Β ΓΕΛ 12 / 04 / 2018 Χημεία Β Λυκείου ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. A1. Οι οργανικές ενώσεις μέθυλο-προπένιο και 1,3-βουταδιένιο: α. παρουσιάζουν ισομέρεια αλυσίδας β. παρουσιάζουν ισομέρεια θέσης γ. παρουσιάζουν ισομέρεια ομόλογης σειράς δ. δεν παρουσιάζουν κανένα είδος ισομέρειας A2. Η οργανική ένωση με συντακτικό τύπο CH 3 CH 2 C=CH 2 CH=O ονομάζεται: α. αίθυλο-προπενάλη β. 1-βουτεν-2-άλη γ. μέθυλο-βουτενόνη δ. 3 μέθυλο-βουτανάλη A3. Ο μοριακός τύπος του τρίτου μέλους της ομόλογης σειράς των κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων είναι: α. C 3H 7CO β. C 4H 8O 2 γ. C 2H 5CO δ. C 3H 6O A4. Ποια από τις παρακάτω αντιδράσεις χαρακτηρίζεται ως απόσπαση με κύριο προϊόν κατά Saytzeff; α. HC CH + Na NaC CNa + H 2 β. CH 3 CH 2 CHCH 3 CH 3 CH=CHCH 3 + H 2 O Σελίδα 1 από 5
γ. CH 2 = CH 2 + H 2 O H 3 PO 4 /300 o C CH 3 CH 2 δ. 2CH 3 H 2 SO 4 /140 o C CH 3 OCH 3 + H 2 O A5. Ποια από τις παρακάτω αλκοόλες δεν μεταβάλλει το χρώμα του όξινου διαλύματος K 2Cr 2O 7 από πορτοκαλί σε πράσινο: α. 2-βουτανόλη β. μέθυλο-1-προπανόλη γ. 2-μέθυλο-2-βουτανόλη δ. μεθανόλη ΘΕΜΑ B Β1. Να χαρακτηρίσετε τις επόμενες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, αιτιολογώντας την απάντησή σας. i. Κατά την αντίδραση της αιθανόλης με μεταλλικό Na, παρατηρείται έκλυση αερίου CO 2. ii. iii. iv. Αν κατά την αντίδραση μιας οργανικής ένωσης με το αντιδραστήριο Tollens, παραχθεί κάτοπτρο Ag, τότε συμπεραίνουμε ότι η ένωση είναι κετόνη. H μεθανόλη δε γίνεται να παρασκευαστεί με ενυδάτωση κάποιου αλκενίου. Το αιθένιο είναι το μοναδικό αλκένιο, το οποίο κατά την ενυδάτωσή του, παράγει πρωτοταγή αλκοόλη ως κύριο προϊόν. v. Ένα διάλυμα Βr 2 σε διαλύτη CCl 4, μπορεί να αποχρωματιστεί, όταν προστεθεί σε αυτό περίσσεια προπανάλης. Mονάδες 5 x 2 Β2. i. Να γράψετε και να ονομάσετε όλους τους πιθανούς συντακτικούς τύπους των ισομερών αλκοολών, που έχουν μοριακό τύπο C 4H 9OΗ. ii. Ποιο ή ποια από αυτά τα ισομερή: α. Δεν μπορούν να οξειδωθούν, χωρίς διάσπαση της ανθρακικής τους αλυσίδας. β. Μπορούν να παρασκευαστούν, ως κύρια προϊόντα, με ενυδάτωση κάποιου αλκενίου. γ. Μπορούν να παρασκευαστούν, κατά την αντίδραση προσθήκης Η 2 σε κάποια κετόνη. iii. Για τα ερωτήματα β και γ να γραφούν αναλυτικά οι χημικές εξισώσεις (συντελεστές-συνθήκες αντίδρασης) των αντιδράσεων, που οδηγούν στο σχηματισμό των αντίστοιχων αλκοολών. Μονάδες 4 x 1 + 3 + 3 Σελίδα 2 από 5
Β3. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ και Ε. CH 3 CH 3 CHCHCH 3 A B + HCN CH 3 CHCN CH 3 CHCH 3 [O] Γ Δ + Ε CH 3 COOCHCH 3 + H 2 O CH 3 x 1 ΘΕΜΑ Γ Γ1. i. Διαθέτουμε μια κορεσμένη μονοσθενή αλκοόλη (Γ) και ένα κορεσμένο μονοσθενές καρβοξυλικό οξύ (Ε). Να αποδείξετε ότι αν έχουν την ίδια σχετική μοριακή μάζα, Μr, θα πρέπει η αλκοόλη Γ, να έχει ένα παραπάνω άτομο άνθρακα από το οξύ Ε. Δίνεται ότι Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16 Μονάδες 3 ii. Δίνεται η παρακάτω συνθετική πορεία: Α + Η 2 Ο HgSO 4 / H + B Fehling + H 2 Γ + Na Ni Δ + 1 / 2 H 2 Γ + Ε Ίζημα Ω + Η 2 Ο Με δεδομένο ότι το Α είναι αλκίνιο, να προσδιορίσετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε και Ω. Μονάδες 6 x 1 Γ2. Στην παρακάτω συνθετική πορεία να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Ζ, Θ, M, N και C 4H 6. Z + 1 / 2 Η 2 + Na + H C 4 H 2 6 Ni, Pd, Pt Θ + Η 2 Ο Μ + CH 3 COOΗ Ν + Η 2 Ο x 2 Σελίδα 3 από 5
Γ3. 3 g μιας κορεσμένης μονοσθενούς αλκοόλης Κ αφυδατώνονται πλήρως υπό κατάλληλες συνθήκες και παράγεται νερό και μια αέρια ακόρεστη οργανική ένωση Λ με όγκο 1,12 L, ο οποίος μετρήθηκε σε STP συνθήκες. Όταν η αλκοόλη Κ οξειδώνεται πλήρως, υπό κατάλληλες συνθήκες, παράγεται ένα οργανικό προϊόν Μ. Κατά την αντίδραση της ένωσης Μ με Νa 2CO 3, παρατηρείται έκλυση αερίου. i. Να βρεθεί ο συντακτικός τύπος των Κ, Λ, Μ. ii. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις (συνθήκες - συντελεστές) των αντιδράσεων, που πραγματοποιούνται. Δίνεται Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16 Μονάδες 3 + 3 ΘΕΜΑ Δ Δ1. Αέριο μείγμα που αποτελείται από 4,48 L προπινίου και 6,72 L H 2, μετρημένα σε STP συνθήκες, θερμαίνεται παρουσία καταλύτη Ni. Όταν ολοκληρώνεται η αντίδραση παράγεται ένα μείγμα δύο υδρογονανθράκων, που δεν αντιδρούν με Na, μείγμα 1. Το μείγμα 1 χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Το πρώτο μέρος καίγεται πλήρως με την απαιτούμενη ποσότητα αέρα. Το δεύτερο μέρος διαβιβάζεται σε 400 ml διαλύματος Br 2 σε διαλύτη CCl 4 περιεκτικότητας 3,2 % w/v. i. Nα προσδιορίσετε την ποιοτική και ποσοτική σύσταση του αερίου μείγματος υδρογόνωσης, μείγμα 1, σε mol. ii. Να υπολογίσετε τον όγκο του αέρα που απαιτείται για την πλήρη καύση του πρώτου μέρους μετρημένο σε STP συνθήκες. Δίνεται ότι η σύσταση του ατμοσφαιρικού αέρα είναι 80 % v/v N 2 και 20 % v/v Ο 2. iii. Nα προσδιορίσετε την ποιοτική σύσταση των καυσαερίων μετά την ψύξη τους και τους αντίστοιχους όγκους των καυσαερίων, σε STP συνθήκες. iv. Nα εξετάσετε αν θα αποχρωματιστεί το διάλυμα Br 2 στο δεύτερο μέρος. Δίνεται Αr(Br) = 80 Μονάδες 4 + 2 + 4 + 4 Δ2. 21 g προπενίου αντιδρούν πλήρως με περίσσεια Η 2Ο σε όξινες συνθήκες και παράγεται ένα μείγμα δύο ισομερών οργανικών ενώσεων Ν και Ξ, μείγμα 2. Όλη η ποσότητα του μείγματος 2 οξειδώνεται πλήρως, υπό κατάλληλες συνθήκες, με περίσσεια όξινου διαλύματος ΚΜnO 4 οπότε λαμβάνουμε ένα νέο μείγμα δυο οργανικών ενώσεων Ρ και Π αντίστοιχα μείγμα 3. Τα συστατικά του μείγματος 3 διαχωρίζονται κατάλληλα και απομονώνονται σε ξεχωριστά δοχεία. Η ένωση Π εξουδετερώνει πλήρως μέχρι 20 ml διαλύματος ΝaΟΗ, που έχει συγκέντρωση C = 1 M. i. Να γραφούν οι συντακτικοί τύποι των οργανικών ενώσεων Ν, Ξ, Π και Ρ. ii. Να βρεθεί η ποσοτική σύσταση, σε mol, του μείγματος 2. Δίνεται Ar(C) = 12, Ar(H) = 1 Μονάδες 4 + 7 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας Σελίδα 4 από 5
παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: Μία (1) ώρα από την έναρξη της εξέτασης ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ Σελίδα 5 από 5