την άκρη της πόλης» του Κων/νου Γιάνναρη που παρουσιάζει μια παρέα Ρωσσοπόντιων που έρχονται στην Ελλάδα για μια καλύτερη ζωή και καταλήγουν αντ αυτού στο περιθώριο. Ο Γιάνναρης θέτει διαχωριστικές γραμμές ακόμη και στα άτομα που ανήκουν στην ίδια κοινότητα. Από τη μια πλευρά οι γονείς που κυνηγούν το μεροκάματο και από την άλλη οι νέοι που αναλώνουν τη ζωή τους στα ναρκωτικά και την πορνεία. Η ταινία που προβλήθηκε το 1998, απέκτησε θετικές κριτικές, ενώ συμμετείχε και στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Βερολίνου. Στο ίδιο φεστιβάλ συμμετείχε και ένα χρόνο νωρίτερα το «My sweet home» του Φίλιππου Τσίτου. Τέλος ο μικρός πρωταγωνιστής της ταινίας της Πέννυς Παναγιωτοπούλου «Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο μπαμπάς μου», Γιώργος Καραγιάννης, απέσπασε το πρώτο βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Η κρατική επιχορήγηση και γενικότερα η εμπιστοσύνη προς τους νεότερους σκηνοθέτες παραμένει ένα μεγάλο αγκάθι για τον Ελληνικό Κινηματογράφο. Μια αξιόλογη προσπάθεια που περιγράφει αυτήν την κατάσταση με μια δόση χιούμορ, είναι η παρθενική ταινία του Ρένου Χαραλαμπίδη, το «No Budget Story» που δείχνει τις προσπάθειες ενός φέρελπι σκηνοθέτη να γυρίσει τη δική του ταινία. Εξίσου ενδιαφέρουσα και η δεύτερη ταινία του τα «Φτηνά Τσιγάρα» που φανερώνει πλέον το ύφος του σκηνοθέτη που δημιουργεί -όπως ο ίδιος τις αποκαλεί- «μελαγχολικές κωμωδίες». Άξιες αναφοράς αυτή την περίοδο είναι και οι προσπάθειες για ελληνικά road movies από το Σταύρο Τσιώλη «Ας περιμένουν οι γυναίκες». Ένα νέο είδος που εμφανίζεται έντονα αυτή την δεκαετία είναι η σεξοκωμωδία, που συνδύασε, με σχηματικό τρόπο, την κωμωδία με τον ερωτισμό και πραγματοποίησε μια μαζική, σχεδόν ισοπεδωτική εμφάνιση στο κινηματογραφικό στερέωμα, ιδιαιτέρως, μετά τη διανομή του «Safe sex» (Ρέππας-Παπαθανασίου). Συνήθως οι σύγχρονες ελληνικές σεξοκωμωδίες ακολουθούν συγκεκριμένους αισθητικούς κανόνες που αποσκοπούν στη σίγουρη εμπορική επιτυχία, με την χρήση αθυροστομιών και χοντροκομμένων (τις περισσότερες φορές) σεξουαλικών αστείων. Οι ταινίες αυτές είναι απλοϊκές και αισθητικά άκομψες, είτε στη σκηνοθεσία, είτε στη σύλληψη. Ενώ θα μπορούσαν να είναι αιχμηρές και ηθικό-ιδεολογικά προκλητικές ταινίες (Όπως «Ο Δράκουλας Των Εξαρχείων» στα 80s), λόγω της επιλογής τολμηρών ερωτικών θεμάτων με αναπόφευκτες κοινωνικές προεκτάσεις, παρόλα αυτά επιλέγουν να βουλιάξουν στην πεζότητα, προτείνοντας τη μετριότερη εκδοχή του σεξισμού στον κινηματογράφο, ενώ από στιλιστικής άποψης πρόκειται Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 24

για φιλμ που συνήθως ενστερνίζονται τις τηλεοπτικές προδιαγραφές. Παρόλα τα αρνητικά που τους καταλογίζονται, τα φιλμ αυτά κατάφεραν να φέρουν ένα μεγάλο μέρος του κοινού της τηλεόρασης στις αίθουσες και να αναζωογονήσουν οικονομικά ένα μέρος των ελληνικών παραγωγών. Έσπρωξαν νέους θεατές προς τις υπόλοιπες, πιο φιλόδοξες καλλιτεχνικά ελληνικές ταινίες και προς το διεθνή κινηματογράφο που προβάλλεται στα σινεμά. Η ταινία-φαινόμενο αυτής της τάσης, είναι η τεράστια εισπρακτική επιτυχία, «Safe sex» που ξεπέρασε το 1.000.000 εισιτήρια. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 25

Δεκαετία των 00 s Μετά το 2000, η παραγωγή ταινιών αρχίζει σχετικά να σταθεροποιείται και να φτάνει περίπου τις 20 ταινίες το χρόνο. Αρχίζει σταδιακά υπάρχει μια άνοδος στην ποιότητα της παράγωγης, με ταινίες που δημιουργούν μια κάποια αίσθηση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Παρότι δεν μπορούμε ακόμα να μιλάμε για Ελληνικό Κινηματογράφο με σταθερή ανοδική πορεία και σοβαρή, αδιάσπαστη εγχώρια παραγωγή, ταινίες όπως η «Πολίτικη κουζίνα» του Τάσσου Μπουλμέτη, οι «Νύφες» του Παντελή Βούλγαρη, το «Hardcore» του Ντέννη Ηλιάδη, ο «Βασιλιάς» του Νίκου Γραμματικού, το «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη, η «Ιστορία 52» του Αλέξη Αλέξιου, «Η διαγραφή» του Θάνου Ανεστόπουλου κ.α. αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός δυναμικού δημιουργικού ρεύματος και ενός ελληνικού κινηματογράφου που απαιτεί να αποκτήσει χαρακτήρα και κύρος. Βέβαια εδώ να προσθέσουμε πως οι περισσότερες από τις ταινίες αυτής της δεκαετίας ξεφεύγουν από τις κλασσικές «νόρμες» του νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, δημιουργώντας έναν νέο, νέο ελληνικό κινηματογράφο, πιο παγκοσμιοποιημένο, με διαφορετικά άγχη και αγωνίες, αλλά εξίσου ποιοτικό. Παρότι τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια, η νέα γενιά δημιουργών επιμένει σε πείσμα των συνθηκών να δημιουργεί έργα υψηλού επιπέδου. Πέρσι, έγινε μια μεθοδευμένη κίνηση-αντίδραση στον κρατικό μηχανισμό με την δημιουργία της ομάδας «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη». Αποτελούμενη από μια πλειάδα σκηνοθετών, σεναριογράφων και ατόμων που δουλεύουν στο χώρο του κινηματογράφου, έχει σαν στόχο την εναντίωση στη παρούσα σαθρή κυβερνητική πολιτική καθώς και την αύξηση της χρηματοδότησης που δίνεται ετησίως από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για την παραγωγή ταινιών. Σε αυτό το πνεύμα οι «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη» προχώρησαν στο μποϋκοτάζ του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η διεθνής επιτυχία των ταινιών «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου με τη βράβευση στο φεστιβάλ των Καννών, της «Στέλλας» του Πάνου Κούτρα στο φεστιβάλ του Βερολίνου και της «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλλιπου Τσίτσου στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, επανέφερε το ενδιαφέρον του κοινού στο σοβαρό εγχώριο κινηματογράφο και αναμένεται να παίξει κάποιο ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις. Όπως και να έχει, μπαίνοντας πλέον στην επόμενη δεκαετία φαίνεται αναγκαία πια, μια ριζική αλλαγή στο πως έχουν τα πράγματα καθώς το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου ακόμα φαντάζει ασαφές. Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 26

Βιβλιογραφία Άγγελος Ρούβας, Χρήστος Σταθακόπουλος, Ελληνικός κινηματογράφος, Ιστορία, φιλμογραφία, βιογραφικά: 1971-2005 (2005), Ελληνικά Γράμματα Ίδρυμα Σ.Ο.Φ.Ι.Α. Αγλαΐα Μητροπούλου, Ελληνικός κινηματογράφος (2006), Εκδόσεις Παπαζήση Μάρκος Ζέρβας, Φίνος Φιλμ 1939-1977, Ο μύθος και η πραγματικότητα (2003), Άγκυρα el.wikipedia.org www.cinemainfo.gr www.veggos.gr www.retromaniax.gr www.filmfestival.gr Γενικό Λύκειο Περάματος, 2014 27