ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ Γ Ρ Α Π Τ Ε Σ Α Π Ο Λ Υ Τ Η Ρ Ι Ε Σ Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε Ι Σ Ι Ο Υ Ν Ι Ο Υ 2016 ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΤΑΞΗ : Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/06/2016 ΩΡΑ : 07:45-09:15 ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΒΑΘΜΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΤΑ ΦΥΣΙΚΑ /40 /20 /100 Β Α Θ Μ Ο Σ Φ Υ Σ Ι Κ Η Σ Αριθμητικά : /40 Ολογράφως Υπογραφή Καθηγητή : τεσσαρακοστά : ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΟΔΗΓΙΕΣ Η διάρκεια της εξέτασης είναι μία ώρα και 30 λεπτά. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Επιτρέπεται η χρήση μη προγραμματιζόμενης υπολογιστικής μηχανής. Να γράφετε μόνο με στυλό (πέννα) χρώματος μπλε και όχι με μολύβι. Θα χρειαστείτε χάρακα (ρίγα). Το εξεταστικό δοκίμιο έχει έκταση 9 σελίδων και αποτελείται από δύο μέρη (Α και Β), στα οποία αντιστοιχούν συνολικά 40 μονάδες. Όπου χρειάζεται, να θεωρείτε ότι: Η επιτάχυνση της βαρύτητας στην επιφάνεια της Γης έχει τιμή g = 10 m s 2 και, Η σταθερά του νόμου του Coulomb έχει τιμή k = 9 10 9 N m 2 C 2 ΜΕΡΟΣ Α : (20 μονάδες) Το ΜΕΡΟΣ Α αποτελείται από 4 ερωτήσεις που βαθμολογούνται με 5 μονάδες η καθεμιά. Πρέπει να απαντήσετε ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ερωτήσεις. ΕΡΩΤΗΣΗ 1. (α) Να αντιστοιχίσετε το καθένα από τα τέσσερα παρακάτω φυσικά μεγέθη με τη μονάδα μέτρησής του, συμπληρώνοντας τέσσερις από τους αριθμούς 1 μέχρι 5 στις κατάλληλες θέσεις στη στήλη Αντιστοίχιση. Φυσικά Μεγέθη Μονάδες Μέτρησης Αντιστοίχιση Α. = ένταση ηλεκτρικού ρεύματος 1. = C Α. Β. = ταχύτητα 2. = Ω Β. Γ. = ηλεκτρική αντίσταση 3. = m s Γ. Δ. = βάρος 4. = A Δ. - 1-5. = N
(β) Να κατατάξετε τα 5 παρακάτω φυσικά μεγέθη σε μονόμετρα και σε διανυσματικά γράφοντάς τα στις αντίστοιχες στήλες του επόμενου πίνακα. [2,5μ.] μετατόπιση, μάζα, ηλεκτρικό φορτίο, δύναμη, χρόνος Μονόμετρα Διανυσματικά (γ) Ποια από τις παρακάτω σχέσεις μεταξύ των μονάδων C, A και s είναι η ορθή; [0,5μ.] A. A = C s B. C = A s C. C = A s D. A = s C E. C = s A ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ορθή είναι η σχέση ΕΡΩΤΗΣΗ 2. (α) Όταν τρίψουμε μια γυάλινη ράβδο με ένα μεταξωτό ύφασμα, τότε η ράβδος φορτίζεται θετικά. Αυτό συμβαίνει διότι: A. Πρωτόνια από το ύφασμα μεταφέρονται στη ράβδο. C. Πρωτόνια από τη ράβδο μεταφέρονται στο ύφασμα. B. Ηλεκτρόνια από το ύφασμα μεταφέρονται στη ράβδο. D. Ηλεκτρόνια από τη ράβδο μεταφέρονται στο ύφασμα. E. Ένας αριθμός ηλεκτρονίων της ράβδου μετατρέπονται σε πρωτόνια. ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ορθή είναι η πρόταση (β) Όταν πλησιάσουμε μια αρνητικά φορτισμένη ράβδο κοντά σε μια λεπτή φλέβα νερού που τρέχει από τη βρύση, τότε η φλέβα κάμπτεται (καμπυλώνει) πλησιάζοντας προς τη ράβδο όπως δείχνει η διπλανή εικόνα. Τι πιστεύετε ότι θα συμβεί, αν στο πείραμα αυτό, αντί για αρνητικά φορτισμένη ράβδο, χρησιμοποιήσουμε μια θετικά φορτισμένη ράβδο; A. Δεν θα γίνει τίποτε, η φλέβα του νερού δεν θα επηρεαστεί, θα τρέχει κατακόρυφα. B. Η φλέβα κάμπτεται προς την αντίθετη μεριά, απομακρυνόμενη από τη ράβδο. C. Η φλέβα και πάλι κάμπτεται πλησιάζοντας προς τη ράβδο. ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ορθή είναι η πρόταση - 2 -
(γ) Ο νόμος του Coulomb αφορά την ηλεκτρική αλληλεπίδραση μεταξύ δύο πολύ μικρών ηλεκτρικά φορτισμένων αντικειμένων και περιγράφεται από τη σχέση: F = k q 1 q 2 r 2 (i) Να εξηγήσετε τι παριστάνει το καθένα από τα ακόλουθα σύμβολα που εμφανίζονται στην πιο πάνω σχέση, καθώς και σε ποια μονάδα μετράται το καθένα. F = q 1 = q 2 = r = (ii) Να διατυπώσετε με λόγια τον νόμο του Coulomb. ΕΡΩΤΗΣΗ 3. Δύο ποδηλάτες κινούνται με σταθερές ταχύτητες πάνω στον ευθύγραμμο ποδηλατόδρομο της παρακάτω εικόνας (οι ποδηλάτες δεν φαίνονται στην εικόνα). -2000 m 0 m +1000 m Σχ.3α Πιο κάτω βλέπετε, για τους δύο ποδηλάτες, τις γραφικές παραστάσεις της θέσης τους σε σχέση με το χρόνο για κάποιο χρονικό διάστημα διάρκειας 20 λεπτών. 4000 x(m) ποδηλάτης Α 3000 2000 1000 0 0 5 10 15 20 t (min) -1000-2000 ποδηλάτης Β Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν (στην επόμενη σελίδα): - 3 -
(α) Ποια είναι η θέση της καφετέριας στον ποδηλατόδρομο με βάση τη βαθμολόγηση που φαίνεται στο σχήμα; [0,5μ.] (β) Να τοποθετήσετε ένα σημείο (κουκίδα ) πάνω στην ευθεία του ποδηλατόδρομου (Σχ.3α) και να το ονομάσετε Α, για να δείξετε την αρχική θέση του ποδηλάτη Α. (δηλ. τη θέση στην οποία βρισκόταν αυτός τη χρονική στιγμή t = 0 min) (γ) Ποια είναι η κατεύθυνση της κίνησης του κάθε ποδηλάτη; Να τις προσδιορίσετε χρησιμοποιώντας (μόνο) τις φράσεις: Από το σχολείο προς την καφετέρια ή Από την καφετέρια προς το σχολείο Η κατεύθυνση της κίνησης του ποδηλάτη Α είναι Η κατεύθυνση της κίνησης του ποδηλάτη Β είναι (δ) Τι συνέβηκε τη χρονική στιγμή t = 10 min; (ε) Να υπολογίσετε την ταχύτητα του ποδηλάτη Β (σε m/min). [1,5μ.] ΕΡΩΤΗΣΗ 4. (α) Να συμπληρώσετε τη φράση: Όταν πάνω σε ένα σώμα ασκείται κάποια δύναμη τότε αυτή μπορεί να προκαλέσει είτε του σώματος, είτε αλλαγή στην του σώματος. (β) Πότε λέμε ότι ένα σώμα ισορροπεί; (γ) Για καθένα από τα πιο κάτω ζευγάρια δυνάμεων να υπολογίσετε και να σχεδιάσετε τη συνισταμένη δύναμη ΣF (ή F ολ ) 10 Ν 40 Ν 32 Ν 16 Ν ΣF = ΣF = - 4 -
(δ) Πάνω στο αντικείμενο του παρακάτω σχήματος ασκούνται δύο δυνάμεις F1 και F2 με μέτρα 8 N και 15 N αντίστοιχα. Να τοποθετήσετε με ακρίβεια πάνω στο σχήμα μια τρίτη δύναμη F3 ώστε να κάνετε το αντικείμενο να ισορροπήσει και να υπολογίσετε το μέτρο της δύναμης αυτής. 90 Ο F2 = 15 Ν F1 = 8 Ν F3 = ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ Α. ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΜΕΡΟΣ Β - 5 -
ΜΕΡΟΣ Β : (20 μονάδες) Το ΜΕΡΟΣ Β αποτελείται από 2 ερωτήσεις που βαθμολογούνται με 10 μονάδες η καθεμιά. Πρέπει να απαντήσετε ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ερωτήσεις. ΕΡΩΤΗΣΗ 1. (α) Να συμπληρώσετε την παρακάτω φράση: Ο νόμος του Ohm λέει ότι η ένταση του που διαρρέει έναν αντιστάτη είναι με την που εφαρμόζουμε στα άκρα του. [1,5μ.] (β) Μια ομάδα μαθητών έκανε ένα πείραμα για την εύρεση της ηλεκτρικής αντίστασης ενός αντιστάτη. Από τις μετρήσεις που πήραν οι μαθητές έφτιαξαν την παρακάτω γραφική παράσταση. I (ma) (i) Εκτός από τον αντιστάτη του οποίου ήθελαν να βρουν την ηλεκτρική αντίσταση, ποια άλλα αντικείμενα (όργανα ή υλικά) χρησιμοποίησαν οι μαθητές στο πείραμά τους; Όργανα: Υλικά: (ii) Ποια είναι τα δύο μεγέθη στους άξονες της γραφικής παράστασης και σε τι μονάδες μετρήθηκε το καθένα; Οριζόντιος άξονας: Κατακόρυφος άξονας: (iii) Πόση ήταν η ηλεκτρική αντίσταση του αντιστάτη που χρησιμοποίησαν; Βρέστε την δείχνοντας όλους τους αναγκαίους υπολογισμούς. - 6 - V (v)
(γ) Το παρακάτω σχήμα δείχνει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα αποτελούμενο από μια πηγή τάσης (μπαταρία), μερικούς αντιστάτες, και κάποια όργανα μέτρησης. Θεωρούμε δεδομένο ότι η επίδραση των οργάνων στη λειτουργεία του κυκλώματος είναι ασήμαντη. Β? Α? Γ R 1 =?? 7 Ω 8 Ω 20 v 40 v (i) Πώς ονομάζονται τα όργανα μέτρησης Α, Β και Γ; Όργανο Α = Όργανο Β = Όργανο Γ = [1,5μ.] (ii) Να υπολογίσετε τις ενδείξεις των οργάνων Α, Β, Γ καθώς και την άγνωστη αντίσταση R1. Να γράψετε όλους τους αναγκαίους υπολογισμούς: Ένδειξη οργάνου Β = Ένδειξη οργάνου Γ = Ένδειξη οργάνου Α = Αντίσταση R1 = ΕΡΩΤΗΣΗ 2. Γράψτε σ αυτό το κουτί τους υπολογισμούς σας. (α) Δύο εργάτες έχουν δέσει με σχοινιά μια βαριά μεταλλική σφαίρα και την κρατούν ώστε να ισορροπεί όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα. Β (i) Να σχεδιάσετε και να ονομάσετε όλες τις δυνάμεις που ασκούνται στη σφαίρα και να χαρακτηρίσετε την καθεμιά ως δύναμη επαφής ή δύναμη από απόσταση (δύναμη πεδίου). Α 90 Ο [3μ.] - 7 -
(ii) Δεδομένου ότι τα δύο σχοινιά σχηματίζουν μεταξύ τους γωνιά 90 μοιρών και ότι οι εργάτες Α και Β ασκούν στα άκρα των σχοινιών δυνάμεις 300 N και 400 N αντίστοιχα, να υπολογίσετε πόση είναι η μάζα της σφαίρας. Στην απάντησή σας να καταγράψετε όλους τους αναγκαίους υπολογισμούς και όλα τα αναγκαία επιχειρήματα. [3μ.] (β) Ένα αεροπλάνο απογειώνεται από το αεροδρόμιο Πάφου στις 10:00 το πρωί με προορισμό το Ηράκλειο Κρήτης. Στις 11:08 το αεροπλάνο βρίσκεται πάνω από το αεροδρόμιο Νίκος Καζαντζάκης του Ηρακλείου, αλλά, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών η προσγείωσή του είναι αδύνατη. Έτσι οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας το κατευθύνουν στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος των Αθηνών όπου φτάνει τελικά στις 11:40. 80 km 320 km (i) Να σχεδιάσετε στο σχήμα που βλέπετε πιο πάνω το διάνυσμα της μετατόπισης του αεροπλάνου για την κίνηση που περιγράφει το κείμενο. (ii) Να υπολογίσετε την απόσταση (διάστημα) που διένυσε το αεροπλάνο στην πιο πάνω κίνηση. [Σημ.: Όπως βλέπετε, στην κλίμακα του χάρτη, 1 cm αντιστοιχεί με 80 km] - 8 -
(iii) Να υπολογίσετε (σε km/min) τη μέση αριθμητική ταχύτητα του αεροπλάνου για την πιο πάνω κίνηση. Οι Εισηγητές Τ Ε Λ Ο Σ Τ Ο Υ Ε Ξ Ε Τ Α Σ Τ Ι Κ Ο Υ Δ Ο Κ Ι Μ Ι Ο Υ Αντώνης Παφίτης Νίκη Δημοσθένους Η Διευθύντρια Αθηνά Κλεάνθους - 9 -