Portfolio Of Integration

Portfolio Of Integration The Notebook of Inte(g)ra(c)tion Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης Comenius Multilateral Project Grant agreement number: 518717-LLP-2011-IT-COMENIUS-CMP Αυτό το πρόγραμμα έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή η έκδοση απηχεί τις απόψεις μόνο του συγγραφέα κι η Επιτροπή δεν είναι υπεύθυνη για καμία χρήση των πληροφοριών, που εμπεριέχονται. 1

Tο Notebook of Integration (Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης), σχεδιασμένο από τον Graziella Favaro και τον Lorenzo Luatti, έχει δοκιμαστεί στην πρώτη του έκδοση σε σχολεία της επαρχίας, όπως Arezzo, Pesaro, Padua, Milan (2003-2007), και συνεπώς με μεγαλύτερες εκδόσεις και διαφορετικές ρυθμίσεις, χάρη στην ουσιαστική συμβολή του Elio Gilberto Bettinelli, έχουν υιοθετηθεί κι αναθεωρηθεί από τα σχολεία της Φλωρεντίας (2008-2010), την περιφέρεια της Φρίουλι-Βενέτσια Τζούλια (2010), την επαρχία του Φέρμο (2009-2011) και το Network Integration Treviso school (2010-2012). Η νέα έκδοση, που παρουσιάζεται εδώ, είναι το αποτέλεσμα της εργασίας που πραγματοποιήθηκε με το Comenius Έργο Portfolio of Integration. Όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις, είναι καλό να δώσουμε έμφαση στο ότι το Notebook (Σημειωματάριο) είναι ένα περίπλοκο εργαλείο, αλλά ευέλικτο και προσαρμόσιμο στα διάφορα μέρη του, τις διαφορετικές ανάγκες και κείμενα. Θερμές ευχαριστίες σε όλους τους δασκάλους, που τα τελευταία χρόνια έχουν συμβάλει με τις σκέψεις και τις προτάσεις τους, στο να εμπλουτίσουν το σημειωματάριο και να το γνωστοποιήσουν σε έναν αυξανόμενο αριθμό δασκάλων. Στην Ομάδα Εργασίας POI Lorenzo Luatti, Francesco Lucioli, Elisa Carboni Oxfam Italia Oxfam Italia (Włochy) Lorenzo Luatti, Francesco Lucioli, Elisa Carboni Clarus Advisory Services (Greece) Nikoletta Ntelli Izmit Province Directorate of National Education (Turkey) Hacer Ozasla, Gögçen Actaş Wyższa Szkoła Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi (Poland) Wanda Baranowska, Małgorzata Kosiorek University of Glasgow (UK) Stephen McKinney, Julie McAdam, Alan Britton, Evely Arizpe, Hazel Crichton 2

Πίνακας περιεχομένων Εισαγωγή στη Χρήση του Σημειωματαρίου Ενσωμάτωσης... 4 Σχεδιάγραμμα της Notebook Στρατηγικής... 8 1. Πλαίσιο... 11 1.1. Σχολείο, Τάξη, Εξοπλισμός...... 13 1.2. Έντυπο Πληροφοριών Μαθητή.Ιστορία Μετανάστη και Εκπαιδευτική πορεία... 15 1.3. Έντυπο Πληροφοριών Μαθητή, Περιγραφή Συγκεκριμένων Ενεργειών που οδήγησαν στην ενσωμάτωση στο σχολείο... 16 2. Ενσωμάτωση στο σχολείο... 17 2.1. Ενσωμάτωση στο σχολείο... 18 2.2. Ερωτηματολόγιο για νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές... 19 2.3. Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο μαθητή... 20 3. Δεύτερη Γλωσσική Επάρκεια (L2)... 21 3.1. Επάρκεια L2. Ερωτηματολόγιο Δασκάλου..... 22 3.2. Επικοινωνιακές Συμπεριφορές. Ερωτηματολόγιο για νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές 23 3.3. Επικοινωνιακές Συμπεριφορές. Ερωτηματολόγιο για μετανάστες μαθητές... 24 4. Ενδοσχολικές κι Εξωσχολικές Σχέσεις... 25 4.1. Τα άνθη της φιλίας... 26 4.2. Μάντεψε Ποιος... 28 4.3. Ενδοσχολικές Σχέσεις κι εντός της πόλης. Ερωτηματολόγιο μαθητή.... 30 4.4. Χάρτης των πιο δημοφιλών τόπων στην πόλη /Γειτονιά..... 32 5. Σχέση με την Μητρική Γλώσσα και Πολιτισμό... 33 5.1. Ερωτηματολόγιο Δασκάλου... 34 5.2. Δραστηριότητες Μαθητή. εγώ Σήμερα, εγώ ως Παιδί, εγώ ως ένας Ενήλικας.. 35 5.3. Δραστηριότητες Μαθητή. Είμαι...... 36 5.4. Ερωτηματολόγιο Γονέων... 37 5.5. Ερωτηματολόγιο Μαθητή: Γλωσσική Αυτοβιογραφία... 38 6. Κίνητρο.. 40 6.1. Ερωτηματολόγιο Δασκάλου... 41 6.2. Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο Μαθητή. Μελλοντικοί Στόχοι... 44 6.3. Το Δέντρο των ταλέντων κι Ημερολόγιο Ταλέντων... 45 7. Η Δυναμική της Ενσωμάτωσης... 46 7.1. Ερωτηματολόγιο Δασκάλου... 47 Συνημμένα 1: Άλλες Διαθεματικές, διαπολιτισμικές Δραστηριότητες... 49 Τα χέρια της Φιλίας... 49 Δυναμική Ενσωμάτωσης Φίλοι κινουμένων σχεδίων..... 49 Moreno Διαγώνισμα..... 50 Το ημερολόγιο των νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών... 53 Πολυγλωσσία και Δημιουργικότητα (River of Reading, Χρήση Οπτικών, Παραστατικά Μυθιστορήματα και Βουβά κείμενα. Χρήση κειμένων, που απεικονίζουν Αφηγήσεις Μεταναστών. Δημιουργικές Απαντήσεις σε κείμενα με τη χρήση Σχολίων. Δημιουργία Photojournals. Δημιουργία Γραφικών Ταινιών)... 53 Συνημμένα 2: Επίπεδα από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες. Γλωσσική Επάρκεια L2... 56 3

Εισαγωγή στη Χρήση του Σημειωματαρίου Ενσωμάτωσης Παρακολούθηση Ενσωμάτωσης Tο Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης είναι ένα εργαλείο, που έχει δοκιμαστεί σε πολλές διαφορετικές πόλεις, χώρες και τύπους σχολείων. Σκοπός του είναι να ανιχνεύσει τη δυναμική των σχολείων και την κοινωνική ένταξη των μεταναστών μαθητών και, την ίδια στιγμή, να παρατηρεί το γενικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η ένταξη. Το Notebook χρησιμοποιεί όρους, που πρέπει να είναι σταθεροί, ώστε να τους καταλαβαίνει ο καθένας. Στα γκρι πλαίσια παραθέτουμε έναν ορισμό μερικών τέτοιων όρων. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ (MONITORING),ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (OBSERVATION), ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ (RECOGNITION), ΔΙΑΓΝΩΣΗ( DIAGNOSE) Στην περίπτωση του POI, αυτοί οι όροι χρησιμοποιούνται ως συνώνυμα, επικαλούμενοι προσπάθειες να αναγνωρίσουν την κατάσταση των μαθητών σε διαφορετικά πλαίσια. Tο Σημειωματάριο είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για παρατήρηση. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Η παροχή συγκεκριμένων δικαιωμάτων σε όλα τα άτομα και τις ομάδες μιας κοινωνίας, όπως εργασία, κατάλληλη στέγαση, ιατρική περίθαλψη, μόρφωση κι εκπαίδευση, κλπ (Collins English Dictionary Complete and Unabridged HarperCollins Publishers 1991, 1994, 1998, 2000, 2003) Ξεκινώντας από έξι απαραίτητες ενδείξεις ένταξης, που παίζουν βασικό ρόλο σε κάθε ιστορία σχετική με την ένταξη των μεταναστών μαθητών, η παρατήρηση με το Notebook μπορεί να σχετίζεται με: - Τις συνθήκες ένταξης του μαθητή/ών (νεοαφιχθέντα παιδιά μεταναστών, άλλοι μαθητέςμετανάστες, όλοι οι μαθητές). - Η σχέση, που αναπτύσσεται μεταξύ των μαθητών εντός κι εκτός της τάξης. - Τα αποτελέσματα, που παρατηρούνται από τους δασκάλους μέσω της χρήσης συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, πηγών κι εργαλείων. Κάθε ένδειξη αναφέρεται σε μία συγκεκριμένη περιοχή της ενσωμάτωσης. ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Στο πλαίσιο της EΕ, μία δυναμική, αμφίδρομη διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής μεταξύ όλων των μεταναστών και των κατοίκων των Κρατών Μελών. (European Commission, Asylum and Migration Glossary 2.0. A tool for better comparability, EMN 2012, January 2012) Ποιες είναι οι περιοχές ενσωμάτωσης, που μέσω του Notebook, πρόκειται να παρατηρήσουμε; Είναι, όπως ακολουθούν: 1. Σχολική Ενσωμάτωση 2. Επάρκεια Δεύτερης Γλώσσας (L2) 3. Η ποιότητα σχέσης μεταξύ συμμαθητών στην τάξη/σχολείο 4. Σχέσεις εκτός σχολείου, ειδικά σε μια τοπική κοινωνία, γειτονιά 5. Σχέση με τη γλώσσα και το πολιτιστικό υπόβαθρο 6. Κίνητρο ΕΠΑΡΚΕΙΑ L2 Η ικανότητα να επικοινωνείς αποτελεσματικά σε μία γλώσσα, διαφορετική από αυτή που χρησιμοποιούμε με την οικογένειά μας, μία επίσημη γλώσσα της χώρας των κατοίκων (ορισμός εγκεκριμένος για τους σκοπούς του POI) ΚΙΝΗΤΡΟ Η διαδικασία, που διεγείρει, συντηρεί και ρυθμίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά (Collins English Dictionary) Για τους σκοπούς του POI, με αυτόν τον όρο εννοούμε τα κίνητρα, που πρέπει να έχουν οι μαθητές κι οι οικογένειες, για να κάνουν προσαρμοστικές αλλαγές στο καινούργιο τους περιβάλλον. 4

Μερικοί παράγοντες αφορούν τη διαδικασία ενσωμάτωσης νεοαφιχθέντων παιδιών μεταναστών κι εφήβων. Από την άλλη, μερικοί από αυτούς είναι μέρος του κοινού συνόλου των αλληλεπιδράσεων κι αλλαγών, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για όλη την τάξη. Αυτοί οι δείκτες έχουν καθοριστεί, έχοντας υπόψιν ότι η ενσωμάτωση είναι μία περίπλοκη διαδικασία, η οποία συμπεριλαμβάνει: την εκμάθηση, την πλήρη γνώση της νέας γλώσσας, τη συχνότητα των αλλαγών μεταξύ των μαθητών, την ικανότητα να ομιλεί το άτομο για τον εαυτό του αλλά και για το ίδιο του το μέλλον. Οι ενδείξεις ενσωμάτωσης Μέσω του Σημειωματαρίου οι δάσκαλοι μπορούν να παρακολουθούν έναν αριθμό διαφορετικών πτυχών του προγράμματος ενσωμάτωσης σε σχέση με το τελικό συμπέρασμα, τα ατομικά επιτεύγματα, κάτι που σχετίζεται με τις αλληλεπιδράσεις και τη συλλογικότητα εντός κι εκτός των σχολείων. Συγκεκριμένα: - Οι πρώτες δύο ενδείξεις, η ενσωμάτωση στο σχολείο κι η επάρκεια L2, σχετίζονται με την ένταξη στα σχολεία και τη γλωσσική ενσωμάτωση του ατόμου. - Η τρίτη και τέταρτη ένδειξη έχουν να κάνουν με τις σχέσεις, που αναπτύσσονται, και βοηθούν να παρατηρούμε το περιβάλλον της τάξης καθώς και τις πιθανές συναντήσεις εκτός σχολείου. - Οι δύο τελευταίες ενδείξεις μελετούν μερικές πτυχές της ταυτότητας του μαθητή και του παρασκηνίου. Εισάγουν μερικές κοινές θεωρίες και συγκεκριμένους παράγοντες, που έχουν να κάνουν με τη διαδικασία ανασυγκρότησης του παρελθόντος τους σε διαφορετικές χώρες. Για μια περίληψη των ενδείξεων και των ερωτηματολογίων, δείτε τον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Ενδείξεις ενσωμάτωσης, Στρατηγικές, Μέθοδοι κι Εργαλεία Ενδείξεις 1. Ενσωμάτωση στο σχολείο 2. Επάρκεια L2: προφορικά και γραπτά 3. Σχέσεις μεταξύ συμμαθητών στην τάξη 4. Σχέσεις στην πόλη/γειτονιά 5. Πολιτιστική αναφορά και γλώσσα-πηγή Τί παρατηρείται/αναγνωρίζεται/ προσδιορίζεται Σχολική καριέρα, εγκατάλειψη σχολείου Γνώση L2, οι τέσσερις γλωσσικές ικανότητες Ποσότητα και ποιότητα σχέσεων μεταξύ συμμαθητών, επιλεκτικές σχέσεις Σχέσεις εκτός σχολείου, γνώση και χρήση χώρων κι ευκαιρίες ενσωμάτωσης Αυτό-περιγραφή, αυτοβιογραφικές αναφορές Στρατηγικές, δραστηριότητες, μέθοδοι κι εργαλεία Έντυπο πληροφοριών μαθητή, συλλογή δεδομένων CEFRL περιγραφή επιπέδων, CEFRL κλίμακα απεικόνισης, φόρμες και υλικά που δημιουργήθηκαν και χρησιμοποιούνται σε κέντρα γλωσσομάθειας Συλλογή δεδομένων ερωτηματολογίου, ανοιχτά ερωτηματολόγια(π.χ. κοινωνικό ερωτηματολόγιο) Συλλογή δεδομένων ερωτηματολογίου, οπτικές τεχνικές (π.χ. χάρτης της πόλης/γειτονιάς Αυτοβιογραφικές δραστηριότητες/ στρατηγικές/ τεχνικές (π.χ. σχέδιο, παρουσίαση Ποιος τα χρησιμοποιεί Δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί Δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, πολιτιστικοίγλωσσικοί διαμεσολαβητές Όλοι οι μαθητές, κάθε μαθητής Όλοι οι μαθητές, κάθε μαθητής Δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, Πολιτιστικοί- Γλωσσικοί 5

6. Κίνητρο Σχολική καθοδήγηση, σχέδιο σπουδών εαυτού...), ατομικό ερωτηματολόγιο Έντυπο πληροφοριών μαθητή, συλλογή δεδομένων ερωτηματολογίου, ατομικό ερωτηματολόγιο διαμεσολαβητές, κάθε μαθητής Δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, Πολιτιστικοί- Γλωσσικοί διαμεσολαβητές, μαθητές-μετανάστες ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ-ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗΣ Σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες: Ο κοινωνικός λειτουργός, που κατέχει δύο γλώσσες, (συνήθως ένας μετανάστης, επίσης) με καθήκοντα, όπως το καλωσόρισμα, η μετάφραση και όσα σχετίζονται με την οικογένεια. Σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ο διερμηνέας εκτελεί τα καθήκοντα του διαμεσολαβητή. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ,ΤΕΧΝΙΚΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ/ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Όποτε χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους στο Σημειωματάριο, έχουμε στο νου μας τη διαδικασία για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με το μαθητή ή έναν τρόπο να οργανώνουμε την υποστήριξη. Η χρήση του Σημειωματαρίου Όταν Tο Σημειωματάριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με έναν ευέλικτο τρόπο, προκειμένου να παρατηρηθούν οι διαφορετικές πτυχές στα διάφορα σημεία κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δύο διαφορετικές περιόδους (την πρώτη τετράμηνη περίοδο ή τη δεύτερη), ώστε να παρατηρούμε εάν η ενσωμάτωση των μεταναστών μαθητών ακολουθεί ένα προοδευτικό μονοπάτι κι αν υπάρχουν βελτιώσεις τη δεύτερη περίοδο σε σχέση με την πρώτη. - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή, ώστε να κατανοούμε τη δυναμική της ενσωμάτωσης και/ή μιας συγκεκριμένης πτυχής. Πώς το χρησιμοποιούμε Tο Σημειωματάριο μπορεί να προταθεί συνολικά, ή μερικώς, προσφέροντας μόνο αυτά τα εργαλεία, που είναι χρήσιμα για να παρατηρούμε τις επιλεγμένες ενδείξεις. - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με έναν επιλεκτικό τρόπο, που εστιάζει σε μια ή περισσότερες πτυχές. Για παράδειγμα, για να ελέγχετε το σφυγμό των σχέσεων και της ατμόσφαιρας μέσα στο σχολείο και την τάξη: Ποιες είναι οι σχέσεις μεταξύ των συμμαθητών; Πόσες υπάρχουν; Πότε και πού συναντώνται οι μαθητές εκτός σχολείου; Υπάρχουν περιπτώσεις απομόνωσης και μοναξιάς; - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιβεβαιώσετε την αποτελεσματικότητα δεδομένων τεχνασμάτων/συγκεκριμένων πηγών για την ενσωμάτωση, που δημιουργείται στα σχολεία και στις τοπικές αρχές: ενότητα στο L2, διαφορετικές επιλογές για σχολική καθοδήγηση και καλωσόρισμα... - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από δασκάλους και κοινωνικούς λειτουργούς στα κέντρα ως βασική εκπαίδευση για να διατηρούν διαφορετικές παρουσιάσεις της ένταξης, της κοινωνικοποίησης και της εκμάθησης των μεταναστών σπουδαστών (και των μη-ξένων). Ποιος είναι ο παρατηρητής; Tο Σημειωματάριο είναι ένα εργαλείο, που μπορεί να είναι χρήσιμο στο να μάθετε τη δυναμική της ενσωμάτωσης, τις ενέργειες για την ενσωμάτωση, καθώς κι οποιαδήποτε άλλη πτυχή της ενσωμάτωσης. Γι αυτό τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν υπάρχουν περισσότεροι παρατηρητές. Διαφορετικοί δάσκαλοι μπορούν να συγκρίνουν την ανάλυσή τους 6

και τις απόψεις τους. Στο δοκιμαστικό στάδιο, αυτή η πιθανότητα έχει τονιστεί: μέσω της χρήσης του Notebook, πολλοί δάσκαλοι και κοινωνικοί λειτουργοί στα κέντρα της βασικής εκπαίδευσης, θα μπορούσαν να συγκρίνουν τις εκτιμήσεις και τις παρουσιάσεις, ή να ανταλλάξουν αποκτήματα και προτάσεις. Αυτό είναι ο λόγος για τον οποίο μερικές φορές οι απαντήσεις στις ανοικτές ερωτήσεις στα δομημένα ερωτηματολόγια μπορούν να ποικίλουν, ή να συμπληρώνουν το ένα το άλλο, επειδή εξαρτώνται από τις μεμονωμένες απόψεις και τους επαγγελματικούς ρόλους. Ποια είναι η Ομάδα Παρατήρησης (ΟΤ) 1. Όποιος κάνει οποιοδήποτε σχόλιο στο Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης (ατομικά, σε ζευγάρια, σε μικρές ομάδες) γίνεται μία Ομάδα Παρατήρησης. 2. Κάθε Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης είναι ονομαστικό: ο δάσκαλος, οι δάσκαλοι σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες(3-4 δάσκαλοι). 3. Οι OTs πρέπει να έχει μια μικτή σύνθεση: παραδείγματος χάριν, δύο ή περισσότεροι δάσκαλοι τάξεων, ένας δάσκαλο τάξης κι έναν δάσκαλο εργαστηρίου ή ένα δάσκαλο φυσικής αγωγής; δύο ή περισσότεροι δάσκαλοι τάξεων, έναν δάσκαλο εργαστηρίου κι έναν γλωσσικό βοηθό, ή/και ένας δάσκαλος υποστήριξης. Ο λόγος είναι να βελτιωθεί η παρουσίαση περισσότερων διαφορετικών παρατηρήσεων στο σπουδαστή/την τάξη, ειδικά από τους δασκάλους που ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στην τάξη με τους σπουδαστές, αλλά και από τους ανθρώπους που μπορούν να τους παρατηρήσουν στα διαφορετικά πλαίσια ή/και πιό άτυπα (όπως στο εργαστήριο, το γυμναστήριο...). Όταν η OT είναι ατομική κι έχει συντεθεί για μόνο ένα άτομο, που κάνει παρατηρήσεις, αυτός/ή πρέπει να είναι μία δασκάλα τάξης. Η παρατήρηση με το Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης εστιάζει σε ένα μαθητή μετανάστη, ακόμη κι αν, για κάποιες ενδείξεις, συμπεριλαμβάνεται όλη η τάξη. Οι Ενότητες Παρακολούθησης (Observation Units) που θέλουν να ακολουθήσουν/παρατηρήσουν πιο βαθιά σε σχέση με τον ένα μετανάστη μαθητή, θα πρέπει να συμπληρώσουν περισσότερα Σημειωματάρια (ένας μετανάστης μαθητής, που παρατηρείται στενά = ένα Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης). Στην τελευταία περίπτωση, προφανώς, κάποια μέρη του Σημειωματαρίου μπορούν να συμπληρωθούν μόνο μία φορά(για παράδειγμα, το γενικό πλαίσιο, οι ενδοσχολικές κι εξωσχολικές σχέσεις). Για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων, στο Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης το όνομα του σπουδαστή δεν πρέπει να εμφανίζεται. Πως οργανώνετε τη συλλογή δεδομένων Κάθε ένδειξη ενσωμάτωσης μπορεί να εξερευνηθεί μέσω της χρήσης διαφορετικών προτάσεων: - Κατά το ήμισυ δομημένα εργαλεία, όπως ερωτηματολόγια ή πίνακες, με στατιστική και εγκάρσια λειτουργία, οι οποίοι, σε μερικές περιπτώσεις, απευθύνονται προς όλους τους σπουδαστές στην τάξη. - Ανοιχτά ερωτηματολόγια και στρατηγικές συλλογής στοιχείων, που είναι πιο χρήσιμα για να συλλέγουμε προσωπικές εμπειρίες, μέρη της προσωπικής ζωής και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με έναν επιλεκτικό ή συλλογικό τρόπο, επίσης. Προφανώς, η συλλογή των στοιχείων και των δραστηριοτήτων, που περιλαμβάνει παιδιά κι εφήβους, πρέπει να προταθεί σε ένα πλαίσιο παρακίνησης και πρέπει να αφορά όσο το δυνατόν περισσότερο τη δυναμική στην τάξη. Όταν η παρατήρηση γίνεται μέσω ομάδων δύο ή περισσότερων κοινωνικών λειτουργών και δασκάλων, η ενεργή συμμετοχή στην παρατήρηση και το μοίρασμα των στοιχείων, που προκύπτουν, επιτρέπουν τη μείωση και τη ρύθμιση της υποκειμενικότητας, δεδομένου ότι είναι αποτέλεσμα διαφορετικών παρουσιάσεων κι απόψεων. 7

Ποιος παρακολουθεί Tο Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης είναι ένα εργαλείο παρακολούθησης της δυναμικής της ενσωμάτωσης για: - Νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές (που έχουν φθάσει τα τελευταία 2 χρόνια στη νέα χώρα). - Μετανάστες μαθητές με μία μέτρια-μεγάλη περίοδο σχολικής εμπειρίας στην τωρινή χώρα (που έχουν φθάσει εδώ και δύο χρόνια νωρίτερα). - Όλη την τάξη (περιλαμβάνει αυτόχθονες/ιθαγενείς μαθητές). ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ (ΑΝΘΡΩΠΟΙ) Κατοίκοι μιας θέσης ή μιας περιοχής από τις αρχές των γνωστών χρόνων; ιθαγενής. (Collins English Dictionary Complete and Unabridged HarperCollins Publishers 1991, 1994, 1998, 2000, 2003) Το σχέδιο της δομής του Σημειωματαρίου Κάθε μέρος του Σημειωματαρίου περιλαμβάνει δραστηριότητες κι ερωτηματολόγια, με τη βοήθεια των οποίων μπορούμε να αναγνωρίσουμε την κατάσταση των διαφόρων μαθητών. Το διάγραμμα παρακάτω δείχνει τη χρήση του καθενός εργαλείου. Πίνακας 2. Σχέδιο της δομής του Σημειωματαρίου: Ερωτηματολόγια, Δραστηριότητες κι Άλλα Εργαλεία 1.ΠΛΑΙΣΙΟ Μέρη Νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές Άλλοι μετανάστες μαθητές Όλοι οι μαθητές 1.1. Σχολείο, Τάξη, Εξοπλισμός X X X 1.2. Έντυπο πληροφοριών μαθητή. Ιστορία μετανάστη και σχολική πορεία 1.3. Έντυπο πληροφοριών μαθητή. Συγκεκριμένες Ενέργειες του Σχολείου, για να πραγματοποιήσει την Ενσωμάτωση 2. ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ X X X Για νέους ή πιο μεγάλους μαθητές Νέοι και πιο μεγάλοι μαθητές 2.1. Σχολική Ενσωμάτωση X X Ν και Μ 2.2. Ερωτηματολόγιο νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών 2.3. Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο μαθητή X X X Ν και Μ 3. ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ (L2) 3.1.Επάρκεια L2 X X Ν και Μ 3.2. Ερωτηματολόγιο νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών Επικοινωνιακή Συμπεριφορά 3.1. Ερωτηματολόγιο μεταναστών μαθητών Επικοινωνιακή συμπεριφορά 4. ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ ΚΙ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 4.1. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη Τα άνθη της φιλίας 4.2. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη Μάντεψε ποιος; X X Νέοι Νέοι X X Μεγαλύτεροι Όλη η τάξη Όλη η τάξη Νέοι Ν και Μ 4.3 Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη και στην Όλη η τάξη Μεγαλύτεροι 8

πόλη Ερωτηματολόγιο μαθητή 4.4. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη Χάρτης των πιο δημοφιλών τόπων στην πόλη /Γειτονιά 5. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ 5.1. Σχέση με τη μητρική γλώσσα και τον πολιτισμό Ερωτηματολόγιο δασκάλου Όλη η τάξη Ν και Μ X X Ν και Μ 5.2. Δραστηριότητες μαθητή: Εγώ σήμερα, Εγώ ως παιδί, Εγώ ως ενήλικας X X X 5.3. Δραστηριότητες μαθητή: Είμαι... X X X Ν και Μ 5.4. Ερωτηματολόγιο γονέων X X Ν κα Μ 5.5. Ερωτηματολόγιο μαθητή: Γλωσσική αυτοβιογραφία 6. ΚΙΝΗΤΡΟ Νέοι X X X Ν και Μ 6.1. Κίνητρο Ερωτηματολόγιο δασκάλου X X Ν και Μ 6.2. Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο μαθητή: Μελλοντικοί στόχοι X X X Ν και Μ 6.3. A) Δέντρο ταλέντων (Δημοτικό σχολείο) και B) Ημερολόγιο ταλέντων (Γυμνάσιο) X X X 7. Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ: ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ A) Ν B) Μ 7.1. Ερωτηματολόγιο δασκάλου X X X Ν και Μ ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1 ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ, ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Τα χέρια της Φιλίας ή Frihandships X X X Νέοι 2. Δυναμική Ενσωμάτωσης Φίλοι κινουμένων σχεδίων 3. Moreno Διαγώνισμα X X X Ν και Μ 4. Το ημερολόγιο της ενσωμάτωσης από νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές 5. Πολυγλωσσία και Δημιουργικότητα. 5.1 Το Ποτάμι του Διαβάσματος 5.2 Χρήση οπτικών, Παραστατικά Μυθιστορήματα και Βουβά κείμενα 5.3 Χρήση κειμένων, που απεικονίζουν Αφηγήσεις Μεταναστών 5.4 Δημιουργικές Απαντήσεις σε κείμενα με τη χρήση Σχολίων 5.5 ΔημιουργίαPhoto-journals 5.6 Δημιουργία Γραφικών Ταινιών ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 2 Επίπεδα από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες. Γλωσσική Επάρκεια L2 X Μεγαλύτεροι 9

ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ Όνομα Σχολείου ΣΧΟΛΕΙΟ Είδος Σχολείου (εκπαιδευτικό επίπεδο) Διεύθυνση Σχολική Χρονιά ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ Όνομα παρατηρητή Σχολικό Μάθημα/Ρόλος ΑΛΛΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Όνομα παρατηρητή Σχολικό Μάθημα Άλλος επαγγελματικός Ρόλος 10

1 ΠΛΑΙΣΙΟ Αυτή η ενότητα του Σημειωματαρίου είναι το πλαίσιο, που βοηθά να επιλέγουμε και να περιγράφουμε τις ενδείξεις ενσωμάτωσης, που σχετίζονται με τον καθένα μετανάστη μαθητές. Περιγραφή εργαλείου Συλλογή λεπτομερειών/γενικές πληροφορίες σχετικά με: - Τις ενέργειες, που εκτελούνται από τα σχολεία, για την προώθηση της διαμορφωτικής κι εκπαιδευτικής επιτυχίας των μεταναστών μαθητών και τις αλληλεπιδράσεις με τους συμμαθητές τους (ερωτηματολόγιο 1.1); - Τον μετανάστη μαθητή (πέραν των άλλων νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών), πάνω στον οποίο εστιάζουμε, κι ειδικά στη συλλογή πληροφοριών σχετικά με την ιστορία μετανάστευσής του και στη σχολική διαδρομή στη μητρική του χώρα και στη χώρα υποδοχής (ερωτηματολόγιο 1.2.); - Τα είδη υποστήριξης, που προσφέρονται στο μετανάστη μαθητή, κατά τη διάρκεια της ένταξής του/της στο σχολείο στη χώρα υποδοχής. Εάν δεν είναι δυνατό να επαναφέρει /ανακτήσει τέτοιες πληροφορίες, η στιγμή που πρέπει να θεωρούμε ως πρώτη ένταξη, είναι η στιγμή της εγγραφής στο σχολείο, που φοιτά(ερωτηματολόγιο 1.3.). Ποιος χρησιμοποιεί το εργαλείο Όλα τα μέλη της OT. Οι OTs, για να συλλέξουν πληροφορίες σχετικά με το μετανάστη μαθητή, μπορεί να έρχεται σε επαφή με τα Γραφεία της Γραμματείας του σχολείου, να ρωτά άλλους δασκάλους του ίδιου σχολείου καθώς και τον ίδιο το μαθητή/τρια και τους γονείς του/της. Οι δάσκαλοι του OT πρέπει να αξιολογούν κάθε περίπτωση, ώστε να βρίσκουν τον καλύτερο και καταλληλότερο τρόπο για να συλλέξουν τις απαιτούμενες/απαραίτητες πληροφορίες, χωρίς να γίνονται επεμβατικοί /αδιάκριτοι. Σχετικά με τις πληροφορίες, που σχετίζονται με σημεία του ερωτηματολογίου 1.1., οι δάσκαλοι του καθενός OT τα συγκρίνουν μεταξύ τους και προτείνουν μέσω της δικής τους οπτικής γωνίας την κατάσταση του σχολείου (επισημαίνοντας επίσης διαφορές εντός του). Συνήθως οι πληροφορίες, που σχετίζονται με το ερωτηματολόγιο 1.1. πρέπει να συλλεχθούν από μία εσωτερική Τριμελής Επιτροπή του σχολείου. Πως / Πότε να χρησιμοποιούμε το εργαλείο Αυτό είναι το προκαταρκτικό μέρος του Σημειωματαρίου. Χρειάζεται να συμπληρωθεί στην αρχή της διαδικασίας της παρατήρησης. Στόχοι του Εργαλείου κι Αποτελέσματα Το πλέγμα, που συμπληρώθηκε στο μέρος 1.1, χρησιμεύει όχι μόνο στη συλλογή δεδομένων, αλλά επίσης σαν ένα εν εξελίξει εργαλείο, αυτό σημαίνει ότι η χρήση του Σημειωματαρίου θα επιτρέπει στους δασκάλους (και στο σχολείο) να αποφασίσει τί χρειάζονται/ζεται να βελτιώσουν, ώστε να κάνουν πιο αποτελεσματική τη στρατηγική ενσωμάτωσης. Την ίδια στιγμή, η συλλογή των πληροφοριών στα μέρη 1.2 και 1.3 επιτρέπει στους δασκάλους να γνωρίζουν καλύτερα τις ιστορίες μετανάστευσης των μαθητών και τη σχολική τους πορεία. Είναι ένα μονοπάτι γνώσης, γεμάτο με ανακαλύψεις κι εκπλήξεις. Οι στόχοι μπορούν να συνοψισθούν με αυτόν τον τρόπο: - Προσφέρει στους δασκάλους ένα εργαλείο για να ελέγχει και να οργανώνει τις εκπαιδευτικές απαντήσεις, τη διδασκαλία και τα εργαλεία, που το σχολείο τους έχει ενεργοποιήσει (ή είναι σε θέση να ενεργοποιήσει), για να προωθήσει την ενσωμάτωση μεταξύ των ιθαγενών και μεταναστών σπουδαστών 11

- Προσφέρει ένα εργαλείο και μια ευκαιρία να μοιραστεί η γνώση κι η ευθύνη των οργανωτικών κι εκπαιδευτικών εργαλείων που έχουν ενεργοποιηθεί - Προσφέρει στους επαγγελματίες, που συμμετέχουν σε ένα ενιαίο σύνθετο ή εκπαιδευτικό ίδρυμα, την ευκαιρία να αναπτύξουν μια κοινή γλώσσα για την ενσωμάτωση και τα διαπολιτισμικά εκπαιδευτικά ζητήματα - Προσφέρει στους επαγγελματίες, που συμμετέχουν σε ένα ενιαίο σύνθετο ή εκπαιδευτικό ίδρυμα, την ευκαιρία να φθάσουν, με τον πιο κοινό τρόπο, στον εντοπισμό των αναγκών, των προτεραιοτήτων, των στρατηγικών και των εργαλείων που πρέπει να χτισθούν, να βρεθούν ή να ελεγχθούν, για να βελτιώσουν την ποιότητα της ενσωμάτωσης και τη διαπολιτισμική εκπαίδευση του σχολικού ιδρύματός τους. Αυτές οι δυνατότητες τονίζονται στις συνεδριάσεις και τις συναντήσεις, (στιγμές «συζητητικής παιδαγωγικής») που συμπεριλαμβάνονται στο μονοπάτι της αναζήτησης, έχοντας έτσι σύνδεση με το Notebook. Ερωτηματολόγια 1.1. Ερωτηματολόγιο: Σχολείο, Τάξη, Εξοπλισμός 1.2. Ερωτηματολόγιο: Έντυπο πληροφοριών μαθητή. Ιστορία μετανάστη και Σχολική Πορεία 1.3. Ερωτηματολόγιο: Έντυπο πληροφοριών μαθητή. Περιγραφή Συγκεκριμένων Ενεργειών που οδήγησαν στην ενσωμάτωση στο σχολείο 12

1.1. Σχολείο, Τάξη, Εξοπλισμός 1. Αριθμός μαθητών στο σχολείο 1.1 Στο οποίο: αριθμός μεταναστών μαθητών 1.2 Στο οποίο: αριθμός νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών 2. Η σύνθεση της τάξης 2.1 Αριθμός μαθητών στην τάξη a) Στο οποίο: αριθμός μεταναστών μαθητών b) Στο οποίο: αριθμός νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών c) Στο οποίο: ξένοι μαθητές γεννημένοι στη χώρα διαμονής ( δεύτερη γενιά ) d) Στο οποίο: παιδιά γεννημένα από έναν πολίτη της χώρας διαμονής κι από έναν πολίτη διαφορετικής χώρας e) Στο οποίο: υιοθετημένο από πολίτες της χώρας διαμονής f) Στο οποίο: άλλο (συγκεκριμένα)... 3. Ξένες εθνικότητες, παρούσες στην τάξη (συγκεκριμένα)........ 4. Αριθμός μαθητών με προβλήματα(ιθαγενείς/μετανάστες) στην τάξη (προσδιόρισε ποια: π.χ. διαταραχές, ανικανότητες ).................. 5. Τι είδους εσωτερικές, επαγγελματικές πηγές έχει χρησιμοποιήσει το σχολείο σου τα τελευταία δύο σχολικά έτη, για να ενθαρρύνει την ένταξη και την ενσωμάτωση των μεταναστών μαθητών; 5.2 Δραστηριότητες στην τάξη 5.3 Οι δάσκαλοι παρουσιάζουν στην τάξη/στο σχολείο κατά τη διάρκεια σχολικής ώρας άλλου δασκάλου 5.4 Δάσκαλος ξένων γλωσσών 5.5 Βοήθεια/Υποστήριξη δασκάλου 5.6 Άλλο (συγκεκριμένα)......... 6. Ποιες εξωτερικές επαγγελματικές πηγές έχουν χρησιμοποιηθεί; 6.2 Γλωσσικός διαμεσολαβητής 6.3 Πολιτιστικός- γλωσσικός διαμεσολαβητής/διερμηνέας 6.4 Άλλο (συγκεκριμένα)...... 7. Έχουν οργανωθεί πρωτοβουλίες/δραστηριότητες διαπολιτισμικής εκπαίδευσης τα τελευταία δύο χρόνια (π.χ. επίγνωση πολιτισμού, ένταξη θεμάτων, αποδόμηση στερεοτύπων...); Στο σχολείο:...... 13

... Στην τάξη:...... 8. Τα μαθήματα που προωθούν την συμμετοχή/συνεργασία των μεταναστών γονέων και οικογενειών οργανώνονται από το σχολείο; 8.1 Συναντήσεις για γνωριμία με το σχολείο και το σχολικό σύστημα 8.2 Μαθήματα γλώσσας L2 8.3 Εκπαιδευτικά μαθήματα με ξένους και μη ξένους γονείς 8.4 Προώθηση της συλλογικότητας των γονέων (ξένων και μη ξένων γονέων) 8.4 Άλλο (προσδιορίστε).... 9 Υποδείξτε αν τα τελευταία δύο χρόνια ο δάσκαλος έχει πάρει μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με: 9.1 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 9.2 Γλωσσική Εκπαίδευση (L2) 9.3 Υπηρεσίες υποστήριξης (ψυχολογική, παιδαγωγική,εκπαιδευτική) 9.4 Άλλο (συγκεκριμένα)........... 10 Πώς εκτιμάς τη συνολική προσπάθεια του σχολείου στο να ενθαρρύνει την ένταξη των μεταναστών μαθητών και των οικογενειών τους;............... 11 Έχετε κάποιες προτάσεις να προσθέσετε για αυτό το θέμα;.............................. 14

1.2 Έντυπο Πληροφοριών Μαθητή. Ιστορία Μετανάστη και Σχολική πορεία (μετανάστης μαθητής, πάνω στον οποίο εστιάσαμε) 1. Εθνικότητα... 2. Φύλο Άνδρας Γυναίκα 3. Γλώσσες που ομιλούνται από το μαθητή (L1)... άλλες: 4. Έτος γέννησης... 5. Έτος άφιξης στην νέα πατρίδα... 6. Οι λόγοι για την άφιξη του μαθητή a. Με όλη την οικογένεια b. Μέσω οικογενειακής επανένωσης c. Άλλο (συγκεκριμένα). 7. Τα προηγούμενα σχολικά χρόνια ο μαθητής παρακολούθησε: Tο ίδιο σχολείο... - Με τους ίδιους συμμαθητές στην προηγούμενη τάξη - Με άλλους μαθητές στην ίδια τάξη - Άλλη χρονιά / μορφή Άλλο σχολείο, στην ίδια χώρα Άλλο σχολείο, σε άλλη χώρα Καθόλου σχολείο 8. Σε αυτή τη χώρα, πριν το τρέχον σχολικό έτος, ο μαθητής παρακολούθησε (Αναφερθείτε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της χώρας σας): Βρεφικός Σταθμός/προσχολική ηλικία (0-3) Παιδικός Σταθμός (3-6) Νηπιαγωγείο (6-11) Γυμνάσιο (11-14) - Τι είδους;.. Λύκειο (14-19) - Τι είδους;.. 9. Παρακολούθησε ο μαθητής σχολικά έτη σε άλλη χώρα; Όχι / Ναι, πόσα έτη;... 10. Μετά την άφιξή του, σε ποια τάξη εγγράφθηκε ο μαθητής;... 11. Εάν ο μαθητής φοιτά στο γυμνάσιο, ποιος οδήγησε το μαθητή στο να φοιτήσει εκεί; Το προηγούμενο σχολείο Η οικογένεια Προσωπική επιλογή Φίλοι Άλλοι (συγκεκριμένα)... 15

1.3 Έντυπο Πληροφοριών Μαθητή. Περιγραφή Συγκεκριμένων Ενεργειών που οδήγησαν στην ενσωμάτωση στο σχολείο 1. Υποδείξτε εάν κατά τη διάρκεια της πρώτης σας σχολικής εγγραφής, χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα εργαλεία και/ή υπηρεσίες Εάν δεν είναι δυνατόν να υπολογίσετε το είδος υποστηρίξεων, που προσφέρονται στο σπουδαστή κατά την διάρκεια της πρώτης ενσωμάτωσης στο σχολείο, σκεφτείτε τη στιγμή της ενσωμάτωσης, αυτή της εγγραφής δηλαδή στο τρέχον σχολείο. Απόκτηση πληροφοριών για την προηγούμενη σχολική καριέρα Απόκτηση αρχικών ικανοτήτων Κοινόχρηστο Πρόγραμμα Προσαρμογή προγράμματος/ων Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκμάθησης Διδασκαλία L2, πόσες ώρες; Εξωσχολική Βοήθεια στο σπίτι Άλλο (συγκεκριμένα)..... 2. Παρατηρήσεις/Συμπεράσματα σχετικά με τις παρεμβάσεις, που πραγματοποιούνται:............................ 16

2 ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Αυτή η ενότητα του Σημειωματαρίου είναι ένα πλαίσιο, που βοηθά στο να αναγνωρίζουμε και να περιγράφουμε τις ενδείξεις της σχολικής ενσωμάτωσης, που σχετίζονται με τον καθένα μετανάστη μαθητή. Περιγραφή Εργαλείου Η συλλογή πληροφοριών, που σχετίζεται με τη σχολική πορεία του παρατηρηθέντος μαθητή κι έχει να κάνει ειδικά με την κανονική κατάσταση του προγράμματος σπουδών του/της και τα σχολικά αποτελέσματα του σπουδαστή (γενική επισκόπηση). Αποτελείται από τρία μέρη, στα οποία υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις για σπουδαστές διαφορετικής ηλικίας. Ποιος χρησιμοποιεί το εργαλείο Όλα τα μέλη του OT. Πώς να χρησιμοποιείς το εργαλείο Οι ερωτήσεις, που συμπεριλαμβάνονται στα ερωτηματολόγια μπορούν να είναι γραπτής μορφής, σε ένα φύλλο ή να ερωτώνται προφορικά μέσω συνέντευξης κι απαντήσεων, που γράφονται από το δάσκαλο σε ένα φύλλο. Μπορούν να ερωτηθούν σε ολόκληρη την τάξη χωρίς να ληφθεί υπόψη η προέλευση, η καταγωγή, η υπηκοότητα των μεμονωμένων σπουδαστών (αυτή η διαδικασία προτείνεται ανεπιφύλακτα, αλλά παρακαλώ, δώστε προσοχή στην τελευταία ερώτηση του Ερωτηματολογίου 2.3), ή στον καθένα μετανάστη μαθητή, πάνω στον οποίο έχουμε εστιάσει. Στην περίπτωση της χρήσης σε όλη την τάξη, κάθε μέλος του OT γράφει τις απαντήσεις του παρατηρηθέντος μαθητή στο δικό του Notebook και προσθέτει ένα περιληπτικό σημείωμα, με κάποιες σκέψεις, που μπορεί να προκύψουν διαβάζοντας τις απαντήσεις, που δίνονται επίσης από τους άλλους συμμαθητές (με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές, που δίνονται από άλλους μετανάστες μαθητές). Το περιληπτικό σημείωμα επισυνάπτεται στο Notebook. Στο Notebook είναι σημαντικό να καταγράφονται πάντα οι λεπτομέρειες, οι ενδεχόμενοι δεδομένοι λόγοι και οι δραστηριότητες, που έχουν χρησιμοποιηθεί στα ερωτηματολόγια. Το πλαίσιο των πειραματισμών αυτών των εργαλείων δεν είναι ποτέ ουδέτερο και μπορεί να έχει επιπτώσεις στις απαντήσεις των σπουδαστών. Είναι καλό να το γνωρίζει αυτό και να το λαμβάνει υπόψη. Στόχοι του Εργαλείου κι Αποτελέσματα Προώθηση μιας πιο λεπτομερούς γνώσης μεταξύ των δασκάλων της σχολικής διαδρομής των σπουδαστών, των δραστών και της δυναμικής, που υποβάλλονται στις σχολικές πορείες τους. Συνημμένα/Ερωτηματολόγια 2.1 Ερωτηματολόγιο Δασκάλου: Ενσωμάτωση στο Σχολείο 2.2 Ερωτηματολόγιο Νεοαφιχθέντων Μεταναστών Μαθητών (νέοι μαθητές) 2.3 Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο Σπουδαστή (νέοι και πιο μεγάλοι μαθητές) 17

2.1 Ερωτηματολόγιο Δασκάλου Σχολική Ενσωμάτωση 1. Υποδείξτε εάν ο μαθητής ενσωματώθηκε με τους συμμαθητές του a. Η ηλικία του/της b. Ένα χρόνο πιο νέος από αυτόν/ήν c. Περισσότερο από ένα χρόνο μικρότερος από αυτόν/ήν 2. Ο μαθητής παρακολούθησε το σχολείο: a. Κανονικά (πηγαίνετε στην ερώτηση 5) b. Κανονικά, αλλά με πολλές απουσίες c. Περιστασιακά, με μεγάλες περιόδους απουσίας 3. Θα μπορούσατε να εξηγήσετε τους λόγους απουσίας του μαθητή από το σχολείο; (Συγκεκριμένα)............ 4. Πώς το σχολείο υποστηρίζει τους μαθητές, ώστε να ξεπεράσουν τα προβλήματα, που αναφέρονται στην ενότητα 3;......... 5. Υποδείξτε το επίπεδο των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, που έχει ο μαθητής κατά μέσο όρο: a. Πολύ υψηλός στη σχολική βαθμολογία (πήγαινε στην ενότητα 7) b. Υψηλός στη σχολική βαθμολογία (πήγαινε στην ενότητα 7) c. Μέτριος στη σχολική βαθμολογία (πήγαινε στην ενότητα 7) d. Χαμηλός στη σχολική βαθμολογία e. Πολύ χαμηλός στη σχολική βαθμολογία 6. Εξηγείστε τους λόγους αποτυχίας......... 7. Ποια σχολικά μαθήματα βαθμολογούνται καλύτερα( ισχυρά σημεία του μαθητή);...... 8. Σε ποια σχολικά μαθήματα ανταπεξέρχεται λιγότερο ο μαθητής;...... 9. Τι είδους σχολικές δραστηριότητες επιλέγει να κάνει πιο συχνά ο μαθητής στην τάξη;......... 10. Σε ποιες σχολικές ομάδες λαμβάνει μέρος ο μαθητής;......... 11. Άλλα σχόλια σχετικά με το μαθητή, μετά την παρατήρησή σου............ 18

2.2 Ερωτηματολόγιο Νεοαφιχθέντων Μεταναστών Μαθητών Νέοι Μαθητές (ο δάσκαλος πρέπει να διαβάσει τις ερωτήσεις) 1. Πώς νοιώθεις στο σχολείο; (ρώτα το παιδί να επιλέξει)??? 2. Τι σου αρέσει να κάνεις στο σχολείο; (ρώτα το παιδί για μία ή περισσότερες επιλογές)??? 3. Πόσες μέρες τη βδομάδα θέλεις να πηγαίνεις στο σχολείο; (ζήτα από το παιδί να επιλέξει μία επιλογή) Δ T Τ Π Π Σ Κ Δ T Τ Π Π Σ Κ Δ T Τ Π Π Σ Κ??? 4. Ποιο μέρος στην τάξη προτιμάς; ( ζήτα από το παιδί να επιλέξει μία επιλογή)??? 19

2.3 Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο Μαθητή Νέοι και Μεγαλύτεροι Μαθητές Για όλους τους μαθητές, εκτός της τελευταίας ερώτησης, που είναι μόνο για μετανάστες μαθητές. Ο δάσκαλος πρέπει να βοηθά τους μαθητές με χαμηλή επάρκεια L2. 1. Ποιος σου πρότεινε αυτό το σχολείο;... 2. Πώς νοιώθεις στο σχολείο;............. 3. Ποια είναι τα πιο δύσκολα μαθήματα;......... 4. Ποια μαθήματα σου αρέσουν πιο πολύ;......... 5. Εάν έχεις δυσκολίες στο σχολείο ποιος σε βοηθά;........ 6. Πώς νοιώθεις για τους βαθμούς σου;.......... 7. Πώς ήταν οι βαθμοί σου στην μητρική σου χώρα;......... 20

3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ (L2) Αυτή η ενότητα του Σημειωματαρίου εστιάζει στη γλωσσική επάρκεια δεύτερης γλώσσας(l2). Αυτό το μέρος σε βοηθά να αναγνωρίζεις και να περιγράφεις τις ενδείξεις ενσωμάτωσης, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές. Περιγραφή Εργαλείου Αποτελείται από μία φόρμα (Ερωτηματολόγιο 3.1), η οποία βοηθά στην αξιολόγηση του επιπέδου επάρκειας L2, χρησιμοποιώντας ένα διαγώνισμα, που βασίζεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες. Η σύγκριση μεταξύ των αποτελεσμάτων των διαγωνισμάτων και των λεπτομερειών της διαδικασίας στο σχολείο, βοηθά τους δασκάλους να κατανοήσουν εάν η εκμάθηση του L2 είναι αποτελεσματική. Ποιος χρησιμοποιεί το Εργαλείο; Όλα τα μέλη του OT. Πώς χρησιμοποιούμε το Εργαλείο Η γλωσσική επάρκεια L2 αξιολογείται βάσει των παρατηρήσεων σχετικά με τις συμπεριφορές επικοινωνίας, των διαγωνισμάτων και των διαφόρων τύπων συμμετοχής κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και γίνονται από τους δασκάλουςπαρατηρητές. Η βασική άποψη, για τη γλωσσική επάρκεια L2 του μαθητή, θα πρέπει να εκφράζεται από έναν δάσκαλο της επίσημης γλώσσας της χώρας διαμονής και θα πρέπει να επιλέγεται από τους μαθητές στο σχολείο. Ερωτηματολόγιο 3.1: αναφέρεται ση γλωσσική επάρκεια, που περιγράφεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες. Το ερωτηματολόγιο μπορεί να συμπληρωθεί περιοδικά (κάθε τρεις μήνες, κάθε εξάμηνο). Ο παρατηρητής υπογραμμίζει τα σχόλια αξιολόγησης και μπορεί να τα επεξεργαστεί στο ανοικτό τμήμα του ερωτηματολογίου. Ερωτηματολόγιο 3.2: αναφέρεται στην επικοινωνιακή συμπεριφορά των νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών (νέοι μαθητές) και στους ανθρώπους, που στηρίζουν την εκπαίδευσή τους, καθώς και στις στρατηγικές αυτοαπασχόλησης με τη γλώσσα. Ερωτηματολόγιο 3.2: αναφέρεται στην επικοινωνιακή συμπεριφορά των μεταναστών μαθητών (παλαιότεροι μαθητές), καθώς και στις στρατηγικές αυτοαπασχόλησης με τη γλώσσα. Για να συμπληρώσετε τα ερωτηματολόγια χρειάζεστε μια λεπτομερή γνώση του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις γλώσσες CEFRL (για μια σύντομη, γενική περιγραφή των επιπέδων και των ειδικής κλίμακας ικανοτήτων, παρακαλώ δείτε το Συνημμένο 2 του Notebook). Είναι απαραίτητο να καθορίσετε λεπτομερώς τα δομημένα διαγωνίσματα, που χρησιμοποιήθηκαν για να ανιχνεύσετε τις γλωσσικές ικανότητες. Στόχοι του Εργαλείου κι Αποτελέσματα Το εργαλείο επιτρέπει τη συστηματική παρακολούθηση της προόδου του Μαθητή στο L2. Στην περίπτωση των νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών, παρακολουθεί έμμεσα την ικανότητά τους να ξεκινούν μια γλωσσική επικοινωνία με τους συμμαθητές τους εντός κι εκτός σχολείου. Συνημμένα/Ερωτηματολόγια 3.1. Ερωτηματολόγιο Δασκάλου: Επάρκεια L2 3.2. Ερωτηματολόγιο: Νεοαφιχθέντες μετανάστες μαθητές Επικοινωνιακές συμπεριφορές 21

3.3. Ερωτηματολόγιο: Μετανάστης Μαθητής Επικοινωνιακές συμπεριφορές 3.1. Επάρκεια L2 Ανοιχτό Ερωτηματολόγιο Δασκάλου - Για τον προσδιορισμό των επιπέδων, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις έξι κλίμακες, που είναι συνημμένες από το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες (CEFRL). - Από αυτές τις κλίμακες, τα επίπεδα A2+, B1+ και B2+ έχουν αποκλειστεί. Η χρήση των βασικών επιπέδων προτιμάται από για πάνω από το μέσο όρο (π.χ. A1/A2, A1+...). - Παρόλα αυτά, το προ-βασικό επίπεδο δεν περιγράφεται στο CEFRL, οποιαδήποτε επίδοση κάτω του επιπέδου A1, θα πρέπει να θεωρείται ως τέτοια. Επίπεδα/Ικανότητες Προ-βασικό A1 A2 B1 B2 C1 C2 Συνολική Κατανόηση Προφορικού Λόγου Συνολική Κατανόηση Γραπτού Λόγου Συνολική Προφορική Παραγωγή Επίπεδα/Ικανότητες Προ-βασικό A1 A2 B1 B2 C1 C2 Συνολική Γραπτή Παραγωγή Ορθογραφικός Έλεγχος Γραμματική Ακρίβεια 1. Ποιος έχει αξιολογήσει τη γλωσσική επάρκεια L2; Πότε;......... 2. Πώς ανιχνεύθηκαν οι ικανότητες στο L2;.................. 3. Ποιες γλωσσικές ικανότητες έχουν αναπτυχθεί γρηγορότερα;.................. 22

3.2. Επικοινωνιακές Συμπεριφορές Νεοαφιχθέντες Μετανάστες Μαθητές (Νέοι μαθητές) (ο δάσκαλος πρέπει να διαβάσει τις ερωτήσεις) 1. Σε ποιον μιλάς μετά το σχολείο; (ζήτα από το παιδί να διαλέξει μία επιλογή) πατέρας μητέρα? αδερφός αδερφή συμμαθητές??? 2. Τι σου αρέσει να κάνεις σε αυτή τη γλώσσα; (ζήτα από το παιδί να διαλέξει μία επιλογή)........??? 3. Υπαγόρευσε την αγαπημένη σου πρόταση στη δασκάλα σου your (σημείωσε την πρόταση).................. 4. Εάν μπορείς, γράψε τρεις αγαπημένες σου λέξεις σε αυτή τη γλώσσα.................. 23

3.3. Επικοινωνιακές Συμπεριφορές Μετανάστες Μαθητές (Μεγαλύτεροι Μαθητές) 1. Μιλάς τη δεύτερή σου γλώσσα έξω /μετά το σχολείο;... Εάν ναι, με ποιον;...... 2. Ποια γλώσσα μιλάς όταν είσαι στο σπίτι με την οικογένειά σου; - Με τη μητέρα σου... - Με τον πατέρα σου... - Με τον/α αδερφό/ια και την/τις αδερφή/ες... 3. Μπορείς να διαβάσεις και να γράψεις στην πρώτη σου γλώσσα; Προσπάθησε να γράψεις μια σύντομη παράγραφο:............... 4. Τι πιστεύεις για τη δεύτερή σου γλώσσα;.... 5. Ποιος σε βοήθησε περισσότερο καθώς μάθαινες τη δεύτερή σου γλώσσα;... 6. Όταν βρίσκεις μια λέξη, που δεν καταλαβαίνεις, τί κάνεις;.. 7. Γράψε (ή πες μου) πέντε λέξεις, που σου είναι δύσκολες:.. 8. Γράψε (ή πες μου) πέντε αγαπημένες σου λέξεις:.. 24

4. ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ ΚΙ ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Αυτή η ενότητα του Σημειωματαρίου είναι το πλαίσιο, που θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις και να περιγράψεις τις κοινωνικές σχέσεις εντός κι εκτός σχολείου. Τεχνικές της κοινωνιομετρίας βοηθούν επίσης στο να γνωρίζετε την κοινωνική θέση του καθενός μαθητή. Περιγραφή Εργαλείου Χρησιμοποιείται από τους OT σε ολόκληρη την τάξη ανεξάρτητα από την παρουσία νεοαφιχθέντων μεταναστών σπουδαστών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ όλη την τάξη ή από μικρές ομάδες ή ατομικά από τον μετανάστη μαθητή, που δεν γράφει L2 (προφορικά κι ο δάσκαλος γράφει τις απαντήσεις), για παράδειγμα στο εργαστήριο γλωσσολογίας. Είναι σημαντικό να εγγραφτείτε στα τυπικά του Σημειωματαρίου, καθώς δίνονται πιθανοί λόγοι, για τους οποίους χρησιμοποιήθηκε το διαγώνισμα στην τάξη/στο μαθητή. Με την επισκόπηση των απαντήσεων του διαγωνίσματος, οι OT χτίζουν τον κοινωνικό πίνακα, ένα διάγραμμα δηλαδή, που περιγράφει/ρυθμίζει την παρατηρηθείσα κοινωνική δυναμική και πώς είναι δομημένα τα πράγματα στην τάξη. Αυτή η δραστηριότητα θα πρέπει να γίνεται δύο φορές και μερικούς μήνες αργότερα, ώστε να επαληθεύει τις αλλαγές στην κοινωνική δυναμική της τάξης διαχρονικά. Η δραστηριότητα, που ονομάζεται Τα άνθη της Φιλίας (συμπεριλαμβάνεται στο 4.1.) ή άλλες δραστηριότητες, που προτείνονται (Π.χ. Moreno τεστ, χέρια φιλίας, βλέπε συνημμένο 1 στο τέλος του Notebook), μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να βοηθήσουν την έρευνα στο πρώτο στάδιο του δημοτικού σχολείου και του γυμνασίου (6-12 ετών). Το Μάντεψε ποιος; (δεν έχει σημασία η ηλικία) είναι άλλη μία δημοφιλής τεχνική αναζήτησης (4.2.). Για τους μεγαλύτερους μαθητές (μέχρι 12 ετών) μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το διαγώνισμα Σχέσεις στην Τάξη και στην Πόλη (συμπεριλαμβάνεται στο Ερωτηματολόγιο 4.3). Αυτή η δραστηριότητα δεν περιλαμβάνει την κατασκευή κοινωνικού προγράμματος. Για να γνωρίζετε τα εξωσχολικά μέρη του μαθητή, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον Χάρτη των πιο Δημοφιλών Τόπων στην Πόλη/Γειτονιά (4.4.). Ποιος χρησιμοποιεί το Εργαλείο Ο/Οι δάσκαλος/οι της τάξης, δάσκαλοι που δουλεύουν σε άλλα περιβάλλοντα/σχολειά και είναι μέλη του OT. Εάν το OT αποτελείται από έναν αριθμό δασκάλων, οι οποίοι δουλεύουν σε διαφορετικά εκπαιδευτικά πλαίσια (γυμναστήριο, εργαστήριο ), μπορούν να επεκτείνουν την έρευνα σε δύο διαφορετικά πλαίσια και να συγκρίνουν τις απαντήσεις, κάτι που θα ήταν πολύ ενδιαφέρον και χρήσιμο. Το πλαίσιο δεν είναι ποτέ ουδέτερο κι επηρεάζει τη σημασία των λέξεων. Πώς χρησιμοποιούμε το Εργαλείο; Κάθε τεχνική για την αναγνώριση των κοινωνικών σχέσεων στην τάξη έχει περιγραφεί ξεχωριστά σε συνημμένα, ως οδηγία για χρήση. Οι τεχνικές για την αναγνώριση κοινωνικών σχέσεων είναι δημοφιλείς στην Ευρώπη. Μάθε περισσότερα για αυτά σε επαγγελματική βιβλιογραφία. Οι Στόχοι του Εργαλείου κι Αποτελέσματα Σας επιτρέπει να έχετε καλύτερη οπτική και πιο έμπειρη γνώση της κοινωνικής δυναμικής στην τάξη και στην τοπική κοινότητα. Σας επιτρέπει να παρατηρείτε καλύτερα και εις βάθος το κλίμα στην τάξη και πιθανές καταστάσεις απομόνωσης. Μέσω της χρήσης τεχνικών της κοινωνιομετρίας, μπορείτε να γνωρίζετε ακριβώς την κοινωνική κατάσταση των μεταναστών μαθητών (και του καθενός μαθητή) στην τάξη, κάτι που σας επιτρέπει το σχεδιασμό περισσότερων δραστηριοτήτων. Συνημμένα/Ερωτηματολόγια 25

4.1. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη- Τα άνθη της φιλίας 4.2. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη Μάντεψε ποιος 4.3. Σχέσεις στην τάξη και στην πόλη Ερωτηματολόγιο μαθητή 4.4. Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη Χάρτης των πιο Δημοφιλών Τόπων στην Πόλη/ Γειτονιά 4.1 Κοινωνικές σχέσεις στην τάξη ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ (νέοι μαθητές) Σύντομη περιγραφή Οι μαθητές επιλέγουν εκούσια τους συμμαθητές τους και/ή εξωσχολικές παρέες, οδηγούμενοι από ένα σαφή κριτήριο (εντολή/πρόταση του δασκάλου). Το διαγώνισμα χρησιμοποιεί το σχήμα ενός λουλουδιού αντί για μία λίστα ερωτήσεων. Η τεχνική προτείνεται για νέους μαθητές (δημοτικό σχολείο). Ο στόχος του Τα άνθη της Φιλίας είναι: - Να δημιουργήσει ένα σχεδιάγραμμα των φιλιών στην τάξη. Μερικοί μαθητές δε θα επιλεχθούν από κανέναν άλλο συμμαθητή τους(απομονωμένοι), μερικοί θα επιλεχθούν από λίγους συμμαθητές (λίγο δημοφιλείς), μερικοί θα επιλεχθούν από πολλούς συμμαθητές (δημοφιλείς), μερικοί θα διαλέξουν ο ένας τον άλλον και μπορεί να υπάρχουν ομάδες φίλων ή κλειστά ζευγάρια. - Για να συγκρίνετε τις φιλίες εντός κι εκτός σχολείου: Ταιριάζουν τέλεια, μερικώς ή είναι εντελώς διαφορετικοί; Δομή Αυτή η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην τάξη, όταν θα δουλεύουν πάνω στην έννοια της εξοικείωσης και της φιλίας. Οι μαθητές θα κληθούν να σκεφτούν για "την ιδέα φιλίας", μέσω διαφόρων ερωτημάτων: 1- Ποιον θα καλέσεις στο πάρτι γενεθλίων σου; 2- Σε ποιον θα πεις για τις περιπέτειές σου; 3- Με ποιον θα ήθελες να περάσεις τον ελεύθερό σου χρόνο μετά το σχολείο; Θα ζητηθεί από τους μαθητές να καταγράψουν μέσα στα πέταλα (σχεδιασμένο σαν διακεκομμένη γραμμή) τα ονόματα των φίλων τους. Οδηγίες για τους μαθητές: Μέσα στα πέταλα του λουλουδιού, γράψε τα ονόματα των φίλων σου, που θα ήθελες... (ερωτήσεις παραπάνω). Εάν θέλεις, μπορείς να προσθέσεις παραπάνω πέταλα (σχεδιασμός). Κάθε λουλούδι έχει τρία πέταλα, αλλά ίσως να έχουν περισσότερους φίλους, οπότε μπορούν να σχεδιάσουν περισσότερα πέταλα αν θέλουν. Εάν υπάρχουν ονόματα ανθρώπων εκτός σχολείου, που δε συμπίπτουν με τους συμμαθητές, ο δάσκαλος μπορεί να ρωτήσει για μια περιγραφή τους (συγγενείς, παιδιά της γειτονιάς, συμπαίχτες...). Συλλογή Δεδομένων Μετά την εργασία, οι δάσκαλοι θα δημιουργήσουν έναν πίνακα και σχεδιάγραμμα των φιλιών στην τάξη: ένα χάρτη, που θα βασίζεται στα λουλούδια των μαθητών, όπου θα υπάρχουν όλα τα ονόματα των μαθητών συνδεδεμένα με βέλη. Τα διπλά βέλη συνδέουν τους μαθητές που είναι κοντά ο ένας στον άλλον. Ανάλυση Δεδομένων 26

Για να εμβαθύνετε την ανάλυση των σχέσεων μέσα στην ομάδα, πρέπει να προετοιμάσετε ξεχωριστά σχεδιαγράμματα (γραφικά-κύκλο) για το κάθε παιδί στην ομάδα. Μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για να προσδιοριστούν οι δημοφιλέστεροι, οι απομονωμένοι κι οι απορριφθέντες. Θα σας βοηθήσουν να κατασκευάσετε τα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε μαθητή (ειδικά αυτών που έχουν έρθει πρόσφατα) και να λάβετε σχετικά μέτρα προκειμένου να αποτραπεί το φαινόμενο της αυτο-απομόνωσης ή της απόρριψης από την ομάδα. Μετά το διαγώνισμα, βασιζόμενοι στα συλλεχθέντα δεδομένα μπορούμε να αποφασίσουμε: 1. Τον αριθμό των επιλογών, που έχει δοθεί σε ένα συγκεκριμένο άτομο, βασιζόμενοι σε συγκεκριμένα κριτήρια, αλλά και συνολικά. Ο αριθμός που βγαίνει από αυτόν τον υπολογισμό είναι το ποσοστό κοινωνικής αναγνώρισης. 2. Μετρείστε τον αριθμό των ανθρώπων, που έχουν διαλέξει ένα συγκεκριμένο μαθητή σε όλες τις επιλογές. Αυτό είναι το ποσοστό κοινωνικής αναγνώρισης. 3. Ένα άτομο, που επιλέγεται πιο συχνά κι είναι μακριά από το μέσο όρο των επιλογών για ένα μέλος της ομάδας, ονομάζεται αστέρι κοινωνιομετρίας. 4. Εκείνοι, που δεν έχουν επιλεγεί ή δεν έχουν κάνει καμία επιλογή, είναι τα απομονωμένα άτομα. 5. Εκείνοι, που έχουν δώσει μία αρνητική άποψη είναι τα άτομα, που έχουν απορριφθεί. 6. Εκείνοι, που έχουν ένα μικρό αριθμό επιλογών είναι άτομα της ομάδας, που βρίσκονται στο περιθώριο. Τα Άνθη της Φιλίας Μέσα στα πέταλα των λουλουδιών, καταγράψτε τα ονόματα των συμμαθητών, που θα θέλατε να προσκαλέσετε στο πάρτι γενεθλίων. Εάν θέλετε, μπορείτε να προσθέσετε περισσότερα πέταλα (σχεδιασμός). Τα Άνθη της Φιλίας. Φίλοι στο σχολείο και φίλοι εκτός σχολείου 27

4.2 Κοινωνικές Σχέσεις στην Τάξη-Μάντεψε Ποιος Σύντομη Περιγραφή Στην τεχνική Μάντεψε ποιος οι απαντήσεις δίνονται σύμφωνα με τη συνολική κατανόηση της κοινωνικής κατάστασης στην τάξη, που είναι, η κοινή γνώμη που είναι παρούσα μέσα στην τάξη. Δομή Η τεχνική Μάντεψε ποιος βασίζεται στους μεμονωμένους μαθητές, που γράφουν τα επώνυμα των συμμαθητών, των οποίων η συμπεριφορά ανταποκρίνεται στα παρουσιαζόμενα χαρακτηριστικά, όπως η φιλική διάθεση, η σύνεση και η ελπίδα. Τα χαρακτηριστικά μπορεί, επίσης, να περιλαμβάνουν αρνητικές συμπεριφορές των μαθητών: απειθαρχία, ανυπακοή, επιθετικότητα, αγενής συμπεριφορά, κ.λπ... Εάν ο δάσκαλος βρίσκει αυτές τις ερωτήσεις λανθασμένες, θα πρέπει να έχει μια πιο καλή εικόνα των μαθητών, που δεν έχουν επιλεχθεί από κανέναν ή εκείνων που έχουν λάβει πολύ λίγες θετικές επιλογές. Γενικά, αυτή η τεχνική δεν περιορίζει τον αριθμό επιλογής, όπως με τα επώνυμα των σπουδαστών. Στην περίπτωση που δεν μπορούν να μαντέψουν το πρόσωπο, δεν γράφουν σε κανένα από τα επώνυμα. Η προϋπόθεση με την οποία μπορεί αυτή τεχνική να χρησιμοποιηθεί είναι απλή: πρέπει να δώσεις μια καθαρή οδηγία στους μαθητές σου σχετικά με το στόχο και το περιβάλλον του διαγωνίσματος. Μία φιλική ατμόσφαιρα είναι πάντα καλοδεχούμενη. Είναι το ίδιο εφόσον μας ενδιαφέρει η ανάλυση. Συλλογή Δεδομένων Μετά την εργασία, οι δάσκαλοι θα δημιουργήσουν ένα σχεδιάγραμμα με απόψεις της τάξης:ένας χάρτης, βασιζόμενος στις απαντήσεις των μαθητών, απεικονίζει τις ομάδες των μαθητών σύμφωνα με τις απόψεις, που εκφράζουν στις απαντήσεις τους. Ανάλυση Δεδομένων Μετά το διαγώνισμα, βασιζόμενοι στα συλλεχθέντα δεδομένα μπορούμε να αποφασίσουμε: 1. Τον αριθμό των επιλογών, που ένα συγκεκριμένο άτομο έχει διαλέξει στην πρώτη θέση εξαιτίας ενός συγκεκριμένου κριτηρίου. Αυτοί οι αριθμοί αποτελούν το συγκεκριμένο ποσοστό απόδοσης/απόδοση της συμπεριφοράς του μαθητή. 2. Θετικά κι αρνητικά χαρακτηριστικά φτιάχνουν ένα χάρτη δημοτικότητας για τους μαθητές μίας τάξης, τα αρνητικά χαρακτηριστικά μπορούν να εισάγουν την ύπαρξη της ομάδας των απομονωμένων μαθητών. 3. Η ανάλυση των μαθητών μεμονωμένα επιτρέπει το σχεδιασμό πράξεων, που στόχο έχουν να αλλάξουν τη γνώμη των άλλων μαθητών γι αυτούς μέσα στην τάξη. 4. Εάν απαιτείται βαθύτερη ανάλυση, μπορείς να αθροίσεις όλες τις επιλογές για τους μαθητές σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά, αθροίζοντας τον αριθμό των επιθέτων, που γράφονται σε οποιοδήποτε πλέγμα στο φύλλο του μαθητή. ΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ Φύλλο Μαθητή Μάντεψε και γράψε παρακάτω σε κάθε ερώτηση τα ονόματα και τα επώνυμα των συμμαθητών σου. ΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ 1....είναι ο πιο φιλικός μαθητής στην τάξη σου...... 2....είναι καλός στα μαθήματα...... 3....πάντα βοηθά τους άλλους συμμαθητές... 28

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης - Σεπτέμβριος 2013... 4....πάντα χρειάζεται τη βοήθεια του δασκάλου...... 5....έχει πάντα καβγάδες με άλλους συμμαθητές...... 6....δεν ακούει ποτέ τις οδηγίες του δασκάλου...... ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΦΥΛΛΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΙΛΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΣΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΙΚΟΤ ΗΤΑ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΡΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΥΠΑΚΟΗ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ Εγχειρίδιο: 1. Μέτρα τον αριθμό των επιλογών της πρώτης θέσης για κάθε μαθητή (το επώνυμο είναι γραμμένο στο φύλλο μαθητή όπως το πρώτο στην ερώτηση) 2. Γράψε τον αριθμό μέσα στον πίνακα παραπάνω. 3. Υπογράμμισε τους μαθητές που επιλέγονται πιο συχνά για συγκεκριμένες ερωτήσεις. 4. Υπογράμμισε τους μαθητές που επιλέγονται πιο συχνά στο πλέγμα ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ( δημοφιλής dλόγω θετικών/αρνητικών χαρακτηριστικών ). Υπόδειγμα: ΜΑΘΗΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΙΛΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΣΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΡΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΥΠΑΚΟΗ 11 1 1 2 6 8 3 10 10 1 1 1 8 1 3 5 1 6 12 9 6 29

21 1 8 15 1 1 1 3 3 1 3 5 18 10 14 1 Σημειωματάριο Ενσωμάτωσης - Σεπτέμβριος 2013 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ Μπορείς να κάνεις το ίδιο αθροίζοντας τις συνολικές επιλογές για ένα μαθητή( τοποθετημένο στην κορυφή ή σε διπλανές θέσεις στα φύλλα του μαθητή) 4.3 Σχέσεις στην Τάξη και στην Πόλη Ερωτηματολόγιο Μαθητή Ο δάσκαλος πρέπει να υποβάλει σε όλους τους σπουδαστές της τάξης αυτές τις συνοπτικές πληροφορίες των ερωτηματολογίων (που έχουν τυπωθεί) και να εξάγει πληροφορίες για την κατάσταση των σχέσεων στην τάξη κι εκτός σχολείου, επίσης μέσω ποσοτικών στοιχείων. Πρίν το μοίρασμα του ερωτηματολογίου, μια σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών παρουσιάσεων (από τους δασκάλους) πάνω στις σχέσεις μεταξύ των συνομηλίκων, όσον αφορά την έννοια της λέξης "φιλία", μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα. Η χρήση του ερωτηματολογίου προτείνεται σε μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου. 1. Τάξη (επίπεδο)... 2. Φύλο a. Α b. Γ 3. Πόσους φίλους έχεις στην τάξη σου; a. Τρεις ή τέσσερις φίλους b. Ένα φίλο, ίσως δύο c. Δεν έχω κανένα φίλο στην τάξη μου d. Έχω περισσότερους από τέσσερις φίλους 4. Συναντιέσαι (για να διαβάσεις, να παίξεις...) με συμμαθητή/ές σου εκτός σχολείου; a. Ναι, συχνά b. Σπάνια, όχι συχνά d. Όχι, ποτέ 5. Όταν συναντιέσαι με συμμαθητή/ές σου εκτός σχολείου, τι κάνετε μαζί; (επίλεξε όλα όσα ισχύουν) a. Παίζουμε b. Διαβάζουμε c. Βλέπουμε τηλεόραση d. Άλλο (συγκεκριμένα)... 6. Πόσους φίλους, που δεν είναι συμμαθητές σου, έχεις εκτός σχολείου; a. Πολλούς b. Λίγους c. Κανένα 7. Με ποιον συναντιέσαι; (επίλεξε όλα, όσα ισχύουν) a. Με φίλους από αυτή τη χώρα 30