ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΤΡΙΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΜΗΝΑΣ...31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΜΗΝΑΣ...85

Π εριεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΣΥΝΤΑΓΗ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΥ... 23 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΥΟ ΝΗΠΙΩΝ... 25 ΠΡΙΝ ΑΡΧΙΣΕΤΕ... 26 Πώς θα χρησιμοποιήσετε Αυτό το βιβλίο. Τι Μπορεί να Κάνει Τώρα το Νήπιό Σας. Δυο Λόγια για τις μη Παραδοσιακές Οικογένειες ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΤΡΙΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΜΗΝΑΣ...31 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ... 31 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ... 33 Συχνές Πτώσεις. Προειδοποίηση Ασφαλείας. Πρόσκρουση σε Πράγματα. Αργή Αδρή Κινητική Ανάπτυξη. Πολύ Αργό Βάδισμα. Εξασφάλιση Καλής Εφαρμογής. Επιλέγοντας Παπούτσια για το Βαδιστή. Αντικατάσταση Παπουτσιών. Δάχτυλα Ποδιών προς τα Μέσα (Βλαισός Πους). Το Σύνδρομο «Μέσα σε Όλα». Χτυπάει τα Πάντα. Δυσκολίες με το Άλλαγμα. Έλλειψη Όρεξης. Αλλεργία στο Γάλα. Πέταγμα του Φαγητού. Φτύσιμο του Φαγητού. Ακαταστασία Όταν το παιδί Τρώει Μόνο. Προσκόλληση/Εξάρτηση. Φόβος Αποχωρισμού. Συμβουλές για τον Αποχωρισμό. Ο Πρώτος Αποχωρισμός. Ο Δικός Σας Φόβος Αποχωρισμού. Αντίσταση στο Φλιτζάνι. Αποκοπή από το Μπουκάλι. Εισαγωγή Αγελαδινού Γάλακτος. Αποκοπή από το Θηλασμό. Πότε Πρέπει να το Αποκόψετε από το Θηλασμό. Απόρριψη του Πάρκου. Λίγος Ύπνος. Καθυστέρηση στην Ομιλία. Εκνευρισμός στη Συζήτηση. Γενικεύοντας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Κάντε το Μικρό Σας να Μιλήσει... 76 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Έχουν και οι Άλλοι Άνθρωποι Δικαιώματα...82 Έχουν και οι Άλλοι Άνθρωποι Αισθήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΜΗΝΑΣ...85 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ... 85 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ... 86 Αρνητισμός. Θέστε Όρια. Όταν το Παιδί δεν Δέχεται το «Όχι» ως Απάντηση. Απεργία Πείνας. Άδειασμα Αντικειμένων. Ρίψη Αντικειμένων. Μικρή Διάρκεια Προσοχής. Ραιβοσκελία. Δάχτυλα Ποδιών προς τα Έξω. Πλατυποδία. Περπάτημα στις Μύτες. Τραύμα μετά από Νυχτερινό Κλάμα. Ένα Ξεκίνημα στην Τέχνη ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Το Παιχνίδι Είναι η Δουλειά του Νηπίου... 99 Παιχνίδια για Παιδάκια στην Αρχή του Δεύτερου Χρόνου Τους. Περιορίζοντας την Ακαταστασία. Σωστές Αγορές

12 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Τα Πάντα Σχετικά με τους Παππούδες και τις Γιαγιάδες...104 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 109 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...109 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...110 Βρομιές. Νυχτερινό Ξύπνημα. Νυχτερινά Γεύματα. Διατηρείτε Δροσερή Ατμόσφαιρα. Όταν ο Ένοχος Είναι η Αγελάδα. Τώρα Ετοιμάζομαι για Ύπνο. Αντικοινωνική Συμπεριφορά. Πρώιμο Ξύλο. Απόκτηση Κατοικίδιου. Επιστροφή στο Μπουσούλισμα. Απώλεια Λεξιλογίου. Γλώσσα Ανθρώπου των Σπηλαίων. Σημάδια εκ Γενετής. Σημάδια εκ Γενετής, Ένα Χρόνο Μετά ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Ενισχύοντας τις Αισθήσεις...126 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Κανένας δεν Είναι Τέλειος...131 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΚΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 133 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...133 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...134 Φόβος για τους Σκύλους. Συμβουλές για τα Κατοικίδια. Απουσία Φόβου για τους Σκύλους. Κακές Διατροφικές Συνήθειες. Άτακτη Διατροφή. Μια Αλλαγή στις Διατροφικές Συνήθειες. Αλλαγή Καθισμάτων. Μεγαλόσωμο Νήπιο. Καχυποψία για τους Ξένους. Απουσία Φόβου για τους Ξένους. Προτίμηση για τη Μαμά. Αφήνοντας Ένα Νήπιο που Κοιμάται με μια Μπέιμπι Σίτερ. Συνεχίζει να Βάζει Πράγματα στο Στόμα. Απόρριψη του Μπάνιου. Ώρα για το Γιογιό. Καταστρέφει τα Βιβλία. Σκαρφάλωμα και Άρπαγμα. Στραβά Δόντια. Αδιαθεσία από την Οδοντοφυΐα ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Πώς θα Ενθαρρύνετε τη Μάθηση, τη Σκέψη και Νέες Εμπειρίες...153 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Το Διάβασμα Είναι Θεμελιώδες και Απολαυστικό...156 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ ΜΗΝΑΣ... 159 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...159 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...160 Περίεργα Κόπρανα. Άνοιγμα του Ψυγείου. Η συνήθεια να πετάει πράγματα. Προσκόλληση Όταν Βρίσκεται με Άλλα Παιδιά. Δυσάρεστες Συνήθειες που Αποκτώνται στην Ομάδα Παιχνιδιού. Στριγκλιές και Ουρλιαχτά. Στριπτίζ Πάνας. Συνεχής Χρήση Ενός Αντικειμένου Παρηγοριάς. Πιπίλισμα του Αντίχειρα. Συνεχής Χρήση Πιπίλας. Δραστηριότητες Παρηγοριάς. Έλλειψη Ενδιαφέροντος για Συνήθειες Παρηγοριάς. Κατά Πόσον Χρειάζεται Δέσιμο ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Πειθαρχήστε το Μικρό Σας...178

Περιεχόμενα 13 Λύσεις Νίκης και για τις Δύο Πλευρές. Τεχνικές για Πειθαρχία που Φέρνουν Αποτέλεσμα. Μετατρέψτε την Πειθαρχία σε Θέμα Γέλιου. Ναι ή Όχι στις Ξυλιές. Όταν οι Ξυλιές Γίνονται Κακοποίηση. Μην Τραντάζετε Ποτέ το Μικρό Σας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Η Αλφαβήτα του «Παρακαλώ» και του «Ευχαριστώ» Εισάγοντας Καλούς Τρόπους... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΟΓΔΟΟΣ ΜΗΝΑΣ... 195 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...195 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...196 Άλλο Ένα Μωρό Πότε;. Ανυπομονησία (Τώρα!). Παρεμβολή στο Τηλέφωνο. Παρεμβολές με Επισκέπτες. Προβλήματα με τον Ύπνο Μέσα στη Μέρα. Πολύ Πρωινό Ξύπνημα. Επανάσταση την Ώρα του Ύπνου. Ημερολόγιο Ύπνου. Προβλήματα με τον Αποχωρισμό για τον Παιδικό Σταθμό. Διαρκής Κίνηση την Ώρα του Φαγητού. Ασφαλές Κάθισμα. Ψυχαγωγία την Ώρα του Φαγητού. Ανταρσία στην Εθνική Οδό. Μάχη στο Καροτσάκι. Μάχη για το Λούσιμο. Αντίσταση στο Πλύσιμο των Χεριών. Ζήλια. Πρώτα Ξεσπάσματα Θυμού. Καθυστέρηση στο Βάδισμα. Μια Κουταλιά Ζάχαρη. Παιχνίδια, Αντικείμενα για Παιχνίδι και Δραστηριότητες για τους Δεκαοκτώ Μήνες ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Τα Πάντα Σχετικά με την Τηλεόραση και τα Νήπια...226 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Οι Αξίες στις Οποίες Δίνετε Βαρύτητα...233 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΝΑΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 237 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...237 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...238 Βόλτες Μέσα στη Νύχτα. Απόδραση από την Κούνια. Ξύπνημα Μέσα στη Νύχτα Λόγω Οδοντοφυΐας. Ροχαλητό. Χρόνια Καταρροή. Υπερκινητικότητα. Εκτόνωση Ενέργειας για τα Παιδάκια. Τεχνικές Χαλάρωσης για τα Παιδάκια. Υποκινητικότητα. Ασαφής. Καθυστέρηση στην Ανάπτυξη της Ομιλίας. Υποχωρητικότητα. Το Παιδί που Επικρατεί Χάρη στη Σωματική του Διάπλαση. Περιπλάνηση. Αντίσταση στο Κόψιμο των Νυχιών ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Πώς Κάνουν Φίλους τα Νήπια...258 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Καλοσύνη προς τα Ζώα...261 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 265 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...265 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...266 Επιθετική Συμπεριφορά. Καταπολεμώντας την Επιθετικότητα. Οδηγίες για Συναντήσεις για Παιχνίδι. Τράβηγμα Μαλλιών. Δάγκωμα. Παιδιά «Τύπου Α». Ξεκαθαρίζετε τα Πράγματα με την Κουβέντα. Ανταπόδοση Χτυπήματος. Επιθετικότητα με Παιχνίδια. Επιθετικοί Φίλοι. Κράτημα Αναπνοής. Τι Είναι Αυτό;. Μετάβαση από Δύσκολο Μωρό σε Δύσκολο Νήπιο. Η Ζωή με το Δύσκολο Μικρό Σας. Τέχνη στον Τοίχο και Άλλη Καταστρεπτική Ζωγραφική. Προσπαθήστε να Κάνετε την Ατμόσφαιρα Πιο Ήσυχη. Αποστροφή για την Καθαριότητα. Συστολή στην Παιδική Χαρά. Υπερευαισθησία

14 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Αντιμετώπιση Νηπιακών Φόβων και Φοβιών...288. Το Γιατί των Νηπιακών Φόβων. Τι Είναι Αυτό το Μπαμπαμπούμ;. Αντιμετωπίζοντας τους Νηπιακούς Φόβους. Αντιμετωπίζοντας Φόβους. Όταν Μικροί Φόβοι Γίνονται Υπερβολικά Μεγάλοι ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Η Χαρά της Προσφοράς...293 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 297 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...297 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...298 Ο Παρατηρητής. Αντικείμενα που Καταπίνονται. Μπήγει Αντικείμενα σε Ανοίγματα του Σώματος. Ανησυχίες για το Πέος. Ζήλια και Περιέργεια για το Πέος. Διδασκαλία του Χρόνου. Φιλιά στα Χείλη. Επίδειξη Τρυφερότητας. Δεν Είστε οι Μόνοι. Η Δυσκολία να Αγαπήσει Κανείς Ένα Νήπιο. Σεξουαλική Ταυτότητα. «Πνίξιμο» των Συναισθημάτων του Γιου. Προκαλώντας την Κόρη. Όπλα και Άλλα Πολεμικά Παιχνίδια. Είναι Καιρός να τα Πάμε στο Γήπεδο (ή στο Σινεμά ή στο Θέατρο ή σε μια Συναυλία);. Κάνοντας τις Καθημερινές Δουλειές Καθημερινό Πρόγραμμα. Παραλογισμός ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Η Τέχνη της Παρηγοριάς (Φιλιά και πώς θα το Κάνετε να Νιώθει Καλύτερα...318 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Όλα Σχετικά με το Σωστό και το Λάθος.320 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΗΝΑΣ... 323 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...323 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...324 Δυσκολεύεται να Περιμένει τη Σειρά Του. Προστατεύοντας τα Πολύτιμα Αντικείμενά Σας. Ψώνια με Νήπια: Επικίνδυνη Αποστολή. Το Συναρπάζουν τα Μηχανικά Αντικείμενα. Αν Σας Πιάσει Επ Αυτοφώρω. Εξερεύνηση των Γεννητικών Οργάνων. Προβλήματα Θέσης του Σώματος. Νευρικά Ξεσπάσματα Μόνο για τους Γονείς. Ιεροτελεστιακή Συμπεριφορά. Φετίχ με τις Τροφές. Αντίσταση στην Αλλαγή. Επανάληψη στην Ανάγνωση. Μουσική Μονοτονία. Έτοιμο να Ζητήσει το Γιογιό. Εκμάθηση Τουαλέτας και Ένα Νέο Μωρό. Η Γενναιοδωρία Μετατράπηκε σε Εγωισμό ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Ταξιδεύοντας με το Μικρό Σας...341. Όπου Κι Αν Πάτε. Μη Φύγετε από το Σπίτι με Άδεια Χέρια. Ταξιδεύοντας με Αεροπλάνο. Φεύγοντας από τη Χώρα. Ταξιδεύοντας με Τρένο. Ταξιδεύοντας με Αυτοκίνητο. Η Κοιλιά Ενός Νηπίου που Ταξιδεύει. Διανυκτέρευση: Επιλέγοντας Ένα Μέρος για να Μείνετε. Ξεπεράστε τις Ναυτίες. Τζετ-λαγκ στα Μικρά Παιδιά. Τα Πράγματα που Χρειάζεστε για το Ταξίδι. Νευρικά Ξεσπάσματα στο Δρόμο ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Όλα Σχετικά με το να Μοιράζεται...361 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 365 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...635 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...366

Περιεχόμενα 15 Νευρική Εξάντληση στις Πέντε το Απόγευμα. Δεξιοχειρία ή Αριστεροχειρία. Σύνδρομο Μαζέματος Μέσα σε Τσάντες. Νευρικές Κρίσεις για το Βούρτσισμα των Δοντιών. Κατανάλωση Οδοντόπαστας. Απόρριψη Οδοντόπαστας. Φασαρία για το Βούρτσισμα των Μαλλιών. Μάχη για τα Παπούτσια. Προβλήματα με τις Κάλτσες. Διλήμματα για το Ντύσιμο. Η Μάχη του Παλτού. Το Γαργάλημα. Μάχες για το Σκούφο και τα Γαντάκια. Εκνευρισμός Όταν Ντύνεται Μόνο Του. Άγριο και Θορυβώδες Παιχνίδι. Απαιτήσεις «Παίξε Μαζί Μου». Συνεχής Αδεξιότητα. Επανειλημμένα «Όχι». Φασαρία σε Δημόσιους Χώρους. Επιδοκιμασίες για τα Κατορθώματα Αλλά σε ποιο Βαθμό;. Ευτυχία Είναι Ένας Ζεστός Γονιός. Γραμματικά Λάθη. Μπερδεύει Αντωνυμίες. ΑΒΓ και 123 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Χτίζοντας την Αυτοπεποίθησή Του...393 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Η Σημασία τής Καλής Φυσικής Κατάστασης...398 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Ο ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΜΗΝΑΣ... 401 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...401 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...403 Το Δεύτερο Πάρτι Γενεθλίων. Γιατί; Γιατί; Γιατί;. Αντιστροφή στην Εκμάθηση της Τουαλέτας. Φόβος για το Γιατρό. Ενέσεις που Πραγματικά δεν Πονάνε;. Φόβος για τον Οδοντίατρο. Φόβος για τον Κουρέα. Λέτε τα Πράγματα Όπως Είναι. Φοβάται να Αποκοιμηθεί. Ξυπνάει τη Νύχτα Τώρα. Προστασία για τη Νύχτα. Ξύπνημα Σχετικό με Άγχος. Εφιάλτες. Νυχτερινοί Τρόμοι. Εφιάλτες Έναντι Νυχτερινών Τρόμων. Υπνοβασία. Αχρωματοψία. Αντίστροφη Ψυχολογία. Ιδιαίτερα Χαρίσματα. Το Σύνδρομο «Πάρε Με Αγκαλιά». Μετάβαση σε Κρεβάτι. Βάναυση Συμπεριφορά. Η Ανία Σας με τα Νηπιακά Παιχνίδια. Βλαισόν Γόνυ. Καταστροφική Συμπεριφορά. Καλές Διατροφικές Συνήθειες. Απόρριψη του Καθίσματος που Ανασηκώνει. Ένα Νήπιο που Ακολουθεί τα Άλλα. Κόπωση Σχετική με το Σχολείο. Καθυστερημένος Απογαλακτισμός. Πάμε στο Σπίτι της Γιαγιάς. Στιγμές που Ερχόμαστε σε Δύσκολη Θέση. Κλαψούρισμα. Παιχνίδια για Πιτσιρίκια στα Δύο Χρόνια. Νηπιακός Θυμός. Νευρικά Ξεσπάσματα σε Δημόσιο Χώρο. Κωμικά Νευρικά Ξεσπάσματα ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Κατευνάζετε τα Νευρικά Ξεσπάσματα...448 Τι Κρύβεται Πίσω από τα Νευρικά Ξεσπάσματα του Μικρού Σας;. Τα Νευρικά Ξεσπάσματα δεν Είναι Μόνο για τα Παιδιά. Αποτρέποντας τα Νευρικά Ξεσπάσματα. Αντιμετωπίζοντας τα Νευρικά Ξεσπάσματα. Μετά την Καταιγίδα ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Ο Καθένας Είναι Διαφορετικός...757 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: ΑΠΟ ΤΟΝ 25o ΕΩΣ ΤΟΝ 27o ΜΗΝΑ... 463 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...436 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...464 Χύνει Διαρκώς τα Πάντα. Πρόσληψη Λιπών και Χοληστερόλης Τώρα. Τα Επίπεδα της Χοληστερόλης στα Παιδιά. Μέρες Ιδιοτροπίας. Υπερδιέγερση. Σκαλίζει τη Μύτη. Αποστροφή για Νέες Τροφές. Δυσανεξία στη Λακτόζη. Απόρριψη του Γάλακτος.

16 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) Ασφάλεια του Γάλακτος. Απόλυτη Συγκέντρωση στο Παιχνίδι. Άρνηση να Αφιερώσει Χρόνο για Γεύματα. «Πάρε μου». Καπρίτσια. Μιλώντας στο Μικρό Σας στην Ηλικία των Δύο Ετών ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Ενθαρρύνοντας τη Δημιουργικότητα και τη Φαντασία...482. Δημιουργικότητα. Μίμηση. Δημιουργικότητα με τις Τεχνικές. Φαντασία ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Τι Είναι Μαμά; Μπαμπάς; Αποσαφήνιση των Ρόλων των Φύλων...490 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: ΑΠΟ ΤΟΝ 28o ΕΩΣ ΤΟΝ 30ό ΜΗΝΑ... 493 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...493 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...494 Το Παιδί που Έχει τα Πάντα. Πειθαρχώντας Παιδιά Άλλων. Σπιτόγατος. Συνεχείς Μονόλογοι. Αντίσταση στα Φιλιά. Αντίσταση στις Αγκαλιές. Χαστούκια Αγάπης. Μια Δεύτερη Γλώσσα. Το Γυμνό στην Οικογένεια. Η Γύμνια στο Παιδί. Υπερβολικό Πρόγραμμα. Επισκέψεις Μέσα στη Νύχτα. Το Οικογενειακό Κρεβάτι. Εκνευρισμός με τις Δύσκολες Δουλειές. Ο Φόβος της Προσπάθειας. Υπερβολική Ανεξαρτησία. Τραύλισμα. Ενδιαφέρον για τις Στύσεις. Αργοπορία το Πρωί. Χασομέρι Όταν Περπατάει. Δεν Θέλει να Φύγει από την Παιδική Χαρά. Αργεί να Φάει. Παραγγελίες Φαγητού. Το Κόψιμο του Φαγητού. Ένα Νήπιο που Πεινάει. Δεν μπορεί να Ακολουθήσει Οδηγίες. Φόβος Αποχωρισμού στον Παιδικό Σταθμό. Ένα Νήπιο Ήρεμο στο Σχολείο, «στην Πρίζα» στο Σπίτι ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Αποδοχή της Προσωπικής Ιδιοσυγκρασίας...526 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Ζώντας Σύμφωνα με τους Κανόνες...528 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15: ΑΠΟ ΤΟΝ 31o ΕΩΣ ΤΟΝ 33o ΜΗΝΑ... 531 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...531 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...532 Ένας Φανταστικός Σύντροφος στο Παιχνίδι. Συστολή. Ψυχρότητα προς τους Ενηλίκους. Έλλειψη Φίλων. Κλαψιάρικο Παιδί. Αυταρχικότητα. Πειράγματα. Αρνείται να Ακούσει. Λήψη Αποφάσεων από Νήπια. Δουλειές. Δουλειές στις Οποίες Μπορούν να Αντεπεξέλθουν Νήπια. Η Φροντίδα του Δωματίου. Τα Στοιχεία της Ζωής. Τα Νέα Στοιχεία της Ζωής. Επίδειξη Τρυφερότητας Μεταξύ των Γονιών. Δωροδοκίες και Επιβραβεύσεις ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Επικοινωνώντας με το Παιδί Σας...560 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Νοιαζόμαστε για τη Γη Διδασκαλία Περιβαλλοντικών Ανησυχιών...562 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16: ΑΠΟ ΤΟΝ 34o ΕΩΣ ΤΟΝ 36o ΜΗΝΑ... 567 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΑΣ...567 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...568

Περιεχόμενα 17 Απαιτήσεις Ύπνου. Φόβος για το Σκοτάδι. Πισωγυρίσματα με την Τουαλέτα. Ατυχήματα με την Ούρηση. Αντιμετώπιση της Συνήθειας του Πιπιλίσματος Τώρα. Δεν το Ενδιαφέρει να Μάθει να Ζητάει το Γιογιό. Βρέχει το Κρεβάτι Του. Πόνοι της Ανάπτυξης. Βρισιές. Κακόβουλα Σχόλια. Ανόητη Συμπεριφορά. Σχηματισμός Γραμμάτων. Μιλάει στον Ύπνο Του. Φίλοι που δεν Μοιράζονται. Παίζοντας το Γιατρό. Ποιοτικός Χρόνος. Η Τρομερή Ηλικία των Δύο Ετών στο Διηνεκές. Μασάει Παγάκια. Αμφισβητήσιμοι Σύντροφοι στο Παιχνίδι. Ξεχνάει. Μαθήματα Μουσικής. Η Ομιλία Του δεν Είναι Ακόμα Καθαρή. Τρομακτικά Παραμύθια. Το Τρίτο Πάρτι Γενεθλίων ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ: Το Σύνδρομο του Σούπερ-Παιδιού...597. Εισαγωγή της Αλφαβήτας και του 1, 2, 3. Καλλιεργώντας τον Επιστήμονα στο Παιδί Σας. Σημάδια του Συνδρόμου του Σούπερ-Παιδιού ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ: Η Σημασία της Ειλικρίνειας...603 Τι Κάνουμε με Αυτά τα Μικρά, Κατά Συνθήκην Ψεύδη; ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ, Η ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ... 611 ΑΠΟ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΕΩΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΤΥΣΙΜΟ...611 Η Φροντίδα του Δέρματος του Μικρού Σας. Κοιτάξτε με Προσοχή το Δέρμα του Μικρού Σας. Μεγαλύτερος Κίνδυνος στον Ήλιο. Αποκωδικοποίηση των Δεικτών Προστασίας. Τα Συνηθέστερα Δερματικά Προβλήματα στα Νήπια. Τύποι Εξανθήματος από την Πάνα. Η Φροντίδα των Μαλλιών του Μικρού Σας. Τσίχλα στα Μαλλιά. Τα Συνηθέστερα Προβλήματα των Μαλλιών/του Δέρματος του Τριχωτού της Κεφαλής στα Νήπια. Η Φροντίδα των Νυχιών του Μικρού Σας. Η Φροντίδα των Ματιών του Μικρού Σας. Εντοπισμός Προβλημάτων Όρασης. Τα Συνηθέστερα Προβλήματα Όρασης στα Νήπια. Ο Έλεγχος της Όρασης του Μικρού Σας. Αν το Μικρό Σας Χρειάζεται Γυαλιά. Η Φροντίδα των Αυτιών και της Ακοής του Μικρού Σας. Πόσο Είναι το Πολύ Δυνατά;. Τρυπημένα Αυτιά. Σημάδια Προβλήματος Ακοής. Η Φροντίδα των Δοντιών του Μικρού Σας. Τα Συνηθέστερα Προβλήματα των Δοντιών και του Στόματος. Η Φροντίδα των Γεννητικών Οργάνων του Μικρού Κοριτσιού Σας. Τα Συνηθέστερα Προβλήματα των Γεννητικών Οργάνων στα Μικρά Κορίτσια. Η Φροντίδα των Γεννητικών Οργάνων του Μικρού Αγοριού Σας. Τα Συνηθέστερα Προβλήματα των Γεννητικών Οργάνων στα Μικρά Αγόρια. Οι Όρχεις που Μπαινοβγαίνουν. Ντύνοντας το Μικρό Σας. Τεχνάσματα για την Επιχείρηση Ντύσιμο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18: Η ΣΙΤΙΣΗ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΥ ΣΑΣ... 655 Η ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΠΙΑ...655 Οι Εννέα Βασικές Αρχές για τις Καλύτερες Προϋποθέσεις. Νιφάδες με Ζάχαρη. Η Καθημερινή Δωδεκάδα για τις Καλύτερες Προϋποθέσεις για τα Νήπια. Η Ποικιλία Είναι Κάτι Περισσότερο από το Αλατοπίπερο της Ζωής. Λογική στα Λιπαρά. Μέτρο για το Γάλα. Δεδομένα για τους Χυμούς ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΟΣ: Η Ανάπτυξη του Μικρού Σας...666

18 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) Το Στρουμπουλό Νήπιο. Δείγμα Μενού για Νήπια. Το Θέμα του Μπρόκολου. Το Αδύνατο Νήπιο. Μπορεί Τελικά να Μεγαλώνουν Πραγματικά Μέσα σε Μία Νύχτα. Αργή Ανάπτυξη. Πώς Αναπτύσσεται το Μικρό Σας; ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ...674 Ξεγελάτε τα Δύσκολα Μικρά στο Φαγητό. Φαστφούντ Διασκέδαση ή Αφροσύνη;. Ικανοποιώντας μια Επίθεση στα Σνακ. Διασκέδαση με το Φαγητό. Περιορισμένο Ρεπερτόριο Διατροφής. Απόρριψη Ενός Αγαπημένου Φαγητού. Χορτοφαγική Δίαιτα. Συνδυασμοί Πρωτεϊνών Γαλακτοκομικών Πρωτεϊνών για Νήπια. Συνδυασμοί Χορτοφαγικών Πρωτεϊνών για Νήπια ΑΣΦΑΛΕΣ ΦΑΓΗΤΟ, ΑΣΦΑΛΕΣ ΝΕΡΟ...686 Παρακολουθώντας την Ασφάλεια των Τροφών στο Σπίτι και Έξω. Παρακολούθηση της Κατανάλωσης Χημικών. Το Δίλημμα της Επιφάνειας Κοπής. Παρακολούθηση των Σκευών Μαγειρέματος, Σερβιρίσματος και Φύλαξης. Κίνδυνοι Πνιξίματος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19: ΟΛΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΑΛΕΤΑΣ... 697 ΕΤΟΙΜΟΙ...697 ΛΑΒΕΤΕ ΘΕΣΕΙΣ...699 Υπομονή με το Γιογιό, Παρακαλώ ΠΑΜΕ...702 Τα Ναι στην Εκμάθηση της Τουαλέτας στα Νήπια. Τα Όχι στην Εκμάθηση της Τουαλέτας στα Νήπια ΟΤΑΝ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ...707. Γιατί Συμβαίνουν Ατυχήματα. Όταν Ένα Μεγαλύτερο Παιδί Αντιστέκεται. Είναι η Εποχή; ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...709 Μετάβαση στα Βρακάκια Εκμάθησης. Απόρριψη της Πάνας. Έμφαση στην Υγιεινή. Φασαρία για το Σκούπισμα. Φόβος για το Καζανάκι. Πότε Μπορεί να Ουρεί Όρθιο. Το Γιογιό που Μετακινείται. Ένα Κορίτσι που Θέλει να Ουρεί Όρθιο. Το Συναρπάζουν τα Κόπρανα. Μετάβαση στη Λεκάνη. Νέο Εξάνθημα από την Πάνα τη Νύχτα. Πάνα για τις Κενώσεις. Μένοντας Όλη Νύχτα Στεγνό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20: ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΣΑΣ... 717 ΕΜΒΟΛΙΑ: Πρόληψη των Κύριων Μεταδοτικών Ασθενειών...717 Πριν Εμβολιαστεί το Παιδί Σας Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΗΠΙΟ...718. Η Σχέση Γονιού-Γιατρού. Πότε Πρέπει να Καλείτε το Γιατρό. Αναζητώντας το δρα Σωστό. Πριν Καλέσετε το Γιατρό. Προειδοποιήσεις Σκωληκοειδίτιδας. Η Διαίσθηση των Γονιών ΟΛΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΥΡΕΤΟ...731 Μάθετε το Μικρό Σας. Πώς θα Παίρνετε τη Θερμοκρασία του Μικρού Σας. Πώς θα Διαβάζετε την Ένδειξη του Θερμόμετρου. Αξιολόγηση του Πυρετού. Αντιμετώπιση του Πυρετού. Πυρετικοί Σπασμοί. Συνήθεις Θερμοκρασίες Σώματος ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΑΡΡΩΣΤΟ ΜΩΡΟ...742 Στο Σπίτι. Στο Νοσοκομείο

Περιεχόμενα 19 ΟΤΑΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ...747 Τι Πρέπει να Γνωρίζετε. Πώς θα Δίνετε τα Φάρμακα με Ασφάλεια. Φυτικά Φάρμακα. Βοηθώντας να «Κατέβει» το Φάρμακο. Ασπιρίνη ή Όχι; ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΝΗΠΙΑ...752 Κοινό Κρυολόγημα (Λοίμωξη της Ανώτερης Αναπνευστικής Οδού). Δυσκοιλιότητα. Το Φύσημα της Μύτης. Κρουπ (Λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα). Διάρροια, με ή χωρίς Εμέτους. Το Πεπτικό των Νηπίων. Γρίπη. Σημάδια Αφυδάτωσης. Μέση Ωτίτιδα (Φλεγμονή του Μέσου Ωτός). Προλαμβάνοντας την Εξάπλωση της Νόσου. Σωληνάκια για τα Νήπια. Μέση Ωτίτιδα με Εξίδρωμα ή Ορώδης (Εκκριτική) Μέση Ωτίτιδα. Ιγμορίτιδα. Κυνάγχη. Ουρολοίμωξη. Αμυγδαλές και Αδενοειδείς Εκβλαστήσεις (Κρεατάκια): Δεν Συνηθίζεται πια η Αφαίρεσή τους. Αντιμετωπίζοντας τα Συμπτώματα του Μικρού Σας. Μια εικόνα αξίζει... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21: ΠΩΣ ΘΑ ΚΡΑΤΑΤΕ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΑΣ ΑΣΦΑΛΕΣ... 775 Αλλάξτε τις Συνήθειές Σας. Αλλάξτε το Μικρό Σας. Ντύσιμο για Ασφάλεια. Αλλάξτε το Περιβάλλον του Παιδιού Σας. Ο Μόλυβδος Μπορεί να Προκαλέσει Προβλήματα. Σκέψη για το τι Βάζει στο Στόμα Του. Ασφαλή Ύψη. Κανένα Όπλο δεν Είναι Ασφαλές. Έλεγχος Ζιζανίων Μέσα στο Σπίτι: Κρίμα για τα Ζιζάνια, Αλλά Ασφάλεια για τα Νήπια. Ρίξτε μια Κριτική Ματιά στην Ανησυχία. Πιστοποιημένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφαλή Εξαρτήματα για Παιδιά. Έλεγχος για Δηλητήρια. Σχεδιασμένα για Ασφάλεια. Όχι στο Τράβηγμα. Ένα Ασφαλές Μέρος για Παιχνίδι. Κατάλληλο Ντύσιμο. Μην Αφήνετε τα Έντομα να το Τσιμπήσουν. Ας Χιονίσει. Ασφαλής Τέχνη. Απαγορευτικό στις Πρασινάδες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥΣ ΝΗΠΙΩΝ... 827 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΠΙΑ...829 Αιμορραγία. Αιμορραγία, εσωτερική. Αποκομμένο Άκρο ή Δάχτυλο. Γεμίζοντας το Φαρμακείο του Σπιτιού. Γδαρσίματα. Γλώσσα. Δαγκώματα. Ανακουφίζοντας ένα «βαβά». Δαγκώματα από Σκύλο. Τρυφερή, Στοργική Φροντίδα. Δαγκώματα από Φίδια. Δαγκώματα, Γρατζουνιές από Γάτα. Δερματικές Πληγές. Δηλητηρίαση. Δηλητηριώδης Κισσός, Δηλητηριώδης Βελανιδιά, Δηλητηριώδες Σουμάκι. Δόντια, Τραυματισμός. Εγκαύματα και Καψίματα. Εξαρθρώσεις. Ηλεκτροπληξία. Ηλιακό Έγκαυμα. Θερμοπληξία. Κακώσεις από το Κρύο. Κατάγματα. Καταπληξία. Κατάποση Ξένων Σωμάτων. Καψίματα. Κοψίματα. Κρυοπαγήματα. Λιποθυμία. Μώλωπες, Δέρμα. Ξένα Αντικείμενα. Παροξυσμοί. Πληγές από Τρυπήματα. Πνιγμός. Πνίξιμο. Σπασμένα Οστά ή Κατάγματα. Σπασμοί. Στραμπουλήγματα. Τραυματισμοί στα Αυτιά. Τραυματισμοί στα Δάχτυλα των Ποδιών. Τραυματισμοί στα Δάχτυλα των Χεριών και των Ποδιών. Τραυματισμοί στη Μύτη. Τραυματισμοί στην Κοιλιά. Τραυματισμοί στο Κεφάλι. Τραυματισμοί στο Στόμα. Τραυματισμός στα Μάτια. Τσιμπήματα από Έντομα. Υπερθερμία. Υποθερμία. Χείλη, Σκίσιμο ή Κόψιμο. Χημικά Εγκαύματα ΒΑΣΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΝΗΠΙΑ...857 1-2-3 και Α-Β-Γ. Αναπνοή Διάσωσης για Νήπια. Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση

20 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) (CPR): Παιδιά Ηλικίας Πάνω από Ενός Έτους. Βασική Υποστήριξη Ζωής για Νήπιο που Πνίγεται ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΙ ΤΡΙΑ: ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ...869 Βοηθώντας το Παιδί Σας με Ειδικές Ανάγκες. Ζώντας Με το Παιδί Σας με Ειδικές Ανάγκες και Αγαπώντας Το ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ...877 AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας) και Μόλυνση από HIV. Βοηθώντας το Υγιές Αδελφάκι. Αλλεργία. Αλλεργίες Απειλητικές για τη Ζωή. Όταν το Νήπιο με Διατροφική Αλλεργία Βγαίνει Έξω. Άσθμα. Αυτισμός. Καρκίνος. Κοιλιοκάκη. Εγκεφαλική Παράλυση. Κυστική Ίνωση. Σακχαρώδης Διαβήτης. Σύνδρομο Down. Επιληψία. Σύνδρομο Εύθραυστου Χρωμοσώματος Χ. Πρόβλημα Ακοής. Εξετάσεις Ακοής. Παιδική Ρευματοειδής Αρθρίτιδα. Διανοητική Καθυστέρηση. Μυϊκή Δυστροφία (Τύπου Duchenne). Φαινυλκετονουρία. Δρεπανοκυτταρική Αναιμία. Θαλασσαιμίες. Προβλήματα Όρασης Τύφλωση. Το Πολύ Ελλιποβαρές Μωρό κατά τη Γέννησή Του ως Νήπιο ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24: ΤΟ ΝΗΠΙΟ ΩΣ ΑΔΕΛΦΑΚΙ... 917 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...918 Αδελφικός Ανταγωνισμός. Όλα Ίσα. Το Νήπιο Λατρεύει, το Αδελφάκι δεν Ανέχεται. Το Αδελφάκι Λατρεύει, το Νήπιο δεν Ανέχεται. Κλοτσοπατινάδα Μεταξύ Αδελφών. Δύο Παιδιά Δύο Ώρες Ύπνου;. Ασφάλεια Παιχνιδιών Μεταξύ Αδελφιών. Λιγότερος Χρόνος με το Νούμερο Δύο. Κοινό Δωμάτιο. Ένα Αδελφάκι Πολύ Καλό για να Είναι Αληθινό. Ένα Αδελφάκι που Πισωγυρίζει. Πασχίζει να Βοηθήσει. Διαφορές Μεταξύ Αδελφών. Συμπεριφορά που Αναζητά Προσοχή. Φροντίζετε την Ασφάλεια. Δίλημμα για τη Διακόσμηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25: ΟΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΓΟΝΙΟΣ ΝΗΠΙΟΥ... 941 ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ...941 Ο Θυμός Σας. Ξύλο Εκτός Ελέγχου. Η Κατάθλιψή Σας. Ελάτε στη Θέση του Μικρού Σας. Διατηρώντας την Ψυχραιμία Σας. Κλαίγοντας Μπροστά στο Μικρό Σας. Ένας- Ένας στη Διασκέδαση. Διαφωνία Μεταξύ των Γονιών. Μοιραστείτε το Φόρτο. Αν Αρρωστήσετε. Διαφορετικές Απόψεις σε Θέματα Ανατροφής. Ανακουφίστε τη Μέση Σας. Επιβίωση με Δύο Παιδιά Κάτω των Δύο Ετών. Χρόνος για τον Εαυτό Σας. Ενοχές Επειδή Εργάζεστε. Σας Λείπει το Σπίτι Σας. Αμφιβολίες για το Αν Κάνετε Καλά που Μένετε στο Σπίτι. Πατέρας Πλήρους Απασχόλησης. Όταν η Καρδιά Σας Είναι στο Σπίτι, Αλλά Εσείς Βρίσκεστε στη Δουλειά. Δεν Νιώθετε Γονιός. Εργασία Εκτός Σπιτιού και Πειθαρχία. Διατηρήστε τα Λογικά Σας με Αυτούς τους Φρενήρεις Ρυθμούς. Ταξίδια Χωρίς Νήπια. Φεύγοντας από το Σπίτι Χωρίς το Μικρό Σας. Συχνά Επαγγελματικά Ταξίδια. Χαρούμενες Γιορτές. Παππούδες και Γιαγιάδες που Καπνίζουν. Γονείς Έναντι Παππούδων και Γιαγιάδων. Μετακόμιση. Ένα Υιοθετημένο Παιδί. Δίδυμα ή

Περιεχόμενα 21 Περισσότερα. Μόνος Γονιός. Μόνος Πατέρας. Χωρισμός/Διαζύγιο. Ο Γονιός που δεν Έχει την Κηδεμονία. Γονείς του Ίδιου Φύλου. Άρρωστος Γονιός Αντιμετώπιση Σοβαρής Ασθένειας. Αντιμετωπίζοντας το Θάνατο. Συζητώντας για το Θάνατο. Αποφασίζοντας για την Κηδεία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26: ΟΤΑΝ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ ΑΛΛΟΙ... 1003 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ... 1003 Οι Συνηθέστερες Εναλλακτικές. Άλλες Εναλλακτικές ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ... 1007 Μια Εσωτερική Γυναίκα για το Παιδί. Σημάδια Χρήσης Ουσιών σε μια Γυναίκα που Φροντίζει το Παιδί. Παιδικός Σταθμός ή Νηπιαγωγείο. Μια Περιστασιακή Μπέιμπι Σίτερ ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΕΙ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ... 1016 Συνεργασία με μια Εσωτερική Γυναίκα για το Παιδί. Αξιολογώντας τη Σημερινή Φροντίδα του Παιδιού Σας. Αντιμετωπίζοντας μια Αλλαγή στη Φροντίδα του Παιδιού. Προετοιμασία για το Νηπιαγωγείο. Συνηθίζοντας ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ... 1021 Το Άρρωστο Παιδί και η Φροντίδα Του. Ανησυχίες για Κακοποίηση. Αναγνωρίζοντας την Κακοποίηση. Μπορεί η Φροντίδα του Παιδιού να Είναι Υπερβολικά Καλή; ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΕΤΟΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΩΡΑ;... 1027 ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ... 1030 ΚΟΙΝΕΣ ΣΠΙΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ... 1037 Αύξηση της Υγρασίας ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ... 1043 ΠΙΝΑΚΕΣ ΥΨΟΥΣ ΚΑΙ ΒΑΡΟΥΣ... 1068 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΗΣ... 1073 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΓΕΙΑΣ... 1075 ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΕΤΕ... 1087 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 1093

Π ρόλογος Συνταγή Ενός Παιδιάτρου Αυτό το υπέροχο, ενημερωτικό βιβλίο προορίζεται να κερδίσει εύσημα για την αυθεντικότητά του, για το πόσο εύκολα διαβάζεται και για τη χρησιμότητά του. Ένα από τα πράγματα που με εντυπωσίασαν περισσότερο όταν το διάβαζα ήταν πόσο ουσιαστικά προετοιμάζει τους γονείς να κατανοήσουν τις ανάγκες, τη συμπεριφορά και την ανάπτυξη των μικρών παιδιών τους, ενώ τους προσφέρει εκατοντάδες πολύτιμες προτάσεις για τη φροντίδα, την καθοδήγηση και τους χειρισμούς τους. (Αυτή η τελευταία λέξη θα έπρεπε ίσως να είναι σε εισαγωγικά. Με τα μικρά παιδιά, δεν είναι ποτέ σαφές ποιος χειρίζεται ποιον.) Αλλά το Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου είναι κάτι περισσότερο από ένα τεχνικό εγχειρίδιο φιλικό προς το χρήστη. Οι συγγραφείς παρουσιάζουν τα βασικά της ανάπτυξης των δύσκολων αλλά υπέροχων νηπιακών χρόνων με τόσο προσιτό και συναισθηματικό τρόπο, που δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εκδηλωτικοί γονείς θα συστήσουν το βιβλίο αυτό στους φίλους τους ως απολύτως απαραίτητο για το σπιτικό τους. Καθίσταται ολοένα σαφέστερο ότι τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού καθορίζουν σημαντικά τη μελλοντική πορεία της ανάπτυξής του. Σε μεγάλο βαθμό, τα πρώτα αυτά χρόνια θέτουν τη βάση για μεταγενέστερες εκβάσεις στην προσωπική υγεία, τη συναισθηματική ανάπτυξη, τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα, τις κοινωνικές ικανότητες, την αυτοπεποίθηση, την αυτοδυναμία και τις θετικές ανθρώπινες σχέσεις του. Η επένδυση των γονιών στο νόμισμα της ανατροφής, της φροντίδας, της αγάπης και της κατανόησης κατά τη διάρκεια αυτής της ηλικιακής περιόδου της διάπλασης αποδίδει τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα μερίσματα. Η τελευταία αυτή προσθήκη στη σειρά «Τι να Περιμένετε» βοηθά τους γονείς να επιτύχουν αυτά τα μερίσματα με διάφορους τρόπους. Τους βοηθά να μάθουν τι να περιμένουν από τα μικρά παιδιά τους σε διάφορες ηλικίες και στάδια, και χαρτογραφεί καθησυχαστικά το ευρύ φάσμα της φυσιολογικής συμπεριφοράς. Καθοδηγεί τους γονείς στην πάντα προκλητική, αλλά συχνά τρομακτική, δουλειά να βοηθούν ένα νήπιο να αντιμετωπίσει με επιτυχία βασικά θέματα ανάπτυξης, όπως η καλή διατροφή, ο έγκαιρος εμβολιασμός, το ασφαλές παιχνίδι, ο καλός ύπνος, ο απογαλακτισμός, η ομιλία, ο αποχωρισμός, η αυτοπειθαρχία, οι καλές συνήθειες υγείας και υγιεινής, καθώς και διάφορες καταστάσεις τής φροντίδας των παιδιών. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε πρακτικές προτάσεις για την πρόληψη προβλημάτων της συμπεριφοράς και της ανάπτυξης. Ωστόσο, οι συγγραφείς δεν βοηθούν απλώς τους γονείς να αποφύγουν τα αρνητικά στοιχεία, αλλά τονίζουν έντονα θετικές αξίες με αναρίθμητα επί μέρους στοιχεία αφιερωμένα στη φροντίδα και την ανάπτυξη της κατανόησης του μικρού παιδιού σε ό,τι αφορά στο σωστό, το λάθος και τις γκρίζες περιοχές ανάμεσά τους. Νευρικά ξεσπάσματα; Στιγμές που κρατούν την αναπνοή τους; Διαταραχές του ύπνου; Δαγκώματα; Έλλειψη προσοχής; Καθυστέρηση στην ομιλία; Ανησυχίες για την τουαλέτα; Αυτονομία; Αρνητισμός; Αντίσταση στα όρια; Μαζί με τους λόγους για τους οποίους εμφανίζονται τέτοια προβλήματα

24 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) στην ανάπτυξη, προσφέρεται και λεπτομερής καθοδήγηση για τρόπους με τους οποίους θα τα σταματήσετε ή τουλάχιστον θα τα ελαχιστοποιήσετε. Οι συστάσεις αυτές βασίζονται στην ανάπτυξη των παιδιών, στην ηλικία τους, στις ανάγκες και στις ικανότητές τους. Δεν αμελούνται, όμως, και οι ίδιοι οι γονείς. Ένας κύριος σκοπός του βιβλίου είναι να προσφέρει σε γονείς οι οποίοι είναι συχνά πανικόβλητοι και μερικές φορές απελπισμένοι, το είδος των πληροφοριών που ευνοούν την εμπιστοσύνη, την αυτοεκτίμηση, την προσαρμοστικότητα και τα αισθήματα αποτελεσματικότητας. Τίθενται συνήθεις ερωτήσεις των γονιών (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων των γονιών οι οποίοι εργάζονται έξω από το σπίτι) και δίνονται περιεκτικές και καθησυχαστικές απαντήσεις. Η αλληλεπίδραση γονιού-νηπίου ενθαρρύνεται έντονα ως τρόπος για ένα καλό ξεκίνημα του μικρού παιδιού και των γονιών του. Σε ολόκληρο το βιβλίο, το μικρό αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της οικογένειάς του, με έμφαση στην αναγνώριση και την ενίσχυση των ισχυρών σημείων και των δύο. Οι προσεκτικές συμβουλές και προτάσεις των συγγραφέων έχουν στόχο να βοηθήσουν τους αναγνώστες να απολαύσουν τα νήπιά τους να προσεγγίσουν θετικά τις προκλήσεις των χρόνων που θα διαμορφώσουν τα μικρά τους, να κατανοήσουν συμπεριφορές που συχνά μοιάζουν (αλλά δεν είναι) παράλογες, να αποδεχτούν και να σέβονται το κάθε παιδί ως μοναδικό άτομο και να συνεισφέρουν στην έκφραση του δυναμικού που διαθέτει το παιδί. Το βιβλίο αυτό ανταποκρίνεται άμεσα στην ευαίσθητη επιθυμία των σημερινών γονιών για πληροφορίες κατάλληλες για την εποχή μας, μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από ταχύτατες αλλαγές στην οικογένεια και την κοινωνία μας. Αυτή η ιδιαίτερα επιδέξια σύνθεση αρχών για την ανατροφή των παιδιών, με τη συμβολή των κοινωνικών επιστημών, των επιστημών της συμπεριφοράς, της βιολογίας και της εφαρμοσμένης ιατρικής, είναι σίγουρα ένα έργο απαράμιλλο μεταξύ των οδηγών για τη φροντίδα των παιδιών. Είναι ένας υπέροχος τόμος ένας τόμος που θα αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμος τόσο στους γονείς όσο και στους επαγγελματίες. Morris Green, M.D., F.A.A.P. Perry W. Lesh, Καθηγητής Παιδιατρικής Ιατρικό Κέντρο Πανεπιστημίου Ιντιάνα

Ε ισαγωγή Ιστορία «Δύο» Νηπίων Ήταν η καλύτερη και ταυτόχρονα η χειρότερη εποχή. Ήταν τα νηπιακά χρόνια της Έμμα. Παπούτσια εκσφενδονίζονταν από τη μια άκρη του δωματίου στην άλλη γιατί δεν τα «ένιωθε καλά» στα πόδια της. Κρακεράκια απορρίπτονταν γιατί είχαν μια άκρη σπασμένη. Ένα μαγιό που φοριόταν ένα παγωμένο πρωινό του Ιανουαρίου, μια φόρμα του σκι που φοριόταν ένα αυγουστιάτικο απόγευμα με καύσωνα. Καθιστικές διαμαρτυρίες στα βρόμικα πεζοδρόμια της Νέας Υόρκης (ενώ δεν φαινόταν λεωφορείο να έρχεται από πουθενά), διαμαρτυρίες με ένα παιδί να κείτεται μπροστά στα ράφια με τα ζαχαρωτά στο σουπερμάρκετ (ενώ ο κατάλογος με τα ψώνια δεν περιλάμβανε γλυκά). Καθημερινά νευρικά ξεσπάσματα, προβλήματα με τον νυχτερινό ύπνο. μάχες που δίνονταν στο βραδινό τραπέζι («Δεν θέλω να το φάω αυτό!»), μπροστά στην ντουλάπα («Δεν θέλω να το φορέσω αυτό!»), στην παιδική χαρά («Δεν θέλω να φύγω ακόμα!»). Πείσμα που δεν υποχωρούσε, πάθος που συναγωνιζόταν τα γυμνάσια υπαξιωματικών τού ναυτικού, ιεροτελεστιακή συμπεριφορά που άγγιζε τα όρια του ψυχαναγκασμού. Κι έπειτα, ερχόταν αυτό το χαμόγελο ένα χαμόγελο που, με μια αξιαγάπητη λάμψη από μαργαριταρένια κατάλευκα παιδικά δοντάκια, μπορούσε να μετατρέψει τη σκληρή καρδιά του γονιού σε μια αδύναμη δεξαμενή συναισθηματικού σιροπιού. Κι εκείνες οι αγκαλιές αυθόρμητα ξεσπάσματα ανεπιτήδευτης τρυφερότητας, πιο γλυκά (και πιο εθιστικά) από τα ακριβότερα εισαγόμενα σοκολατάκια. Κι εκείνη η φωνούλα πιο χαριτωμένη απ όσο δικαιούται να είναι μια φωνή, να προφέρει με αβάσταχτη γλύκα τη μία μετά την άλλη λανθασμένη λεξούλα («μπια» για μπανάνα, «βούλο» για βούτυρο, «γκα-γκα» για μπαμπά). Κι εκείνες οι στιγμές εκείνες οι χίλιες δυο μαγικές στιγμές, αυτές που με έκαναν να ξεχνάω τα νευρικά ξεσπάσματα και τον αρνητισμό, που με ψυχαγωγούσαν, με μάγευαν και με έκαναν να αισθάνομαι ευλογημένη. Ο τρόπος με τον οποίο «θήλαζε» τα αρκουδάκια της, όσο εγώ θήλαζα τον μικρό αδελφό της. Ο τρόπος με τον οποίο έβαζε «τσάι» για τις κούκλες της και έκανε ενέσεις σε άρρωστα λούτρινα ζωάκια. Ο τρόπος με τον οποίο τραγουδούσε στον εαυτό της την ώρα που έκανε κούνια και μουρμούριζε από μέσα της ξεφυλλίζοντας τις σελίδες των εικονογραφημένων βιβλίων της. Ο τρόπος με τον οποίο σάρωνε το πάρκο για να βρει και να πιάσει κάμπιες και πεταλούδες για να τις παρατηρεί στο «σπίτι με τα ζουζούνια» της. Ο τρόπος με τον οποίο κινούνταν, ο τρόπος με τον οποίο αγκάλιαζε, ο τρόπος με τον οποίο γελούσε, έπαιζε, κοιμόταν. Αν παρ όλα αυτά πρόκειται να υπάρξει μια ακόμα δυσκολότερη περίοδος στην ανατροφή της Έμμα, θα πρέπει να είναι και ακόμα πιο απολαυστική. Παρόλο που απόλαυσα στο έπακρο κάθε εποχή της Έμμα (από τη βρεφική έως την προεφηβική. θα επανέλθω για την εφηβεία), τα νηπιακά χρόνια ήταν πιο βασανιστικά κι από το πιο απότομο τρενάκι του λούνα παρκ, και παρ όλα αυτά πολύ πιο μεθυστικά. μια σειρά από ανεβοκατεβάσματα που συνάμα προκαλούσαν, σαγήνευαν, εξόργιζαν και διασκέδαζαν ήταν από τα πιο αγαπημένα μου χρόνια. Βέβαια, είναι εύκολο να το πω αυτό τώρα τώρα που η Έμμα έχει εξελιχθεί από ένα ευερέθιστο δίχρονο μικρό σε ένα λογικό (τον περισσότερο καιρό), υπεύθυνο και συνεννοήσιμο εντεκάχρονο

26 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) παιδί, τώρα που με χωρίζει σχεδόν μια δεκαετία από εκείνα τα παπούτσια που εκσφενδονίζονταν (ποτέ δεν βρήκαμε πού πήγε εκείνο το αθλητικό μποτάκι). Ήταν σαφώς λιγότερο εύκολο να το πω ή να το νιώσω τότε που η Έμμα ήταν νήπιο. Μακάρι να καταλάβαινα τότε αυτά που η πείρα με βοήθησε να γνωρίζω τώρα. Ότι η νηπιακή συμπεριφορά είναι κάτι που συμβαίνει. Και πρέπει να συμβεί είναι εξίσου αναπόφευκτη με εκείνα τα δύο μπροστινά δόντια, εξίσου σίγουρη με εκείνα τα πρώτα βήματα. Δεν εμφανίζεται γιατί είστε κακοί γονείς και δεν εμφανίζεται γιατί το μικρό σας είναι κακό παιδί εμφανίζεται γιατί πρέπει να εμφανιστεί και γιατί υπάρχει λόγος να εμφανιστεί. Τα νήπια δεν κάνουν αυτά που κάνουν για να οδηγήσουν τους γονείς τους στην τρέλα (αν και συχνά αυτό είναι το αποτέλεσμα). κάνουν αυτά που κάνουν για να μεγαλώσουν, να ωριμάσουν, να συμβιβαστούν με την εξέλιξη της ηλικίας τους. Έτσι, λοιπόν, το βιβλίο αυτό αφιερώνεται σε αυτά τα πλάσματα που προσπαθούν, που είναι υπέροχα, ακαταμάχητα, που προκαλούν την τέλεια σύγχυση και τα ονομάζουμε νήπια και στους γονείς που παλεύουν να τα καταλάβουν. Παραδίδεται με την ελπίδα ότι θα βοηθήσουμε τους γονείς νηπίων να εκτιμούν τις καλύτερες στιγμές, να αντεπεξέρχονται στις χειρότερες και να απολαμβάνουν όλες τις στιγμές που αποτελούν τα νηπιακά χρόνια. Πριν Αρχίσετε Πώς θα Χρησιμοποιήσετε Αυτό το Βιβλίο Heidi E. Murkoff Όταν αναφέρεται κανείς στους γονείς, υπάρχουν πολύ λίγες απόλυτες θέσεις (μία, βέβαια, είναι ότι κάθε παιδί έχει ανάγκη να το αγαπούν) και δεν υπάρχει ένας μόνο «σωστός τρόπος» (με εξαίρεση θέματα που επηρεάζουν την ασφάλεια και την υγεία ενός παιδιού). Χρησιμοποιείτε το βιβλίο αυτό για προτάσεις, για βαθύτερες γνώσεις, για επεξηγήσεις, για παραδείγματα αλλά χρησιμοποιείτε το ως συμπλήρωμα και στήριγμα περισσότερο, παρά σε αντικατάσταση του ενστίκτου σας. Αφήστε το να σας εμπνεύσει, όχι να σας αναχαιτίσει. Διάφορες τεχνικές συμπεριφοράς των γονιών φέρνουν αποτέλεσμα σε διαφορετικά παιδιά (ακόμα και σε διαφορετικά παιδιά μέσα στην ίδια οικογένεια και στο ίδιο παιδί κάτω από διαφορετικές συνθήκες). διαφορετικά είδη συμπεριφοράς των γονιών ταιριάζουν σε διαφορετικούς γονείς και στον ίδιο γονιό σε διαφορετικές στιγμές της ζωής. Αφήστε αυτό το βιβλίο να χρησιμεύσει ως ένας οδηγός ενώ θα χρησιμοποιείτε τις δεξιότητές σας, τα ταλέντα σας, το ένστικτό σας και τις γνώσεις σας για τον εαυτό σας και το παιδί σας (κανένας δεν γνωρίζει εσάς και το παιδί σας καλύτερα απ όσο εσείς) σε μια προσπάθεια να ανακαλύψετε τι φέρνει καλύτερα αποτελέσματα στην οικογένειά σας. Τι Μπορεί να Κάνει Τώρα το Νήπιό Σας Κάθε παιδί είναι μοναδικό. το καθένα αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό. Επειδή λίγα παιδιά εντάσσονται απόλυτα στον μέσο όρο ή είναι χαρακτηριστικά, οι συγκρίσεις δεν είναι πολύ χρήσιμες. Και παρόλο που μπορεί να ανησυχούμε για ένα παιδί το οποίο είναι πιο πίσω από τους

Εισαγωγή 27 συνομηλίκους του, το παιδί αυτό μπορεί αργότερα να κάνει τεράστια βήματα εμπρός και να τους προλάβει ή ακόμα και να τους ξεπεράσει. Παρ όλα αυτά, οι περισσότεροι από μας θέλουμε, τουλάχιστον πού και πού, να ξέρουμε πώς τα πάει το δικό μας παιδί σε σχέση με τα άλλα. Για να σας βοηθήσουμε να προσδιορίζετε πού βρίσκεται η ανάπτυξη του μικρού σας στο ευρύ πλαίσιο του φυσιολογικού, αναπτύξαμε μια μηνιαία κλίμακα ορόσημων σχετικών με τα επιτεύγματα του δεύτερου χρόνου και μια τριμηνιαία κλίμακα ορόσημων για τον τρίτο χρόνο, στην οποία εμπίπτουν όλα σχεδόν τα νήπια. Οι κλίμακες αυτές βασίζονται στην ευρέως αποδεκτή κλίμακα Denver II, με μερικά επιπλέον στοιχεία από την αναγνωρισμένη κλίμακα ELM (Early Language Milestone Ορόσημα της Αρχής της Ομιλίας). Να πώς λειτουργούν: Κάθε κλίμακα ορόσημων «Τι Μπορεί να Κάνει Τώρα το Νήπιό Σας» διαιρείται σε τέσσερις κατηγορίες. Η πρώτη, «Τι θα έπρεπε να μπορεί να κάνει το νήπιό σας», αναφέρει ορόσημα τα οποία έχει επιτύχει το 90% των νηπίων μέχρι αυτή την ηλικία. Η δεύτερη, «Τι θα μπορεί πιθανώς να κάνει το νήπιό σας», αντιπροσωπεύει ορόσημα τα οποία έχει επιτύχει το 75% των νηπίων. Η τρίτη, «Τι μπορεί ενδεχομένως να κάνει το νήπιό σας», περιλαμβάνει ορόσημα τα οποία έχει επιτύχει το 50% των παιδιών. Και η τέταρτη, «Τι είναι πιθανόν να μπορεί να κάνει το νήπιό σας επιπλέον» περιλαμβάνει ορόσημα στα οποία φτάνει το 25%. Οι περισσότεροι γονείς θα βρίσκουν ότι τα επιτεύγματα των μικρών τους εμπίπτουν σε αρκετές διαφορετικές κατηγορίες την ίδια εποχή. Μερικοί μπορεί να ανακαλύψουν ότι το σπλάχνο τους παραμένει σταθερά στην ίδια κατηγορία. άλλοι μπορεί να βρίσκουν τη γενική ανάπτυξη του παιδιού τους ανομοιογενή αργή τον ένα μήνα, αλματώδη τον επόμενο. Όλα αυτά τα στάδια της ανάπτυξης είναι απόλυτα φυσιολογικά, μέχρι να αποδειχτεί κάτι διαφορετικό. Παρ όλα αυτά, υπάρχουν φορές που πρέπει να συμβουλεύεστε γιατρό. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί αποτυγχάνει σταθερά να επιτύχει αυτά που ένα παιδί της ηλικίας του «θα έπρεπε να μπορεί να κάνει» ή όταν ένας γονιός πιστεύει βαθιά μέσα του ότι κάτι δεν πάει καλά με την ανάπτυξη του παιδιού του. Ακόμα και τότε, παρόλο που μια αξιολόγηση θα είναι ενδεχομένως ένα συνετό βήμα, μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Μερικά παιδιά συνεχίζουν να προοδεύουν αλλά έχουν απλώς ένα χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης βραδύτερο από εκείνο του μέσου όρου. Χρησιμοποιείτε τις ενότητες «Τι Μπορεί να Κάνει Τώρα το Νήπιό Σας» αυτού του βιβλίου για να ελέγχετε σταδιακά την πρόοδο, αν θέλετε, αλλά μην τις χρησιμοποιείτε για να κρίνετε τις δυνατότητες του μικρού σας δεν είναι προβλέψιμες. Αν ανακαλύψετε πως σας έχει γίνει έμμονη ιδέα η σύγκριση του παιδιού σας με τους μέσους όρους, θα ήταν ίσως καλύτερα να κοιτάζετε τις κλίμακες των ορόσημων σπάνια ή καθόλου. Το παιδί σας θα αναπτυχθεί εξίσου καλά και εσείς (και το μικρό σας) μπορεί να είστε πιο ευτυχισμένοι. Έχετε στο νου σας ότι τα ερωτήματα και τα θέματα που συζητούνται σε κάθε κεφάλαιο είναι λιγότερο εξειδικευμένα ως προς αυτόν το μήνα ή την περίοδο απ ό,τι ίσχυε στο βιβλίο μας Τι να Περιμένεις τον Πρώτο Χρόνο. Φροντίζετε να χρησιμοποιείτε το ευρετήριο για να σας βοηθάει να βρίσκετε τις απαντήσεις στις ανησυχίες σας. Έχετε επίσης στο νου σας ότι τα νήπια, όπως και τα μωρά, δεν αναπτύσσονται με τακτική, γραμμική πρόοδο. Υπάρχουν πολλά απότομα άλματα, σκαμπανεβάσματα, αναπηδήσεις και περίοδοι ηρεμίας. Η περίοδος πριν από ένα μεγάλο βήμα είναι συχνά μια περίοδος αποδιοργάνωσης

28 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) τίποτα δεν φαίνεται να πηγαίνει καλά. και μετά, ξαφνικά, το παιδί περπατάει ή μιλάει σαν χείμαρρος. Φαινομενικά στάσιμες περίοδοι, κατά τις οποίες δεν φαίνεται να υπάρχει καμία απολύτως πρόοδος, αφιερώνονται στην πραγματικότητα στην τελειοποίηση και τη διεύρυνση νέων δεξιοτήτων. είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική ανάπτυξη. Η πρόοδος μπορεί να είναι αργή, επίσης, ή ενδέχεται να παρουσιαστεί μια ελαφρά οπισθοδρόμηση, σε εποχές έντασης. Σε τέτοιες περιόδους, με την κατάλληλη στήριξη, τα νήπια επανέρχονται συνήθως κατευθείαν στην πορεία της προόδου. Δυο Λόγια για τις μη Παραδοσιακές Οικογένειες Σήμερα υπάρχουν πάνω από ένας τρόποι για να κάνει κανείς οικογένεια. Παρόλο που το λεγόμενο «παραδοσιακό» σπίτι στο οποίο ένα παντρεμένο ζευγάρι ανατρέφει τα παιδιά μαζί εξακολουθεί να θεωρείται ο κανόνας, τα μισά από το σύνολο των παιδιών ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών στον δυτικό κόσμο μεγαλώνουν σε μη παραδοσιακά σπίτια. Μερικές φορές από επιλογή, συχνότερα λόγω των συνθηκών, όλο και περισσότερες οικογένειες έχουν έναν μόνο γονιό, συνήθως μητέρα. Και παρόλο που εξακολουθούν να αποτελούν μια μικρή μειοψηφία, άλλοι τύποι μη παραδοσιακών οικογενειών συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν πατέρα μόνο, ανύπαντρα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια ή ζευγάρια του ίδιου φύλου, μητέρες και πατεράδες που μοιράζονται την κηδεμονία σε διαφορετικά σπίτια και παππούδες και γιαγιάδες που μεγαλώνουν τα εγγόνια τους αυξάνονται διαρκώς σε αριθμό. Το βιβλίο αυτό προορίζεται για όλους τους τύπους οικογενειών παραδοσιακών και μη παραδοσιακών. Για λόγους απλότητας, καθώς και για συντακτικούς λόγους, αναφερόμαστε μερικές φορές στην παραδοσιακή οικογένεια περισσότερο αντί να προσπαθούμε να απευθυνθούμε σε κάθε δυνατή μορφή οικογένειας. Αλλά τέτοιου είδους αναφορές δεν έχουν σκοπό να αποκλείσουν ή να προσβάλουν εκείνους οι οποίοι ζουν σε λιγότερο παραδοσιακά σχήματα. Για περισσότερα σχετικά με μη παραδοσιακές οικογένειες, ανατρέξτε στο Κεφάλαιο 25.

Μέρος Πρώτο Ο Δεύτερος και ο Τρίτος Χρόνος

Κεφάλαιο 1 ο Ο Δέκατος Τρίτος Μήνας Τι μπορεί να κάνει τώρα το νήπιό σας Στο τέλος αυτού του μήνα, 1 το μικρό σας θα έπρεπε να μπορεί (βλ. Σημείωση): να πιάνεται και να σηκώνεται στην όρθια θέση να έρχεται στην καθιστή θέση να μετακινείται από το ένα μέρος στο άλλο, πιασμένο πάντα από κάποιο στήριγμα να χτυπάει τα χέρια του (να παίζει «πλάθω κουλουράκια») να καταδεικνύει τις επιθυμίες του με τρόπους άλλους εκτός από το κλάμα Σημείωση: Αν το μικρό σας δεν έχει φτάσει αυτά τα ορόσημα ή αν δεν χρησιμοποιεί τα χέρια του για συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως για να σηκώνει πράγματα, συμβουλευθείτε το γιατρό σας. Αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης μπορεί κάλλιστα να είναι φυσιολογικός για το παιδί σας (μερικά παιδιά έχουν όψιμη ανάπτυξη), αλλά πρέπει να αξιολογηθεί. Ελέγξτε επίσης με το γιατρό, αν σας φαίνεται ότι το παιδί σας δεν ανταποκρίνεται, δεν χαμογελάει, παράγει λίγους ή καθόλου ήχους, μοιάζει να μην ακούει καλά, είναι διαρκώς ευερέθιστο ή απαιτεί συνεχή προσοχή. (Έχετε στο νου

32 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) σας ότι τα παιδιά ενός έτους που έχουν γεννηθεί πρόωρα μένουν συχνά πίσω από τα άλλα της ίδιας χρονολογικής ηλικίας. Αυτό το χάσμα στην ανάπτυξη περιορίζεται προοδευτικά και εξαφανίζεται γενικά τελείως γύρω στην ηλικία των δύο ετών.) θα μπορεί πιθανώς: να βάζει ένα αντικείμενο σε ένα κουτί (στους 12½ μήνες) να μιμείται δραστηριότητες (στους 12½ μήνες) να στέκεται μόνο του (στους 12½ μήνες) να χρησιμοποιεί μία αναγνωρίσιμη λέξη...θα μπορεί ενδεχομένως: να πίνει από φλιτζάνι να χρησιμοποιεί δύο αναγνωρίσιμες λέξεις (στους 12½ μήνες) να δείχνει ένα αντικείμενο που θέλει (στους 12½ μήνες) να μουτζουρώνει να περπατάει καλά είναι πιθανόν να μπορεί επιπλέον: να χρησιμοποιεί κουτάλι/πιρούνι (αλλά όχι αποκλειστικά) να βγάζει ένα ρούχο να δείχνει ένα μέρος του σώματος όταν του το ζητάνε να πετάει ένα αντικείμενο μιμούμενο κάποιον Πνευματική ανάπτυξη. Στην αρχή του δεύτερου χρόνου, τα μικρά νήπια είναι εξερευνητές και επιστήμονες: πιάνουν, μελετούν, δοκιμάζουν, χειρίζονται και μπορεί να εξακολουθούν να βάζουν στο στόμα τους καθετί που βρίσκεται στο δρόμο τους. Η αιτία και το αποτέλεσμα είναι βασικό σημείο στο οποίο εστιάζεται η προσοχή τους. Ζουν το εδώ και τώρα και δεν επιδεικνύουν ακόμα ιδιαίτερη φαντασία ή αφηρημένη σκέψη. Συναισθηματική ανάπτυξη. Καθώς αρχίζει να ανοίγεται μπροστά του ο κόσμος, το νήπιο, το οποίο έχει διανύσει μεγάλη απόσταση από το στάδιο του νεογέννητου που τρώει-κλαίει-κοιμάται, ανοίγεται κι αυτό, εκδηλώνοντας ένα ευρύ φάσμα διαθέσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών. Θα πρέπει να τις αναμένετε και να τις αποδέχεστε αποτελούν μέρος της ανάπτυξης. Το φάσμα αυτό περιλαμβάνει την επίδειξη στοργής, ανεξαρτησίας, εκνευρισμού, φόβου, θυμού, διαμαρτυρίας, πείσματος, σκοπιμότητας, λύπης, άγχους και σύγχυσης.

Κεφάλαιο 1 ο Ο Δέκατος Τρίτος Μήνας 33 Τι μπορεί να σας απασχολεί ΣΥΧΝΕΣ ΠΤΩΣΕΙΣ «Η ενός έτους κόρη μας μόλις που μπορεί να σταθεί στα πόδια της για πέντε λεπτά χωρίς να πέσει. Μήπως υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο συντονισμό της;» Ένα νήπιο μοιάζει με ατύχημα που πρόκειται να συμβεί και να ξανασυμβεί και να συμβεί και πάλι. Η σιγουριά στα πόδια δεν είναι χαρακτηριστικό των παιδιών που μόλις έχουν αρχίσει να βαδίζουν. τα περισσότερα νήπια που ανοίγουν τα φτερά τους δεν μπορούν ούτε να διασχίσουν ένα δωμάτιο χωρίς να πέσουν. Μέρος του προβλήματος είναι μια έλλειψη εμπειρίας σε ό,τι αφορά στην ισορροπία και το συντονισμό, τα οποία απαιτούν πολλή εξάσκηση για να τελειοποιηθούν. (Αν μάθατε να περπατάτε στον πάγο ή να κάνετε ποδήλατο ως ενήλικοι, έχετε μια ιδέα για το πώς μπορεί να είναι να μαθαίνει ένα παιδί να περπατάει.) Ένας άλλος παράγοντας είναι η υπερμετρωπία. τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν βλέπουν καθαρά κάτω από τη μύτη τους (βλ. σελ. 35). Συνεισφέρει επίσης η κριτική ικανότητα, ή μάλλον η έλλειψή της. Το ίδιο και η προσήλωση. Ένα μικρό παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να προσέχει τι γίνεται γύρω του παρά αυτό που κάνει. Και επειδή τα νήπια σπάνια είναι σε θέση να συγκεντρώνονται σε περισσότερα από ένα πράγματα την ίδια στιγμή, οι συγκρούσεις και τα πεσίματα είναι το σύνηθες αποτέλεσμα. Παρόλο που το μικρό σας θα συνεχίσει να παρουσιάζει σταθερή πρόοδο κατά τους επόμενους μήνες, είναι πιθανόν να κάνει βουτιές και να αποκτά μελανιές για αρκετό καιρό ακόμα. Το πιθανότερο είναι πως κάποια στιγμή γύρω στα τρίτα του γενέθλια μόνο θα έχει αποκτήσει την απαραίτητη ευχέρεια προκειμένου να μπορεί να διατηρεί σταθερή πορεία τις περισσότερες φορές. Εντωμεταξύ, δεδομένου ότι δεν μπορείτε πάντα να εμποδίζετε την πτώση του, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να καταβάλετε προσπάθειες για την πρόληψη των πτώσεων και την ελαχιστοποίηση Ένα ζευγάρι μαλακά, φαρδιά λαστιχάκια για τα μαλλιά ή περικάρπια που ταιριάζουν άνετα (δεν πρέπει ποτέ να σφίγγουν) γύρω από τους αστραγάλους της πιτζάμας θα εμποδίζουν τα φαρδιά μπατζάκια να κάνουν το μικρό να γλιστράει.

34 Τι να περιμένεις τα πρώτα χρόνια του παιδιού σου (2 ος - 3 ος χρόνος) των κακώσεων όταν τελικά το παιδί πέφτει. Είναι λογικό να το αφήνετε να περπατάει περισσότερο σε επιφάνειες με χαλιά (προφανώς κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό αν το σπίτι σας δεν είναι στρωμένο με χαλιά ή μοκέτα) και να το κρατάτε μακριά από ιδιαίτερα σκληρές επιφάνειες όπως πλάκες, κεραμικά πλακάκια, πέτρες και τούβλα. Ελέγξτε τα σημεία στα οποία συχνάζει για οξείες γωνίες και άλλες προεξοχές, και καλύψτε τις ή απομακρύνετέ τις (βλ. σελ. 778). Κρατάτε τα συρτάρια και τις πόρτες των επίπλων και των συσκευών (ειδικά του πλυντηρίου των πιάτων) κλειστά όταν κυκλοφορεί: απομακρύνετε ή κολλήστε κάτω ελεύθερα ηλεκτρικά καλώδια και βγάλτε προσωρινά ετοιμόρροπες καρέκλες ή τραπέζια (από τα οποία θα μπορούσε να πιαστεί για να στηριχτεί). Οι περιοχές όπου οι πτώσεις θα μπορούσαν να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες, όπως σκάλες και μπάνια, πρέπει να είναι τελείως απρόσιτες (βλ. σελ. 786). Και τα προστατευτικά ρούχα μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Όταν είναι δυνατόν, προτιμάτε μακριά παντελόνια αντί για σορτς ή φορέματα. Τα χοντρά κοτλέ και τα καπιτονέ υφάσματα προστατεύουν από τις πτώσεις πιο αποτελεσματικά από τα λεπτά βαμβακερά. Και όταν ντύνετε το παιδί σας, ελέγχετε ότι τα παπούτσια του δεν συνεισφέρουν στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο να σταθεί όρθιο. Αν το επιτρέπει η θερμοκρασία τού δαπέδου, είναι καλύτερα να το αφήνετε ξυπόλυτο μέσα στο σπίτι. αν είναι απαραίτητο να φοράει κάλτσες ή παντοφλάκια, αυτά θα πρέπει να είναι αντιολισθητικά. Όταν απαιτούνται οπωσδήποτε παπούτσια, πρέπει να βεβαιώνεστε ότι οι σόλες το κρατούν αρκετά ώστε να αποτρέπουν γλιστρήματα και ότι τα παπούτσια τού εφαρμόζουν καλά. (Τα πολύ μεγάλα, πολύ μικρά ή πολύ ασουλούπωτα παπούτσια μπορούν να οδηγήσουν ένα νήπιο σε πτώση. Βλ. σελ. 37 για περισσότερα σχετικά με τα παπούτσια για τα μικρά παιδιά.) Σε περίπτωση που το μικρό σας σκαρφαλώνει, αν βάλετε μερικά μαξιλάρια ή μαλακά στρώματα στη βάση των αγαπημένων του «βουνών», μπορείτε να το βοηθήσετε να προσγειωθεί καλύτερα αν παραπατήσει. Απομακρύνετε ή απομονώστε τυχόν έπιπλα (συμπεριλαμβανομένων βιβλιοθηκών που στέκονται μακριά από τοίχους) τα οποία θα μπορούσαν να αναποδογυρίσουν αν σκαρφαλώσει το παιδί επάνω τους. Αφού πάρετε τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας, χαλαρώστε. Το σώμα των νηπίων είναι φτιαγμένο για να αντέχει στις πτώσεις. Είναι κοντά στο έδαφος και συνήθως εξακολουθεί να έχει αρκετά «μαξιλαράκια» χάρη στο μωρουδιακό πάχος. Το κρανίο είναι ελαστικό, δεδομένου ότι το μαλακό σημείο (ή πηγή) δεν έχει κλείσει τελείως (γενικά δεν κλείνει πλήρως παρά κάποια στιγμή γύρω στους δεκαοκτώ μήνες), οπότε τα νήπια μπορούν να πέφτουν ελαφρά με το κεφάλι χωρίς πρόβλημα. Δεν είναι συνετό να υπερπροστατεύετε το μικρό σας με σκοπό να αποφύγετε τις πτώσεις (κλείνοντάς το σε ένα πάρκο επί ώρες ολόκληρες, για παράδειγμα). Τα μικρά πρέπει να υφίστανται μερικές πτώσεις για να μάθουν να στέκονται καλά στα πόδια τους. Μερικά νήπια με ιδιαίτερη τάση για περιπέτεια μαθαίνουν να σκαρφαλώνουν για βγουν από την κούνια τους από πολύ νωρίς στον δεύτερο χρόνο της ζωής τους. Αν, λοιπόν, δεν έχετε χαμηλώσει ακόμα το στρώμα στην κούνια του παιδιού σας στο κατώτερο επίπεδο, ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ κάντε το τώρα. Φροντίστε επίσης να μένουν έξω από την κούνια τυχόν μεγάλα λούτρινα ζώα ή άλλα αντικείμενα που μπορεί να χρησιμοποιήσει το μικρό σας για να πατήσει επάνω και να βρει το δρόμο προς την ελευθερία και προς μια άσχημη πτώση.