AR11D.ai 1 3/7/12 9:17 AM Æ ª ¹ C M Y CM MY CY CMY K º ª
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 2011 ETHΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2012
ISSN 1450 040 X Γενική εποπτεία: Εποπτεία: Επιμέλεια έκδοσης: Γλωσσική επιμέλεια: Ολυμπία Στυλιανού Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Χρίστος Παρπούνας Συντονιστής ΥΑΠ Γιάννης Οικονομίδης Λειτουργός Eπικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων Γραφείο Υπουργού Ελένη Tρεμετουσιώτη-Λοΐζου Επιθεωρήτρια Φιλολογικών Μαθημάτων Γιώργος Μύαρης B.Δ. Φιλόλογος, Λειτουργός ΥΑΠ Στέλλα Κόντη-Θεοχάρους Επιθεωρήτρια Αγγλικών Συντονισμός έκδοσης: Επιμέλεια και ηλεκτρονική επεξεργασία εξωφύλλου: Σχεδιασμός και ηλεκτρονική σελίδωση: Μαρίνα Άστρα Ιωάννου Λειτουργός ΥΑΠ Χρύσης Σιαμμάς Γραφίστας, Λειτουργός ΥΑΠ Θεόδωρος Κακουλλής Γραφίστας, Λειτουργός ΥΑΠ Η εκτύπωση της Ετήσιας Έκθεσης έγινε στο τυπογραφείο Βιβλιοδεσία Αρλό Λτδ. σε 1000 αντίτυπα.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2011 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Συνολικές δαπάνες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού 2011 15 ΜΕΡΟΣ Α: ΠΑΙΔΕΙΑ 1. Δομή και Οργάνωση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού 1.1 Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης 18 1.2 Διεύθυνση Μέσης Εκπαίδευσης 25 1.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 28 1.4 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 33 1.5 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 37 1.6 Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 37 1.7 Πολιτιστικές Υπηρεσίες 37 1.8 Τεχνικές Υπηρεσίες 38 2. Σχολεία κατά βαθμίδα 2.1 Δημοτική Εκπαίδευση 39 2.2 Μέση Γενική Εκπαίδευση 39 2.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 40 2.4 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 40 3. Διδακτικό Προσωπικό 3.1 Δημοτική Εκπαίδευση 56 3.2 Μέση Εκπαίδευση 57 3.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 58 3.4 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 58 4. Μαθητικός Πληθυσμός 4.1 Δημοτική Εκπαίδευση 59 4.2 Μέση Γενική Εκπαίδευση 59 4.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 60 4.4 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 60 5. Δαπάνες 5.1 Δημοτική Εκπαίδευση 62 5.2 Μέση Γενική Εκπαίδευση 64 5.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 65 5.4 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 66 6. Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υλικοτεχνικής Υποδομής 6.1 Δημοτική Εκπαίδευση 67 6.2 Μέση Γενική Εκπαίδευση 67 6.3 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 68 7. Καινοτομίες - Μεταρρυθμίσεις Δομικές Αλλαγές 7.1 Γραφείο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων 69 7.2 Δημοτική Εκπαίδευση 71 7.3 Μέση Γενική Εκπαίδευση 79 7.4 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 115 7.5 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 116 7.6 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 119 7.7 Αγωγή Υγείας 120 8. Συμμετοχή σε Προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 8.1 Το δίκτυο Ευρυδίκη 133 9. Άλλες δραστηριότητες 9.1 Μέση Γενική Εκπαίδευση 135 3
4 9.2 Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση 145 9.3 Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση 146 9.4 Γραφείο Πολιτικής Άμυνας, Ασφάλειας και Υγείας 157 10. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών 10.1 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 158 11. Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων 166 12. Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) 168 13. Άλλες Υπηρεσίες του ΥΠΠ 13.1 Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης 169 13.2 Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας 171 13.3 Υπηρεσία Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής 190 13.4 Τεχνικές Υπηρεσίες 204 13.5 Μονάδα Διοίκησης Επιμελητών 217 13.6 Αποθήκη Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού 218 13.7 Μόνιμη Κυπριακή Επιτροπή Τυποποίησης Γεωγραφικών Ονομάτων 219 13.8 Μονάδα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Ταμείων 221 13.9 Έργα Πληροφορικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού 223 ΜΕΡΟΣ Β: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 1. Πολιτιστικές Υπηρεσίες 1.1 Γράμματα 230 1.2 Μουσική 237 1.3 Εικαστικές Τέχνες 241 1.4 Θέατρο 244 1.5 Πολιτιστική Ανάπτυξη Δήμων και Κοινοτήτων 245 1.6 Χορός 246 1.7 Κινηματογράφος 248 1.8 Διεθνές Φεστιβάλ «Κύπρια 2011» 254 1.9 Λαϊκός Πολιτισμός/Πολιτιστική Κληρονομιά 254 1.10 Μουσεία 255 1.11 Λειτουργία Πολιτιστικών Ιδρυμάτων 256 1.12 Λειτουργία Μορφωτικών Κέντρων/Γραφείων στο εξωτερικό 257 1.13 Διμερείς και πολυμερείς σχέσεις 259 1.14 Ευρωπαϊκή Ένωση 260 1.15 Συμβουλευτικές Επιτροπές 262 1.16 Άλλοι θεσμοί και προγράμματα για πολιτιστική ανάπτυξη 263 1.17 Κυπριακή Εθνική Επιτροπή ΟΥΝΕΣΚΟ (Unesco) 264 2. Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 2.1 Νομικό Καθεστώς 267 2.2 Ερευνητικά Προγράμματα 267 2.3 Εκδόσεις 268 2.4 Αρχεία 268 2.5 Βιβλιοθήκη 270 2.6 Διάφορα 270 3. Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου 3.1 Νομικό καθεστώς 271 3.2 Δραστηριότητα 2010-2011 272 3.3 Θεατρική Ανάπτυξη 273 3.4 Σκηνική δραστηριότητα του ΘΟΚ κατά τη θεατρική περίοδο 1.10.10-30.9.11 276 3.5 Τομέας Θεατρικής Ανάπτυξης 280 4. Κυπριακή Βιβλιοθήκη 285 ΜΕΡΟΣ Γ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ 1. Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού 1.1 Δομή 288 1.2 Τομέας αθλητισμού 288
1.3 Τομέας αθλητικών χώρων και τεχνικών υπηρεσίων 293 1.4 Κλάδος Οικονομικής Διαχείρισης 297 1.5 Κέντρο Αθλητικών Ερευνών Κύπρου 298 1.6 Πρωτόκολλα 298 1.7 Υπηρεσιακές επισκέψεις στο εξωτερικό 298 1.8 Ακαδημία Αθλητισμού 298 ΜΕΡΟΣ Δ: ΝΕΟΛΑΙΑ 1. Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου 302 ANNUAL REPORT 2011 PART A: EDUCATION 1. Structure of the Ministry of Education and Culture 1.1 Administration of Primary Education 316 1.2 Secondary General Education 323 1.3 Secondary Technical and Vocational Education (STVE) 327 1.4 Higher and Tertiary Education 329 1.5 The Cyprus Pedagogical Institute 341 1.6 Technical Services Department 342 2. Innovations, Reforms and Structural changes in Education 2.1 European and International Affairs Office (GEDY) 343 2.2 Primary Education 344 2.3 Department of Information and Communication Technology 347 2.4 Modernization of the Curricula and Timetables in Primary Schools 350 2.5 Secondary General Education 361 2.6 Secondary Technical and Vocational Education 371 2.7 The Pedagogical Institute of Cyprus 372 3. Participation in European Programmes 3.1 Εurydice Network 384 3.2 Europe at Schools 384 4. Other Activities 4.1 The Youth Parliament Programme 16th Session, 2010-2011 385 4.2 Unesco Associated Schools 385 4.3 Other activities of Secondary Technical and Vocational Education 385 4.4 Model European Parliament 386 4.5 Pancyprian School Competition of Contemporary Plays & Ancient Drama 386 5. Other Services 5.1 The Educational Psychology Service 387 5.2 The Counselling and Careers Education Service 387 5.3 Access to Information on Carreer Guidance 388 5.4 State Institutes for Further Education 389 5.5 School Clerks Unit 390 5.6 The Store 391 5.7 Office of Civil Defence, Health and Safety 391 5.8 European Funding Unit 392 5 PART B: CULTURE 1. Cultural Services 1.1 Letters 396 1.2 Music 399 1.3 Visual Arts 401 1.4 Theatre 404 1.5 Cultural Development of Municipalities and Communities 404 1.6 Dancing 405 1.7 Cinema 406
6 1.8 International Festival «Kypria 2011» 409 1.9 Folk Culture / Cultural Heritage 409 1.10 Museums 410 1.11 Functioning of Cultural Foundations 410 1.12 Operation of Cultural Centres / Offices abroad 411 1.13 Bilateral and Multilateral Relations 412 1.14 European Union 413 1.15 Consultive Committees 414 1.16 Other Institutions and Programmes for cultural development 414 1.17 Cyprus National Commission for Unesco 416 2. Cyprus Research Centre 417 3. Cyprus Theatre Organisation 3.1 Activities of the Cyprus Theatre Organisation 420 3.2 Department of Theatre Development 424 4. The Cyprus Library 428 PART C: SPORTS 1. Cyprus Sports Organisation (CSO) 1.1 Sports Sector 430 1.2 Social Sports 432 1.3 Mass Sporting 432 1.4 Sporting grounds and technical services sector 435 1.5 Managing Private-Owned Sport Facilities 437 1.6 Financial Management Sector 439 1.7 Cyprus Sport Research Centre (CSRS) 440 1.8 Protocols 440 1.9 Service Visits abroad 440 1.10 Sports Academy 440 PART D: YOUTH BOARD Youth Board of Cyprus 444 ΠAPAPTHMATA A. Δημόσια και Κοινοτικά Νηπιαγωγεία κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011 454 B. Δημοτικά Σχολεία κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011 460 Γ. Ειδικά Σχολεία κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011 469 Δ. Σχολεία Mέσης Γενικής Εκπαίδευσης - Γυμνάσια και Λύκεια 2010-2011 470 Ε. Σχολεία Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης 2010-2011 476
EΙΣΑΓΩΓΗ Το 2011 ήταν αναμφίβολα μια δύσκολη χρονιά, για την Κύπρο, την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν άφησε ανεπηρέαστη την κυπριακή οικονομία. Ωστόσο, παρά την επιβαλλόμενη από τις συνθήκες οικονομική περισυλλογή, το όραμα, οι στόχοι, οι σκοποί και οι άξονες της κυβερνητικής πολιτικής στους τομείς της Παιδείας και του Πολιτισμού δεν αναστάληκαν. Αντίθετα, συνεχίστηκε με αμείωτους ρυθμούς τόσο η υλοποίηση της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης όσο και την προσπάθεια αναβάθμισης του Πολιτισμού. Όπως μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει ενδιατρίβοντας στο περιεχόμενο της ετήσιας έκθεσης, το 2011 αποτέλεσε την αφετηρία για ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον για την εκπαίδευση και τη χώρα μας. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση από θεωρία έγινε πράξη και το νέο, δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, με τη σταδιακή εισαγωγή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων στα σχολεία Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης και την εφαρμογή του νέου ωρολογίου προγράμματος στα δημοτικά σχολεία. Με την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση η σύγχρονη Κύπρος θα μπορέσει να πρωταγωνιστήσει στο ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο. Οι αλλαγές και ο εκσυγχρονισμός που επιτυγχάνουμε σήμερα στην Παιδεία είναι το διαβατήριο που εισάγει την Κύπρο, τους νέους και νέες μας, στην κοινωνία του αύριο, στην κοινωνία της δικαιοσύνης, της ισότητας, της γνώσης και της δημιουργίας. Η υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης οδηγεί ουσιαστικά και πρακτικά στη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου το οποίο θα διασφαλίζει τη σχολική επιτυχία όλων των μαθητών, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους καταγωγή. Ενός σχολείου που καλλιεργεί την αγάπη για τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας, με σεβασμό στη διαφορετικότητα και στο γλωσσικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό πλουραλισμό που χαρακτηρίζει την κυπριακή και την ευρωπαϊκή κοινωνία. Ενός σχολείου, που θα καλλιεργεί την ολόπλευρη μόρφωση και θα δίνει στους νέους μας και στην κυπριακή κοινωνία τη δυνατότητα να βαδίζουν με αυτοπεποίθηση και σιγουριά στο δύσκολο αλλά και γεμάτο προκλήσεις δρόμο της κοινωνικής προόδου και προκοπής. Πέρα από τη σταδιακή εισαγωγή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, το 2011 ολοκληρώθηκε η μείωση του αριθμού των μαθητών κατά τμήμα στους 25 μαθητές σε όλες τις τάξεις από την Προδημοτική μέχρι τη Γ Λυκείου, καθώς και η εφαρμογή του θεσμού του Υπεύθυνου Τμήματος σε όλες τις τάξεις της Μέσης Εκπαίδευσης. Παράλληλα, στα πλαίσια της εφαρμογής του νέου ωρολογίου προγράμματος της Δημοτικής Εκπαίδευσης, ο θεσμός του Υπευθύνου Τμήματος εφαρμόζεται πλέον και σε όλες τις τάξεις του δημοτικού. Σημαντική εξέλιξη συνιστά η επέκταση του θεσμού των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ), με την προσθήκη δυο νέων ΖΕΠ, στην Ξυλοφάγου και στην Αγία Βαρβάρα Λεμεσού, ενώ επεκτάθηκαν επίσης τα προγράμματα πειραματικής διδασκαλίας στα μαθήματα Πληροφορικής και Τεχνολογίας Α τάξης Λυκείου, καθώς και Φυσικής και Χημείας στο Γυμνάσιο. Επίσης, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, σε πιλοτική βάση, ειδικό πρόγραμμα πειραματικής διδασκαλίας των Ελληνικών και Μαθηματικών στο Γυμνάσιο. Τέλος, στα πλαίσια της αναβάθμισης της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, σημαντικό μέτρο αποτελεί η έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο της λειτουργίας Εσπερινής Τεχνικής Σχολής στη Λεμεσό. Στο πλαίσιο της περαιτέρω προώθησης της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, κατά τη φετινή σχολική χρονιά 2011-2012 συνεχίζεται η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και εντατικοποιούνται οι διαδικασίες ετοιμασίας πρόσθετου εκπαιδευτικού υλικού για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα. Για την εφαρμογή των πιο πάνω προγραμμάτων, το ΥΠΠ εξασφάλισε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την έγκριση του έργου «Ενδοϋπηρεσιακή Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης», που έχει προϋπολογισμό 5,704,685 και θα συγχρηματοδοτείται κατά 85% από το ΕΚΤ και κατά 15% από Εθνικούς Πόρους. Η υλοποίηση του έργου αυτού θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου που έχουμε θέσει για την αναβάθμιση του 7
8 εκπαιδευτικού μας συστήματος και την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Θα περιλαμβάνει εξειδικευμένα προγράμματα, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος, των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών, σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους. Το έργο «Ενδοϋπηρεσιακή Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης» αποτελεί το τέταρτο έργο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού που έχει ενταχθεί για συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, στα πλαίσια της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Στις σημερινές συνθήκες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην αποτελεσματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την ανάπτυξη της εκπαίδευσής μας. Τα άλλα έργα του ΥΠΠ είναι: 1. Πρόγραμμα κατά της Πρόωρης Εγκατάλειψης του Σχολείου, της Σχολικής Αποτυχίας και της Παραβατικότητας σε Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (συνολικός προϋπολογισμός έργου: 10,9 εκατ.) 2. Πρόγραμμα Εκμάθησης της Ελληνικής Γλώσσας σε μετανάστες και ξενόγλωσσους κατοίκους της Κύπρου (Επιμορφωτικά Κέντρα) (συνολικός προϋπολογισμός έργου: 3,2 εκατ.) 3. Πρόγραμμα Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης για υποψήφιους εκπαιδευτικούς Μέσης Εκπαίδευσης (συνολικός προϋπολογισμός έργου: 15,1 εκατ.) Επιπλέον, παρά τη δυσμενή κατάσταση της οικονομίας, συνεχίστηκε για τρίτη συνεχή χρονιά η επιχορήγηση όλων των μαθητών της Β Γυμνασίου για την αγορά φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή, και, ταυτόχρονα, το μέτρο επεκτάθηκε και στους μαθητές της Β τάξης των εγκεκριμένων από το ΥΠΠ Ιδιωτικών Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, καθώς επίσης και στους μαθητές που φοιτούν στην Προπαρασκευαστική τάξη των Εσπερινών Σχολείων. Παράλληλα, συνεχίστηκε η εφαρμογή του πακέτου μέτρων φοιτητικής μέριμνας, που αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό μέτρο στήριξης των φοιτητών και των οικογενειών που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Το πακέτο περιλαμβάνει στοχευμένα μέτρα για προπτυχιακούς φοιτητές των δύο Δημόσιων Πανεπιστημίων, τους προπτυχιακούς φοιτητές των δύο Δημόσιων Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, των προπτυχιακών φοιτητών των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και των Κύπριων προπτυχιακών φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό. Θεωρούμε την ενδυνάμωση του τομέα της ανώτερης εκπαίδευσης ως ένα γενικότερο στρατηγικό στόχο της πολιτείας, αλλά και μια οφειλόμενη προσφορά προς τη νεολαία μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουν προωθηθεί το 2011 πολλοί σχεδιασμοί για την ανώτερη εκπαίδευση. Σχεδιασμοί και στόχοι που απορρέουν τόσο από το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης, όσο και από την Έκθεση της Επιτροπής για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Ανάμεσα στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, προωθήθηκε και λήφθηκε απόφαση για ίδρυση Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχουν, ήδη, εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο οι κατάλληλες τροποποιήσεις στον Νόμο του Πανεπιστημίου Κύπρου που απαιτούνται για τη λειτουργία της Ιατρικής Σχολής και αναμένεται να δεχθεί τους πρώτους φοιτητές το 2013. Νιώθουμε δικαιωμένοι για τη στήριξη που παρείχαμε απλόχερα σε αυτή την προσπάθεια. Η ίδρυση και λειτουργία της Ιατρικής Σχολής θα συμβάλει στην αναβάθμιση των ιατρικών υπηρεσιών της Κύπρου, όπως επίσης και στην ανάπτυξη και επέκταση της ερευνητικής υποδομής και των προγραμμάτων στον ιατρικό τομέα, ενώ ταυτόχρονα θα προσελκύσει ακαδημαϊκούς και ερευνητές εγνωσμένου κύρους από το εξωτερικό. Συνεχίζουμε με μια νοικοκυρεμένη οικονομική πολιτική να στηρίζουμε τα μέτρα ανάπτυξης της υποδομής των Πανεπιστημίων και, παράλληλα, να στηρίζουμε την έρευνα. Συνεχίζουμε να στηρίζουμε τις προσπάθειες ανάπτυξης μιας ποιοτικά αναβαθμισμένης Ανώτερης και Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Κύπρο, η οποία από τη μια να υλοποιεί σταδιακά την ικανοποίηση των τοπικών αναγκών για Ανώτατη Εκπαίδευση και, από την άλλη, να οδηγεί την καθιέρωση της
Κύπρου ως ποιοτικού περιφερειακού εκπαιδευτικού και ερευνητικού κέντρου. Φιλοδοξία μας, το κέντρο αυτό να αποτελεί πόλο έλξης για ακαδημαϊκούς, ερευνητές και φοιτητές από όλο τον κόσμο. Στόχος του ΥΠΠ είναι μέσα στο 2012 να ολοκληρωθεί ο διάλογος για τα ωρολόγια προγράμματα της Μέσης Εκπαίδευσης και να ληφθούν οριστικές αποφάσεις για το νέο σύστημα αξιολόγησης και για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος διορισμού των εκπαιδευτικών. Επίσης, επιδίωξή μας είναι να προωθηθεί στη Βουλή ο Νόμος για τη Δημιουργία του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ανώτερης Εκπαίδευσης και Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών, να προωθηθεί η δημιουργία Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης, να προχωρήσει η Ιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και να δοθεί η τελική άδεια λειτουργίας των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Στον τομέα του πολιτισμού σημαντική εξέλιξη υπήρξε η προώθηση της δημιουργίας της Ενιαίας Αρχής Πολιτισμού. Επίσης, σημαντικά έργα αποτελούν η κατασκευή του νέου Θεάτρου του ΘΟΚ που ολοκληρώνεται, η λειτουργία Προγράμματος Μουσικής Ανάπτυξης Νέων Ταλέντων, η έναρξη λειτουργίας Ιδρύματος Πολιτιστικής Δημιουργίας για Παιδιά και Νέους στη Λάρνακα καθώς και Μουσείου Νεότερης και Σύγχρονης Τέχνης. Επιπρόσθετα, έχει εγκριθεί το Αναθεωρημένο Σχέδιο Στήριξης των Τοπικών Αρχών για τη Δημιουργία Έργων Πολιτιστικής Υποδομής, έχει αναθεωρηθεί ο κανονισμός για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, και παράλληλα, έχει εγκριθεί το Πρόγραμμα επιχορηγήσεων μετάφρασης και έκδοσης Τουρκοκυπριακών έργων στην Ελληνική και Ελληνοκυπριακών έργων στην Τουρκική γλώσσα. Επίσης, έχει εγκριθεί το Νέο Σχέδιο επιχορήγησης εκδόσεων, ο νέος κανονισμός για τη ΣΕΚΙΝ, ο νόμος για τα Μουσεία, ενώ αναθεωρήθηκε η νομοθεσία που αφορά στον εμπλουτισμό των δημοσίων κτιρίων με έργα Τέχνης. Θα συνεχίσουμε την υλοποίηση της πολυδιάστατης πολιτιστικής πολιτικής που εφαρμόζουμε και το 2012, μέσα από την ανάπτυξη νέων πολιτιστικών θεσμών και υποδομών και μέσα από την καθιέρωση σύγχρονης αντίληψης στα θέματα πολιτιστικής διαχείρισης. Σημαντικό γεγονός φέτος για το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού είναι η ανάληψη της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κύπρο το δεύτερο εξάμηνο του 2012, η οποία επιβάλλει την ουσιαστική συμβολή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Στόχος είναι να συμβάλουμε, ως προεδρεύουσα χώρα, με εποικοδομητικές εισηγήσεις, προτάσεις και πρωτοβουλίες στο σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών που είναι προς το συμφέρον του ευρωπαίου πολίτη. H δημιουργία του Γραφείου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (ΓΕΔΥ), η οποία απορρέει από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2009, στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού, της δομής και οργάνωσης του ΥΠΠ, συμβάλει σημαντικά στην επιτυχή και δημιουργική συμμετοχή του ΥΠΠ στο ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι, σε θέματα νεολαίας, εκπαιδευτικά, πολιτιστικά και αθλητικά. Συνοψίζοντας, το 2011 υπήρξε ένας δημιουργικός και αποτελεσματικός χρόνος στον οποίο ανοίχτηκαν αρκετά ζητήματα, τόσο οργανωτικής και διοικητικής φύσεως όσο και θέματα που σχετίζονται με την οργάνωση και τη λειτουργία της σχολικής μονάδας. Αναμένουμε ότι και το 2012, θα είναι έτος δημιουργίας και αποτελεσματικότητας. Έτος το οποίο θα επιφέρει καθοριστικές αλλαγές σε όλους τους τομείς, οι οποίοι θα συμβάλουν στην ποιοτική αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης και του πολιτισμού μας. Μέσα από την εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στοχεύουμε στον καθορισμό εκείνων των βάσεων πάνω στις οποίες η εκπαιδευτική πολιτική θα διαμορφώνεται με βάση τα δεδομένα της σύγχρονης επιστήμης. Πατριωτικό μας καθήκον είναι να διακριθούμε κατά τη διάρκεια της Προεδρίας, καθώς επίσης και στον τομέα των Γραμμάτων, στον οποίο διακρινόμαστε ως Κύπρος από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τέλος, όσον αφορά τον τομέα της εκπαίδευσης θα πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι το Υπουργείο Παιδείας έθεσε για τη σχολική χρονιά 2011-2012 τους ακόλουθους στόχους: 9
10 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2011-2012 1ος Στόχος: «Το σχολείο μας Ένα εργαστήριο ανάπτυξης κριτικής σκέψης, δημιουργικότητας και συνεργασίας» Η φετινή χρονιά αποτελεί την αφετηρία διαμόρφωσης του νέου σχολείου στην Κύπρο, αφού ξεκινά η σταδιακή εισαγωγή των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων. Ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου που θα σέβεται απόλυτα την αξιοπρέπεια των μαθητών και των μαθητριών και θα παρέχει σε όλα τα παιδιά τη δυνατότητα επίτευξης όλων των στόχων της εκπαίδευσης, χωρίς οποιεσδήποτε εκπτώσεις στην ποσότητα και στην ποιότητα των μορφωτικών αγαθών. Ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό των νέων αναλυτικών προγραμμάτων είναι ο προσανατολισμός τους στην ανάπτυξη των κομβικών ιδιοτήτων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα, για να είναι ένας άνθρωπος επιτυχημένος στην κοινωνία που ονομάζουμε «κοινωνία της γνώσης», ώστε να διασφαλίζει την ευημερία του και να διάγει μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη ζωή. Ανάμεσα σ αυτές, εξέχουσα θέση κατέχουν η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα και η συνεργασία. Για τη γνωριμία των εμπλεκομένων με αυτό το βασικό πυλώνα των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, καθώς επίσης και την εξοικείωσή τους με τους τρόπους καλλιέργειας και ανάπτυξης αυτών των κομβικών ιδιοτήτων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού αποφάσισε να ορίσει ως στόχο της φετινής σχολικής χρονιάς «Το σχολείο μας Ένα εργαστήριο ανάπτυξης κριτικής σκέψης, συνεργασίας και δημιουργικότητας». Οι κομβικές ιδιότητες, ικανότητες και δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η συνεργασία και η δημιουργικότητα δεν μπορούν να «διδαχτούν» σε ένα παραδοσιακό μάθημα και δεν «μαθαίνονται» ατομικά από κάθε μαθητή και μαθήτρια αναπτύσσονται και καλλιεργούνται μέσα σε τάξεις και σχολεία που λειτουργούν ως εργαστήρια μάθησης, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν τη δυνατότητα και το χρόνο να διατυπώνουν προβλήματα και σε συνεργασία με τους συμμαθητές τους και τους εκπαιδευτικούς να αναζητούν και να βρίσκουν λύσεις. Συνεπώς, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας απαιτεί την αναδιαμόρφωση του τρόπου οργάνωσης του μαθήματος, έτσι ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν τη δυνατότητα της συνεργασίας, της αυτόνομης διερεύνησης και της προσωπικής κατάκτησης της γνώσης. Με τον τρόπο αυτό το σχολείο θα λειτουργεί ως «εργαστήριο μάθησης», όπου οι νέοι άνθρωποι θα βιώνουν την παιδική τους ηλικία και τη νεότητά τους ως τις ομορφότερες περιόδους της ανθρώπινης ζωής και ταυτόχρονα θα αποκτούν την ικανότητα να προχωρούν αυτόνομα στο δρόμο της γνώσης ως δημοκρατικοί πολίτες σε μια ελεύθερη και ευημερούσα πατρίδα. Επισημαίνεται ότι, ο βασικός αυτός πυλώνας των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων που αφορά στην ανάπτυξη των κομβικών ιδιοτήτων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα, είναι πάντοτε συνυφασμένος με τους δύο άλλους βασικούς πυλώνες των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, που είναι: (α) Η κατοχή από τους μαθητές ενός επαρκούς και συνεκτικού σώματος γνώσεων από όλες τις επιστήμες και (β) η ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που διακρίνουν το δημοκρατικό πολίτη. 2ος Στόχος: «Η Κύπρος στην Ευρώπη» Η Κύπρος κατέστη πλήρες και ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1η Μαΐου 2004, και ως εκ τούτου διατηρεί στενές πολιτικές, πολιτιστικές και οικονομικές σχέσεις με τις χώρες μέλη της ΕΕ. Οι σχέσεις της Κύπρου με την ΕΕ χρονολογούνται από το 1972 με την υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης που ήταν στην ουσία μια εμπορική συμφωνία. Το 1987, η Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης υπογράφηκε μεταξύ της Κύπρου και της ΕΕ. Οι σχέσεις Κύπρου και ΕΕ τέθηκαν σε μια νέα διάσταση όταν η Κύπρος υπέβαλε την υποψηφιότητά της για ένταξη στην ευρωπαϊκή
οικογένεια τον Ιούλιο του 1990. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 1998 και έληξαν επιτυχώς κατά το τέλος του 2002. Στις 16 Απριλίου 2003 η Κύπρος υπέγραψε, μαζί με τις άλλες εννέα προσχωρούσες χώρες, τη Συνθήκη Προσχώρησης στην ΕΕ, μπαίνοντας έτσι στην τελική ευθεία για την πλήρη ένταξη. Στα πλαίσια της Ευρώπης των ισότιμων εταίρων και των ίσων υποχρεώσεων, η Κύπρος θα προεδρεύσει το δεύτερο εξάμηνο του 2012 για πρώτη φορά του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανάληψη της Προεδρίας αποτελεί για την Κύπρο, ως νέο μέλος της ΕΕ, ένα πολύ σημαντικό γεγονός και μια ιστορική πρόκληση. Ένας σημαντικός στόχος που έχουμε ως προεδρεύουσα χώρα είναι να συμβάλουμε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από τις πολιτικές της να λειτουργεί ως δύναμη προόδου, ειρήνης, σταθερότητας και ευημερίας στη διεθνή σκηνή. Επιδίωξή μας είναι να διευκολύνουμε με εισηγήσεις, προτάσεις και πρωτοβουλίες το σχεδιασμό και την εφαρμογή των ευρωπαϊκών στρατηγικών που έχουμε συνομολογήσει («Ευρώπη 2020»), καθώς επίσης και πολιτικών που είναι προς το συμφέρον του Ευρωπαίου πολίτη. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, όπως και όλα τα άλλα Υπουργεία, συμμετέχει στην προετοιμασία και διαχείριση της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Είναι το αρμόδιο Υπουργείο για θέματα Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας, Αθλητισμού και Οπτικοακουστικών και συντονίζει όλα τα αντίστοιχα τμήματα και υπηρεσίες. Η προετοιμασία και η ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης, τη συμμετοχή μας στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στην ΕΕ, καθώς επίσης και στην πληροφόρηση των εταίρων μας για τις δράσεις που υλοποιούμε σήμερα στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης. Τέλος, η προεδρία αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για ενημέρωση των εκπαιδευτικών και των μαθητών της Κύπρου σχετικά με τις δομές και τον τρόπο λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεγαλύτερο όμως κέρδος θα είναι η δυνατότητα ενεργού εμπλοκής των μαθητών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στη διαμόρφωση θέσεων πάνω σε ζητήματα που τους αφορούν άμεσα, όπως είναι η ισότητα και ο σεβασμός των πολιτικών και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ο γραμματισμός και η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης σε όλους. Μέσα από τις δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν στην Κύπρο, θα δοθεί η ευκαιρία στους μαθητές να αντιληφθούν ότι έχουν λόγο στη διαμόρφωση των πολιτικών που τους αφορούν και ότι μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2011-2012, τα σχολεία, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, θα προγραμματίσουν δραστηριότητες στις οποίες θα εμπλακούν μαθητές και εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων. Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να υλοποιηθούν σε επίπεδο σχολικής μονάδας, επαρχιακό ή παγκύπριο επίπεδο, ανάλογα με το μέγεθος και το εύρος τους. 3ος Στόχος: Καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας Η παιδεία του τόπου μας δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει αμέτοχη στον αγώνα μας για επανένωση της πατρίδας και του λαού μας και για απαλλαγή από την κατοχή και τα τετελεσμένα της. Η καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο, που βοηθά την επίτευξη των επιδιώξεών μας και μια βασική προϋπόθεση για να λειτουργήσει στην πράξη η λύση που ενδεχομένως θα προκύψει από την πολιτική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Για αυτό το λόγο συνεχίζουμε για τέταρτη χρονιά να θέτουμε αυτό το στόχο. Έχοντας ως στόχο όχι την παραγραφή όσων κατά καιρούς έχουν προκαλέσει εντάσεις, συγκρούσεις και αιματοχυσία ανάμεσα στο λαό μας αλλά τη μόνιμη επικράτηση της ειρήνης στην 11
πατρίδα μας, αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας και εργαζόμαστε για ένα σχολείο που, μέσα από τις σύγχρονες διαπολιτισμικές προσεγγίσεις, θα καλλιεργεί με συνέπεια στους νέους μας τις διαχρονικές αξίες της αλληλεγγύης, του διαπολιτισμικού σεβασμού, της ισότητας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ειρήνης, της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης. Στις επόμενες σελίδες της Ετήσιας Έκθεσης 2011 παρατίθενται με λεπτομέρεια οι δράσεις και τα επιτεύγματα όλων των Διευθύνσεων και των Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για το 2011, όπου μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να ενημερωθεί πλήρως για τη σημαντική δράση που αναπτύχθηκε μέσα σ αυτή τη χρονιά. Περιλαμβάνονται επίσης σχετικές πληροφορίες για την ετήσια δράση (2011) του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού και του Οργανισμού Νεολαίας, που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. 12
14
ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - 2011 1.125,5 853,50 15 1,300 1,200 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 272,01 1,250 1,100 950 850 750 650 550 450 350 250 150 50 Συνολικές Δαπάνες Αναπτυξιακές Δαπάνες Τακτικές Δαπάνες εκατ.
ΠΑΙΔΕΙΑ ΜΕΡΟΣ Α
1. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 18 1.1 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η Δημοτική Εκπαίδευση αποτελεί την πρώτη βαθμίδα της εκπαίδευσης η οποία θέτει τις βάσεις, ώστε τα παιδιά να αναπτυχθούν ισόρροπα στο γνωστικό, συναισθηματικό και ψυχοκινητικό τομέα. Γι αυτό, η Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης καταβάλλει, διαρκώς, κάθε προσπάθεια για συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Παράλληλα, στοχεύει στον εκσυγχρονισμό των διδακτικών μεθόδων και προσεγγίσεων, στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή σύγχρονων αναπτυξιακών προγραμμάτων, στη βελτίωση των προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας και Ειδικής Εκπαίδευσης, στην επέκταση και ανέγερση νέων σχολικών μονάδων και, γενικά, στη δημιουργία της υποδομής εκείνης που απαιτείται για ποιοτική βελτίωση της εκπαίδευσης. Τη σχολική χρονιά 2010-2011 ολοκληρώθηκε η ετοιμασία των Νέων Αναλυτικών και Ωρολογίων Προγραμμάτων τα οποία είναι συνυφασμένα με τις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας και άρχισε η συγγραφή νέων διδακτικών βιβλίων στη βάση των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων. Έγινε επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού σε ό,τι αφορά στα νέα αναλυτικά προγράμματα και θα ακολουθήσει νέα οργανωμένη και συστηματική επιμόρφωση για τα νέα μαθήματα που θα κληθούν να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί από τη σχολική χρονιά 2011-2012 και εφεξής. Οι διάφοροι τομείς που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Δημοτικής Εκπαίδευσης περιλαμβάνουν: τα Επαρχιακά Γραφεία Παιδείας, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ομαλή λειτουργία των Δημόσιων, Ιδιωτικών και Κοινοτικών Νηπιαγωγείων (Προδημοτική Εκπαίδευση), των Δημόσιων και Ιδιωτικών Δημοτικών Σχολείων (Δημοτική Εκπαίδευση) των Ειδικών Σχολείων αλλά και για την παροχή εξατομικευμένης βοήθειας σε παιδιά με ειδικές ανάγκες που είναι ενταγμένα σε δημοτικά σχολεία, νηπιαγωγεία ή ειδικές μονάδες (Ειδική Εκπαίδευση) την Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή (Παροικιακά Σχολεία στη Μεγάλη Βρετανία) την Εκπαίδευση των Ελλήνων της Διασποράς τις Εκπαιδευτικές και Θερινές Κατασκηνώσεις τα Επιμορφωτικά Κέντρα. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
1.1.1 ΠΡΟΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η Προδημοτική Εκπαίδευση επιτελεί έργο αποφασιστικής σημασίας για την ποιοτική αναβάθμιση της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Η αντίληψη αυτή είναι σύμφωνη με την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πραγματικότητα και τα πορίσματα επιστημονικών εκπαιδευτικών ερευνών. Η Κύπρος, ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και ως πλήρες κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υιοθετεί προγράμματα που εναρμονίζονται με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Το Υ.Π.Π. είναι αρμόδιο για την εκπαίδευση παιδιών ηλικίας τριών χρόνων και άνω, που φοιτούν σε δημόσια, κοινοτικά και ιδιωτικά νηπιαγωγεία. Η Προδημοτική Εκπαίδευση είναι υπεύθυνη για τη συμπλήρωση του έργου της οικογένειας, την υποστήριξη, με κάθε τρόπο, της πληρέστερης δυνατής ανάπτυξης του παιδιού, την ικανοποίηση των βασικών αναγκών της προσωπικότητάς του και την έκθεσή του σε υποστηρικτικές και εποικοδομητικές εμπειρίες, με σκοπό να συνειδητοποιήσει τις ικανότητες και δυνατότητές του και να αναπτύξει θετική αυτοϊδέα. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου αποσκοπεί σε έναν τρόπο ζωής που να διατηρεί, όσο το δυνατό, περισσότερα στοιχεία από το φυσικό τρόπο ζωής της οικογένειας, με έμφαση στην ελεύθερη και δημιουργική δραστηριοποίηση του παιδιού, μέσα από εξατομικευμένες παιδοκεντρικές προσεγγίσεις, σε ένα περιβάλλον που ενισχύει τη συνεργατική μάθηση, τον πειραματισμό και την ομαδική εργασία. Έμφαση δίνεται στην απόδοση προσωπικής σημασίας στο κάθε παιδί ξεχωριστά, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες, τα χαρίσματα και τις ανάγκες του, στην αγάπη, στην υποστήριξη, στην εμπιστοσύνη, στην αποδοχή, στην ασφάλεια και στο σεβασμό της ατομικής διαφορετικότητας, ιδιαιτερότητας και ετερότητας. 19 1.1.2 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ακρογωνιαίος λίθος των επιδιώξεων της Δημοτικής Εκπαίδευσης ήταν και είναι η ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, με τη δημιουργία καταστάσεων οι οποίες θα βοηθήσουν στην κατάκτηση της γνώσης, στην ανάπτυξη ορθών στάσεων και συμπεριφορών που διακρίνουν το δημοκρατικό πολίτη και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα, καθιστώντας τα έτσι ικανά για μελλοντική ανάληψη ευθυνών και δράση στο συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο μας. Βασικός στόχος της Δημοτικής Εκπαίδευσης είναι να οργανώνει, να εξασφαλίζει και να προσφέρει σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, οικογενειακό και κοινωνικό υπόβαθρο και πνευματικές δυνατότητες, τέτοιες ευκαιρίες μάθησης ώστε: να αναπτύσσονται ισόρροπα στο γνωστικό, συναισθηματικό και ψυχοκινητικό τομέα, αξιοποιώντας, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τα μέσα που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία να αντιμετωπίζουν με επιτυχία τα ποικίλα προβλήματα που είναι δυνατό να συναντήσουν και τις τυχόν δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό και ευρύτερο περιβάλλον και να προετοιμαστούν με στόχο την ενεργή και δημιουργική συμμετοχή τους στην κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ζωή να αποκτούν θετικές στάσεις έναντι στη μάθηση να αναπτύσσουν κοινωνική συναντίληψη, αγωνιστικότητα, προσήλωση στις ανθρωπιστικές αξίες και σεβασμό της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να εκτιμούν το ωραίο και να αναπτύσσουν διάθεση για δημιουργικότητα και αγάπη για τη ζωή και τη φύση, ώστε να ευαισθητοποιούνται αποτελεσματικά σε θέματα διατήρησης και βελτίωσης του περιβάλλοντος. 1.1.3 ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Αρχικά, παρά τα εμπόδια και τη λογοκρισία που επέβαλαν οι κατοχικές αρχές, λειτούργησαν
20 στις κατεχόμενες περιοχές τρία δημοτικά σχολεία: ένα στο Ριζοκάρπασο, ένα στην Αγία Τριάδα και ένα στον Κορμακίτη. Κατά τη σχολική χρονιά 1996-1997, το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Τριάδας έκλεισε, παρά τις έντονες προσπάθειες της Κυπριακής Κυβέρνησης, εξαιτίας της άρνησης του κατοχικού καθεστώτος να επιτρέψει στη δασκάλα κυρία Ελένη Φωκά να επιστρέψει στο χωριό της. Κατά τη σχολική χρονιά 1999-2000 το Δημοτικό Σχολείο Κορμακίτη, που λειτουργούσε μέχρι την προηγούμενη σχολική χρονιά με ένα μαθητή, έκλεισε λόγω αποφοίτησης του μοναδικού αυτού μαθητή. Κατά τη σχολική χρονιά 2004-2005, έπειτα από συνεχείς, επίμονες και επίπονες προσπάθειες της Κυπριακής Κυβέρνησης, επαναλειτούργησε για πρώτη φορά, μετά την τουρκική εισβολή, το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου. Προς το τέλος της ίδιας σχολικής χρονιάς και συγκεκριμένα στις 11 Απριλίου 2005, έγινε κατορθωτή η λειτουργία και του Νηπιαγωγείου Ριζοκαρπάσου. Το 2011 στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου διαβιούσαν 338 Ελληνοκύπριοι και 111 Μαρωνίτες. Στο Δημοτικό Σχολείο Ριζοκαρπάσου, το μοναδικό ελληνικό σχολείο που λειτουργεί στα κατεχόμενα καθόλη τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής, φοίτησαν κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011 δεκαοκτώ συνολικά μαθητές (ένας στην Α τάξη, τρεις στη Β τάξη, έξι στη Γ τάξη, τέσσερις στη Δ τάξη, δύο στην Ε τάξη και δύο στη Στ τάξη) και δίδαξαν δύο δάσκαλοι και δύο νηπιαγωγοί. Στο Νηπιαγωγείο Ριζοκαρπάσου, κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011, φοίτησαν τέσσερα παιδιά. Προβλήματα, όπως λογοκρισία των βιβλίων, άρνηση αποδοχής κάποιων εκπαιδευτικών και προσπάθεια περιορισμού ή ελέγχου της δράσης των σχολείων από τις κατοχικές αρχές υπήρξαν και κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011. Παρά τα προβλήματα αυτά, η εκπαίδευση που δόθηκε σε όλους τους μαθητές, προδημοτικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης, κρίνεται ικανοποιητική. Το Υ.Π.Π. φρόντισε να αποσταλούν στα σχολεία όλα τα απαραίτητα υλικά και μέσα, βιβλία και γραφική ύλη και η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ανταποκρίθηκε άμεσα στις ανάγκες των τριών σχολείων για διδακτικό προσωπικό. 1.1.4 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Το Υ.Π.Π., από το Σεπτέμβριο του 2001, εφαρμόζει τον Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμο του 1999 [113(Ι)/1999] καθώς, επίσης, τους Περί Μηχανισμού Έγκαιρου Εντοπισμού Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Κανονισμούς του 2001 [185(Ι)2001] και τους Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Κανονισμούς του 2001 [186(Ι)2001], οι οποίοι διέπουν την εφαρμογή του Νόμου. Παιδιά με ειδικές ανάγκες, για τα οποία οι Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης αποφασίζουν την παροχή ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, δικαιούνται δωρεάν φοίτηση σε δημόσιο σχολείο. Ειδική Αγωγή και Λογοθεραπεία παρέχεται σε παιδιά που φοιτούν σε τάξεις συνηθισμένου σχολείου (δημοτικού ή νηπιαγωγείου), στις οποίες έχει δημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή. Για κάθε παιδί καταρτίζεται Ατομικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης, προσαρμοσμένο στις δικές του εκπαιδευτικές ανάγκες. Τη σχολική χρονιά 2010-2011, φοίτησαν 2498 μαθητές με ειδικές ανάγκες σε τάξεις συνηθισμένων Δημοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων. Η στήριξη παιδιού με ειδικές ανάγκες, για το οποίο καθορίζεται ειδική αγωγή και εκπαίδευση, μπορεί να γίνει με τη φοίτησή του και σε Ειδική Μονάδα που λειτουργεί σε συνηθισμένο σχολείο. Οι Ειδικές Μονάδες είναι ενταγμένες και ενσωματωμένες σε συνηθισμένα σχολεία και λειτουργούν σε χώρους άνετους και προσπελάσιμους. Τη σχολική χρονιά 2010-2011, λειτούργησαν παγκύπρια 75 Ειδικές Μονάδες σε Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία, στις οποίες φοίτησαν 398 παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ειδική αγωγή και εκπαίδευση παρέχεται και σε Ειδικά Σχολεία, για περιπτώσεις παιδιών με πολ-
λαπλές αναπηρίες. Σήμερα λειτουργούν εννέα Ειδικά Σχολεία παγκύπρια, στα οποία, κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011, φοίτησαν 288 παιδιά. Στα Ειδικά Σχολεία απασχολούνται Ειδικοί Εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων (Εκπαιδευτικοί Ειδικών Μαθησιακών, Νοητικών, Λειτουργικών και Προσαρμοστικών Δυσκολιών, Κωφών, Τυφλών, Ειδικής Γυμναστικής, Μουσικοθεραπείας, Εργοθεραπείας, Λογοθεραπείας, Ακουολογίας, Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και Φυσιοθεραπείας). Για την παροχή της αναγκαίας στήριξης σε όλα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που φοίτησαν σε συνηθισμένες τάξεις Νηπιαγωγείων και Δημοτικών Σχολείων, σε Ειδικές Μονάδες που λειτούργησαν στα Δημοτικά Σχολεία και σε Ειδικά Σχολεία, απασχολήθηκαν συνολικά 526 εκπαιδευτικοί διάφορων ειδικοτήτων (Ειδικοί Εκπαιδευτικοί Ειδικών Μαθησιακών, Νοητικών, Λειτουργικών και Προσαρμοστικών Δυσκολιών, Κωφών, Τυφλών, Λογοθεραπείας, Ακουολογίας, Εργοθεραπείας, Φυσιοθεραπείας, Μουσικοθεραπείας, Ειδικής Γυμναστικής, Ψυχολογίας), συμπεριλαμβανομένων και καθηγητών Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης, οι οποίοι παρείχαν εκπαίδευση και στήριξη στα παιδιά που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία. Στους Προϋπολογισμούς του 2011 για την Ειδική Εκπαίδευση, περιλήφθηκαν κονδύλια για: τον εξοπλισμό των Ειδικών Σχολείων, των Ειδικών Μονάδων και των αιθουσών αναφοράς με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και λογισμικά προγράμματα την παροχή ατομικού εξοπλισμού σε παιδιά με ειδικές ανάγκες (ειδικών καθισμάτων/τροχοκαθισμάτων, ειδικών ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστημάτων επικοινωνίας) τις αναπροσαρμογές των σχολικών κτηρίων με την κατασκευή ειδικών αποχωρητηρίων, ραμπών και ειδικών αιθουσών κ.τ.λ. τις προσλήψεις βοηθητικού προσωπικού (σχολικών βοηθών/συνοδών για παιδιά με ειδικές ανάγκες) τη δωρεάν μεταφορά των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα Ειδικά Σχολεία την επιχορήγηση των οικογενειών για μεταφορά παιδιών με ειδικές ανάγκες, όταν η Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης αποφασίζει τη φοίτησή τους σε σχολείο που δε βρίσκεται στην εκπαιδευτική τους περιφέρεια την επιχορήγηση των Συνδέσμων Γονέων των Ειδικών Σχολείων για εφαρμογή προγραμμάτων απασχόλησης των παιδιών κατά το μη εργάσιμο χρόνο των σχολείων την επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού την κάλυψη λειτουργικών εξόδων των εννέα Ειδικών Σχολείων (τηλέφωνα, εργατικό προσωπικό, εξοπλισμό κ.τ.λ.) την εργοδότηση εκπαιδευτικού, διοικητικού και γραμματειακού προσωπικού. Το Υ.Π.Π. έχει ως πρωταρχικό στόχο την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει τις διάφορες υπηρεσίες της Ειδικής Εκπαίδευσης, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των επιθεωρητών, των διευθυντών των σχολείων, των εκπαιδευτικών των τάξεων και των εκπαιδευτικών ειδικής εκπαίδευσης στις βασικές πρόνοιες του Νόμου και στις υποχρεώσεις του κάθε μέλους της σχολικής μονάδας έναντι των παιδιών με ειδικές ανάγκες που φοιτούν στο σχολείο τους. Αυτό επιτυγχάνεται με: ενδοϋπηρεσιακά συνέδρια και συναντήσεις προαιρετικά σεμινάρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου συνέδρια και σεμινάρια που οργανώνονται από ειδικούς εμπειρογνώμονες που καλούνται από το εξωτερικό (Fulbright, British Council, Ελλάδα κ.τ.λ.) υποτροφίες στο εξωτερικό μικρής ή μεγάλης διάρκειας (Fulbright, British Council, Υ.Π.Π., Γραφείο Προγραμματισμού). 21
22 1.1.5 ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ Η Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή (Κ.Ε.Α.) Μεγάλης Βρετανίας αποτελεί τον κύριο φορέα μέσω του οποίου, από το 1969, το Υ.Π.Π. ενισχύει τις προσπάθειες της κυπριακής παροικίας στη Μεγάλη Βρετανία για συντήρηση και καλλιέργεια της εθνικής, θρησκευτικής, πολιτιστικής και γλωσσικής ταυτότητας των παιδιών και του συνόλου των μελών της. Η Κ.Ε.Α. στελεχώνεται με έναν Προϊστάμενο και με αποσπασμένους δασκάλους, ο αριθμός των οποίων καθορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και τις τρέχουσες εξελίξεις. Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο αριθμός των αποσπασμένων δασκάλων στην Κ.Ε.Α. αυξήθηκε κατά δύο εκπαιδευτικούς τη σχολική χρονιά 2010-2011 και ανήλθε στους 40. Η στελέχωση της Κ.Ε.Α. συμπληρώνεται και από αριθμό ωρομίσθιων δασκάλων, οι οποίοι είτε βρίσκονται στη Μεγάλη Βρετανία με εκπαιδευτική άδεια είτε είναι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας. Ο αριθμός του ωρομίσθιου επιτόπιου προσωπικού καθορίζεται με βάση τις ανάγκες και το εγκεκριμένο κονδύλι. Κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011, εργοδοτήθηκαν 158 ωρομίσθιοι δάσκαλοι. Το συντονισμό των ενεργειών όλων των εκπαιδευτικών φορέων της Ελληνικής Παροικιακής Εκπαίδευσης στη Μεγάλη Βρετανία έχει ο Ενιαίος Φορέας Ελληνικής Παροικιακής Εκπαίδευσης (Ε.Φ.Ε.Π.Ε.), που είναι ο κεντρικός φορέας. Πρόεδρος του Ε.Φ.Ε.Π.Ε. είναι ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, κ.κ. Γρηγόριος και αντιπρόεδροι οι εκάστοτε Προϊστάμενοι των Εκπαιδευτικών Αποστολών Κύπρου και Ελλάδας. Ο Ε.Φ.Ε.Π.Ε. διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην ίδρυση και λειτουργία σχολείων και την αντιμετώπιση διάφορων προβλημάτων, όσο και στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας των αποδήμων. Το Υ.Π.Π. καταβάλλει συντονισμένες προσπάθειες (αποστολή εκπαιδευτικών, επιμόρφωση προσωπικού, έκδοση και αποστολή βιβλίων κ.ά.), για την αποτελεσματικότερη επιτέλεση του ρόλου της Κ.Ε.Α. και των παροικιακών σχολείων. Κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011 συνεχίστηκε η λειτουργία του Επιμορφωτικού Ινστιτούτου Παροικιακής Εκπαίδευσης, που έχει ως στόχο την επιμόρφωση του ωρομίσθιου προσωπικού. 1.1.6 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ Στα πλαίσια των προσπαθειών για παροχή εκπαιδευτικής βοήθειας στους Έλληνες της Διασποράς, το Υ.Π.Π. προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες: Αποστέλλει βιβλία και άλλο εκπαιδευτικό υλικό σε όλα τα ελληνικά σχολεία και φορείς των απανταχού ομογενών, μετά από την εκ μέρους τους υποβολή σχετικού αιτήματος. Φιλοξενεί ομάδες παιδιών από τις διάφορες παροικίες στις κατασκηνώσεις του. Κατά τη διάρκεια της παραμονής των παιδιών προσφέρει εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Προσφέρει εκπαιδευτικές διευκολύνσεις σε επαναπατριζόμενους ομογενείς στην Κύπρο μέσω ειδικών προγραμμάτων, τόσο μέσα στα σχολεία όσο και στα πλαίσια λειτουργίας των Επιμορφωτικών Κέντρων, όπως δωρεάν μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε παιδιά και ενήλικες. Από τη σχολική χρονιά 2003-2004, έπειτα από έγκριση σχετικής Πρότασης του Υ.Π.Π., αποφασίστηκε η ενδυνάμωση της εκπαιδευτικής αποστολής στα Ιεροσόλυμα με έναν ακόμη εκπαιδευτικό. Έτσι, παραχωρούνται οι υπηρεσίες δύο εκπαιδευτικών με στόχο τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας τόσο στα παιδιά, όσο και στους εκπαιδευτικούς των σχολείων του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων.
1.1.7 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ Σκοπός του προγράμματος Εκπαιδευτικών και Θερινών Κατασκηνώσεων είναι να δώσει την ευκαιρία σε μαθητές των τάξεων Ε και Στ των δημοτικών σχολείων της Κύπρου, να γνωρίσουν, αξιοποιήσουν και να αγαπήσουν το φυσικό περιβάλλον, να αναπτύξουν σχέσεις και φιλίες με τα συνομήλικά τους παιδιά, να γνωρίσουν την κυπριακή ιστορία, την Κύπρο και την κουλτούρα της. Τα παιδιά από το εξωτερικό, που φιλοξενούνται στα προγράμματα, έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την ελληνική γλώσσα καθώς και τα ήθη και έθιμα της Κύπρου, αλλά και πληθώρα αξιοθέατων του τόπου μας. Οι Εκπαιδευτικές και Θερινές Κατασκηνώσεις δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να ζήσουν μακριά από το οικογενειακό τους περιβάλλον, σε μια οργανωμένη κοινωνία, γεγονός που βοηθά, μεταξύ άλλων, στην κοινωνικοποίηση, στην αυτοεκτίμηση και αυτογνωσία, στην αυτοοργάνωση και αυτοσυντήρηση, στην ανάπτυξη πνεύματος συνεργασίας και στη δημιουργία του συναισθήματος της ευθύνης. Επίσης, συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας του παιδιού και του προσφέρουν οργανωμένη ψυχαγωγία. Οι Εκπαιδευτικές και Θερινές Κατασκηνώσεις υπηρετούν τις σύγχρονες τάσεις της αγωγής, μέσα από τη βιωματική περιβαλλοντική αγωγή και την ενεργό συμμετοχή των παιδιών στην οργάνωση κοινωνικής ζωής στην κατασκήνωση. Το πρόγραμμα των Εκπαιδευτικών και Θερινών Κατασκηνώσεων εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό και τα νέα αναλυτικά προγράμματα αφού μέσα από αυτό βρίσκουν πλήρη εφαρμογή τα θέματα Αγωγής Ζωής (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, Συναισθηματική Αγωγή κ.ά.), ανθρωπογεωγραφία, ιστορία, και θρησκευτικά. Τη σχολική χρονιά 2010-2011, οι Εκπαιδευτικές Κατασκηνώσεις λειτούργησαν σε δύο περιόδους: έξι πενθήμερες σειρές τον Οκτώβριο - Νοέμβριο του 2010, έξι πενθήμερες σειρές το Μάιο - Ιούνιο του 2011 καθώς και μια σειρά για παιδιά της Μαρωνίτικης Κοινότητας. Σε αυτές συμμετείχαν συνολικά 1100 παιδιά από 34 δημοτικά σχολεία της Κύπρου (38 τμήματα Ε και 38 τμήματα Στ τάξης). Στο πρόγραμμα συμμετείχαν, επίσης, 22 παιδιά από το Ελληνορθόδοξο Σχολείο Αγίου Κυπριανού Λονδίνου. Το καλοκαίρι του 2011 λειτούργησαν τρία προγράμματα: οι Θερινές Κατασκηνώσεις Προδρόμου, που φιλοξένησαν συνολικά 860 περίπου παιδιά, από 175 δημοτικά σχολεία της Κύπρου σε εννέα εφταήμερες σειρές το Πρόγραμμα Φιλοξενίας παιδιών από το εξωτερικό, στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 120 παιδιά και συνοδοί από την Ελλάδα (Χαλκιδική, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες) και 76 παιδιά και συνοδοί από την παροικία της Αγγλίας και από τη Μαριούπολη Ουκρανίας το Πρόγραμμα Αποστολών παιδιών στο εξωτερικό, στο οποίο συμμετείχαν 100 παιδιά και συνοδοί σε δύο αποστολές, οι οποίες φιλοξενήθηκαν από το Δήμο Παρανεστίου του Νομού Δράμας. 23 1.1.8 ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Τα Επιμορφωτικά Κέντρα αποτελούν σήμερα το μεγαλύτερο πρόγραμμα γενικής επιμόρφωσης ενηλίκων, στo πλαίσιo της προώθησης της διά βίου μάθησης στην Κύπρο. Ο γενικός σκοπός των Επιμορφωτικών Κέντρων είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε ατόμου και η κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πρόοδος των πολιτών και της κοινωνίας γενικότερα. Οι επιμέρους στόχοι των Επιμορφωτικών Κέντρων συμβαδίζουν με την αναπτυξιακή πολιτική του κράτους και τους ευρύτερους στόχους του Υ.Π.Π. για παροχή ευκαιριών «Διά Βίου Μάθησης» σε όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας και την καταπολέμηση των μορφωτικών ανισοτήτων, για την αποτελεσματική ένταξη και δράση τους στην Ενωμένη Ευρώπη. Τα Επιμορφωτικά Κέντρα άρχισαν τη λειτουργία τους το 1952, κυρίως στην ύπαιθρο με 19 επιμορφωτικά κέντρα. Το 1960, με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, λειτούργησαν
24 175 κέντρα με 3750 μέλη. Το 1974, επεκτάθηκαν και στις πόλεις και σήμερα καλύπτουν κάθε γωνιά των ελεύθερων περιοχών της Κύπρου, προσφέροντας ευκαιρίες επιμόρφωσης σε χιλιάδες άτομα 15 χρόνων και άνω. Μέσα από τα προγράμματα των Επιμορφωτικών Κέντρων καλύπτονται τομείς σχετικοί με τη διδασκαλία και την εκμάθηση ξένων γλωσσών, με πολιτιστικά προγράμματα, με την υγεία, με πρακτικές εφαρμογές, με την απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων και με άλλα θέματα γενικής φύσεως. Παράλληλα, τα Επιμορφωτικά Κέντρα οργανώνουν κάθε χρόνο, δωρεάν, σε Ιδρύματα, Στέγες Ενηλίκων, Κεντρικές Φυλακές, Κέντρα Φροντίδας Ηλικιωμένων κ.ά., ειδικές ομάδες στις οποίες φοιτούν αναλφάβητοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, ανάπηροι, εγκλωβισμένοι, κατάδικοι, ψυχικά ασθενείς και άτομα τρίτης ηλικίας. Επίσης, προσφέρουν δωρεάν μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε παιδιά επαναπατρισθέντων Κυπρίων και παλιννοστούντων, σε πολιτικούς πρόσφυγες και σε Τουρκοκύπριους, καθώς επίσης και δωρεάν μαθήματα εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας σε Ελληνοκύπριους. Τα Επιμορφωτικά Κέντρα έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση των πολιτών για την ποιότητα και το ευρύ φάσμα θεμάτων που προσφέρουν. Η επιτυχία του θεσμού διαφαίνεται μέσα από τη μαζική συμμετοχή των πολιτών σε αυτό, πέραν των 29.000 κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011, και τη λειτουργία 2088 ομάδων σε 395 Επιμορφωτικά Κέντρα. Ποσοστό 70% παρακολούθησε τα προσφερόμενα θέματα σε αστικές περιοχές, ενώ στην ύπαιθρο παρακολούθησε το 30% των πολιτών. Οι γυναίκες συμμετείχαν σε ποσοστό 73% και οι άντρες σε ποσοστό 27%. Το ποσοστό των ατόμων 65 χρόνων και άνω ξεπέρασε το 8%.
1.2 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ MEΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η Μέση Γενική Εκπαίδευση, Δημόσια και Ιδιωτική, καλύπτει ένα μεγάλο τμήμα του Κυπριακού Εκπαιδευτικού Συστήματος. Με βάση τις κοινωνικοοικονομικές, πολιτιστικές και εθνικές ανάγκες της Κύπρου, η Δημόσια Μέση Γενική Εκπαίδευση προσφέρει ίσες ευκαιρίες μόρφωσης και στοχεύει στη διάδοση της γνώσης με έμφαση στη γενική παιδεία και τη βαθμιαία εξειδίκευση, με σκοπό να προετοιμάσει τους μαθητές στον ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό τους προσανατολισμό. Στοχεύει, επίσης, στην προαγωγή και ανάπτυξη μιας υγιούς, πνευματικής και ηθικής προσωπικότητας, στη δημιουργία ικανών, δημοκρατικών και νομοταγών πολιτών, στην εμπέδωση της εθνικής ταυτότητας, των πολιτιστικών αξιών, των παγκόσμιων ιδανικών για ελευθερία, δικαιοσύνη, ειρήνη και στην καλλιέργεια αγάπης και σεβασμού των ανθρώπων, με σκοπό την προώθηση της αλληλοκατανόησης και της συνεργασίας ανθρώπων και λαών, μέσα στα πλαίσια των νέων πολυπολιτισμικών συνθηκών που επικρατούν στην Κύπρο του 21ου αιώνα, αλλά και παγκόσμια. Η Δημόσια Μέση Γενική Εκπαίδευση παρέχεται για μαθητές ηλικίας 12 μέχρι 18 ετών, μέσα από δύο τριετείς κύκλους σπουδών - το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Στους δύο κύκλους περιλαμβάνονται προγράμματα σπουδών που προσφέρονται σε διακριτά μαθήματα (Ελληνικά, Μαθηματικά κτλ.), προγράμματα που προσφέρονται διαθεματικά (Αγωγή Yγείας, Περιβαλλοντική Αγωγή κ.ά.), καθώς και ποικίλες εξωδιδακτικές δραστηριότητες (όμιλοι, εκδρομές, επισκέψεις κτλ.), έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η σφαιρική και ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών. Η φοίτηση είναι δωρεάν για όλες τις τάξεις και υποχρεωτική μέχρι την ηλικία των 15 ετών. Τα τελευταία χρόνια, στο Λύκειο, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι πιο ευέλικτο και με διάφορες κατευθύνσεις ανάλογα με τις κλίσεις, δεξιότητες και ενδιαφέροντα του μαθητή. Ιδιαίτερα, με την εφαρμογή από τη σχολική χρονιά 2000-2001 του θεσμού του ενιαίου λυκείου σε παγκύπρια κλίμακα η ευελιξία και οι προοπτικές που ανοίγονται στο μαθητή αυξάνονται, ακόμη, περισσότερο. Ο νέος θεσμός του ενιαίου λυκείου αποτελεί απάντηση στις ποικίλες προκλήσεις, εθνικές και παγκόσμιες, ενώ ενισχύει την ευρωπαϊκή διάσταση της παιδείας μας. Η Μέση Εκπαίδευση έχει ένα ευρύ πεδίο ευθυνών. Οι κυριότεροι τομείς αρμοδιοτήτων της Διεύθυνσης είναι: η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εργασίας των δημόσιων σχολείων, η παρακολούθηση της εργασίας των ιδιωτικών σχολείων και των φροντιστηρίων, τα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης, η Yπηρεσία Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής, η παρακολούθηση της εφαρμογής των κανονισμών λειτουργίας των σχολείων, η επιθεώρηση του διδακτικού προσωπικού, ο εκπαιδευτικός προγραμματισμός και η στελέχωση των σχολείων, η παροχή επιμόρφωσης σε μαθητές και ενήλικες, η παροχή πληροφοριών για την εκπαίδευση κτλ. 25 1.2.1 ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Το Γυμνάσιο αποτελεί έναν αυτοτελή κύκλο σπουδών γενικής εκπαίδευσης με στόχο την ανθρωπιστική καλλιέργεια των μαθητών. Συμπληρώνει τη γενική παιδεία που παρέχει το Δημοτικό Σχολείο και προετοιμάζει τους μαθητές για το Λύκειο ή την Τεχνική/Επαγγελματική εκπαίδευση. Τα μαθήματα είναι κοινά για όλους τους μαθητές. Στο πλαίσιο της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού για ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης εισήχθησαν και προωθούνται νέοι θεσμοί στο Γυμνάσιο, όπως η διδασκαλία του μαθήματος της Πληροφορικής σε όλες τις τάξεις, η αξιοποίηση της βιβλιοθήκης, η εισαγωγή του θεσμού των Ειδικών Αιθουσών, (όπως είναι οι Αίθουσες Γλωσσών και οι Αίθουσες Ιστορίας), καθώς και η αναβάθμιση του θεσμού του καθηγητή υπεύθυνου τμήματος. Με στόχο την πρόληψη της σχολικής αποτυχίας και του λειτουργικού αναλφαβητισμού λειτουργεί στα Γυμνάσια ο θεσμός των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π.). Κύριες αρχές του θεσμού είναι η διασφάλιση της συνέχειας μεταξύ Νηπιαγωγείου - Δημοτικού - Γυμνασίου, η συνεταιρικότητα με τους τοπικούς φορείς και η μείωση του αριθμού κατά τμήμα, καθώς και