ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.5.2017 C(2017) 3486 final EΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ & ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΩΝ (EETT) Λεωφόρος Κηφισίας 60 GR-151 25 Μαρούσι Ελλάδα Υπόψη κ. Δημητρίου Τσαμάκη Προέδρου Φαξ: +30 210 6105 049 Αξιότιμε κ. Τσαμάκη, Θέμα: Απόφαση της Επιτροπής σχετικά με την υπόθεση EL/2017/1978: Τερματισμός φωνητικών κλήσεων χονδρικής σε μεμονωμένα κινητά δίκτυα στην Ελλάδα Παρατηρήσεις σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας 2002/21/ΕΚ 1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Στις 21 Απριλίου 2017, η Επιτροπή καταχώρισε κοινοποίηση από την ελληνική εθνική ρυθμιστική αρχή, την Ελληνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) 1, σχετικά με την αγορά τερματισμού φωνητικών κλήσεων χονδρικής σε μεμονωμένα κινητά δίκτυα 2 στην Ελλάδα. 1 2 Σύμφωνα με το άρθρο 7 της οδηγίας 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία-πλαίσιο), ΕΕ L 108 της 24.4.2002, σ. 33, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2009/140/ΕΚ, ΕΕ L 337 της 18.12.2009, σ. 37, και τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 544/2009, ΕΕ L 167 της 29.6.2009, σ. 12. Αντιστοιχεί στην αγορά 2 της σύστασης 2014/710/EΕ της Επιτροπής, της 9ης Οκτωβρίου 2014, σχετικά με σημαντικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι οποίες επιδέχονται εκ των προτέρων κανονιστική ρύθμιση, σύμφωνα με την οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (σύσταση για τις σχετικές αγορές), ΕΕ L 295 της 11.10.2014, σ. 79. Commission européenne/europese Commissie, 1049 Bruxelles/Brussel, BELGIQUE/BELGIË - Tel. +32 22991111
Η εθνική διαβούλευση 3 διήρκησε από τις 9 Ιουλίου 2016 έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2016. Στις 2 Μαΐου 2017, υποβλήθηκε στην ΕΕΤΤ αίτημα παροχής πληροφοριών 4 και ελήφθη απάντηση στις 5 Μαΐου 2017. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας-πλαισίου, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές (ΕΡΑ), ο Φορέας Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (BEREC) και η Επιτροπή μπορούν να υποβάλλουν στην ενδιαφερόμενη ΕΡΑ παρατηρήσεις επί των κοινοποιημένων σχεδίων μέτρων. 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 2.1. Ιστορικό Η αγορά τερματισμού φωνητικών κλήσεων χονδρικής σε μεμονωμένα κινητά δίκτυα στην Ελλάδα κοινοποιήθηκε προηγουμένως στην Επιτροπή και αξιολογήθηκε από αυτήν στο πλαίσιο της υπόθεσης EL/2012/1343 5. Η ΕΕΤΤ όρισε τρεις φορείς εκμετάλλευσης κινητών δικτύων, ήτοι την Cosmote, τη Vodafone και τη Wind, ως έχοντες σημαντική ισχύ στην αγορά στα μεμονωμένα δίκτυά τους. Η ΕΕΤΤ πρότεινε να επιβληθεί πλήρης δέσμη επανορθωτικών μέτρων στους τρεις φορείς εκμετάλλευσης με σημαντική ισχύ στην αγορά. Όσον αφορά την υποχρέωση ελέγχου των τιμών, καθώς το κοστολογικό μοντέλο αμιγώς BU-LRIC (μακροπρόθεσμου οριακού κόστους με προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή) της ΕΕΤΤ επρόκειτο να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2012,η ΕΕΤΤ πρότεινε εν τω μεταξύ τα ΤΤΚ (τέλη τερματισμού κινητών επικοινωνιών) στόχοι να καθοριστούν βάσει συγκριτικής αξιολόγησης με τα ΤΤΚ που έχουν οριστεί σε όσα κράτη μέλη είχαν ήδη αναπτύξει μοντέλο αμιγώς BU-LRIC πριν από τον Μάρτιο του 2012. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕΤΤ σκόπευε να βασιστεί στα τέλη των εν λόγω κρατών μελών, όπως κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 7 της οδηγίας-πλαισίου. Η ΕΕΤΤ πρότεινε να εφαρμοστεί σταδιακή μείωση, τροποποιούμενη ανάλογα με τις τιμές που θα προέκυπταν από το νέο κοστολογικό μοντέλο, όταν θα αυτό θα ήταν διαθέσιμο. Στις παρατηρήσεις της, η Επιτροπή κάλεσε την ΕΕΤΤ να ελέγξει κατά πόσο τα προτεινόμενα τέλη αναφοράς αντιστοιχούσαν πράγματι στα τέλη βάσει του μοντέλου αμιγώς BU-LRIC, τα οποία καθόρισαν οι ΕΡΑ με τελικές αποφάσεις στα αντίστοιχα κράτη μέλη και, εφόσον διαπιστώνονταν αποκλίσεις, να διορθώσει τα τέλη αναφοράς. 3 4 5 Σύμφωνα με το άρθρο 6 της οδηγίας-πλαισίου. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 της οδηγίας-πλαισίου. C(2012) 5054. 2
Στις 19 Δεκεμβρίου 2012, μετά την ολοκλήρωση του κοστολογικού μοντέλου BU- LRIC, η ΕΕΤΤ κοινοποίησε στην Επιτροπή τα τέλη που επρόκειτο να εφαρμόσει από τις αρχές του 2013 6. Στην απάντησή της στο αίτημα της Επιτροπής για παροχή πληροφοριών (RFI/ΑΠΠ) στα πλαίσια της παρούσας υπόθεσης, η ΕΕΤΤ διευκρίνισε ότι πράγματι εφαρμόζονται τα ακόλουθα τέλη: H3 1/1/2013-31/12/2013 1/1/2014-31/12/2014 1/1/2015-31/12/2015 1/1/2016-31/12/2016 (c /min.) 1,269 1,189 1,103 1,081 2.2. Ορισμός της αγοράς Η ΕΕΤΤ συμπεραίνει ότι η σχετική αγορά αφορά τον τερματισμό φωνητικών κλήσεων στο μεμονωμένο δίκτυο του κάθε φορέα εκμετάλλευσης και ότι περιλαμβάνει τα δίκτυα δεύτερης γενιάς (2G), τρίτης γενιάς (3G) και τέταρτης γενιάς (4G), καθώς και την ιδιοπαροχή. Το γεωγραφικό εύρος των σχετικών αγορών συμπίπτει με την εθνική επικράτεια. 2.3. Διαπίστωση της ύπαρξης σημαντικής ισχύος στην αγορά Η ΕΕΤΤ προτείνει να οριστούν όλοι οι φορείς εκμετάλλευσης κινητών δικτύων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, ήτοι η Cosmote, η Vodafone και η Wind (φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών - MNO) και η CYTA (φορέας εκμετάλλευσης εικονικού δικτύου κινητών επικοινωνιών - MNVO), ως έχοντες σημαντική ισχύ στην αγορά, στα μεμονωμένα δίκτυά τους. Η αξιολόγηση της ΕΕΤΤ βασίζεται στα ακόλουθα κριτήρια: i) το 100 % του μεριδίου αγοράς κάθε φορέα εκμετάλλευσης στο μεμονωμένο του κινητό δίκτυο, ii) τους φραγμούς εισόδου και τον δυνητικό ανταγωνισμό, iii) την ισχύ επί των τιμών, iv) την ανύπαρκτη ή χαμηλή αντισταθμιστική αγοραστική ισχύ και v) την συμπεριφορά των φορέων εκμετάλλευσης. 2.4. Κανονιστικά επανορθωτικά μέτρα Η ΕΕΤΤ προτείνει την επιβολή των ακόλουθων υποχρεώσεων στους τέσσερις φορείς εκμετάλλευσης με σημαντική ισχύ στην αγορά: i) πρόσβαση και χρήση ειδικών ευκολιών δικτύου 7 ii) διαφάνεια iii) αμεροληψία iv) λογιστικός διαχωρισμός (μόνο στους MNO) και v) έλεγχος των τιμών. 6 Η ΕΕΤΤ επέβαλε τα ακόλουθα ΤΤΚ (τα οποία από το 2014 υπόκεινται σε ετήσιες αναπροσαρμογές). Τα εν λόγω τέλη δεν κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 7 της οδηγίας-πλαισίου: 1/1/2013-31/12/2013 1/1/2014-31/12/2014 1/1/2015- (c /min.) 1,269 1,168 1,099 7 Με σκοπό τη στήριξη της μετάβασης προς δίκτυα βασιζόμενα αποκλειστικά στο πρωτόκολλο διαδικτύου (all-ip), η ΕΕΤΤ θεωρεί ότι οι πάροχοι με σημαντική ισχύ στην αγορά οφείλουν να 3
Όσον αφορά την υποχρέωση ελέγχου των τιμών, η ΕΕΤΤ προτείνει να επιβληθούν συμμετρικά ανώτατα 8 ΤΤΚ βάσει μεθοδολογίας αμιγώς BU-LRIC, ανερχόμενα σε 0,982 c /min, 0,958 c /min και 0,946 c /min αντίστοιχα, για τα έτη 2017, 2018 και 2019. Τα ΤΤΚ για το 2017 θα ισχύουν από την ημερομηνία θέσης σε ισχύ της απόφασης της ΕΕΤΤ. Στην απάντησή της στο ΑΠΠ της Επιτροπής, η ΕΕΤΤ εξηγεί ότι η ετήσια μείωση των τιμών των ΤΤΚ οφείλεται σε εξοικονόμηση πόρων από τη σταδιακή μετάβαση από τα δίκτυα 2G στα δίκτυα 3G (δεδομένου ότι η τεχνολογία 3G είναι πιο αποδοτική απ' ό,τι η 2G), καθώς και στις μειώσεις του μοναδιαίου κόστους των υπηρεσιών τερματισμού φωνητικών κλήσεων στο δίκτυο 2G. Η ΕΕΤΤ επιβεβαίωσε ότι χρησιμοποιεί το ίδιο κοστολογικό μοντέλο το οποίο κατάρτισε το 2012, χωρίς να το έχει επικαιροποιήσει, συμπεριλαμβανομένου του μέσου σταθμικού κόστους κεφαλαίου 9, το οποίο το 2012 υπολογίστηκε σε 12,49 %. Η ΕΕΤΤ δεν επεκτείνει την υποχρέωση ελέγχου των τιμών στις φωνητικές κλήσεις που προέρχονται από χώρες εκτός του ΕΟΧ. Ο τερματισμός των εν λόγω κλήσεων θα καθορίζεται μέσω εμπορικών συμφωνιών. 3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η Επιτροπή εξέτασε την κοινοποίηση και τις συμπληρωματικές πληροφορίες που παρασχέθηκαν από την ΕΕΤΤ και διατυπώνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις 10 : Ανάγκη για επικαιροποίηση του κοστολογικού μοντέλου και του μέσου σταθμικού κόστους κεφαλαίου (WACC) Η ΕΕΤΤ προτείνει να καθοριστούν ανώτατα ΤΤΚ βάσει του κοστολογικού μοντέλου και των παραδοχών που χρησιμοποίησε το 2012, συμπεριλαμβανομένου ενός μέσου σταθμικού κόστους κεφαλαίου της τάξης του 12,49 %, το οποίο εκτίμησε το 2012. Σε έναν ταχέως εξελισσόμενο τομέα όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες, είναι σημαντικό οι ρυθμιστικές αποφάσεις να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της αγοράς. Αυτό συνεπάγεται ότι εργαλεία όπως τα κοστολογικά μοντέλα, τα οποία χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των ανώτατων τιμών που επιτρέπεται να χρεώνουν οι πάροχοι για ορισμένες τιμές χονδρικής, πρέπει να είναι επικαιροποιημένα και να ενσωματώνουν παραδοχές βασισμένες στα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Με βάση τα παραπάνω, δεν φαίνεται ενδεδειγμένο ο καθορισμός των μελλοντικών ανώτατων ΤΤΚ για την περίοδο 2017-2019 να βασίζεται σε παραδοχές που έγιναν το 2012 (π.χ. όσον αφορά τις προβλέψεις όγκου και τις προβολές κεφαλαιουχικών και επιχειρησιακών δαπανών - CAPEX και OPEX). Ομοίως, οι όροι χρηματοδότησης ενδέχεται να υπέστησαν σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των πέντε ετών από την τελευταία φορά που η ΕΕΤΤ υπολόγισε το μέσο σταθμικό κόστος κεφαλαίου - WACC. Οι αλλαγές αυτές πρέπει να αντικατοπτρίζονται στο μέσο σταθμικό μπορούν να ικανοποιήσουν οποιοδήποτε αίτημα για διασύνδεση IP, το αργότερο έως την 1η Νοεμβρίου 2018. 8 9 10 Η ΕΕΤΤ εξηγεί ότι σε κανένα από τα υπό εξέταση έτη, ο σταθμισμένος μέσος όρος των ΤΤΚ σε ώρες αιχμής και εκτός ωρών αιχμής, καθώς και των ΤΤΚ σε ημέρες χαμηλής ή έντονης κυκλοφορίας δεν υπερβαίνει τα ανώτατα ρυθμιζόμενα ΤΤΚ ανά λεπτό. WACC Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας-πλαισίου. 4
κόστος κεφαλαίου που χρησιμοποιείται στο κοστολογικό μοντέλο της παρούσας κοινοποίησης. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή ζητεί από την ΕΕΤΤ να επικαιροποιήσει το ταχύτερο δυνατό το κοστολογικό μοντέλο και το μέσο σταθμικό κόστος κεφαλαίου που χρησιμοποιεί για τον καθορισμό των ανώτατων ΤΤΚ. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 7 της οδηγίας-πλαισίου, η ΕΕΤΤ λαμβάνει ιδιαιτέρως υπόψη της τα σχόλια των άλλων ΕΡΑ, του BEREC (Φορέα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες) και της Επιτροπής και μπορεί να θεσπίζει το προκύπτον σχέδιο μέτρου εφόσον το πράξει, το κοινοποιεί στην Επιτροπή. Η θέση της Επιτροπής σχετικά με τη συγκεκριμένη κοινοποίηση δεν προδικάζει οποιαδήποτε θέση μπορεί να λάβει έναντι άλλων κοινοποιούμενων σχεδίων μέτρων. Σύμφωνα με το σημείο 15 της σύστασης 2008/850/ΕΚ 11, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει το παρόν έγγραφο στον ιστότοπό της. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν έγγραφο δεν είναι εμπιστευτικές. Παρακαλείσθε να ενημερώσετε την Επιτροπή 12 εντός τριών εργάσιμων ημερών από τη λήψη της παρούσας επιστολής αν θεωρείτε ότι, σύμφωνα με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες περί επιχειρηματικού απορρήτου, το παρόν έγγραφο περιέχει εμπιστευτικές πληροφορίες που επιθυμείτε να απαλειφθούν πριν από την εν λόγω δημοσίευση 13. Κάθε τέτοιο αίτημα πρέπει να είναι αιτιολογημένο. Με εκτίμηση, Για την Επιτροπή, Roberto Viola Γενικός Διευθυντής 11 12 13 Σύσταση 2008/850/ΕΚ της Επιτροπής, της 15ης Οκτωβρίου 2008, για τις κοινοποιήσεις, τις προθεσμίες και τις διαβουλεύσεις που προβλέπονται στο άρθρο 7 της οδηγίας 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ΕΕ L 301 της 12.11.2008, σ. 23. Το αίτημά σας πρέπει να αποσταλεί, είτε ηλεκτρονικά, στη διεύθυνση: CNECT- ARTICLE7@ec.europa.eu, είτε με φαξ στον αριθμό: +32 2 298 87 82. Η Επιτροπή μπορεί να ενημερώσει το κοινό σχετικά με το αποτέλεσμα της αξιολόγησής της πριν από την παρέλευση του εν λόγω τριημέρου. 5