Τεύχος 69 Ιανουάριος 2003 ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ Ετος 31ο - Τόμος 17ος Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΔΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Δκτής Σχολής Πολέμου Αεροπορίας Τηλ. (010) 7488223 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Τμήμα Εκδοσης Περιοδικών Επγός (ΕΑ) Πέτρος Καρανδρέας Τηλ. (010) 8079166 (010) 8192385 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ασμιας (ΤΗΓ) Σωτήριος Σταμάτης 2 18 ΜΗΝΥΜΑ κ. Α/ΓΕΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥ- ΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ TO ΓΝΩΣΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ TOY ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΧΕΙΡΙ- ΣΜΟΥ & TO ΨΥΧΟΛΟΓΙ- ΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΩΝ ΠΙ- ΛΟΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤ- ΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Ασμιας (ΤΗΓ) Σωτήριος Σταμάτης ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ - ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Μ.Υ Μαίρη Αγάλλου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ε.Ο.Υ. / Σ.Ι. Επγός (Ο) Νικόλαος Κόκλας Τηλ. (010) 80.79.444 ΑΤΕΛΙΕ - ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ Υ.Α.Ε 22 78 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΤΑ (1952-2002) ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ Τ-37 B/C Συνδρομή ανά τεύχος 1,17. Οι επιθυμούντες να γίνουν συνδρομητές του περιοδικού πρέπει να το γνωστο-ποιήσουν στη ΣΠΑ / ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ, Α/Δ ΔΕΚΕΛΕΙΑΣ - ΤΓΑ 1010. Το αντίτιμο της συνδρομής κατατίθεται στην Τράπεζα της Ελλάδος στο λογαριασμό 232016-5 ή με Ταχυδρομική Επιταγή και η απόδειξη κατάθεσης των χρημάτων α- ποστέλλεται στη Δνση του περιοδικού.
ΜΗΝΥΜΑ Κου. Α/ΓΕΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ 2 Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ ΤΗΣ Π.Α. ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Ομιλία Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ.γιάννου Παπαντωνίου στη Σχολή Εθνικής Άμυνας στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών TO ΓΝΩΣΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ TOY ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ & TO ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘ- ΡΟ ΤΩΝ ΠΙΛΟΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Παπαϊωάννου Β. Αφροδίτη 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΤΑ (1952-2002) ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΓΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Σμτης Κων/νος Π. Τσαγκαράκης, 126 ΣΜ Πολιτικός Μηχανικός Δρ. Δημόσιας Υγείας Πανεπιστημίου Leeds Αγγλίας 50 ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ "ΔΙΟΙΚΕΙΝ" Ασμχος (Ι) Δ. Κανέλλoς61 ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ Ασμχος (Ι) Θ. Καρκαμπούνας 67 ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΑΕΡΟΣΚΑΦΩΝ Τ-37 B/C MANPADS ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΦΟΡΗΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΕΡΑΜΥΝΑΣ Μετάφραση- Διασκευή από το περιοδικό Military Technology 7/2001 MY Μ. Αγάλλου ΠΟΙΗΜΑΤΑ Ηλία Σβάρνα 3 8 18 22 36 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ TOY ΠΟΛΕΜΟΥ του Κ. Κολιόπουλου 36 78 91 96 ΟΡΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ δέχεται για δημοσίευση εργασίες (μελέτες, άρθρα, πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό) είτε πρωτότυπες είτε μεταφράσεις ή διασκευές πάνω σε θέματα: * Γενικής μόρφωσης - - Εθνικοί Σκοποί - - Διεθνείς Οργανισμοί και Συμμαχίες - - Στρατηγική αξία του ελληνικού χώρου - - Διεθνές Αεροπορικό Δίκαιο - - Στρατηγικές Εξελίξεις στο ευρύτερο περιβάλλον - - Θέματα Οικονομίας - - Θέματα Πολιτισμού και Τέχνης - - Διάφορα Επιστημονικά Θέματα * Ιστορικά * Τεχνικά - - Τεχνολογικές Εξελίξεις Αφων και Όπλων * Αεροπορικού Ενδιαφέροντος. - - Δόγμα Εναερίων Δυνάμεων - - Αεροδιάστημα - - Επιχειρήσεις Ο συγγραφέας είναι υπεύθυνος για το πε-ριεχόμενο της εργασίας του τόσο για την α- κρίβεια των καταχωρημένων σ' αυτή γεγονότων ή απόψεων όσο και για την εγκυ-ρότητα και τα δικαιώματα των χρησιμο-ποιουμένων πηγών. Οι διατυπούμενες στις εργασίες θέσεις ή απόψεις απηχούν τις προσωπικές θέσεις ή απόψεις του συγγραφέα και μόνο. Οι προς δημοσίευση εργασίες που αποστέλλονται πρέπει να είναι είτε δακτυλογραφημένες είτε ευανάγνωστα χειρόγραφες είτε σε δισκέττα Η/Υ (Αρχείο σε ASCII μορφή) και να συνοδεύονται, αν απαιτείται,από πρωτότυπες φωτογραφίες, σχέδια, slides, σκίτσα κλπ. 'Ολα τα δημοσιευόμενα θέματα επιλέγονται από ειδική επιτροπή. Ο υπεύθυνος της έκδοσης διατηρεί το δικαίωμα να επιφέρει κάθε αλλαγή που κρίνει αναγκαία για την καλύτερη παρουσίαση της ύλης, χωρίς βέβαια να αλλοιώνεται η έννοια του θέματος. Οι εργασίες που δεν δημοσιεύονται δεν επιστρέφονται στο συγγραφέα.
Άνδρες και Γυναίκες της Πολεμικής Αεροπορίας, με την ευκαιρία των εορτών, αισθάνομαι την ανάγκη να επικοινωνήσω μαζί σας και να ευχηθώ σε όλους εσάς, στις οικογένειές σας και στον καθένα ξεχωριστά "Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένο το Νέο Έτος". Εύχομαι επίσης, υγεία, ευτυχία καθώς και επιτυχία στις δραστηριότητές σας, μέσα στα πλαίσια εκπλήρωσης της αποστολής της Πολεμικής Αεροπορίας. Χάρις στις κοινές προσπάθειες όλων σας, καταφέραμε να ενσωματώσουμε και να αξιοποιήσουμε πλήρως τα υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα που πρόσφατα αποκτήσαμε, επιπλέον να προετοιμάσουμε σε μεγάλο βαθμό την υποδοχή αυτών που αναμένουμε να ενταχθούν στο εγγύς μέλλον στο οπλοστάσιό μας. Παράλληλα καταφέραμε τεράστιο ποιοτικό άλμα στην εκπαίδευση του προσωπικού μας, με κύριο γνώμονα την ασφάλεια των πτήσεων και εδάφους, που επιβάλλεται να παραμένει πάντοτε μια διαρκής επιδίωξή μας. Ηδύσκολη διεθνής συγκυρία καθιστά επιτακτική την ανάγκη για μια όσο το δυνατόν πιο ισχυρή και αποτελεσματική Πολεμική Αεροπορία. Εσείς το προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας που αποτελείτε τον πολυτιμότερο παράγοντα της μαχητικής της ικανότητας πρέπει να συνεχίσετε με συνέπεια, με μεγαλύτερο ζήλο, με ετοιμότητα και εγρήγορση και την καινούργια χρονιά, ώστε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των καιρών και να δικαιώσουμε τις προσδοκίες της Πολιτείας και του Ελληνικού λαού. Με τις σκέψεις αυτές και κ με την πεποίθηση ότι ό θα συνεχίσετε τις προσπάθειές σας για την παραπέραπ πρόοδο της Πολεμικής μας Αεροπ ορίας, εύχομαι σε ό λ ους σας υγεία, ευτυχία και κ καλή κ επιτυχία στα κ αθήκοντ οντά ά σας. Αντιπτέραρχος (Ι) Παναγιώτης Παπανικ ανικολάου Αρχηγός ΓΕΑ 2
Η Μ Ε Ρ Η Σ Ι Α Δ Ι ΑΤΑ Γ Η Κ ο υ Α / Γ Ε Α Γ Ι Α Τ Η Ν Ε Ο Ρ Τ Η Τ Η Σ Π Ο Λ Ε Μ Ι Κ Η Σ Α Ε Ρ Ο Π Ο Ρ Ι Α Σ Αξκοι, Υπξκοι, Σμτες και κ Πολιτικ ιτικό ό προσωπικό Γιορτάζουμε σήμερα με την καθιερωμένη επισημότητα την ημέρα της Πολεμικής Αεροπορίας και με θρησκευτική ευλάβεια τιμούμε τη μνήμη του προστάτη της αρχάγγελου Μιχαήλ. Παράλληλα, κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ και τιμούμε επίσης όλους εκείνους τους έλληνες αεροπόρους που με τη θυσία τους κατά τη διάρκεια των αγώνων του έθνους αλλά και στην ειρήνη, προσφέροντας ό,τι πολυτιμότερο διέθεταν, σφράγισαν την ιστορία της και χάραξαν την εξελικτική της πορεία. 3
Με την εμφάνιση του αεροπλάνου στις αρχές του περασμένου αιώνα, οι Έλληνες με το ανήσυχο πνεύμα τους, επηρεασμένοι από τους αρχαίους προγονούς μας, οι οποίοι εξιδανίκευσαν την πτήση με τον μύθο του Ίκαρου - που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ύμνος προς την ελευθερία - και κατά τον μεγάλο μας ποιητή Ανδρέα Κάλβο "αυτή επτέρωσεν τον Ίκαρο", δεν ήταν δυνατόν να μείνουν απαθείς και αδιάφοροι στην προσπάθεια του ανθρώπου για πρόοδο και νέες κατακτήσεις. Έτσι, οι πρώτοι Έλληνες αξιωματικοί-αεροπόροι εκπαιδεύθηκαν στη Γαλλία και δημιούργησαν τον πυρήνα της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Με τα πρωτόγονα δε αεροσκάφη της εποχής, έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις των βαλκανικών πολέμων πραγματοποιώντας παράτολμες αποστολές πάνω από τις εχθρικές γραμμές. Η ηρωική συμμετοχή των αεροπόρων μας συνεχίστηκε έκτοτε σ' όλους τους εθνικούς αγώνες, όπως κατά την περίοδο του Α' παγκόσμιου πολέμου στο μακεδονικό μέτωπο και στα Δαρδανέλια, κατά τη διάρκεια επίσης της μικρασιατικής εκστρατείας, κορυφώθηκε δε με τον αγώνα εναντίον των δυνάμεων του άξονα, στην Ελλάδα, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, γράφοντας νέες σελίδες δόξας. Σήμερα οι αεροπόροι μας συνεχιστές μιας μικρής χρονικά αλλά μεγάλης παράδοσης σε προσφορά και θυσίες, είναι αυτοί που βρίσκονται καθημερινά σε συνεχή ετοιμότητα και αντιμετωπίζουν με επιτυχία τις προκλήσεις των γειτόνων μας διασφαλίζοντας τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και εξασκώντας τις αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί στη χώρα μας από τους διεθνείς οργανισμούς. 4
Ο ρυθμός ανάπτυξης της Πολεμικής Αεροπορίας σε όλες τις περιόδους της ιστορίας της υπήρξε αλματώδης. Ο ρυθμός αυτός επιβλήθηκε από την ανάγκη υπεράσπισης των εθνικών μας συμφερόντων, τροφοδοτήθηκε από την τεχνολογική επανάσταση της εποχής μας και στηρίχθηκε στην αγωνιστική προσπάθεια και τη φιλοτιμία του προσωπικού της. Σήμερα δυνατή και αξιόμαχη, όσο λίγες αεροπορίες στον κόσμο, χάρις στην ποιοτική εκπαίδευση του προσωπικού της, εξελίσσεται όπως οι καιροί επιτάσσουν και είναι ικανή να αποτρέψει την απειλή και να εγγυηθεί την ασφάλεια των ουρανών της πατρίδας μας. Επιπρόσθετα, οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν σε παγκόσμια κλίμακα, η εμφάνιση ασύμμετρων απειλών, η αναταραχή και η αστάθεια που παρατηρείται στην ευρύτερη περιοχή μας, καθώς και η κλιμακούμενη ένταση που έντεχνα προκαλείται από την άλλη πλευρά του Αιγαίου επιβάλλουν την έγκαιρη, συνετή αλλά και αποφασιστική μας στάση και παρουσία, όχι μόνον στο χώρο ευθύνης μας αλλά και ευρύτερα σε περιοχές εθνικού ενδιαφέροντος, εκμεταλλευόμενοι τα σπουδαία χαρακτηριστικά που διακρίνουν το αεροπορικό όπλο. Η παρουσία μας αυτή συνιστά τον κυριότερο παράγοντα αποτροπής έναντι κάθε επιβουλής από οπουδήποτε και αν προέρχεται. Συνιστά επίσης αποφασιστικό παράγοντα διασφάλισης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, αλλά και αποτελεσματικό μέσο για την προώθηση των στρατηγικών μας στόχων, αποτελεί δε το βασικό συντελεστή επιτυχούς έκβασης ενδεχόμενων επιχειρήσεων, όπως έχει σαφέστατα καταδειχθεί από τις τελευταίες ανά τον κόσμο συγκρούσεις. Η πολυδιάστατη όμως προσφορά της Πολεμικής Αεροπορίας δεν εξαντλείται 5
μόνο με το επιχειρησιακό της έργο, αλλά επεκτείνεται και στον κοινωνικό τομέα με την προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο, όπως την αεροδιακομιδή ασθενών, την παροχή βοηθείας σε ανθρώπους που κινδυνεύουν, τη διάσωση ναυαγών, την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, την κατάσβεση δασικών πυρκαγιών, την πραγματοποίηση ανθρωπιστικών αποστολών μεταφοράς εφοδίων σε δοκιμαζόμενους λαούς ανά την υφήλιο, και τέλος την υποστήριξη ειρηνευτικών αποστολών στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών. Εξοχ οχότατε κ. Πρόεδρε της δημοκρατίας Την πρώτη (1) Μαρτίου του 1952 τα πρώτα αεριωθούμενα μαχητικά F-84G προσγειώθηκαν στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Τότε η μικρή αεροπορική δύναμη, παρά τις μεγάλες δυσκολίες και αντιξοότητες της εποχής, τόλμησε το μεγάλο άλμα και ένα πολύ σημαντικό βήμα εξέλιξης και προόδου συνετελεσθη. Σήμερα μισό αιώνα αργότερα είμαι στην ευχάριστη θέση να σας διαβεβαιώσω ότι η Πολεμική μας Αεροπορία άρτια οργανωμένη με προσωπικό πολύ καλά εκπαιδευμένο και αποφασισμένο να εκτελέσει την αποστολή του με επιτυχία, χωρίς να φείδεται κόπους και θυσίες, είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στο κάλεσμα της πατρίδας, αν χρειασθεί. Ειδικότερα αυτήν την περίοδο, όπως γνωρίζετε, ένα μεγάλο και φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού βρίσκεται σε εξέλιξη. Πολύ αποτελεσματικά αλλά και πανάκριβα οπλικά συστήματα, που αποκτήθηκαν με το 6
υστέρημα του ελληνικού λαού, εντάσσονται στο οπλοστάσιο μας με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση της μαχητικής μας ισχύος. Το γεγονός αυτό μας υποχρεώνει όλους να εργασθούμε σκληρά, με περισσότερο ζήλο, με μεθοδικότητα και ασφάλεια, και να τα αξιοποιήσουμε το ταχύτερο δυνατό, ώστε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του ελληνικού λαού. Άνδρες και κ γυναίκες της Πολεμικής Αεροπορίας εσείς είστε οι συνεχιστές της ιστορίας του όπλου μας. Προχωρήστε ενωμένοι με πειθαρχία και αυτοσεβασμό. Με θάρρος και ομοψυχία σαν ένας άνθρωπος. Συνεχίστε απερίσπαστοι στην εκτέλεση των καθηκόντων σας και χαλυβδώστε την ψυχή σας από τις θυσίες των γενναίων μας αεροπόρων. Κάντε υπερήφανη την Πολεμική Αεροπορία και τον ελληνικό λαό που συνεχώς είναι μαζί σας, σας παρακολουθεί και σας συμπαραστέκεται στο δύσκολο έργο σας. Ζήτω το Έθνος Ζήτω η Πολεμική Αεροπορία Αντιπτέραρχoς (Ι) Παναγιώτης Παπανικολάου Αρχηγός ΓΕΑ 7
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Ομιλία Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Γιάννου Γ Παπαντωνίου στη Σχολ ολή ή Εθνικής Άμυνας στο Πολεμικό ό Μουσείο Αθηνών Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που μου δίνεται η ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας σ' αυτή τη συγκυρία. Σε μια περίοδο σημαντικών εξελίξεων στη διεθνή πολιτική, με τη χώρα μας να ασκεί την προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά στο στρατιωτικό σκέλος της Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, οι Ένοπλες Δυνάμεις βρίσκονται στην πλέον ευαίσθητη φάση της αναδιοργάνωσής τους. Το εγχείρημα αυτό θα ολοκληρωθεί σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, χωρίς παρέκκλιση από τους αρχικούς στόχους. Απαιτείται συστηματικότητα στο σχεδιασμό και αποφασιστικότητα στην υλοποίηση. Σε ένα κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, δεν υπάρχουν περιθώρια για στασιμότητα. ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Ελληνική Προεδρία, που λόγω της δανικής αυτοεξαίρεσης θα διαρκέσει δώδεκα μήνες καλείται να ολοκληρώσει σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ). Μέσα στους επόμενους μήνες πρέπει να εκπληρωθούν οι στρατιωτικοί στόχοι που τέθηκαν στο Ελσίνκι για την πλήρη ανάπτυξη της επιχειρησιακής ικανότητας της Ένωσης, ώστε να διαχειρίζεται αποτελεσματικά διεθνείς κρίσεις. Κεντρικός στόχος της Ελληνικής Προεδρίας είναι η επίτευξη του Γενικού Στρατιωτικού Στόχου (Headline Goal) και των Στόχων Συλλογικών Δυνατοτήτων, ώστε να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για την πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. 8
Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε αρχίσει τις εργασίες για τη λεπτομερή επεξεργασία του Καταλόγου του Γενικού Στόχου, ο οποίος περιλαμβάνει τις απαιτήσεις σε στρατιωτικές δυνατότητες για την ανάληψη των διαφόρων αποστολών τύπου Πέτερσμπεργκ. Ο στόχος είναι, μέχρι το 2003, η Ένωση να είναι σε θέση να αναπτύξει μια στρατιωτική δύναμη 60.000 ατόμων για την πραγματοποίηση επιχειρήσεων, όπως παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, διάσωση, διασφάλιση και διατήρηση της ειρήνης. Βασική παράμετρος για την επιχειρησιακή ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τις μόνιμες ρυθμίσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ. Στόχος μας είναι η συνολική διευθέτηση όλων των εκκρεμών θεμάτων που αφορούν τις σχέσεις των δύο Οργανισμών ( οι τέσσερις πτυχές της "Ατζέντας" του Βερολίνου, η Συμφωνία Ασφαλείας οι μόνιμες διευθετήσεις διαβουλεύσεων και η συνεργασία στον τομέα των ασκήσεων). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλλης ανέθεσε στην Ελληνική Προεδρία και στον Υψηλό Εκπρόσωπο κ.σολάνα το έργο της εξεύρεσης λύσης, το συντομότερο δυνατό, στη βάση της προόδου που είχε επιτελέσει η Ισπανική Προεδρία. Ήδη, από τον Ιούλιο έχουμε ξεκινήσει αγώνα δρόμου για να φέρουμε την αποστολή μας σε πέρας. Όμως, η κατάληξη ή μη των προσπαθειών μας εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, και από την ανταπόκριση ενός τρίτου μέρους. Η Ελληνική Προεδρία επιδιώκει την επίτευξη μόνιμης ρύθμισης, σύμφωνης με τις αρχές που διέπουν τα κείμενα της Σεβίλλης, και συγκεκριμένα ότι η συμμετοχή μελών του ΝΑΤΟ δεν θα συνδέεται με θέματα και απαιτήσεις που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο των επιχειρήσεων, και ότι θα διασφαλίζεται η ισοτιμία και η αυτονομία λήψης αποφάσεων των δύο Οργανισμών. Σε μια περίοδο όπου το διεθνές περιβάλλον ασφάλειας έχει μεταβληθεί ριζικά και παρουσιάζει σημαντικές αβεβαιότητες λόγω της έξαρσης της διεθνούς τρομοκρατίας, κρίνεται επιτακτικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει το διεθνή της ρόλο. Η Ελληνική Προεδρία θα επιδιώξει τον προσδιορισμό των απαιτούμενων στρατιωτικών δυνατοτήτων για την προστασία των δυνάμεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο επιχειρήσεων της ΕΠΑΑ από τρομοκρατικές ενέργειες, καθώς και για την προστασία των πολιτών. Η καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας είναι μία παγκόσμια πρόκληση και η συμμετοχή στον 9
αγώνα αυτό αποτελεί συλλογική ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το τελευταίο διάστημα αυξάνεται η πιθανότητα εμπλοκής συμμάχων μας στο Ιράκ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι καθεστώτα, όπως αυτό της Βαγδάτης, δεν έχουν θέση στο σύγχρονο κόσμο. Πέρα από τις αρνητικές συνέπειες που έχει για τους πολίτες της χώρας τους η αυταρχική διακυβέρνηση, το καθεστώς έχει επιδείξει μεγάλη επιθετικότητα, παραβιάζοντας συστηματικά αρχές και αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και αναπτύσσοντας όπλα μαζικής καταστροφής, και αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή. Η διεθνής πρακτική, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, δεν συμβαδίζει με μονομερείς παρεμβάσεις έξω από το πλαίσιο των διεθνών οργανισμών. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι αρμόδιο να κρίνει το εύρος των παραβιάσεων για τις οποίες είναι υπεύθυνο το Ιράκ και το μέγεθος της απειλής που απορρέει από αυτές, και να επιβάλει τις ανάλογες κυρώσεις. Εξάλλου, πρόκληση μιας γενικευμένης σύρραξης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον ασφάλειας καθώς και στην παγκόσμια οικονομία. Είναι θετικό ότι τα Ηνωμένα Έθνη, με τη σύμφωνη γνώμη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και των άλλων μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, ήδη κινούνται στην κατεύθυνση έκδοσης νέου ψηφίσματος που θα διαμορφώνει το πλαίσιο δράσης απέντνατι στο Ιράκ. Ήδη, η σθεναρή στάση της διεθνούς κοινότητας αρχίζει να αποδίδει αποτελέσματα. Αυτή την περίοδο, το Κυπριακό, επίσης, βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δίκαιη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος προς όφελος ολόκληρου του Κυπριακού λαού, αποτελούν πάγιες θέσεις της Ελληνικής κυβέρνησης. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι, το Δεκέμβριο 1999, κατοχυρώθηκε η απρόσκοπτη ενταξιακή πορεία της Κύπρου, και επιβεβαιώθηκε ότι η ένταξη είναι ανεξάρτητη από την επίλυση του Κυπριακού. Πιστεύουμε ότι οι Τουρκοκύπριοι, που θα επωφεληθούν από τις θετικές επιπτώσεις της ένταξης, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν προς την κατεύθυνση της επίτευξης λύσης του προβλήματος. Σε κάθε περίπτωση, η εποικοδομητική και υπεύθυνη στάση της Κυπριακής Κυβέρνησης έχει αναγνωριστεί από τους εταίρους μας και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Τουρκία απειλεί ότι θα 10
αντιδράσει στην περίπτωση ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θέλω να τονίσω ότι οποιαδήποτε ενέργεια που θα κινείται έξω από το πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας, θα πλήξει καίρια την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Από την άλλη μεριά, η ρευστότητα των πολιτικών εξελίξεων στη γείτονα χώρα λόγω επικείμενων εκλογών δημιουργεί πρόσθετες αβεβαιότητες. Η Ελλάδα επιδιώκει τη σταθερή βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία. Σε αυτήν την προοπτική εγγράφεται και η στήριξη που παρέχει στην προσπάθεια που καταβάλλει η Τουρκία για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, η βελτίωση των σχέσεων, για να είναι ουσιαστική και να έχει μόνιμο χαρακτήρα, προϋποθέτει τη δίκαιη επίλυση του Κυπριακού και την άρση των τουρκικών διεκδικήσεων στα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται από το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμφωνίες. ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ Το περιβάλλον ασφάλειας της χώρας μας έχει ουσιαστικά διαφοροποιηθεί μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου. Έχει εξαλειφθεί η από Βορρά απειλή. Κύρια απειλή παραμένει η Τουρκία, ενώ έχουν προστεθεί η αστάθεια στα βόρεια σύνορά μας και οι ασύμμετρες απειλές, ιδιαίτερα με την έξαρση της διεθνούς τρομοκρατίας. Ο εξ ανατολών κίνδυνος ήταν και παραμένει διαχρονικά έντονος, και δεν αναμένεται μεσοπρόθεσμα κάποια σημαντική διαφοροποίηση. Το επιχειρησιακό περιβάλλον του Έβρου και του Αιγαίου θα είναι και στο μέλλον το πεδίο αντιπαράθεσής μας. Η γεωγραφική διαμόρφωση απαιτεί τη σχεδίαση και διεξαγωγή συνδυασμένων επιχειρήσεων και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων υπό ενιαία διοίκηση. Οι Ένοπλες Δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συγκεκριμένες αυτές απειλές και, παράλληλα, να εξασφαλίσουν μια ουσιαστική παρουσία στην περιφέρεια και τα Βαλκάνια. Η συμμετοχή στις δυνάμεις του Γενικού Στρατιωτικού Στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργεί για την Ελλάδα αυξημένες απαιτήσεις. Η Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση πραγματοποιείται για να προσαρμόσουμε την αμυντική μας στρατηγική στο νέο περιβάλλον ασφάλειας. Ζούμε σε ένα διαφορετικό κόσμο. Έχουμε διαφορετικές απειλές. Άρα, χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό τύπο Ενόπλων Δυνάμεων. Η χώρα μας πρέπει να καλύψει τις απαιτήσεις που απορρέουν από: 11
Το δόγμα της άμεσης αντίδρασης και ευέλικτης ανταπόδοσης Το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, και Την αυξημένη παρουσία μας σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές Στο νέο αμυντικό περιβάλλον ο χρόνος αποκτά μια νέα διάσταση. Πρέπει να έχουμε ευέλικτες δυνάμεις, οι οποίες να είναι σε θέση να αντιδρούν αστραπιαία. Δημιουργούμε τις κατάλληλες υποδομές, δίνουμε έμφαση στα σύγχρονα μέσα μεταφοράς ενισχύουμε τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις, με στόχο την ταχεία αντίδραση και τη δημιουργία θετικών τετελεσμένων, ειδικά στο Αιγαίο. Το δεύτερο κεντρικό θέμα της στρατηγικής αναθεώρησης είναι η υλοποίηση του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Το Κυπριακό, όπως έχω ήδη αναφέρει, έχει εισέλθει σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη φάση. Η αμυντική μας στρατηγική πρέπει να προσανατολιστεί πιο αποτελεσματικά στην κάλυψη της Κύπρου και την αντιμετώπιση απειλών κατά της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το τρίτο κεντρικό στοιχείο της αμυντικής στρατηγικής αναθεώρησης είναι η αποτελεσματική και αξιόπιστη παρουσία μας στις διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές, στο πλαίσιο της γενικότερης προσπάθειας αναβάθμισης της διεθνούς θέσης της χώρας. Οι Ένοπλες Δυνάμεις θα επιχειρούν ολοένα και περισσότερο σε πολυεθνικό περιβάλλον, συμμετέχοντας σε ειρηνευτικές και ανθρωπιστικές επιχειρήσεις. Πρέπει, κατά συνέπεια, να εκπαιδεύσουμε τα στελέχη και να αποκτήσουμε τα κατάλληλα οπλικά συστήματα, ώστε η Ελλάδα να έχει μια ισχυρή και αξιόπιστη παρουσία στη διεθνή σκηνή. ΝΕΑ ΔΟΜΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΩΝΥΝΑΜΕΩΝ Από τις αρχές του 2002 τέθηκαν σε κίνηση διαδικασίες ταχείας και αποτελεσματικής υλοποίησης ριζικών αλλαγών στη δομή και λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων. Συγκεκριμένα: Ψηφίστηκε ο Νόμος 2984 για τη διακλαδικότητα Εγκρίθηκε από το ΚΥΣΕΑ η νέα Πολιτική Εθνικής Άμυνας Εγκρίθηκε από το ΚΥΣΕΑ η νέα Δομή Διοίκησης και η νέα Δομή Δυνάμεων Αναθεωρήθηκε η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική 12
Η Δομή Διοίκησης έχει δύο επίπεδα, το στρατηγικό και το επιχειρησιακό. Στο στρατηγικό επίπεδο συγκροτήθηκε ήδη το μείζον διακλαδικό Στρατηγείο, που είναι το ΓΕΕΘΑ, υπό τον Αρχηγό του ΓΕΕΘΑ. Στο επιχειρησιακό επίπεδο συγκροτούνται πέντε (5) διακλαδικά στρατηγεία: το Δ Σώμα Στρατού, η ΑΣΔΕΝ, το Αρχηγείο Στόλου, το ΑΤΑ και το Στρατηγείο Δυνάμεων Αντίδρασης, Ενίσχυσης και Εφεδρείας (ΣΔΑΕΕ-Β ΣΣ) Η διακλαδική στελέχωσή τους προωθείται με ταχείς ρυθμούς και θα ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι του 2003. Εναλλακτικές προσεγγίσεις στη συγκρότηση διακλαδικών στρατηγείων είναι η κλαδική και η γεωγραφική.. Σε ό,τι αφορά στο Ναυτικό και στην Αεροπορία, η προσέγγισή μας είναι κλαδική. Σε ό,τι αφορά στο Στρατό η προσέγγιση είναι γεωγραφική δεδομένου ότι βασικό κριτήριο είναι ο χρόνος αντίδρασης. Με τη γεωγραφική προσέγγιση ο Αρχιστράτηγος έχει άμεση επιχειρησιακή σύνδεση με τα μέτωπα αιχμής της Θράκης και του Αιγαίου. Η νέα Δομή Δυνάμεων περιλαμβάνει την αναδιάταξη των σχηματισμών και μονάδων και τον εκσυγχρονισμό των οπλικών συστημάτων. Οι Μονάδες περιορίζονται σε αριθμό και αναδιοργανώνονται για να ενισχυθεί η ευελιξία και η δυνατότητα διεξαγωγής συνδυασμένων διακλαδικών επιχειρήσεων. Οι δυνάμεις συγκεντρώνονται στο Αιγαίο και τη Θράκη, οι Ειδικές Δυνάμεις αναπτύσσονται στο ΣΔΑΕE ενώ, παράλληλα, τα οπλικά συστήματα αναβαθμίζονται και προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Η αναδιοργάνωση του Στρατού Ξηράς, όπως αποφασίστηκε στο ΚΥΣΕΑ, προβλέπει τη διάλυση 145 σχηματισμών και μονάδων καθώς και την αναδιοργάνωση 282, σε τέσσερις φάσεις. Ήδη, ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση με τη διάλυση και αναδιοργάνωση 82 μονάδων. Τον Ιούλιο του 2002 άρχισε η δεύτερη φάση, που θα διαρκέσει ένα χρόνο, με τη διάλυση και αναδιοργάνωση 167 μονάδων. Η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων καταβάλλει προσπάθεια για την περαιτέρω σύμπτυξη του χρόνου υλοποίησης της αναδιοργάνωσης του Στρατού Ξηράς, προκειμένου να ολοκληρωθεί εντός του 2004. Στο Πολεμικό Ναυτικό, η αναδιοργάνωση δίνει έμφαση σε σκάφη επιφανείας ταχείας επέμβασης, εφοδιασμένα με τορπιλικά - πυραυλικά συστήματα, και στον υποβρυχιακό πόλεμο. Στην Πολεμική Αεροπορία, η 13
κύρια προσπάθεια εστιάζεται στην ενίσχυσή της σε αεροσκάφη 3ης και 4ης γενιάς, την ποιοτική αναβάθμιση του υφιστάμενου οπλοστασίου και τον περιορισμό της πολυτυπίας των αεροσκαφών. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90, οι αμυντικές δαπάνες της χώρας αντιστοιχούσαν, με μικρές διακυμάνσεις, στο 3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), κοντά στο μέσο όρο των χωρών του ΝΑΤΟ. Από το 1996, οι δαπάνες αυξήθηκαν σημαντικά, με την υλοποίηση φιλόδοξων εξοπλιστικών προγραμμάτων, και έφτασαν το 5% του ΑΕΠ το 2000. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στο ΝΑΤΟ και περίπου τριπλάσιο σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δίνει το μέτρο της προσπάθειας που κατέβαλε η Κυβέρνηση, και ο λαός από το υστέρημάτου για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Οικονομικός στόχος της αναδιοργάνωσης των ενόπλων Δυνάμεων είναι η σταθεροποίηση των αμυντικών δαπανών στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας στο 4% του ΑΕΠ. Για την εξασφάλιση της υλοποίησης των οικονομικών στόχων δημιουργήθηκε η Γενική Γραμματεία Οικονομικού Σχεδιασμού και Αμυντικών Επενδύσεων. Η σταδιακή μείωση των αμυντικών δαπανών θα επιτευχθεί με την εφαρμογή της διακλαδικότητας, που οδηγεί σε οικονομίες κλίμακας, την ενοποίηση των συστημάτων διοικητικής μέριμνας των τριών κλάδων, την υλοποίηση διακλαδικού συστήματος διοίκησης και ελέγχου, και τη βελτίωση του συντονισμού των προμηθειών στην κατεύθυνση της κοινής διακλαδικής χρήσης. Η χώρα μας έχει πραγματοποιήσει σημαντικές προμήθειες σύγχρονων οπλικών συστημάτων σε όλους τους τομείς, οι οποίες ολοκληρώνονται έως το 2004. Η απόκτηση των 60 αεροσκαφών F-16 και των 15 αεροσκαφών Mirage, των τεσσάρων υποβρυχίων τύπου 214, των αρμάτων μάχης τύπου Leopard, καθώς και η ενίσχυση της αντιαεροπορικής άμυνας με τους πυραύλους PATRIOT TOR M1 και S-300, έχουν διαμορφώσει μια σύγχρονη και ισχυρή επιχειρησιακή δύναμη. Η έμφαση τα επόμενα χρόνια θα δοθεί στη βέλτιστη αξιοποίηση των οπλικών συστημάτων με την ενίσχυση της επιχειρησιακής τους εκμετάλλευσης. Ειδικότερα, απαιτείται η ενίσχυση της διαλειτουργικότητας των επιμέρους συστημάτων, η αρτιότερη τεχνική υποστήριξη, καθώς και η 14
ολοκληρωμένη ένταξή τους στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Η αποτελεσματική υλοποίηση του αμυντικού δόγματος της χώρας προϋποθέτει συνεχή αξιολόγηση και επανεξέταση των αναγκών, ανάλογα με τις διαμορφούμενες ανάγκες και τις εξελίξεις στην τεχνολογία. Φυσικά, πάντοτε προκύπτουν νέες ανάγκες, όπως αυτές που εστιάζονται στα συστήματα επικοινωνιών, διοίκησης και ελέγχου και ηλεκτρονικού πολέμου, οι οποίες αντιμετωπίζονται στο νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Στην κατεύθυνση εξοικονόμησης πόρων καταβάλλεται, επίσης, προσπάθεια για την ορθολογικότερη διαχείριση των υποστηρικτικών υπηρεσιών διοικητικής μέριμνας. Σχετική μελέτη βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να προτείνει τρόπους εξοικονόμησης πόρων με την αλλαγή των διαδικασιών προμηθειών και την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων παρακολούθησης έργων και διακίνησης ανταλλακτικών, αξιοποιώντας νέες μεθόδους παροχής υπηρεσιών. Παράλληλα, το κόστος θα ελαττωθεί από τη μείωση και την αναδιοργάνωση των σχηματισμών, των μονάδων, των στρατοπέδων και των πεδίων βολής-ασκήσεων. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Η εφαρμογή της διακλαδικότητας αποτελεί μια τομή στη δομή και λειτουργία των Ένοπλων Δυνάμεων. Οι οργανωτικές αλλαγές, σε συνδυασμό με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και οπλικών συστημάτων, ενισχύουν ουσιαστικά την αποτελεσματικότητα του αμυντικού μας συστήματος. Η μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση δημιουργεί νέες απαιτήσεις για το ανθρώπινο δυναμικό. Η χώρα και οι Ένοπλες Δυνάμεις εισέρχονται στην εποχή του επαγγελματικού στρατού. Όλες, πλέον, οι ευρωπαϊκές χώρες, μεγάλες και μικρές, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, μετατρέπονται σε επαγγελματικούς στρατούς σε ποσοστό 100%. Εισάγεται σε μεγάλα ποσοστά ο επαγγελματισμός στους οπλίτες. Τα σύγχρονα όπλα και οι σύγχρονες τεχνολογίες θέλουν σταθερή εξυπηρέτηση και λειτουργία. Η θητεία μειώνεται, από την 1/1/2003 στους 12 μήνες. Επιβάλλεται, για το λόγο αυτό, η ενίσχυση του επαγγελματισμού στις Ένοπλες Δυνάμεις. Στόχος μας για την επόμενη τριετία είναι το ανθρώπινο δυναμικό σε επαγγελματίες να ξεπεράσει το 50%. Για το λόγο αυτό βελτιώσαμε, 15
πρόσφατα, τους όρους πρόσληψης των επαγγελματιών οπλιτών. Επαγγελματισμός με παράλληλη μείωση της θητείας, θα αποτελέσουν σταθερές παραμέτρους του μετασχηματισμού των Ενόπλων Δυνάμεων στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας. Η υλοποίηση της διακλαδικότητας απαιτεί, επίσης, κοινή αντίληψη, αμοιβαία εμπιστοσύνη, και εμπειρία κοινής συνεργασίας των δυνάμεων και των επιτελών, που προϋποθέτει κοινή εκπαίδευση. Για το λόγο αυτό, αναθεωρείται το σύστημα εκπαίδευσης των επιτελών των Διακλαδικών Στρατηγείων και των Κλάδων, με τη δημιουργία Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και Σχολών Διοίκησης και Επιτελών των Κλάδων, που θα λειτουργήσει από το Σεπτέμβριο του 2003. Η Σχολή Εθνικής Άμυνας, επίσης, θα λειτουργεί από το Σεπτέμβριο του 2003 με αναθεωρημένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Η μεταρρύθμιση της επιτελικής εκπαίδευσης στοχεύει στην επαγγελματική κατάρτιση της μελλοντικής ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων στην κλίμακα της ιεραρχίας, με αντίστοιχες μεταβολές στον περί ιεραρχίας και προαγωγών των αξιωματικών Νόμο. Οι αλλαγές στις Ένοπλες Δυνάμεις, που ξεκίνησαν από τις αρχές του 2002 και θα ολοκληρωθούν σε δύο χρόνια περίπου, αποτελούν επανάσταση στη δομή και λειτουργία τους τα τελευταία πενήντα χρόνια.. Με την ολοκλήρωση της αναδιοργάνωσης, οι Ένοπλες Δυνάμεις θα είναι ισχυρότερες, περισσότερο ευέλικτες, με σύγχρονο εξοπλισμό που θα ενσωματώνει τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις, και με έντονη διακλαδικότητα. Η νέα δομή απαιτεί στελέχη όχι μόνο αφοσιωμένα στην αποστολή τους, αλλά και υψηλού επιπέδου και κατάρτισης. Σε κάθε μεγάλη αλλαγή, ο ανθρώπινος παράγοντας, το έμψυχο υλικό, αποτελεί την κινητήρια δύναμη των εξελίξεων. Στο κέντρο, άλλωστε, των μεταρρυθμίσεων που προωθούμε είναι το ανθρώπινο δυναμικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το φιλόδοξο πρόγραμμα που έχουμε θέσει σε εφαρμογή για την αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης των στρατευμένων, καθώς και η συστηματική βελτίωση της θέσης του πολιτικού προσωπικού του Υπουργείου. Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας έχουν από κοινού σχεδιάσει την εφαρμογή του προγράμματος αναδιοργάνωσης. Οι αξιωματικοί, και σε αυτή την περίπτωση, θα ανταποκριθούν θετικά στη μεγάλη πρόκληση της 16
δημιουργίας σύγχρονων και αποτελεσματικών Ενόπλων Δυνάμεων, με την προώθηση των αναγκαίων αλλαγών σε όλα τα επίπεδα. Η πολιτεία, ταυτόχρονα, φροντίζει για την οικονομική αναβάθμιση και τη γενικότερη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των στελεχών. Έχει μεγάλη σημασία να δώσουμε κίνητρα. Να αναβαθμίσουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο, ώστε να μπορεί να συμβάλλει ακόμα πιο παραγωγικά στην ανάπτυξη της αμυντικής μας ισχύος. Για το λόγο αυτό εκσυγχρονίζονται οι Παραγωγικές Σχολές, με νομοσχέδιο που σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή, και βελτιώνεται η λειτουργία των Στρατιωτικών Νοσοκομείων. Επιπλέον, καταβάλλεται συνεχής προσπάθεια, για την οικονομική ενίσχυση των αξιωματικών, των υπαξιωματικών και του πολιτικού προσωπικού του υπουργείου, που αποτυπώνεται σε σημαντική αύξηση των αποδοχών. Η Κυβέρνηση στηρίζει τις Ένοπλες Δυνάμεις με όλα τα μέσα που διαθέτει. Ο Ελληνικ ηνικός λαός, προσφέρει, από το υστέρημά του, σημαντικά ά ποσά για τον εκσυγχρονισμό του αμυντικού μας συστήματος. Λαός καικ Ένοπλες Δυνάμεις είναι ενωμένοι με ακατάλ ατάλυτους δημοκρατικούς ούς δεσμούς. Οι μεγάλες αλλαγές που έχει δρομολογήσει η Κυβέρνηση έχουν ένα αποκλειστικό στόχο: Ισχυρές και κ σύγχρονες Ένοπλες Δυνάμεις, ικανές να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε απειλή. Είμαι βέβαιος ότι θα ανταποκριθείτε στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Θα ηγηθείτε της μεγάλης προσπάθειας εκσυγχρονισμού. Και Κ θα συμβάλετε αποφασιστικά ά στην ενδυνάμωση του αισθήματος ασφάλειας του ελληνικ ηνικού λαού. 17
ΗΓνωσιακή Επιστήμη είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος επιστημονικός χώρος. Αντικείμενό της είναι η μελέτη του νου (mind) και των γνωσιακών φαινομένων. Ουσιαστικά, είναι η σύγχρονη μακροχρόνια προσπάθεια να απαντηθούν όλα τα καίρια επιστημολογικά ερωτήματα, που αφορούν στη γνώση. Χαρακτηριστικά της είναι: η αναπαραστασιακή θεωρία, η υπολογιστική θεώρηση, η έλλειψη έμφασης στις συγκινήσεις, στα συναισθήματα, στο πολιτισμικό πλαίσιο και στην ιστορία, οι βάσεις σε κλασσικά φιλοσοφικά προβλήματα και η πίστη στη διεπιστημονική προσέγγιση. Η Γνωσιακή Επιστήμη και Ψυχολογία έχει ως κύριο πεδίο δράσης και έρευνας τις γνωστικές διεργασίες και τους μηχανισμούς, που τις υποκινούν. Δηλαδή, ασχολείται με την προσέγγιση διαδικασιών, όπως είναι οι: αντίληψη (reception), μνήμη (memory), μάθηση (learning), γλώσσα (language), προσοχή (attention), σκέψη (thinking),.. και η λύση προβλημάτων (problem solving). Σχηματικά Αντίληψη Μνήμη T O Γ Ν Ω Σ Ι Α Κ Ο Π Λ Α Ι Σ Ι Ο T O Y Π Ι Λ Ο Τ Ι Κ Ο Υ Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Μ Ο Υ & T O Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Υ Π Ο Β Α Θ Ρ Ο Τ Ω Ν Π Ι Λ Ο Τ Ι Κ Ω Ν Δ Ε Ξ Ι Ο Τ Η Τ Ω Ν Παπαϊωάννου Β. Αφροδίτη Πτυχιούχος τμήματος "Μεθοδολογίας, Ιστορίας & Θεωρίας της Επιστήμης" Κάτοχος Master στη "Βασική & Εφαρμοσμένη Γνωσιακή Επιστήμη/Ψυχολογία" Μάθηση Γλώσσα Γνωστικές διεργασίες ατόμου / χειριστή Προσοχή Σκέψη Λύση προβλημάτων... Τα τελευταία χρόνια, οι συνεχείς ανακαλύψεις και η χρήση υπολογιστών επέδρασαν άμεσα στην προοδευτική τεχνολογία των αεροσκαφών και στη βελτίωση της εκπαίδευσης των πληρωμάτων. Πέρα, όμως, από την εισαγωγή νέων 18
τεχνικών μεθόδων για τη βελτίωση της μαχητικής ικανότητας και τη διασφάλιση της επιτυχούς πτήσης, η εκπαίδευση και ο έλεγχος του πληρώματος οφείλει να αντιμετωπιστεί με διεπιστημονικό τρόπο, τόσο από τους ειδικούς εκπαιδευτές της Αεροπορίας όσο και από τους ψυχολόγους και - ειδικότερα - τους γνωστικούς ψυχολόγους. Για να γίνει πιο κατανοητή η αναγκαιότητα της διεπιστημονικής θεώρησης και η σημασία της συνεργατικής προσπάθειας των τελευταίων, αναφερόμαστε στο εξής παράδειγμα Μία από τις τεχνικές, που χρησιμοποιείται στην Αεροπορία, με σκοπό την επιτυχή πτητική δραστηριότητα είναι η τεχνική της "Ολοκληρωμένης Αξιοποίησης Πληρωμάτων / Crew Resource Management / CRM", που έχει ως απώτερο σκοπό την αρτιότερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση όλων των δυνατών και διαθέσιμων πηγών από το πλήρωμα πτήσης. Όταν μιλάμε για "δυνατές και διαθέσιμες πηγές" αναφερόμαστε 1. στο αεροσκάφος και τον τεχνικό εξοπλισμό του 2. στο ανθρώπινο δυναμικό, που χειρίζεται το αεροσκάφος και 3. στις γνωστικές διεργασίες του ανθρώπινου δυναμικού, που χειρίζεται το αεροσκάφος και κατευθύνει την πτητική διαδικασία. Σχηματικά Όπως είναι εμφανές, η αλληλεπίδραση των πηγών είναι αναγκαία και σημαντική. Όλα, όμως, ξεκινάνε από τις γνωστικές διεργασίες του ατόμου, που χειρίζεται το αεροσκάφος. Οι κυριότερες απ' αυτές τις διεργασίες είναι οι εξής Ολοκληρωμένη Αξιοποίηση Πληροίιιάτων: Αεροσκάφος - τεχνικός εξοπλσμός Ανθρώπινο δυναμικό - χειρισμός αεροσκάφους Γνωστικές διεργασίες - ανθρώπινο δυναμικό - χειρισμός αεροσκάφους Η αντίληψη (reception): το πώς οι πληροφορίες, που προσλαμβάνει ο χειριστής διαμέσου των αισθήσεων του, συμβάλλουν στην ερμηνεία και αξιοποίηση των ποικίλων ερεθισμάτων. Η προσοχή (attention): η εστίαση της αντίληψης του χειριστή σε ένα περιορισμένο πεδίο ερεθισμάτων, ώστε να είναι έτοιμος, να αντιδράσει στις αλλαγές των τελευταίων. Η σκέψη (thinking): η νοητική λειτουργία, που περιλαμβάνει τη 19
διαλογιστική, τη λύση προβλημάτων και την προσπάθεια να δοθεί νόημα στις περιστάσεις ή στα γεγονότα, που συμβαίνουν στο χειριστή ή σε αυτά, που ακούει / λαμβάνει από τα υπόλοιπα (πιθανά) μέλη του πληρώματος ή δέχεται από το περιβάλλον της πτήσης. Η μνήμη (memory): η όλη διαδικασία της κωδικοποίησης πληροφοριών, με τέτοιο τρόπο, ώστε, να μπορούν να αναπαρασταθούν νοητικά, να αποθηκευτούν για ένα χρονικό διάστημα και - έπειτα - να ανακληθούν από το χειριστή σε μία μελλοντική περίσταση. Η μάθηση (learning): η γνώση ή η κατανόηση, που προέρχεται από την εμπειρία του χειριστή, μέσα από την εκπαίδευση και τις συνολικές ώρες πτήσης του, που καθορίζουν σημαντικά τη συμπεριφορά του. Η γλώσσα (language): ένα πλούσιο σύστημα συμβολικής επικοινωνίας, που χρησιμοποιείται από το πλήρωμα. Η CRM σχετίζεται με 1. τις τεχνικές γνώσεις και τις ικανότητες του χειρισμού του αεροσκάφους και 2. τις γνωστικές διεργασίες του χειριστή του αεροσκάφους. Κατά κύριο λόγο, το πλήρωμα του αεροσκάφους επεξεργάζεται κάποιες πληροφορίες και λαμβάνει αποφάσεις (decision making) από τη στιγμή που η πτητική διαδικασία συμπίπτει με τη λύση προβλημάτων (problem solving) και εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο δραστηριοποίησης των γνωστικών διεργασιών (cognitive processes). Σχηματικά Γενικά Από τα παραπάνω διαφαίνεται η αναγκαία στροφή στις γνωστικές διεργασίες. Θεωρούμε, λοιπόν, απαραίτητο, να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε αυτές κατά τα σεμινάρια της CRM. Επίσης, να ενισχυθεί η προσέγγιση και η διερεύνησή τους, μέσα από επιπρόσθετα ειδικά σεμινάρια και ψυχολογικές δοκιμασίες (tests) κατά Πλήρωμα αεροσκάφους & δραστηριοποίηση γνωστικών διεργασιών Πληροφορίες / ερεθίσματα (information / stimuli)>> πρόσληψη πληροφοριών (reception) από το πλήρωμα>> επεξεργασία πληροφοριών (making out information)>> λύση προβλημάτων (problem solving)>> λήψη αποφάσεων (decision making) 20
CRM (διαθέσιμες πηγές) Αεροσκάφος & τεχνικός εξοπλισμός Ανθρώπινο δυναμικό Γνωστικές διεργασίες Mind & Cognitive Processes Reception Attention Thinking Memory Language Problem solving Learning Decision making KNOWLEDGE την εκπαίδευση των χειριστών. Οι εξελίξεις και οι ανάγκες της σύγχρονης εποχής καθιστούν αναγκαία τη διεπιστημονική προσέγγιση σε όλους τους τομείς. Σ' αυτό το πλαίσιο έχει ενταχθεί και η ΠΑ, με συγκεκριμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης σε συνεργασία με τους γνωστικούς επιστήμονες. Βιβλιογραφία 1. Air Force Sub Group (1995). 'Aircrew Human Factors Working Group', September, M. Programme. 2. Banyard Philip & Hayes Nicky (1999). "Σκέψη και Λύση Προβλημάτων", Ψυχολογία. Σειρά: "Γνωστική Ψυχολογία 6 / Γνωστικές Λειτουργίες", Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα. 3. Βοσνιάδου Στέλλα (1999). "Εισαγωγή στην Ψυχολογία - Γνωσιακή Ψυχολογία", Τόμος Α' / Μέρος Β'. 4. Cassells Annette (1995). "Μνήμη και Λήθη", Ψυχολογία, Σειρά: Γνωστική Ψυχολογία 4 /Γνωστικές Λειτουργίες, Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα. 5. Ellis W. Andrew & Young W. Andrew (1996). "Human Cognitive Neuropsychology", Psychology Press. 6. Eysenck W. Mark & Keane T. Mark (1995). "Cognitive Psychology", Psychology Press. 7. Gardner Howard (1985). "The Mind's New Science", Basic Books. 8. Hayes Nicky (1997). "Εισαγωγή στις Γνωστικές Λειτουργίες", Ψυχολογία, Σειρά: Γνωστική Ψυχολογία 2 / Γνωστικές Λειτουργίες, Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα. 9. Μ.Ι.Τ. Encyclopedia of the Cognitive Sciences. 10. Thagard Paul (1996). "Mind - Introduction to Cognitive Science", M.I.T. Press. 21
ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, στρατευμένα παιδιά της Ελλάδας και κ πολιτικό ό προσωπικό. Σήμερα εορτάζουμε τα 50 χρόνια από την ίδρυση του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας. Η επέτειος αυτή είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο για όλους όσους υπηρετούμε, σήμερα στο Αρχηγείο, αλλά και για όλη την Πολεμική Αεροπορία και για την πατρίδα μας. Αυτή είναι μια αληθινή επέτειος που γιορτάζουμε, αφού για πέντε δεκαετίες το ΑΤΑ με τις Μονάδες του υπήρξε βασικός παράγων αποτροπής κάθε επιβουλής, συντελεστής διατήρησης της ειρήνης στην περιοχή και διασφάλισης των ελληνικών αιθέρων, ιδιαίτερα τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια. Αυτή η υπερήφανη διαδρομή ίσως θα ήταν δύσκολο να προβλεφθεί όταν ιδρύθηκε το ΑΤΑ στις αρχές της δεκαετίας του '50. Το ΑΤΑ δημιουργήθηκε από ανάγκη να οργανωθούν και να εκπαιδευθούν οι αεροπορικές δυνάμεις της πατρίδος μας, σε μια δύσκολη εποχή μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο. Τη δεκαετία του '50, όταν άνοιγε μια νέα σελίδα για τα αεροπορικά δεδομένα με την εμφάνιση των αεριωθούμενων και με την είσοδο της χώρας μας στο NATO, τέθηκε σε εφαρμογή ένα εκτεταμένο σχέδιο εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία οργανώθηκε σε νέες βάσεις και προσαρμόσθηκε στις απαιτήσεις των σύγχρονων εξελίξεων. Τα ελικοφόρα αεροσκάφη άρχισαν να αντικαθίστανται από αεριωθούμενα με την παραλαβή των εκπαιδευτικών Τ-33Α. Παράλληλα, αντί της υφιστάμενης μέχρι τότε οργάνωσης της Πολεμικής Αεροπορίας που περιελάμβανε το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας και τις αεροπορικές βάσεις, υιοθετήθηκαν πέντε επίπεδα διοίκησης: Το Γενικό Επιτελείο, τα Αρχηγεία, οι Πτέρυγες, οι Σμηναρχίες και οι Μοίρες. Η συγκρότηση των Αρχηγείων ως ενδιάμεσων επιπέδων διοίκησης μεταξύ ΓΕΑ και Μονάδων, υπήρξε μέτρο αποφασιστικό για την αποκέντρωση και την άσκηση αποτελεσματικού ελέγχου. Στα πλαίσια αυτά, στις 30 Απριλίου 1952 συγκροτήθηκε το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας με αποστολή την, από πάσης απόψεως, προετοιμασία και εκπαίδευση των υπο αυτό μάχιμων μονάδων για ανάληψη επιχειρήσεων σε οποιαδήποτε στιγμή και τη συνεργασία με τις αντίστοιχες μείζονες Διοικήσεις των κλάδων Εθνικής Άμυνας για την από κοινού προετοιμασία προς άμυνα. Στα πενήντα αυτά χρόνια, 22
το ΑΤΑ διαδραμάτισε σημαντικό, ίσως το σημαντικότερο ρόλο στην προάσπιση των συμφερόντων της πατρίδος μας. Έτσι μετά από πολύ ιδρώτα και αίμα, από την εποχή των SPITFIRES φθάσαμε στην εποχή των σύγχρονων αεροσκαφών τρίτης γενιάς. Από την εποχή των πολυβόλων στην εποχή των συστημάτων νυκτερινής ναυτιλίας και σκόπευσης, από την εποχή των οπτικών παρατηρήσεων στην εποχή των υπερσύγχρονων RADARS εδάφους και αερομεταφερόμενων. Πενήντα χρόνια αντιπροσωπεύουν περισσότερο από δύο γενιές για το Αρχηγείο της Τακτικής Αεροπορίας. Η πρώτη γενιά ανέλαβε να κτίσει μια αξιόπιστη αμυντική θωράκιση σχεδόν από το μηδέν. Η αμυντική αυτή θωράκιση συνέβαλε τα μέγιστα στην αποτροπή όταν η απειλή ενός πολέμου δεν προερχόταν μόνο από τα βόρεια σύνορα, αλλά άρχιζε να επανεμφανίζεται και από την πλευρά της Τουρκίας μετά από μια ύφεση τριάντα ετών περίπου. Η δεύτερη γενιά είχε την δύσκολη αποστολή να αντιμετωπίσει την ορατή πλέον απειλή της Τουρκίας όπως αυτή εκδηλώθηκε με την εισβολή της στην Κύπρο και ταυτόχρονα με τις πλέον σαφείς και προκλητικές διεκδικήσεις έναντι της χώρας μας με το αποκορύφωμα όλων αυτών στα Ίμια το 1996. Σήμερα, η Τακτική Αεροπορία ευρίσκεται σε μια νέα φάση ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού κατά πολύ υπέρτερη εκείνων του 1952, του 1974, του 1980 και του 1997. Νέα υπερσύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη, υπερσύγχρονα αντιαεροπορικά συστήματα, επίγεια και αερομεταφερόμενα συστήματα εναέριας επιτήρησης, συστήματα σκόπευσης και πυρομαχικά υψηλής ακρίβειας, εντάσσονται ομαλά στο οπλοστάσιό μας και αξιοποιούνται ταχέως, καθιστώντας την Πολεμική μας Αεροπορία αξιόπιστη δύναμη αποτροπής, θωρακίζοντας την άμυνα της πατρίδος μας, Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, σμηνίτες και πολιτικό προσωπικό. Η καθημερινή άμεση και αποτελεσματική αντίδρασή μας στο Αιγαίο και η συνεχής παρουσία των μαχητικών μας αφών σε κάθε γωνιά της Ελλάδος, σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης, αλλά και σε άλλες χώρες, αποτελεί ένα σαφές μήνυμα στους γνωστούς αποδέκτες, για την ετοιμότητα και μαχητική ικανότητα της Τακτικής Αεροπορίας. Με το μόχθο των ανθρώπων της ΠΑ και ειδικότερα του ΑΤΑ, για μισό αιώνα διαφυλάχθηκε η ελευθερία, διατηρήθηκε η ειρήνη στην περιοχή και προστατεύθηκαν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Για να συνεχισθεί όμως αυτό πρέπει και σήμερα και στο μέλλον, όσοι υπηρετούμε την Πολεμική Αεροπορία και όσοι θα υπηρετήσουν τα χρόνια που θα έλθουν, να μείνουμε πιστοί στα οράματά μας και στις αξίες που μας παρέδωσαν οι πατεράδες μας και οι πρόγονοί μας. Η ήδη υψηλή μαχητική μας ικανότητα δεν πρέπει να μείνει στάσιμη αλλά συνεχώς αυξανόμενη και βελτιούμενη. Δεν πρέπει να ολιγωρούμε, ούτε να εφησυχάζουμε, γιατί οι κίνδυνοι υπάρχουν γύρω μας και ο εχθρός είναι ορατός. Η 23
ρώμη και η δύναμη που θα επιδείξουμε, πρέπει να συνοδεύεται από τη φρόνηση, όπως διατυπώνεται και στο έμβλημα του Αρχηγείου. Δεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι ο πόλεμος δεν θα έλθει. "Ουκ στρατηγικόν το ουκ ωμήν" είχε πει ο στρατηγός Ηφικράτης, που σημαίνει ότι δεν είναι ορθή στρατηγική να λες δεν το φανταζόμουν, θα πρέπει λοιπόν να σχεδιάζουμε για το δυσκολότερο, να περιμένουμε το χειρότερο και να ετοιμαζόμαστε για το αναπάντεχο. Έτσι θα πετυχαίνουμε το ελάχιστο, που και αυτό θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλο. Ο 21ος αιώνας δε μας εξασφαλίζει ένα κόσμο χωρίς προκλήσεις, είτε στον ευρύτερο χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά πολύ περισσότερο στον εγγύτερο χώρο των Βαλκανίων και της ανατολικής Μεσογείου. Πιστεύω ότι τρεις είναι οι βασικές κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσουμε για να διασφαλίσουμε ακέραια τα εδάφη μας και ελεύθερους τους ελληνικούς αιθέρες, έναντι ενός αβέβαιου μέλλοντος: Πρώτον, πρέπει να λάβουμε δραστικά μέτρα, να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις με τα υπάρχοντα μέσα και δυνατότητες. Βέβαια το ΑΤΑ συνεχίζει να το πράττει, επιδεικνύοντας την ποιοτική αναβάθμιση με την εκπαίδευση και ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων χρησιμοποίησης των οπλικών συστημάτων. Δεύτερον, να αξιοποιήσουμε το ταχύτερο δυνατόν τα μέσα εκείνα που η πολιτεία μας εφοδίασε, ξοδεύοντας από το υστέρημα του ελληνικού λαού. Γνωρίζουμε ότι το προσωπικό του Αρχηγείου, καθώς και όλων των Μονάδων του, όπως και στο παρελθόν, θα επιλέξει το δρόμο της επιτυχίας, που δεν είναι άλλος από αυτόν της σκληρής και υπεύθυνης εργασίας. Εσείς που πετύχατε μέσα σε σύντομο χρόνο να αφομοιώσετε νέα συστήματα, που πρόσφατα απέκτησε η Πολεμική Αεροπορία, με νέες τεχνολογίες, νέες αντιλήψεις και μάλιστα πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα, θα δημιουργήσετε τις απαραίτητες συνθήκες υποδοχής και αξιοποίησης και των υπολοίπων συστημάτων που σύντομα εισάγονται στις Μονάδες του ΑΤΑ. Τρίτον, έχουμε ανάγκη από περισσότερη προοδευτική σκέψη και εκπαίδευση σε θέματα οργάνωσης, διοίκησης, διαχείρισης των πόρων, τακτικής και νέων αντιλήψεων διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Η νέα τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία. Ήδη έχουμε εισέλθει στην εποχή της επανάστασης στις στρατιωτικές υποθέσεις και είναι βέβαιο, ότι πρέπει να κάνουμε άλματα για να καλύψουμε το χάσμα που δημιουργείται ανάμεσα στις σημερινές δυνατότητες και σε αυτές που η νέα τεχνολογία προσφέρει. Παράλληλα, θα πρέπει να εργασθούμε μέσα στο πνεύμα της αμυντικής στρατηγικής αναθεώρησης, όπου καλούμαστε να διαμορφώσουμε τη νέα αμυντική ταυτότητα της Ελλάδας, με τη διακλαδική οργάνωση, την εναρμόνιση στις ΝΑΤΟϊκές και Ευρωπαϊκές δομές, ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις σε διεθνές επίπεδο και είναι βέβαιο ότι έτσι, θα έχουμε αναπτύξει 24
ικανότητες που θα εξασφαλίζουν κατά τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες της Ελλάδος. Παρ' όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τις επιτυχίες της Τακτικής Αεροπορίας κατά τη διαδρομή των πέντε δεκαετιών στον αγώνα διασφάλισης των ελληνικών αιθέρων. Ήμασταν επιτυχείς διότι είχαμε την διορατικότητα να δούμε τις επερχόμενες προκλήσεις, αναπτύξαμε έγκαιρα τις ικανότητες να ανταποκριθούμε και διαθέταμε την αποφασιστικότητα να δράσουμε, όταν ήταν αναγκαίο. Αυτά είναι τα ουσιώδη συστατικά της επιτυχίας, και όσο διατηρούμε την διορατικότητά μας, τις ικανότητες μας και την αποφασιστικότητά μας, η Τακτική Αεροπορία θα συνεχίσει να διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας. Μόνο έτσι θα μπορούμε να καυχόμαστε ότι είμαστε άξιοι απόγονοι ένδοξων προγόνων. Μόνο έτσι θα μπορούμε με υπερηφάνεια να αναφωνούμε ΖΗΤΩ Ω Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΖΗΤΩ Ω ΤΟ Τ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ Τ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΖΗΤΩ Ω Η ΕΛΛΑΔΑ Τέλος, σαν ύστατο φόρο τιμής προς αυτούς που έδωσαν τη ζωή ζ τους για την πατρίδα και κ τη πρόοδο της Πολεμικής Αεροπορίας, σας καλώ κ να κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή. ΑΝΤΙΠΤΕΡΑΡΧΟΣ ΑΡΧΟΣ (I) AΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥΔΗΣ ΑΡΧΗΓΟΣ 25
ΙΣΤΟΡΙΚ ΟΡΙΚΟ Το ΑΤΑ συγκροτήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα 46 της 30-4-1952 με την ονομασία Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας (ΑΤΑ). Αρχικά, στεγάστηκε σε ξενοδοχείο της πόλης (Ι. Δραγούμη 10) που είχε διαρρυθμιστεί κατάλληλα ώστε να καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες. Η αρχική οργάνωση του ΑΤΑ το 1952 ΑΠΟΣΤΟΛΗ Στην ειρήνη, η προετοιμασία και εκπαίδευση των μάχιμων Μονάδων που υπάγονταν σ' αυτό, η ανάληψη των επιχειρήσεων σε κάθε στιγμή και η συνεργασία με τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων. Στον πόλεμο, η διεύθυνση και ο συντονισμός των επιχειρήσεων των Μονάδων του και η συνεργασία με τις αντίστοιχες Μεγάλες Μονάδες των Ενόπλεων Δυνάμεων που αφορούσε την διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Στις 30-5-52 με διαταγή αγή του τ ΓΕΑ υπάγονται στο Αρχηγείο: α. Η 110 ΠΜ που διέθετε αφή Spitfire σε ρόλο δίωξης, Helldiver σε ρόλο ελαφρού βομβαρδισμού και C-47. SPITFIRE 26
β. Η 112 ΠΜ (υπό μερικό επιχειρησιακό έλεγχο) που διέθετε το 345 Σμήνος (Τ/Α) με αεροσκάφη Harvard. HARVARD Τον Ιούνιο το Αρχηγείο τέθηκε σε πλήρη λειτουργία και άρχισε να συμμετέχει σε Εθνικές και NATOϊκές ασκήσεις. Αντικαταστάθηκαν τα αεροσκάφη Spitfire και Helldiver με αεριωθούμενα F-84 Δ/Β της 110 ΠΜ. Ιδρύεται στην 112 ΠΜ η 337 ΜΔΒ με αεροσκάφη F-84G και στη συνέχεια μετασταθμεύει στην 110 ΠΜ (πρώτη μοίρα αεροσκαφών Jet). 1953 Το Φεβρουάριο του 1953 το Αρχηγείο μεταστεγάστηκε στη θέση που λειτουργεί μέχρι σήμερα, μετονομάστηκε σε 28ο ΑΤΑ και ανάπτυξε για πρώτη φορά το Κέντρο Επιχειρήσεων και το Κέντρο Επικοινωνιών. Τον ίδιο χρόνο υπάγεται επιχειρησιακά στο 6th ATAF (Σμύρνης) που τότε άρχισε να λειτουργεί στα πλαίσια της αποστολής του NATO. Μετά από διαταγή του ΓΕΑ, υπάγεται στο ΑΤΑ η 111 ΠΜ που διέθετε την 340 ΜΔΒ, την 335 Μ και την 336 ΜΔΒ με αεροσκάφη F-84G. Ιδρύεται στην 112 ΠΜ η 339ΜΔΒ με αεροσκάφη F-84G και το Σμήνος 348 Τ/Α με αεροσκάφη F-84F. 27
1954 Τον Ιανουάριο συγκροτείται το ΜΑΦΚ στην 110 ΠΜ. Συγκροτείται η 338 ΜΔΒ στην 110 ΠΜ με αεροσκάφη F-84F και μετασταθμεύει σ' αυτή και η 339 ΜΔΒ με αεροσκάφη F-84G. F-84G Ιδρύεται στην 112 ΠΜ η 341 ΜΑΗ με αεροσκάφη F-86E. Τον Ιούνιο συγκροτείται η Μοίρα Επιτελείου 28ο ΑΤΑ και η 28η Μοίρα Συνεννόησης. 1955 Υπάγεται στο ΑΤΑ η 142 ΣΑΕ (ΠΑΕ) που περιλάμβανε τις Μονάδες RADAR: α. Χορτιάτη (1η ΜΚΣΕ) β. Πηλίου (2η ΜΚΣΕ) γ. Πάρνηθας (3η ΜΚΣΕ) Το Σεπτέμβριο τέθηκε σε ισχύ η νέα οργάνωση του ΑΤΑ που προέβλεπε τη συγκρότηση των Κλάδων: α. "Α" Επιχειρήσεων - Εκπαίδευσης. β. "Β" Διοικητικού - Διοικητικής Μέριμνας. Μετασταθμεύει το Σμήνος 348 (Τ/Α) στην 110 ΠΜ, μετονομάζεται σε ΜΤΑ και εξοπλίζεται επιπλέον με αεροσκάφη RT-33. 28
1956 Στο Αρχηγείο υπάγεται η 114 ΠΜ που περιλαμβάνει τις Μοίρες 341 (που μεταστάθμευσε από την 112 ΠΜ), 342 και 343 με αεροσκάφη F-86E σε ρόλο Αναχαίτισης Ημέρας. Το 1956, το Αρχηγείο περιλαμβάνει την 114 ΠΜ, ενώ υφίσταται και αναδιοργάνωση με την ίδρυση του Α' και Β' κλάδου: 1957 Υπάγεται η 112 ΠΜ υπό τον επιχειρησιακό και διοικητικό έλεγχο του ΑΤΑ και ιδρύεται η 361 ΕΜΑ με αεροσκάφη Τ-33 Α. T-33A 1958 Υπάγεται στο ΑΤΑ η νεοϊδρυθείσα 115 ΠΜ στη Κρήτη με την 338 ΜΔΒ που μεταστάθμευσε σ' αυτήν από την 110 ΠΜ. 1959 Μεταστάθμευση της 337 ΜΔΒ από την 110 ΠΜ στην 115 ΠΜ με αεροσκάφη F-84G. 1960 Υπάγεται στο Αρχηγείο η τεθείσα σε επιχειρησιακή λειτουργία 350 Μοίρα "ΝΙΚΗ" (ΣΝ) που έχει εξοπλιστεί με βλήματα ΝΙΚΗ. Εκσυγχρονίζονται οι Μοίρες της 111 ΠΜ, 341 ΜΑΗ με αεροσκάφη F-86E και 343 ΜΠΚ με αεροσκάφη F-86D. Ανασυγκροτήθηκαν οι Μοίρες της 115 ΠΜ, 337-338 σε 338 (Δ/Β) και 340 (Δ/Β) με αεροσκάφη F-84F. 29