Δοσιμετρία προσωπικού

Δοσιμετρία προσωπικού Δρ. Ελευθερία Καρίνου Τμήμα Δοσιμετρίας, ΕΕΑΕ Διημερίδας Επεμβατικής Γαστρεντερολογίας 28-29 Απριλίου 2018 Αθήνα

ακτινοπροστασία επεμβατική ενδοσκόπηση δοσιμετρία προσωπικού

αρχικά Η πρώτη εξεταστική τράπεζα σε επεμβατικό εργαστήριο (1898) Ο χειριστής κάθεται από την πλευρά του ενισχυτή εικόνας!

στη συνέχεια The modern Roentgen look through machine, which prevents any injury to the treating physician, Frankfurt, Germany, 1929.

The latest X-ray apparatus being operated by an radiologist Central Hall. Westminster, 1934. (Imagno Getty Images)

σήμερα Η εικόνα είναι σαφώς βελτιωμένη!

σήμερα Η εικόνα είναι σαφώς βελτιωμένη! Με αυτοσχεδιασμούς!!!

σήμερα Ή μήπως όχι??

σήμερα Για την προστασία από την ακτινοβολία υπάρχει ένα σύστημα προστασίας βασιζόμενο στις θεμελιώδεις αρχές της αιτιολόγησης, της βελτιστοποίησης και των ορίων δόσεων και μολονότι θεωρείται όλο και πιο περίπλοκο στη συνολική του δομή, έχει αποδειχθεί ικανό να προσφέρει επαρκές επίπεδο προστασίας στους εργαζομένους, το κοινό, τους ασθενείς και το περιβάλλον. IRPA s Consultation on the system of Protection Nov. 2017

Ακτινοπροστασία στην ιατρική ασθενής/ εξεταζόμενος πληθυσμός περιβάλλον προσωπικό

προσωπικό Αρχή της βελτιστοποίησης Aρχή των ορίων δόσεων ενημέρωση και πληροφόρηση ακτινοπροστευτικά μέσα ατομική δοσιμέτρηση

ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΔΟΣΕΩΝ: εξέλιξη

Όρια Δόσεων Εργαζόμενοι: 20mSv/έτος για 5 έτη, και όριο έτους 50mSv φακοί οφθαλμών: 150mSv/έτος (20 msv!!!) δέρμα: 500mSv/έτος Κοινό: 1mSv/έτος φακοί οφθαλμών: 15mSv/έτος δέρμα: 50mSv/έτος Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία με ημερομηνία προσαρμογής 6.2.2018

Όρια δόσης και ΠΕΔ Όρια Δόσης Περιοριστικά επίπεδα δόσης Ειδικά για την πρακτική, την ειδικότητα, το εργαστήριο! Από όλες τις ελεγχόμενες πηγές και τις σχεδιασμένες καταστάσεις έκθεσης Από κάθε μεμονωμένη πηγή και από όλες τις καταστάσεις έκθεσης

Βασικά Δοσιμετρικά μεγέθη και μονάδες Φυσικά Μεγέθη (Physical Quantities) Μεγέθη Ακτινοπροστασίας (Radiation protection quantities) Λειτουργικά Μεγέθη (Operational quantities) ICRU: Διεθνής Επιτροπή Μονάδων Ακτινοβολιών και Μετρήσεων (International Commission on Radiological Units & Measurements)

Φυσικά Μεγέθη Ροή, Φ = dn / da όπου dn είναι ο αριθμός των σωματιδίων που διασχίζουν την επιφάνεια διατομής dα Kerma, K = de tr /dm το άθροισμα των αρχικών κινητικών ενεργειών όλων των φορτισμένων σωματιδίων που απελευθερώνονται από έμμεσα ιονίζοντα σωμάτια σε ένα μέσο μάζας dm Απορροφούμενη Δόση, D=dε/dm Έκθεση, Χ=dQ/dm η μέση εναποτιθέμενη ενέργεια από την ιοντίζουσα ακτινοβολία στην ύλη σε ένα στοιχειώδες κομμάτι μάζας dm μέση τιμή του φορτίου που παράγεται από φωτόνια ανά μονάδα μάζας, dm, αέρα και σταματούν στον αέρα. (αφορά μόνο φωτόνια)

Φυσικά Μεγέθη Μεγέθη Ακτινοπροστασίας (απλό παράδειγμα) Ροή Απορροφούμενη Δόση Ισοδύναμη δόση οργάνου Ενεργός δόση Ο αριθμός των μήλων που πέφτουν Ο αριθμός των μήλων που χτυπούν τον άνθρωπο Αποτέλεσμα στο όργανο λαμβάνοντας υπόψη το βάρος και το μέγεθος των μήλων. Αποτέλεσμα στον οργανισμό λαμβάνοντας υπόψη το βάρος και το μέγεθος των μήλων αλλά και την ευαισθησία κάθε οργάνου.

Δοσιμετρία: Λειτουργικά μεγέθη ατομικό ισοδύναμο δόσης Hp(d): είναι η ισοδύναμη δόση (dose equivalent) σε μαλακό ιστό κάτω από συγκεκριμένο σημείο του σώματος σε βάθος d (10 mm, 0,07 mm, 3 mm) Η p (d) περιβαλλοντικό ισοδύναμο δόσης

Ατομική Δοσιμέτρηση H p (3) Φακού του ματιού H p (10) H p (0,07) σώματος H p (0,07) άκρων καρπού δακτυλίδι

Ατομική Δοσιμέτρηση Οφέλη: επιβεβαίωση της σωστής μεθοδολογίας και τακτικής στην εργασία μέσο για εξεύρεση νέων μεθοδολογιών εργασίας για μεμονωμένους εργαζόμενους, αλλά και ομάδες εργαζομένων μέσο πληροφόρησης σε περίπτωση ατυχήματος παροχή στοιχείων για ιατρικούς και νομικούς λόγους παροχή στοιχείων για επιδημιολογικές μελέτες.

Ποιοι? Οι εργαζόμενοι της κατηγορίας Α Kατηγορία A: οι εκτιθέμενοι εργαζόμενοι που ενδέχεται να λαμβάνουν ενεργό δόση υψηλότερη των 6 msv ανά έτος ή ισοδύναμη δόση υψηλότερη των 15 msv ανά έτος για τον φακό του οφθαλμού ή υψηλότερη των 150 msv ανά έτος για το δέρμα και τα άκρα Η ταξινόμηση γίνεται από τον εμπειρογνώμονα ακτινοπροστασίας Για την ταξινόμηση των εργαζομένων σε κατηγορίες λαμβάνονται επίσης υπόψη και οι δυνητικές εκθέσεις. Α

Και πώς? ένα ατομικό δοσίμετρο σώματος στο ύψος του στήθους, εκτός ακτινοπροστατευτικής ποδιάς η εκτίμηση της ενεργού δόσης γίνεται με βάση τη σχέση: Ε=Η (10) /21, δύο δοσίμετρα σώματος (εντός κι εκτός ακτινοπροστατευτικής ποδιάς), η εκτίμηση της ενεργού δόσης, γίνεται με βάση τη σχέση: Ε=1,64Η εντός + 0,075 Η εκτός το δοσίμετρο που φέρεται πάνω από την ποδιά θα πρέπει να τοποθετείται κοντά στο κολάρο του θυρεοειδούς

και άλλα δοσίμετρα Θέση δοσιμέτρων δακτύλου Στο σημείο που εκτίθεται περισσότερο (Επεμβατικές διαδικασίες: εξωτερική επιφάνεια δακτύλων του δευτερεύοντος χεριού) Θέση δοσιμέτρων φακού του ματιού Κοντά στο μάτι που εκτίθεται περισσότερο -Αριστερό αν βρίσκεστε στην δεξιά πλευρά του ασθενούς -Δεξί αν βρίσκεστε στην αριστερή πλευρά του ασθενούς

Η εκτιμώμενη μέση ετήσια ενεργός δόση για το κοινό στην Ελλάδα

Τμήμα Δοσιμετρίας

Επεμβατική ενδοσκόπηση Τμήμα Δοσιμετρίας

Τμήμα Δοσιμετρίας

Τμήμα Δοσιμετρίας

Τμήμα Δοσιμετρίας

Κατανομή της ενεργού δόσης ανά χώρο εργασίας Τμήμα Δοσιμετρίας

Τμήμα Δοσιμετρίας

Κατανομή της Ενεργού δόσης ανά ειδικότητα 6,3% χειριστής αεροσκαφών 4,3% 12,4% πλήρωμα καμπίνας αεροσκάφους Aκτινοφυσικός Bοηθητικό προσωπικό 30,1% 2,5% 2,8% Ιατρός Νοσηλευτικό προσωπικό Πτυχιούχος Τεχνολόγος 0,9% Άλλη ειδικότητα 4,5% 36,1% Τμήμα Δοσιμετρίας

Aκτινοπροστατευτικά μέσα

Aκτινοπροστατευτικά μέσα χώρου Όσο μεγαλύτερη είναι η θωράκιση που παρεμβάλλεται μεταξύ της πηγής και του εκτιθέμενου τόσο μικρότερη είναι και η έκθεση. Χωρίς θωράκιση: 0.8 μsv/h Με θωράκιση: 0.01 μsv/h

Στατιστικά χρήσης ακτινοπροστατευτικών μέσων χώρου 3% 31% καθόλου 43% μόνο κρεβατιού μόνο οροφής 4% 19% οροφής και κρεβατιού καμπίνα ΑΚΠ 710 περιπτώσεις

Χρήση πετάσματος οροφής Η χρήση ακτινοπροστατευτικού πετάσματος οροφής πρέπει να τοποθετείται ακριβώς πάνω από τον ασθενή, ο οποίος αποτελεί και την κύρια πηγή της σκεδαζόμενης ακτινοβολίας. Προστατεύει κυρίως το πάνω μέρος του σώματος αλλά δεν επηρεάζει τη δόση στα χέρια Η μείωση της δόσης στα μάτια μπορεί να είναι (ανάλογα με τη χρήση) από 2-7 φορές (η λυχνία τοποθετημένη κάτω από το κρεβάτι) Μολύβδινες λωρίδες και πέτασμα οροφής >25 φορές

% ιατροί Στατιστικά χρήσης ακτινοπροστατευτικών μέσων χώρου 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Πέτασμα Οροφής -1990 1991-1995 1996-2000 2001-2005 2006-2010 2011-2015 2016-152 Ερωτηματολόγια Ιατρών. Τμήμα δοσιμετρίας 2017

% ιατροί Στατιστικά χρήσης ακτινοπροστατευτικών μέσων χώρου Χρήση του πετάσματος οροφής 100 90 never occasionaly always 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2001-2005 2006-2010 2011-2015 2016-152 Ερωτηματολόγια Ιατρών. Τμήμα δοσιμετρίας 2017

Χρήση πετάσματος τράπεζας Το πέτασμα της τράπεζας πρέπει να είναι κατάλληλα τοποθετημένο ώστε να προστατεύει και τα δύο πόδια. Η κατάλληλη τοποθέτηση του πετάσματος αυτού είναι σημαντική και για τον βοηθό ο οποίος συχνά μένει ακάλυπτος. Υπάρχουν περιπτώσεις που γίνεται αλλαγή στις θέσεις των ιατρών (ή ακόμα αλλαγή ως προς τη θέση του κρεβατιού). Εκεί πρέπει επίσης να δίνεται βαρύτητα ώστε να καλύπτονται και αυτές οι περιπτώσεις. Η κατάλληλη χρήση του πετάσματος αυτού μπορεί να μειώσει τις δόσεις των ποδιών κατά 2-5 φορές.

Στατιστικά χρήσης ατομικών ακτινοπροστατευτικών μέσων 2% 1% μόνο ποδιά 9% ποδιά καικολλάρο 34% 54% ποδιά κολλάρο και γυαλιά ποδιά κολλάρο γυαλιά και γάντια ποδιά κολλάρο και καμπίνα 710 περιπτώσεις

% ιατροί Στατιστικά χρήσης ακτινοπροστατευτικών μέσων 120 100 Ακτινοπροστατευτική Ποδιά Κολλάρο Θυροειδούς Ακτινοπροστατευτικά Γυαλιά 80 60 40 20 0-1990 1996-2000 2006-2010 2016-152 Ερωτηματολόγια Ιατρών. Τμήμα δοσιμετρίας 2017

Χρήση προστατευτικών γυαλιών Τα γυαλιά μπορεί να μειώσουν τη δόση από 3 έως 11 φορές Γυαλιά με πάχος πάνω από 0,5 mm δεν μειώνουν ιδιαίτερα τη δόση Σημαντικό είναι τα γυαλιά να είναι μεγάλα και να έχουν πλαϊνή σκίαση Τέλος, καλό είναι τα γυαλιά που χρησιμοποιούνται να έχουν όσο το δυνατό πιο καλό σχήμα αναφορικά με το σχήμα του προσώπου

καταρράκτης Καταρράκτης: Θόλωση του φακού που βρίσκεται στο εσωτερικό του ματιού Επιβαρυντικοί παράγοντες: Γήρας, διάφορες παθολογικές καταστάσεις και μακροχρόνια έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία Μηχανισμός καταρρακτογένεσης: Παραμόρφωση των θερμοευαίσθητων ενζύμων, που προστατεύουν τις πρωτεΐνες των κυττάρων του φακού και τα λιπίδια της κυτταρικής του μεμβράνης από την οξείδωση

καταρράκτης Παλιότερα το κατώφλι για ανιχνεύσιμη οπτική θολερότητα ήταν 2 Gy για μία οξεία έκθεση και 5 Gy για παρατεταμένη. Για το σχηματισμό καταρράκτη ήταν 5 Gy και 8 Gy, αντίστοιχα. Σήμερα η ICRP θεωρεί το κατώφλι για απορροφούμενη δόση στο μάτι ίσο με 0.5 Gy. Οξεία δόση μέχρι 0.1 Gy (100 mgy) δεν προκαλεί βλάβες στο φακό (καταρράκτη). Το μοντέλο της δόσης κατωφλίου δε θεωρείται βέβαιο για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Δοσιμετρία φακού του ματιού Μέση Ετήσια Δόση του ατομικού ισοδύναμου δόσης βάθους 3 mm, H p (3), msv όλοι οι δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με δόση >=0.1 msv 8,21 6,18 4,52 4,85 2,14 2,66 0,84 0,19 2014 2015 2016 2017 Τμήμα Δοσιμετρίας

Σημασία της κατάρτισης Η νομοθεσία στις περισσότερες χώρες απαιτεί όσοι αναλαμβάνουν την ευθύνη έκθεσης για ιατρικούς λόγους πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για την προστασία από ακτινοβολίες. Από έρευνα με ερωτηματολόγια που πραγματοποιήθηκε σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες 91% του προσωπικού απάντησε ότι ενημερώνεται για τις δόσεις του και 81% των απαντήσεων δείχνουν ότι έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση σε θέματα ακτινοπροστασίας. Eurados 2016

Συμπερασματικά Απαραίτητη η ατομική δοσιμέτρηση Αν δύο δοσίμετρα, προσοχή στην εναλλαγή των δοσιμέτρων Δοσίμετρα άκρων (δακτυλίδι >>> καρπού) Δοσίμετρο στο μάτι? Σημαντική η ενημέρωση και η κατάρτιση σε θέματα ακτινοπροστασίας

Συμπερασματικά Μεγάλη ποικιλία στις δόσεις (ενεργές τιμές, άκρα και μάτια) ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας του προσωπικού Σημαντικό ρόλο παίζουν: τα ατομικά ακτινοπροστατευτικά μέσα (ποδιά, κολάρο, γυαλιά) τα ακτινοπροστατευτικά πετάσματα οροφής και τράπεζας

Πόσες ERCP μπορώ να κάνω άφοβα? Η ασφάλεια είναι η επιλογή μου!

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας! facebook.com/eeaegr twitter.com/eeaegr