ΑΣΚΗΣΗ 1 η. Μέθοδοι απολύµανσης του νερού

Σχετικά έγγραφα
Ποια στοιχεία ονομάζονται αλογόνα; Ποια η θέση τους στον Περιοδικό πίνακα;

Στην συγκεκριµένη εργαστηριακή δραστηριότητα θα µετρήσουµε 3 παραµέτρους για την ποιότητα του νερού που προέρχεται από το δίκτυο του σχολείου µας,

Στην συγκεκριμένη εργαστηριακή δραστηριότητα θα μετρήσουμε 4 παραμέτρους για την ποιότητα του νερού που προέρχεται από το δίκτυο του σχολείου μας,

Σύντομη περιγραφή του πειράματος. Διδακτικοί στόχοι του πειράματος

ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ. ρ. Πέτρος Γκίκας

ΑΣΚΗΣΗ 6 η BOD-COD. Θεωρητικό υπόβαθρο. Αποσύνθεση υπό αερόβιες συνθήκες Ο 2. Οξείδωση Ενέργεια. Τελικά προϊόντα Η 2 Ο, CO 2, SO 4, NO 3, ενέργεια

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

Άσκηση 4η. Ανίχνευση χημικών της καθημερινής ζωής

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ πρωτονίων. ηλεκτρονίω Γ

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - IOYNIOY 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

3. Όταν χλωριούχο νάτριο πυρωθεί στο λύχνο Bunsen, η φλόγα θα πάρει χρώμα: Α. Κόκκινο Β. Κίτρινο Γ. Μπλε Δ. Πράσινο Ε. Ιώδες

Περιβαλλοντική Χημεία

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ XHMEIAΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:. ΑΡ:...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ MΗΧΑΝΙΚΗΣ I

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΧΗΜΕΙΑ. Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή στην 10 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2012 Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - IOYNIOY 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από οκτώ (8) σελίδες

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ηµεροµηνία: Τετάρτη 23 Απριλίου 2014 ιάρκεια Εξέτασης: 2 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΜΕΡΟΣ Α: (μονάδες 4) Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. Ερώτηση 1

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16 / 02 / 2014

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

5. Η ισχύς ενός λευκαντικού ρούχων

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση :

ΟΔΗΓΙΕΣ 60 λεπτά. ΟΛΕΣ πένα με μπλε ή μαύρο μελάνι. οκτώ (8) σελίδες,

Ογκομέτρηση ή τιτλοδότηση (titration) είναι η διεργασία του προσδιορισμού της συγκεντρωσης μιας ουσίας με μέτρηση της

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ, ΛΕΜΕΣΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία

Εργαστηριακή άσκηση 3: ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΟΝΤΩΝ

Μg + 2 HCL MgCl 2 +H 2

ΑΡΧΗ LE CHATELIER - ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ

ΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 14: Άλατα. Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας. Άλατα

Εισαγωγικό φροντιστήριο

2 η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

FeCl 3(aq) + 6NH 4 SCN (aq) (NH 4 ) 3 [Fe(SCN) 6 ] (aq) +3NH 4 Cl (aq) (1) ή FeCl 4

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΜΑΓΓΑΝΙΚΟΥ ΚΑΛΙΟΥ

Ποιοτική ανάλυση ιόντων 1 ο Πείραμα

Θέμα 2ο 2.1. Α) Β) α) 2.2. Α) Θέμα 4ο

ιαχείριση υγρών α οβλήτων

Ζαχαριάδου Φωτεινή Σελίδα 1 από 7. Γ Λυκείου Κατεύθυνσης Κεφάλαιο 3: Οξέα, Βάσεις, Ιοντική ισορροπία Θέµατα Σωστού / Λάθους Πανελληνίων, ΟΕΦΕ, ΠΜ Χ

ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ... ΜΑΘΗΜΑ... ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΘΕΜΑ 1 Ο

ΧΗΜΙΚΕ ΑΝΣΙΔΡΑΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΙΟΝΣΩΝ

Επαναληπτικές Ασκήσεις

(είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν)

Edited by Jimlignos. 0 ph οξέος < 7 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΧΗΜΕΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Α. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ

6. Τα αλογόνα. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός

2.1.Ο παρακάτω πίνακας δίνει μερικές πληροφορίες για τα άτομα των στοιχείων Mg και Cl: Αριθμός ηλεκτρονίων. Αριθμός νετρονίων Mg Cl 35 17

Μυτιλήνη 18/01/2017 ΓΙ Α ΤΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ & ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΗΚΑΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΕΤΕ ΥΠΟΨΙΝ:

8 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2010

Κεφάλαιο 1 ο. Εντεροκοκκοι Pseudomonas aeruginosa Αριθμός αποικιών σε 37 C. Πίνακας 1:Μικροβιολογικές παράμετροι. Ακρυλαμίδιο Αντιμώνιο

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na

ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΟΠΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ EUSO 2009

Γυμνάσιο Αγίου Αθανασίου Σχολική χρονιά: Μάθημα: Χημεία Όνομα μαθητή/τριας: Ημερομηνία:

Προσδιορισµός βιταµίνης C σε χυµούς φρούτων και λαχανικών και µελέτη διάφορων παραγόντων που επιδρούν στη ποσότητα της

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

ΚΕΦ.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΧΗΜΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ I (Ar, Mr, mol, N A, V m, νόμοι αερίων)

ΟΞΕΑ ΚΑΙ ΒΑΣΕΙΣ ph. Δέκτης πρωτονίου ( ) + ( ) ( ) + ( ) HCl g H O l H O aq Cl aq

Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια.

1 ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης. Χημεία Γ Γυμνασίου. 1. Γενικά να γνωρίζεις Α. τα σύμβολα των παρακάτω στοιχείων

Φροντιστήρια ΕΠΙΓΝΩΣΗ Αγ. Δημητρίου Προτεινόμενα θέματα τελικών εξετάσεων Χημεία Α Λυκείου. ΘΕΜΑ 1 ο

ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΟΥΜΕΝΟΥ ΘΡΕΠΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ

... Κατά τη διάλυση του υδροξειδίου του νατρίου στο νερό σχηματίζονται ιόντα σύμφωνα με το σχήμα της αντίδρασης :

ΥΔΑΤΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 A ΦΑΣΗ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΟΛΕΜΙΔΙΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ Γ. Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

Δείκτες. Δείκτες οξέων βάσεων ή ηλεκτρολυτικοί ή πρωτολυτικοί δείκτες είναι ουσίες των

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ: Χημεία. ΤΑΞΗ: Γ Γυμνασίου

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΧΗΜΕΙΑΣ 2011 ΓΙΑ ΤΗ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ

5. Η ισχύς ενός λευκαντικού ρούχων

ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

( α πό τράπεζα θεµάτων) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. 1. Να χαρακτηρίσετε τις επόµενες προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασµένες (Λ).

ΕΚΦΕ /ΝΣΗΣ ΕΥΤ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΧΗΜΕΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Σέρρες 26/11/2011. Σύνολο µορίων:..

ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΛΕΑΣ Σχολική χρονιά

Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2-3) ( ) ΘΕΜΑ Α Α1.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

1. Ταυτοποίηση μιας άγνωστης χημικής ένωσης

Διαρκής απαίτηση της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι η ύπαρξη πολλών βιβλίων

ΤΕΣΤ 30 ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.. ΤΜΗΜΑ:.. ΑΡ.:..

Παράδειγµα κριτηρίου σύντοµης διάρκειας

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6 ΙΟΥΛΙΟΥ 2001 ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΧΗΜΕΙΑ

Όγδοη Διάλεξη Οξέα - Βάσεις - Άλατα

Transcript:

ΑΣΚΗΣΗ 1 η Μέτρηση Υπολειµµατικού Χλωρίου Θεωρητικό υπόβαθρο Μέθοδοι απολύµανσης του νερού Βρασµός του νερού: Απλή τεχνική η οποία χρησιµοποιείται µόνο για έκτακτες περιπτώσεις σε οικιακή χρήση Επεξεργασία µε άσβεστο CaO ή Ca(OH) 2 : Απλή τεχνική που χρησιµοποιείται συνήθως σε δεξαµενές συλλογής βρόχινου νερού στα νησιά µε σκοπό την αύξηση του ph και την καθίζηση των αιωρούµενων σωµατιδίων. Χρήση όζοντος, O 3 : Έχει πολύ καλή δράση έναντι ιών ενώ δεν δηµιουργεί αλογονοφόρµια. Είναι όµως ιδιαίτερα δαπανηρό και δεν εξασφαλίζει υπολειµµατική δράση. Επίσης απαιτεί επιµεληµένη συντήρηση και µόνιµη παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος Χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας UV: έχει αποδειχθεί µέγιστη µικροβιοκτόνος δράση στο µήκος κύµατος λ=265 nm όµως και αυτή δεν εξασφαλίζει υπολειµµατική δράση και απαιτεί επιµεληµένη συντήρηση και σταθερότητα στην παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος. Παράλληλα µε τα µειονεκτήµατα αυτά η θολότητα, οι χουµικές ουσίες και ο σίδηρος εµποδίζουν τη µετάδοση και την αποτελεσµατικότητα της ακτινοβολίας ως απολυµαντικού µέσου.

Επεξεργασία µε άργυρο του οποίου η µικροβιοκτόνος δράση αυξάνεται µε την άνοδο του ph και της θερµοκρασίας και ελαττώνεται µε τη σκληρότητα, τα χλωριούχα και την έλλειψη διαλυµένου οξυγόνου. Χρήση βρωµίου, ιωδίου: Κατά πολύ πιο δαπανηρές µέθοδοι από τη χλωρίωση Χλωρίωση: η περισσότερο διαδεδοµένη και οικονοµικά συµφέρουσα µέθοδος απολύµανσης του πόσιµου νερού µε σηµαντικά όµως παραπροϊόντα (αλογονοφόρµια).

Κριτήρια επιλογής απολυµαντικού µέσου για το νερό Θα πρέπει να είναι ικανό να καταστρέφει τους παθογόνους µικροοργανισµούς στον χρόνο επαφής, δίχως να επηρεάζεται από το εύρος των φυσικοχηµικών ιδιοτήτων του νερού όπως π.χ. τη θερµοκρασία το ph ή την ύπαρξη διαλυτών συστατικών. εν θα πρέπει να αφήνει παραπροϊόντα χηµικών αντιδράσεων που καθιστούν το νερό τοξικό, το χρωµατίζουν ή γενικά το κάνουν ακατάλληλο για πόση. Θα πρέπει να είναι επαρκώς διαθέσιµο, εύκολο και ασφαλές στη χρήση µε χαµηλό κόστος εφαρµογής. Θα πρέπει να έχει την ιδιότητα να αφήνει υπολειµµατική απολυµαντική δράση µε σκοπό την καταπολέµηση των µικροοργανισµών που πιθανώς να επαναµολύνουν το νερό. Θα πρέπει να είναι εύκολα ανιχνεύσιµο µε γρήγορες και απλές αναλυτικές τεχνικές σε χαµηλά επίπεδα συγκέντρωσης για να ελέγχεται η αποτελεσµατικότητα του συστήµατος απολύµανσης.

Χλώριο Το χηµικό στοιχείο χλώριο είναι ένα αµέταλλο στοιχείο. Ανήκει στη 17 η οµάδα του Περιοδικού Συστήµατος, τα Αλογόνα. Έχει ατοµικό αριθµό 17 και ατοµικό βάρος 35,453, θερµοκρασία τήξης -100,98 C και θερµοκρασία βρασµού -34,6 C. Το σύµβολό του είναι Cl. Είναι ένα στοιχείο που δεν απαντάται ελεύθερο στη φύση, αλλά κυρίως ως ιόν σε διάφορα άλατα και κυρίως στο µαγειρικό αλάτι. Χρησιµοποιείται ως απολυµαντικό νερού. Ιδιότητες Το χλώριο είναι ένα ανοιχτό πράσινο αέριο µε χαρακτηριστική οσµή που είναι ίδια µε αυτήν των διαλυµάτων υποχλωριώδους νατρίου, που χρησιµοποιούνται στην οικιακή καθαριότητα. Είναι πολύ ισχυρό οξειδωτικό µέσο και αντιδρά µε τα µέταλλα και ερεθίζει το δέρµα και τους βλεννογόνους. Είναι σηµαντικό απολυµαντικό και λευκαντικό και διαλύεται εύκολα στο νερό.

Χηµεία της χλωρίωσης Η προσθήκη αερίου χλωρίου Cl 2 στο νερό συνοδεύεται από δύο αντιδράσεις: 1. την αντίδραση υδρόλυσης 2. την αντίδραση ιονισµού. Ως υδρόλυση ορίζεται η αντίδραση του αερίου χλωρίου µε το νερό µε την οποία σχηµατίζεται υποχλωριώδες οξύ (HOCl): Υδρόλυση: Cl 2 + H 2 O HOCl + HCl Ιονισµός HOCl + H 2 O H + + OCl - Στις ίδιες δραστικές µορφές οδηγούν και η διάλυση ενώσεων του Cl2 στο νερό. Υποχλωριώδες ασβέστιο (CaOCl 2 ) Υποχλωριώδες νάτριο NaOCl Η συνολική ποσότητα υποχλωριώδους οξέος (HOCl) και υποχλωριώδους ανιόντος (OCl ) που υπάρχουν διαλυµένα στο νερό ονοµάζεται ελεύθερο χλώριο (free chlorine).

Αναλογία των δραστικών µορφών του Cl 2 σε συνάρτηση µε το ph στους 20 ο C

Αντίδραση του χλωρίου µε αζωτούχες ενώσεις Το ανεπεξέργαστο νερό συνήθως περιέχει άζωτο µε την µορφή αµµωνίας, νιτρικών ιόντων η αζώτου που περιέχεται σε οργανικές ενώσεις. Επειδή το υποχλωριώδες οξύ είναι ισχυρό οξειδωτικό µέσο αντιδρά άµεσα µε την αµµωνία µε αποτέλεσµα να παράγονται τρείς τύποι χλωραµινών σύµφωνα µε τις ακόλουθες αντιδράσεις: ΝΗ 3 + HOCl NH 2 Cl + HOCl NHCl 2 + HOCl NH 2 Cl + H 2 O (µονοχλωραµίνη) NHCl 2 + H 2 O (διχλωραµίνη) NCl 3 + H 2 O (τριχλωριούχο άζωτο) Οι αντιδράσεις σχηµατισµού της µονοχλωραµίνης (ΝΗ 2 Cl), της διχλωραµίνης (NHCl 2 ) και του τριχλωριούχου αζώτου (NCl 3 ) εξαρτώνται από το ph του νερού, τη θερµοκρασία, το χρόνο επαφής και την αναλογία χλωρίου προς αµµωνία.

Το σύνολο των χλωραµινών ονοµάζεται συνδυασµένο χλώριο (combined chlorine) Είναι δηλαδή η ποσότητα του χλωρίου που παραµένει ελεύθερη αφού έχει γίνει η δέσµευση του απαιτούµενο Cl 2.(δρα απολυµαντικά) Απαιτούµενο Cl 2.είναι η ποσότητα του χλωρίου που αντιδρά µε τις οργανικές και ανόργανες ενώσεις που υπάρχουν στο νερό

Χλωρίωση µέχρι το σηµείο θραύσης Με τον όρο χλωρίωση µέχρι του σηµείου θραύσης ορίζουµε την διαδικασία κατά την οποία προσθέτουµε αρκετό χλώριο προκειµένου να οξειδωθούν όλες οι ενώσεις που µπορούν να αντιδράσουν µε το χλώριο και το επιπλέον χλώριο που περισσεύει να παραµένει µε την µορφή του ελεύθερου χλωρίου. Η αιτία που προσθέτουµε περίσσεια χλωρίου επιβάλλεται από την απαίτηση να υπάρχει στο τέλος αρκετό υπολειµµατικό ελεύθερο χλώριο προκειµένου να έχουµε το επιθυµητό αποτέλεσµα απολύµανσης. Αντίδραση θραύσης χλωραµινών 2 NHCl 2 + Cl 2 N 2 + 4 HCl

Χλωρίωση µέχρι σηµείου θραύσεως Τµήµα α οξείδωση ουσιών (δεν ανιχνεύεται δραστικό Cl 2 ) Τµήµα β σχηµατισµός χλωραµινών Τµήµα γ διάσπαση χλωραµινών Τµήµα δ εµφάνιση ελεύθερου υπολειµµατικού Cl 2 και παρουσία χλωροοργανικών ενώσεων που δεν καταστράφηκαν

Αντιµικροβιακή δράση Cl 2 Για ισότιµη αντιµικροβιακή δράση χλωραµινών σε σύγκριση µε το ελεύθερο Cl 2 απαιτείται: 1. για τον ίδιο χρόνο δράσης 25πλάσια ποσότητα χλωραµινών 2. για την ίδια δόση 100πλάσιος χρόνος επαφής των χλωραµινών Παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσµατικότητα της χλωρίωσης Το είδος, οι συνθήκες και η συγκέντρωση των µικροοργανισµών που θέλουµε να καταστρέψουµε Η φύση και η συγκέντρωση του απολυµαντικού. Ο χρόνος επαφής και η συγκέντρωση του απολυµαντικού στο νερό. Οι φυσικοχηµικές ιδιότητες του νερού που θέλουµε να επεξεργαστούµε όπως ph, θερµοκρασία, διαλυτά και αιωρούµενα στερεά.

Νοµοθετικό πλαίσιο Οι δύο διατάξεις στις οποίες στηρίζεται η εθνική νοµοθεσία για την αναγκαστική απολύµανση του πόσιµου νερού, περιλαµβάνουν και τα επίπεδα υπολειµµατικότητάς του. Αυτές είναι η ΚΥΑ Υ2/2600/2001 για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, σε εναρµόνιση προς την οδηγία 98/83 ΕΚ, και η 5673/4-12-1957 Υγειονοµική ιάταξη για την απολύµανση του ύδατος των υδρεύσεων. Επίπεδα χλωρίου στο πόσιµο νερό Σύµφωνα µε την Ελληνική νοµοθεσία, τα πρότυπα και τις συστάσεις των ιεθνών Οργανισµών, το υπολειµµατικό (ελεύθερο) χλώριο στο πόσιµο νερό, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 0,5 mg/lt και ειδικότερα θα πρέπει να είναι µέχρι 0,5 mg/lt στην αρχή του δικτύου και 0,2-0,3 mg/lt στα πλέον αποµακρυσµένα σηµεία του δικτύου. Οι µέσες συνιστώµενες συγκεντρώσεις, ανάλογα µε το pη του νερού, κυµαίνονται από 0,2 έως 0,4 mg/lt. Σε περιόδους βροχοπτώσεων υψηλότερες τιµές υπολειµµατικού χλωρίου προτιµούνται. Η δράση του χλωρίου θα πρέπει να εξασφαλίζεται για χρονικό διάστηµα τουλάχιστον 20 min από την εισαγωγή του µέχρι την κατανάλωση. Για τον έλεγχο της χλωριώσεως καθορίζεται ελάχιστος αριθµός χλωριοµετρήσεων σε συνάρτηση µε τον υδροδοτούµενο πληθυσµό.

Για τις δεξαµενές κολύµβησης (πισίνες) το αποδεκτό ιδανικό επίπεδο χλωρίου είναι µεταξύ 0,5 0,8 mg/lt. Οι συνιστώµενες δόσεις χλωρίου έχουν επίσης άµεση εξάρτηση µε το σκοπό και τη χρήση του προς απολύµανση νερού. Έτσι µπορεί να γίνει υπερχλωρίωση νερού ή απολύµανση έργων µε 50 mg/lt επί 24 h ή µε 200 mg/lt για 1 2 h ή µια απλή απολύµανση νερού σε κανονικές συνθήκες 0,7 1,0 mg/lt στη δεξαµενή, ώστε στα άκρα του δικτύου να ανιχνεύεται υπολειµµατικό χλώριο τουλάχιστον 0,2 mg/lt. Η υπολειµµατική δράση του χλωρίου εξασφαλίζει απολυµαντική δράση σε περίπτωση περιορισµένης επιµολύνσεως και χρησιµεύει ως άµεσος δείκτης της καλής ποιοτικής κατάστασης του νερού, εφόσον σε περίπτωση µολύνσεως θα εξαφανισθεί το δραστικό χλώριο.

Ανεπιθύµητες δράσεις της χλωρίωσης Οι παρενέργειες του χλωρίου προέρχονται από τις αντιδράσεις του χλωρίου µε τις οργανικές ενώσεις που περιέχει το νερό µε αποτέλεσµα τον σχηµατισµό αλογονοφορµίων (καρκινογόνων ουσιών), των οποίων η παραµετρική τιµή στο νερό είναι 100 µg/lt. Εµπορικές µορφές του χλωρίου Οι εµπορικές µορφές του χλωρίου είναι οι ακόλουθες: 1. Αέριο χλώριο συµπιεσµένο σε χαλύβδινες φιάλες, για µεγάλες εγκαταστάσεις επεξεργασίας πόσιµου νερού, 2. Ενώσεις χλωρίου για µικρές εγκαταστάσεις, π.χ. πισίνες 3. Υποχλωριώδες ασβέστιο Ca(ClO) 2 ή υπολωριώδες νάτριο (ΝaClO) 4. ιοξείδιο του χλωρίου

Μέθοδοι µέτρησης 1. Μέθοδος ορθοτολιδίνης (χρωµατοµετρική µέθοδος) Ορθοτολιδίνη. Aρωµατική οργανική ένωση που σε όξινο περιβάλλον οξειδώνεται από το ελεύθερο χλώριο και τις χλωραµίνεςκαι παράγεται η ολοκινόνη (κίτρινο χρώµα) Στη δοκιµή της ορθοτολιδίνης 10 ml δείγµατος νερού λαµβάνεται σε δοκιµαστικό σωλήνα στον οποίο προστίθεται 0,1 ml διαλύµατος ορθοτολιδίνης. Το χρώµα που σχηµατίζεται παρατηρείται µετά από 5 λεπτά και συγκρίνεται µε χρωµατοσυγκριτή µε γνωστής έντασης χρώµατα κίτρινης απόχρωσης. Όσο εντονότερα κίτρινο είναι το δείγµα, τόσο περισσότερο είναι το υπολειµµατικό χλώριο που περιέχει. Η διαδικασία µέτρησης είναι απλή, σύντοµη και οικονοµική, γίνεται στο πεδίο στο σηµείο της δειγµατοληψίας και µπορεί να την διεξάγει κάποιος µε καθόλου ή µικρή αναλυτική εµπειρία. 2. Αµπεροµετρική ή δοσοµετρική µέθοδος Βασίζεται στην οξειδοαναγωγική δράση του Cl 2 και µετράται µε αµπερόµετρο µε την προσθήκη φαινυλοαρσενικού οξειδίου (C 6 H 5 AsO)

3. Ιωδοµετρική µέθοδος Κατάλληλη για µέτρηση ολικού υπολειµµατικού Cl 2 σε συγκεντρώση >1 mg/lt Βασίζεται στην οξειδωτική ικανότητα του Cl 2 να απελευθερώσει Ι 2 κατά την αντίδρασή του µε ιωδιούχο κάλιο (ΚΙ) (γαλάζιο χρώµα). Το Ι 2 µετράται δοσοµετρικά µε προσθήκη υποθειώδους νατρίου NaS 2 O 3 µε τη βοήθεια ενός δείκτη µέχρι εξαφανίσεως του χρώµατος

4. Μέθοδος DPD Προσδιορισµός του χλωρίου µε ταµπλέτες DPD Μέτρηση ελεύθερου Cl 2 Τοποθετούµε στο αριστερό τµήµα του χρωµατοσυγκριτή κιβέτα που περιέχει το δείγµα Στην άλλη κιβέτα προσθέτουµε 10 ml δείγµατος και διαλύουµε 1 ταµπλέτα DPD No 1 Τοποθετούµε τον κατάλληλο δίσκο χρωµατολογίου για µέτρηση Cl 2 Κρατάµε το συγκριτή στο φως, περιστρέφουµε το δίσκο µέχρι να ταιριάξουν τα χρώµατα και διβάζουµε την ένδειξη σε mg/l Μέτρηση συνδυασµένου Cl 2 Τοποθετούµε στο αριστερό τµήµα του χρωµατοσυγκριτή κιβέτα που περιέχει το δείγµα Στην άλλη κιβέτα προσθέτουµε 10 ml δείγµατος και διαλύουµε 1 ταµπλέτα DPD No 3 Τοποθετούµε τον κατάλληλο δίσκο χρωµατολογίου για µέτρηση ολικού Cl 2 Κρατάµε το συγκριτή στο φως, περιστρέφουµε το δίσκο µέχρι να ταιριάξουν τα χρώµατα και διβάζουµε την ένδειξη σε mg/l Η διαφορά των δύο µετρήσεων αντιπροσωπεύει το συνδυασµένο Cl 2

Μέθοδος DPD µε τιτλοδότηση Κατάλληλη για προσδιορισµό του ελεύθερου, συνδυασµένου ή ολικού υπολειµµατικού Cl 2 Bασίζεται στη χηµική αντίδραση του Cl 2 µε τον οργανικό DPD που παράγει διάλυµα κόκκινου χρώµατος. Ο προσδιορισµός του ελεύθερου Cl 2 γίνεται µε τιτλοδότηση µε διάλυµα θειϊκού αµµωνιακού σιδήρου Fe(NH 4 ) 2 (SO 4 ) 2.6H 2 O µέχρι να αποχρωµατισθεί το διάλυµα Στη συνέχεια µε την προσθήκη µικρής ποσότητας ιόντων ιωδίου (ΚΙ) έχουµε αντίδραση µε τις µονοχλωραµίνες και παραγωγή νέου χρώµατος. Περαιτέρω προσθήκη ΚΙ αντιδρά µε τις διχλωραµίνες και εν µέρει µε το ΝCl 3. Σε κάθε βήµα µετρούµε την ένταση του χρώµατος για τον προσδιορισµό της συγκέντρωσης του ελεύθερου Cl 2 και των χλωραµινών. Για τον προσδιορισµό του ολικού Cl 2 προσθέτουµε εξαρχής το KI µαζί µε το DPD. Οι παραπάνω αντιδράσεις επηρεάζονται από το ph το οποίο πρέπει να κυµαίνεται µεταξύ 6,2-6,5. για το λόγο αυτό προστίθεται διάλυµα EDTA

ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Απαιτούµενα αντιδραστήρια 1. ιάλυµα φωσφορικών αλάτων το οποίο περιέχει σε 1 Lt διαλύµατος 24 gr άνυδρου Νa 2 HPO 4 46 gr άνυδρου K 2 HPO 4 800 mg EDTA 2. ιάλυµα DPD το οποίο περιέχει σε 1 Lt διαλύµατος 1gr DPD 8 ml H 2 SO 4 200 mg dissodium EDTA 3. ιάλυµα ΚΙ διαλύοντας 0,5 gr κρυστάλλων ΚΙ σε 100 ml αποσταγµένου νερού 4. ιάλυµα τιτλοδότησης θειϊκού αµµωνιακού σιδήρου (FAS) το οποίο περιέχει σε 1 Lt διαλύµατος 1,1 gr Fe(NH 4 ) 2 (SO 4 ) 2. 6H 2 O 1 ml πυκνού H 2 SO 4 5. Αραιό διάλυµα χλωρίνης (µε αραίωση χλωρίνης σε αναλογία 1:1.000) 6. Αραιό διάλυµα χλωριούχου αµµωνίου διαλύοντας 500 mg NH4Cl σε 1 Lt διαλύµατος

Προσδιορισµός ολικού Cl 2 Παρασκευάζουµε διάλυµα το οποίο περιέχει 25 σταγόνες ΚΙ 25 ml φωσφορικών αλάτων 25 ml DPD 5 ml NH 4 Cl 500 ml νερό βρύσης Το διάλυµα αυτό µοιράζεται σε 5 ποτήρια ζέσεως. Στα ποτήρια αυτά γίνεται προσθήκη: Στο πρώτο 1 ml αραιωµένης χλωρίνης, στο δεύτερο 2 ml αραιωµένης χλωρίνης, στο τρίτο 3 ml αραιωµένης χλωρίνης, στο τέταρτο 4 ml αραιωµένης χλωρίνης, στο πέµπτο 5 ml αραιωµένης χλωρίνης Γεµίζουµε την προχοϊδα µε διάλυµα FAS και µε τη βοήθεια της στρόφιγγας προσθέτουµε σταδιακά διάλυµα ενώ αναδεύουµε το δείγµα µέχρις ότου αποχρωµατισθεί πλήρως.

Απεικονίζουµε γραφικά τα αποτελέσµατα µε οριζόντιο άξονα τις συγκεντρώσεις του προστιθέµενου χλωρίου και κατακόρυφο άξονα το ευρισκόµενο ολικό υπολειµµατικό χλώριο. Χαράσσουµε την καµπύλη που διέρχεται από τα σηµεία αυτά και προσπαθούµε να εντοπίσουµε το σηµείο θραύσεως των χλωραµινών Υπολογισµός συγκέντρωσης Cl 2 1 ml FAS αντιστοιχεί σε 0,1 mg Cl 2 ή 1 mg/lt Cl 2 όταν χρησιµοποιείται 100 ml δείγµα