ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΛΑΣΙΝΙΚΩΝ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ ΘΕΩΡΗΣΙΚΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ Α. Να μεταφρϊςετε τα παρακϊτω αποςπϊςματα: Caesaris multum interfuit corvum eměre; itaque viginti milibus sestertium eum ēmit. Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi». Tandem corvus salutatiōnem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audītā salutatiōne Caesar dixit: «Domi satis salutatiōnum talium audio»... Ut enim leges omnium salūtem singulōrum salūti antepōnunt, sic vir bonus et sapiens et legibus parens consulit utilitāti omnium plus quam unīus alicuius aut suae. Nec magis vituperandus est proditor patriae quam proditor commūnis utilitātis, aut commūnis salūtis desertor propter suam utilitātem et salūtem. Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re publicā cadat, quod decet cariōrem nobis esse patriam quam nosmet ipsos. 0 Β. Παρατηρόςεισ 1.α. Να γρϊψετε τουσ τύπουσ που ζητούνται για καθϋνα από τα παρακϊτω ουςιαςτικϊ και επύθετα: milibus : γενικό πληθυντικού αριθμού sestertium : αιτιατικό ςτον ύδιο αριθμό parem : ονομαςτικό και αφαιρετικό ενικού αριθμού ουδετϋρου avis : αφαιρετικό ενικού αριθμού utilitati : αφαιρετικό πληθυντικού αριθμού communis : κλητικό πληθυντικού αριθμού ςτο ουδϋτερο γϋνοσ cariorem: γενικό ενικού ουδετϋρου γϋνουσ ςτο ςυγκριτικό βαθμό Μονάδες 8 1. β. Να γρϊψετε τουσ τύπουσ που ζητούνται για καθεμιϊ από τισ παρακϊτω αντωνυμύεσ: quendam : ονομαςτικό ενικού ςτο ουδϋτερο γϋνοσ talium : αιτιατικό πληθυντικού ςτο ύδιο γϋνοσ unius alicuius : γενικό πληθυντικού ςτο ύδιο γϋνοσ suae : τον ύδιο τύπο του β προςώπου ςτον ϊλλο αριθμό 1
nosmet : τον ύδιο τύπο ςτον ϊλλο αριθμό Μονάδες 5 2.α. Να γρϊψετε τουσ τύπουσ που ζητούνται για καθϋνα από τουσ παρακϊτω ρηματικούσ τύπουσ (για τουσ περιφραςτικούσ τύπουσ να ληφθεύ υπόψη το υποκεύμενο): doceret : τον ύδιο τύπο ςτην ενεργητικό περιφραςτικό ςυζυγύα impendebat : δοτικό γερουνδύου solebat : β πληθυντικό πρόςωπο οριςτικόσ παρακειμϋνου didicit : γ ενικό πρόςωπο υποτακτικόσ παρατατικού ενεργητικόσ φωνόσ attulit : β ενικό πρόςωπο προςτακτικόσ ενεςτώτα τησ παθητικόσ φωνόσ anteponunt : τον ύδιο τύπο ςτην παθητικό περιφραςτικό ςυζυγύα consulit : μετοχό μϋλλοντα ςτην ονομαςτικό πληθυντικού ουδετϋρου fit : απαρϋμφατο μϋλλοντα laudandus sit : β πληθυντικό πρόςωπο υποτακτικόσ παρακειμϋνου ςτην ύδια φωνό cadat : απαρϋμφατο ενεςτώτα ςτην ϊλλη φωνό Μονάδες 10 2. β. Να γρϊψετε τουσ αντύςτοιχουσ τύπουσ των ϊλλων βαθμών για καθϋνα από τα παρακϊτω: diu satis magis Μονάδες 3 2. γ. cupidus : Να κλύνετε το ςυγκριτικό βαθμό του ουδετϋρου ςτον ενικό αριθμό. bonus : Να κλύνετε το ςυγκριτικό βαθμό του θηλυκού ςτον πληθυντικό αριθμό. 3. α. ut corvum docēret parem salutatiōnem Να αναγνωρύςετε τo εύδοσ τησ προτϊςησ (μονϊδα 1) και τη ςυντακτικό τησ λειτουργύα (μονϊδα 1) και να αιτιολογόςετε τον τρόπο ειςαγωγόσ τησ (μονϊδα 1), την ϋγκλιςη (μονϊδα 1) και το χρόνο εκφορϊσ τησ (μονϊδα 1). Μονάδες 5 2
3. β. vituperandus est proditor: Να αντικαταςτόςετε τον τύπο τησ παθητικόσ περιφραςτικόσ ςυζυγύασ με τον αντύςτοιχο τύπο του debeo + απαρϋμφατο (μετατροπό παθητικόσ ςύνταξησ ςε ενεργητικό), (να εννοόςετε ωσ δοτικό προςωπικό του ποιητικού αιτύου το nobis). 3. γ. audita salutatione (με τον ιςτορικό cum), parens : Να αναλύςετε τισ μετοχϋσ ςτισ αντύςτοιχεσ δευτερεύουςεσ προτϊςεισ. 4. α. quotiescumque avis non respondēbat. Να ςυμπτύξετε την παραπϊνω πρόταςη ςε αντύςτοιχη μετοχό. Μονάδες 3 4.β. Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Να μετατρϋψετε τον ευθύ λόγο ςε πλϊγιο, αφού τον εξαρτόςετε από το: scriptor narrat... Μονάδες 6 4. γ. Να γύνει πλόρησ ςυντακτικό αναγνώριςη των παρακϊτω λϋξεων: emere, cupidus, pecuniae, salutationum, legibus, utilitati, propter utilitatem, nobis Μονάδες 8 3
ΑΠΑΝΣΗΕΙ Α. ΜΕΣΑΦΡΑΗ ΑΠΟΠΑΜΑΣΩΝ Ο Καύςαρασ ενδιαφϋρθηκε πολύ να αγορϊςει το κορϊκι. το αγόραςε λοιπόν για εύκοςι χιλιϊδεσ ςηςτϋρτιουσ. Αυτό το παρϊδειγμα παρακύνηςε κϊποιον παπουτςό να μϊθει τον ύδιο χαιρετιςμό ς ϋνα κορϊκι. Για πολύ καιρό ξόδευε μϊταια τον κόπο του. κϊθε φορϊ που το πουλύ δεν απαντούςε, ο παπουτςόσ ςυνόθιζε να λϋει: «Έχαςα το λϊδι και τον κόπο μου». Επιτϋλουσ το κορϊκι ϋμαθε τον χαιρετιςμό και ο παπουτςόσ, επιθυμώντασ τα χρόματα, το ϋφερε ςτον Καύςαρα. Όταν ο Καύςαρασ ϊκουςε το χαιρετιςμό, εύπε: «το ςπύτι μου ακούω αρκετούσ τϋτοιουσ χαιρετιςμούσ». Γιατύ, όπωσ οι νόμοι βϊζουν την ευημερύα όλων πϊνω από την ευημερύα του κϊθε ατόμου χωριςτϊ, ϋτςι ο ϊνθρωποσ ο ςωςτόσ και ο ςοφόσ και ο υπϊκουοσ ςτουσ νόμουσ φροντύζει για την ευημερύα όλων περιςςότερο παρϊ για την ευημερύα ενόσ οποιουδόποτε ατόμου ό τη δικό του. Και δεν πρϋπει να επικρύνεται περιςςότερο ο προδότησ τησ πατρύδασ παρϊ ο προδότησ του κοινού ςυμφϋροντοσ ό όποιοσ λιποτακτεύ από τη γενικό ευημερύα για χϊρη τησ ατομικόσ του ωφϋλειασ και ευημερύασ. Από αυτό ςυμβαύνει ώςτε να εύναι αξιϋπαινοσ αυτόσ που πϋφτει για την πατρύδα, επειδό αρμόζει να εύναι πιο αγαπητό ςε μασ η πατρύδα παρϊ εμεύσ οι ύδιοι. Β. Παρατηρόςεισ 1. α. mil(l)ium, sestertiοs, par- pari, ave/avi, utilitatibus, communia carioris. 1. β. quoddam, tales, unorum aliquorum, tuis, memet. 2. α. docturum esset, impendendo, soliti estis, disceret, adferre/afferre, anteponendi sunt, consultura, factum iri laudandi fueritis, cadi. 2. β. diu- diutius- diutissime satis/sat -satius magnopere/magno opere- magis- maxime. 2. γ. cupidius-cupidioris-cupidiori-cupidius-cupidius-cupidiore 4
meliores-meliorum-melioribus-meliores-meliores-melioribus 3. α. Δευτερεύουςα ουςιαςτικό βουλητικό πρόταςη που λειτουργεύ ςυντακτικϊ ωσ αντικεύμενο ϋμμεςο ςτο ρόμα τησ κύριασ πρόταςησ «incitavit». Ειςϊγεται με το βουλητικό ςύνδεςμο ut, γιατύ εύναι καταφατικό. Εκφϋρεται με υποτακτικό παρατατικού (doceret) λόγω εξϊρτηςησ από ιςτορικό χρόνο, (incitavit: παρακεύμενοσ με ςημαςύα αορύςτου) και δηλώνει το ςύγχρονο ςτο παρελθόν ςε ςχϋςη μ αυτόν. Παρατηρεύται ιδιομορφύα ωσ προσ την ακολουθύα των χρόνων δηλώνεται το ςύγχρονο και πϊντα το ςύγχρονο, αφού η βούληςη εύναι ιδωμϋνη τη ςτιγμό που εμφανύζεται ςτο μυαλό του ομιλητό (ςυγχρονιςμόσ τησ κύριασ με τη δευτερεύουςα πρόταςη) κι όχι τη ςτιγμό τησ πιθανόσ πραγματοπούηςόσ τησ. Η υποτακτικό δηλώνει ότι το περιεχόμενο τησ πρόταςησ εύναι απλώσ επιθυμητό. 3. β. Νοs debemus vituperare proditorem. 3. γ. Cum Caesar salutationem audivisset. Qui paret. 4. α. Αve/avi non respondente: γνόςια αφαιρετικό απόλυτη χρονικό μετοχό. 4. β. Scriptor narrat tandem corvum salutationem didicisse et sutorem, cupidum pecuniae, eum Caesari attulisse. 4. γ. -υποκεύμενο απροςώπου ρόματοσ interfuit, τελικό παρϋμφατο -επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου, εξαρτϊται από το ρόμα attulit και αποδύδεται ςτο υποκεύμενο του ρόματοσ sutor -γενικό ωσ ςυμπλόρωμα του επιθϋτου cupidus -γενικό διαιρετικό ςτο ποςοτικό επύρρημα satis -γενικό ωσ ςυμπλόρωμα ςτη μετοχό parens (αντικεύμενο τησ μετοχόσ) -δοτικό προςωπικό χαριςτικό ςτο ρόμα consulit -εμπρόθετοσ ωσ επιρρηματικόσ προςδιοριςμόσ του εξωτερικού αναγκαςτικού αιτύου ςτο ρόμα vituperandus est -δοτικό αντικειμενικό ωσ ετερόπτωτοσ oνοματικόσ προςδιοριςμόσ ςτο επύθετο cariorem. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΒΑΥΕΙΑΔΗ ΑΡΙΑΔΝΗ ΒΛΑΦΟΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟ 5