Υπόθεση EL/2006/0492: Πρόσβαση και εκκίνηση κλήσεων σε δηµόσια δίκτυα κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα

Transcript

1 EΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Bρυξέλλες, SG-Greffe (2006) D/ Καθηγητή κ. Νικήτα Αλεξανδρίδη Πρόεδρο Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων της Ελλάδος Λεωφ. Κηφισίας αριθ. 60 GR Mαρούσι -Αθήνα Ελλάδα Fax : Αξιότιµε κ. Αλεξανδρίδη, Θέµα: Υπόθεση EL/2006/0492: Πρόσβαση και εκκίνηση κλήσεων σε δηµόσια δίκτυα κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα Άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας 2002/21/EΚ 1 : Κανένα σχόλιο I. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Στις 31 Αυγούστου 2006, η Επιτροπή καταχώρισε κοινοποίηση από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδροµείων ( EETT ), που αφορά την αγορά πρόσβασης και εκκίνησης κλήσεων σε δηµόσια δίκτυα κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα (αγορά αριθ. 15 της Σύστασης περί των σχετικών αγορών 2 ). Μεταξύ 19 Ιουλίου 2006 και 21 Αυγούστου 2006 πραγµατοποιήθηκε εθνική διαβούλευση 3 1 Οδηγία 2002/21/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 7 ης Μαρτίου 2002, σχετικά µε κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών ( Οδηγία πλαίσιο ), ΕΕ L 108 της , σ Σύσταση 2003/311/EΚ της Επιτροπής, της 11ης Φεβρουαρίου 2003, για τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τοµέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών που επιδέχονται εκ των προτέρων ρύθµιση σύµφωνα µε την οδηγία 2002/21/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (η "Σύσταση"), ΕΕ L 114 της , σ Σύµφωνα µε το άρθρο 6 της οδηγίας πλαίσιο. Commission européenne, B-1049 Bruxelles / Europese Commissie, B-1049 Brussel - Belgium. Telephone: (32-2)

2 Στις 12 Σεπτεµβρίου 2006, η Επιτροπή διαβίβασε προς την ΕΕΤΤ αίτηµα παροχής πληροφοριών. Η απάντηση της ΕΕΤΤ λήφθηκε στις 18 Σεπτεµβρίου Σύµφωνα µε το άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας πλαίσιο, οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές ( ΕΡΑ ) και η Επιτροπή έχουν τη δυνατότητα να στείλουν στην ενδιαφερόµενη ΕΡΑ τις παρατηρήσεις τους στα κοινοποιηθέντα σχέδια µέτρων. II. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΕΤΡΟΥ II.1. Ορισµός της αγοράς Σύµφωνα µε τη Σύσταση, η EETT περιλαµβάνει στη σχετική αγορά χονδρικής όλες τις υπηρεσίες χονδρικής πρόσβασης και εκκίνησης κλήσεων που παρέχονται από τα δίκτυα όλων των φορέων εκµετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών (Πάροχοι ικτύων Κινητής-«Π Κ»). εδοµένου ότι επί του παρόντος δεν υφίστανται εµπορικές συναλλαγές σε επίπεδο χονδρικής (εκτός από την υφιστάµενη βραχυπρόθεσµη συµφωνία για εθνική περιαγωγή µεταξύ Vodafone και Q-Telecom 4 ), η EETT περιλαµβάνει στη σχετική αγορά την αυτοπαρεχόµενη πρόσβαση και εκκίνηση κλήσεων από καθετοποιηµένους Π Κ. Η EETT ορίζει ως σχετική γεωγραφική αγορά την ελληνική επικράτεια (εθνική αγορά). II.2. ιαπίστωση σηµαντικής ισχύος στην αγορά ( ΣΙΑ ) Κατά την περίοδο στην οποία επικεντρώνεται η ανάλυση της EETT ( ), στην ελληνική αγορά δραστηριοποιούνταν τέσσερις Π Κ: η Cosmote, η Vodafone, η TIM Hellas και η Q-Telecom. Η TIM Hellas και η Q-Telecom συγχωνεύθηκαν τον Ιανουάριο Με την ολοκλήρωση της συγχώνευσης, η Q-Telecom καθίσταται εξ ολοκλήρου θυγατρική της TIM Hellas. II.2.1. Ατοµική ΣΙΑ Η EETT θεωρεί ότι η σχετική αγορά δεν συνηγορεί υπέρ της διαπίστωσης ατοµικής ΣΙΑ, επειδή (i) κανένας πάροχος δεν διαθέτει µερίδιο αγοράς άνω του 50% 5, (ii) κανένας Π Κ δεν διέθετε σηµαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα από απόψεως µεριδίων αγοράς και (iii) τα µερίδια αγοράς µεταβάλλονταν. II.2.2. Συλλογική ΣΙΑ Περαιτέρω, η EETT δεν διαπιστώνει συλλογική δεσπόζουσα θέση, ούτε από τρεις Π Κ (Vodafone, Cosmote και TIM Hellas), ούτε από τους δύο µεγαλύτερους Π Κ (Vodafone και Cosmote). Σύµφωνα µε το σηµείο 96 των κατευθυντηρίων γραµµών της Επιτροπής για την ανάλυση της αγοράς 6, η EETT αξιολογεί (i) τα χαρακτηριστικά της αγοράς και (ii) τη 4 Η συµφωνία αυτή θα λήξει µε την ολοκλήρωση της συγχώνευσης της Q-TELECOM µε την TIM HELLAS. 5 Στο τέλος του 2005, τα µερίδια αγοράς των Cosmote, Vodafone, Tim Hellas και Q-Telecom (σε όρους αριθµού συνδροµητών) ήταν 38%, 36,1%, 20,5% και 5,4%, αντιστοίχως. 6 Κατευθυντήριες γραµµές της Επιτροπής για την ανάλυση αγοράς και την εκτίµηση της σηµαντικής ισχύος στην αγορά βάσει του κοινοτικού πλαισίου κανονιστικών ρυθµίσεων για τα δίκτυα και τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ΕΕ C 165 της , σ. 6. 2

3 διάρκεια του συντονισµού, συµπεριλαµβανοµένων των κινήτρων συντονισµού, τους αποτρεπτικούς µηχανισµούς και τον δυνητικό ανταγωνισµό. II Χαρακτηριστικά της λιανικής αγοράς εδοµένου ότι κανένας από τους Π Κ δεν προσφέρει επί τους παρόντος υπηρεσίες χονδρικής πρόσβασης και εκκίνησης κλήσεων σε τρίτους (εκτός από τη συµφωνία εθνικής περιαγωγής µεταξύ Vodafone και Q-Telecom), EETT αναλύει τη διάρθρωση της προσφοράς στην αγορά λιανικής 7, επικεντρώνοντας την προσοχή της στη συγκέντρωση της αγοράς, στην ωριµότητα, στη συµµετρία της αγοράς, ειδικότερα σε όρους τεχνολογικής καινοτοµίας, κερδοφορίας και Μέσου Εσόδου ανά Πελάτη ( ARPU ), καθώς και στον αποτελεσµατικό ανταγωνισµό. Η EETT διαπιστώνει ότι ακόµη και εάν η συγκέντρωση της ελληνικής αγοράς υπηρεσιών 2G είναι υψηλή 8, εξακολουθεί ωστόσο να είναι χαµηλότερη σε σύγκριση µε άλλες χώρες της ΕΕ, όπου διαπιστώθηκε κοινή δεσπόζουσα θέση στην αγορά για κινητή πρόσβαση και εκκίνηση κλήσεων. Περαιτέρω, η EETT τονίζει ότι η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα ανέρχεται σε 90,5% κατά το χρόνο της ανάλυσης της αγοράς, στοιχείο το οποίο δείχνει ότι η αγορά έχει φθάσει σε σχετικά υψηλό επίπεδο ωριµότητας για υπηρεσίες 2G, ενώ η αγορά για υπηρεσίες 3G αναµένεται να αναπτυχθεί ταχέως στον διετή χρονικό ορίζοντα της εξέτασης. Τέλος, η EETT δεν θεωρεί ότι η συµµετρία των µεριδίων αγοράς είναι επαρκής προκειµένου να παρακινήσει τις εταιρείες Cosmote, Vodafone και TIM Hellas να συντονίσουν τη συµπεριφορά τους σε επίπεδο χονδρικής. Όσον αφορά την τεχνολογική καινοτοµία, η EETT αναφέρει ότι τα έσοδα από φωνητικές υπηρεσίες εξακολουθούν να συνιστούν την οικονοµική βάση της βιοµηχανίας κινητών επικοινωνιών. Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι για τους περισσότερους Π Κ δεν υπάρχουν ισχυρά κίνητρα για να επενδύσουν σηµαντικά σε νέες τεχνολογίες. Μολονότι η 3G ενδέχεται να αλλάξει την κατάσταση αυτή, η EETT τονίζει ότι ο συνολικός αριθµός των συνδροµητών 3G θα παραµείνει περιορισµένος κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα που καλύπτει η ανασκόπηση. Στην απάντησή της στο αίτηµα παροχής πληροφοριών εκ µέρους της Επιτροπής, η EETT ανέφερε επιπλέον ότι το ARPU υπέστη ασύµµετρες διακυµάνσεις κατά το παρελθόν. Το συνολικό επίπεδο του ARPU αντιστοιχεί, σύµφωνα µε την EETT, στον µέσο όρο της EE. Επιπλέον, η ΕΕΤΤ υπογραµµίζει ότι η κερδοφορία των Π Κ, µετρούµενη µέσω της απόδοσης σε σχέση µε το απασχολούµενο κεφάλαιο ( ROCE ), υπέστη σηµαντικές διακυµάνσεις κατά την περίοδο της ανάλυσης, πλην όµως έµεινε χαµηλότερη σε σύγκριση µε άλλες χώρες στις οποίες διαπιστώθηκε συλλογική ΣΙΑ στην αγορά κινητής πρόσβασης και εκκίνησης κλήσεων. Η EETT αναφέρεται επίσης στο γεγονός ότι µεγάλος αριθµός χρηστών αλλάζουν πλέον Π Κ µετά την εισαγωγή της φορητότητας αριθµών στην κινητή τηλεφωνία. 9 7 Σύµφωνα µε τον ορισµό της EETT, η λιανική αγορά περιλαµβάνει τη λιανική κινητή πρόσβαση, τις βασικές εξερχόµενες κινητές φωνητικές υπηρεσίες (τόσο εθνικές όσο και διεθνείς, µε προπληρωµή και βάσει συµβολαίου), τα βασικά και προστιθέµενης αξίας SMS, τη διεθνή περιαγωγή και συµπληρωµατικές υπηρεσίες δεδοµένων κινητής, ανεξάρτητα από το υποκείµενο δίκτυο (2G ή/και 3G). 8 Το επίπεδο συγκέντρωσης, µετρούµενο µέσω του Herfindahl-Hirschman Index, ανέρχεται σε 3, Ωστόσο, η EETT αναγκάστηκε να παρέµβει στην αγορά επειδή τέσσερις Π Κ εναρµόνισαν τις πρακτικές τους σε επίπεδο λιανικής, για να εµποδίσουν τη διαθεσιµότητα και την προώθηση της φορητότητας καθώς και σχετικά µε την τιµολόγησή της (βλ. απόφαση 352/248/ της ΕΕΤΤ 3

4 II ιάρκεια της εναρµονισµένης συµπεριφοράς ιαφάνεια αποτρεπτικός µηχανισµός Η EETT επικεντρώνει την ανάλυσή της στην ύπαρξη ή µη µιας κοινής πολιτικής και αποτρεπτικών µηχανισµών στη λιανική αγορά, αναφέροντας ότι τα επίπεδα τιµών λιανικής είναι διαφανή στην Ελλάδα. Η ΕΕΤΤ διαπιστώνει ότι αν και θα µπορούσε να υπάρχει θεωρητικά ένας αποτρεπτικός µηχανισµός (µε τη µορφή απειλής επιστροφής στις "συνήθεις συνθήκες ανταγωνισµού"), δεν υπάρχει καµία απόδειξη τέτοιου είδους συµπεριφοράς στην Ελλάδα λόγω έλλειψης κοινής πολιτικής άρνησης πρόσβασης σε χονδρικό επίπεδο (βλέπε κατωτέρω). Φραγµοί στην είσοδο νέων Π Κ Περιορισµένη ζήτηση από πιθανούς Παρόχους Εικονικού ικτύου Κινητής ( ΠΕ Κ ) Η EETT δεν αναµένει την είσοδο νέων Π Κ στην αγορά λόγω ανεπάρκειας φάσµατος. Όσον αφορά την περιορισµένη ζήτηση, η EETT δεν διαθέτει στοιχεία αιτήσεων πρόσβασης από ΠΕ Κ. Η EETT υποθέτει ότι η έλλειψη ενδιαφέροντος από δυνητικούς ΠΕ Κ οφείλεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι (i) η λιανική αγορά κινητής είναι ήδη κορεσµένη και ότι (ii) δεν είναι βέβαιο κατά πόσον η πρόσβαση ΠΕ Κ µπορεί να είναι ελκυστική σε µια αγορά µε τέσσερις Π Κ. Η ΕΕΤΤ παραδέχεται ότι η συγκέντρωση µεταξύ της TIM Hellas και της Q-Telecom µπορεί να αλλάξει την κατάσταση αυτή. Σε περίπτωση αδυναµίας της αγοράς (ειδικότερα η περιορισµένη ζήτηση για ΠΕ Κ ή η άρνηση πρόσβασης περιαγωγής), η EETT τονίζει ότι θα επανεξετάσει την αγορά προκειµένου να εξασφαλίσει κατάλληλο ρυθµιστικό περιβάλλον για την είσοδο των ΠΕ Κ 10. Τέλος, η EETT τονίζει το γεγονός ότι η Q-Telecom και η Vodafone έχουν συνάψει εθνική συµφωνία περιαγωγής σε εµπορική βάση χωρίς την παρέµβαση της EETT. Εν κατακλείδι, η EETT αναφέρει ότι ακόµα και εάν ορισµένα χαρακτηριστικά της λιανικής αγοράς συνηγορούν υπέρ του σιωπηρού συντονισµού, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ύπαρξης συλλογικής δεσπόζουσας θέσης που να δικαιολογούν παρέµβαση στο επίπεδο της χονδρικής. II.3 Ρυθµιστικά επανορθωτικά µέτρα εδοµένου ότι καµία επιχείρηση δεν προκύπτει να έχει ΣΙΑ, δεν επιβάλλονται επανορθωτικά µέτρα στην κοινοποιηθείσα αγορά. (Vodafone), Απόφαση 253/249/ της ΕΕΤΤ (TIM Hellas), Απόφαση 353/247/ της ΕΕΤΤ (Cosmote) και απόφαση 353/250/ της ΕΕΤΤ (Q-Telecom)). Επιπλέον, η EETT επέβαλε πρόστιµα σε τέσσερις Π Κ λόγω εναρµονισµένων πρακτικών που αφορούσαν τη σηµατοδότηση αυξήσεων στις τιµές των SMS (price signaling) µέσω των εφηµερίδων. Οι αυξήσεις των τιµών εφαρµόζονταν στη συνέχεια από άλλους Π Κ. (βλ. απόφαση 378/16 της ΕΕΤΤ, της 16ης Μαρτίου 2006 (Vodafone, Cosmote, TIM Hellas)). 10 Υπενθυµίζεται ότι η αντίστοιχη επανεξέταση της σχετικής αγοράς θα πρέπει να κοινοποιηθεί δυνάµει του άρθρου 7 της οδηγίας πλαίσιο. 4

5 III. ΚΑΝΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ Η Επιτροπή εξέτασε την κοινοποίηση και τις συµπληρωµατικές πληροφορίες που της διαβίβασε η ΕΕΤΤ και δεν διατυπώνει κανένα σχόλιο 11. Σύµφωνα µε το άρθρο 7 παράγραφος 5 της οδηγίας πλαίσιο, η ΕΕΤΤ µπορεί να θεσπίσει το προκύπτον σχέδιο µέτρου και, εάν το πράξει, να το γνωστοποιήσει στην Επιτροπή. Η θέση της Επιτροπής στη συγκεκριµένη αυτή κοινοποίηση δεν προδικάζει τη θέση που θα λάβει σε σχέση µε άλλα κοινοποιούµενα σχέδια µέτρων. Σύµφωνα µε το σηµείο 12 της Σύστασης 2003/561/EΚ 12, η Επιτροπή θα δηµοσιεύσει το εν λόγω έγγραφο στον ιστότοπό της. Η Επιτροπή δεν θεωρεί ότι οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό είναι εµπιστευτικές. Καλείστε να ενηµερώσετε την Επιτροπή 13 εντός τριών εργάσιµων ηµερών από την παραλαβή του παρόντος εάν θεωρείτε, σύµφωνα µε τους κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες περί επιχειρηµατικού απορρήτου, ότι το παρόν κείµενο περιλαµβάνει εµπιστευτικές πληροφορίες που θέλετε να απαλειφθούν πριν από τη δηµοσίευση. Κάθε αίτηµα προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να είναι δεόντως αιτιολογηµένο. Με εκτίµηση, Για την Επιτροπή, Fabio Colasanti Γενικός ιευθυντής 11 Σύµφωνα µε το άρθρο 7 παράγραφος 3 της οδηγίας πλαίσιο. 12 Σύσταση 2003/561/EΚ της Επιτροπής, της 23ης Ιουλίου 2003, σχετικά µε τις κοινοποιήσεις, τις προθεσµίες και τις διαβουλεύσεις σύµφωνα µε το άρθρο 7 της οδηγίας 2002/21/EΚ, ΕΕ L 190 της , σ Το αίτηµά σας πρέπει να σταλεί είτε µε µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου στη διεύθυνση: INFSO- COMP-ARTICLE7@ec.europa.eu, είτε µε τηλεοµοιότυπο στο: