ΤΟΠΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ των ΔΗΜΩΝ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Καργάκη Ελένη Δ/νση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Περιφέρεια Κρήτης
Διαχείριση ΑΣΑ στην Κρήτη με τον νέο ΕΣΔΑ 100% ΑΣΑ 50% σύμμ. 50% ΔσΠ 5% 29% 16% ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ προς επεξεργασία 50% ΑΣΑ 34% ΛΟΙΠΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΟ ΥΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΛΛΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ 35% ΧΑΡΤΙ ΓΥΑΛΙ 40% ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ Ανάκτηση 24% ΧΥΤΑ 26% ΔσΠ 192.717 t/y
γιατί μπήκαμε στη διαδικασία πάλι Το κατόρθωμα της υλοποίησης του νέου σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο θα στηριχθεί στην επιτυχημένη προσπάθεια των Δήμων να φτάσουν τη διαλογή στην πηγή στο 50%. Ήταν ανάγκη να διαμορφωθεί ένας σχεδιασμός σε επίπεδο Δήμου.
Σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ ο σχεδιασμός σε επίπεδο Δήμου, θα πρέπει: να εδραιώνει μια κοινωνία ανακύκλωσης με την ενίσχυση της ΔσΠ, και να οδηγεί στην κάλυψη όλων των θεσμοθετημένων στόχων ξεχωριστής διαλογής και ανακύκλωσης των ανακυκλώσιμων αποβλήτων και των βιοαποβλήτων, αλλά και των στόχων εκτροπής Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ). 4
Α. Δραστηριότητες πρόληψης και διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου (δίκτυο κάδων για την προδιαλογή βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών σε διακριτά ρεύματα, δίκτυο πράσινων σημείων, σύστημα αποκομιδής και μεταφοράς, δράσεις υποκίνησης της συμμετοχής των πολιτών.) Β. Δραστηριότητες διαλογής επεξεργασίας σε επίπεδο δήμου (πρόβλεψη για χώρους υποδοχής και διαλογής των προδιαλεγμένων ανακυκλώσιμων υλικών, οικιακή και κοινοτική κομποστοποίηση, τοπικές μονάδες διαχείρισης των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων, σταθμοί μεταφόρτωσης κ.λπ.). Γ. Προτάσεις για μονάδες επεξεργασίας των σταδιακά μειούμενων σύμμεικτων. Δ. Προτάσεις για αναγκαίους ΧΥΤΥ, στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης εφαρμογής της λογικής της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης. 5
Σημεία Κλειδιά της Συμβολής της Περιφέρειας στα ΤΣΔΑ Επιστημονική & τεχνική (και οικονομική) υποστήριξη στην εκπόνηση των ΤΣΔΑ Ενσωμάτωση των ΤΣΔΑ στον ΠΕΣΔΑ, ώστε να υπάρχει κοινή στρατηγική Υποστήριξη στην υλοποίηση των ΤΣΔΑ Αδειοδοτήσεις ορισμένων έργων ΔΣΑ Έλεγχος και παρακολούθηση της ορθής λειτουργίας του συνολικού συστήματος ΔΣΑ 6
Περιφέρεια Δήμοι
Παραγωγή των ΑΣΑ στο Δήμο Υφιστάμενη Διαχείριση (δρομολόγια συλλογής / αριθμός κάδων και απορριμματοφόρων, προσωπικό, προβλήματα, ελλείψεις, δυνατότητες, οικονομικά στοιχεία, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κ.λπ.) Ποσοτικοποίηση στόχων με βάση τον ΕΣΔΑ Προτάσεις για ΔσΠ (κάδους, απορριμματοφόρα, οικιακή/κοινοτική κομποστοποίηση, Πράσινα Σημεία, Σταθμούς Μεταφόρτωσης κ.λπ.) Προϋπολογισμός και Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής
Ποσότητες ΑΣΑ Τόνοι ΑΣΑ 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Για κάθε Δήμο έγινε αναλυτικός υπολογισμός της παραγωγής ΑΣΑ, τόσο χρονικά όσο και χωρικά.
Λήφθηκαν υπόψη όλα τα υφιστάμενα δεδομένα, όπως οι ακριβείς θέσεις των κάδων συλλογής ανακυκλώσιμων. 10
Αλλά και οι μέσες αποστάσεις που διανύουν τα απορριμματοφόρα για να φθάσουν στην κοντινότερη μονάδα επεξεργασίας / ΧΥΤΥ.
Επίσης για κάθε Δήμο έγινε υπολογισμός των στόχων που θέτει η νομοθεσία, και των αναγκών για επεξεργασία ανά ρεύμα αποβλήτων. Κατηγορία Ποσότητες Ποσοστό Παραγωγή ΑΣΑ ~ 6.300 τόνοι 100% Εκτροπή βιοαποβλητων με ΔσΠ (κάδοι) ~ 1.000 τόνοι Εκτροπή ανακυκλώσιμων με ΔσΠ (κάδοι) ~ 1.800 τόνοι 50% Εκτροπή / ανάκτηση λοιπών ρευμάτων με Πράσινα Σημεία ~ 350 τόνοι Ποσότητες για μεταφορά σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας ~ 3.150 τόνοι 50%
Ομάδα 3 Ομάδα 4 Ομάδα 2 Ομάδα 1 Πραγματοποιήθηκε εκτενής ανάλυση για να διαιρεθούν οι Δήμοι σε ομάδες με συγκεκριμένα συστήματα διαλογής στη πηγή βιοαποβλήτων, ανάλογα με τα 13 γεωγραφικά χαρακτηριστικά του Δήμου (Κίτρινα σημεία οικισμοί).
Π.Ε. / Δήμος Παραγόμενα ΑΣΑ 2025 (τν) Προδιαλεγμένα Βιοαπόβλητα (τν) Προδιαλεγμένα Ανακυκλώσιμα Απόβλητα (τν) Λοιπά Προδιαλεγμένα Απόβλητα (τν) Σύμμεικτα ΑΣΑ προς επεξεργασία (τν) ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ 9.740 1.525 2.807 538 4.870 ΓΑΥΔΟΥ 116 18 33 6 58 ΚΑΝΤΑΝΟΥ-ΣΕΛΙΝΟΥ 2.706 424 780 150 1.353 ΚΙΣΣΑΜΟΥ 6.314 989 1.819 349 3.157 ΠΛΑΤΑΝΙΑ 12.486 1.955 3.598 690 6.243 ΣΦΑΚΙΩΝ 1.263 198 364 70 632 ΧΑΝΙΩΝ 66.369 10.393 19.124 3.667 33.185 ΧΑΝΙΩΝ 98.995 15.503 28.525 5.470 49.497 ΡΕΘΥΜΝΗΣ 36.361 5.694 10.477 2.009 18.180 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ 8.046 1.260 2.319 445 4.023 ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 5.126 803 1.477 283 2.563 ΑΜΑΡΙΟΥ 3.659 573 1.054 202 1.830 ΑΝΩΓΕΙΩΝ 1.125 176 324 62 562 ΡΕΘΥΜΝΟΥ 54.317 8.506 15.651 3.001 27.159 ΒΙΑΝΝΟΥ 3.340 523 962 185 1.670 ΓΟΡΤΥΝΑΣ 8.285 1.297 2.387 458 4.142 ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ 17.775 2.784 5.122 982 8.887 ΦΑΙΣΤΟΥ 14.051 2.200 4.049 776 7.025 ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 100.627 15.758 28.995 5.560 50.313 ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ 34.599 5.418 9.970 1.912 17.299 ΑΡΧΑΝΩΝ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ 10.494 1.643 3.024 580 5.247 ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΟΣ 8.727 1.367 2.515 482 4.363 ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 197.896 30.991 57.023 10.935 98.948 ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 1.611 252 464 89 806 ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 22.689 3.553 6.538 1.254 11.344 ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ 17.453 2.733 5.029 964 8.727 ΣΗΤΕΙΑΣ 12.500 1.958 3.602 691 6.250 ΛΑΣΙΘΙΟΥ 54.253 8.496 15.633 2.998 27.126 14 ΣΥΝΟΛΟ 405.461 63.495 116.832 22.404 202.731
Π.Ε. / Δήμος Οικιακοί - Συνοικιακοί Κομποστοποιη τές Κοινοτικοί Κομποστοποιη τές Μεγάλα Πράσινα Σημεία Δορυφορικά Πράσινα Σημεία / ΚΑΕΣΔΙΠ ΣΜΑ/Υ Μονάδα επεξεργασίας γεωργικών υπολειμμάτων ΧΑΝΙΩΝ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ 50-100 1 1 3 1 ΓΑΥΔΟΥ 2 (υπο 1 (υπο 1 (υπο 2 - κατασκευή) κατασκευή) κατασκευή) ΚΑΝΤΑΝΟΥ- ΣΕΛΙΝΟΥ 150 3 1 1 1 1 (Κουντούρα) ΚΙΣΣΑΜΟΥ 200-350 1 1 2 1 1 (προς διερεύνηση) ΠΛΑΤΑΝΙΑ 100-200 3-4 1 4 1 ΣΦΑΚΙΩΝ 40-80 1 2 1 Δήμοι που φιλοξενούν / θα φιλοξενούν μονάδες κεντρικού ενδιαφέροντος ΧΑΝΙΩΝ 100 6 1 7 1 Χ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ 50-100 2 2 8 1 ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ 40-100 1 2 4 1 ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 50-100 1 1 4 1 ΑΜΑΡΙΟΥ 40-80 - 1 2 Χ ΑΝΩΓΕΙΩΝ - - - 1 ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΒΙΑΝΝΟΥ 70-100 1 1 1 1 ΓΟΡΤΥΝΑΣ 50-100 1 1 5 1 ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ 40-50 - 4 8 1 ΦΑΙΣΤΟΥ 200-400 - 2 2 2 (αναβάθμιση) ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 3.000 2 1 6 Χ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ - - 1 3 1 Χ ΑΡΧΑΝΩΝ 500 24-3 1 Χ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΟΣ - - 1 3 1 ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΟΡ. ΛΑΣΙΘΙΟΥ - - - 1 ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 500-1 3 1 ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ - - 2 2 2 1 Χ ΣΗΤΕΙΑΣ - - 1 3 Χ 15
Καταγράφηκαν τα προβλήματα και οι περιορισμοί των Δήμων ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Δυσκολία αποκομιδής και διαχείρισης συγκεκριμένων ρευμάτων αποβλήτων (π.χ. ογκώδη απόβλητα). Γενικότερη δυσχερής οικονομική κατάσταση των Δήμων που τους απαγορεύει την ορθή λειτουργία της ανακύκλωσης Χαμηλή συμμετοχής στην ανακύκλωση και έλλειψη οργανωμένης ενημέρωσης. Γενικότερη έλλειψη προσωπικού Υστέρηση στην εφαρμογή προγραμμάτων ΔσΠ για τη συλλογή βιοαποβλήτων. Αραιοκατοικημένες περιοχές. Σημαντικό τμήμα του στόλου των Δήμων είναι ανενεργό και παλαιωμένο 16
Η αποκομιδή των απορριμμάτων έχει συσσωρευμένα σημαντικά και πιεστικά προβλήματα. Υπάρχει σημαντική έλλειψη προσωπικού στον τομέα της καθαριότητας, με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί σωστά το πρόγραμμα ανακύκλωσης. Σημαντικό τμήμα του στόλου των Δήμων είναι ανενεργό και παλαιωμένο Η τουριστική ανάπτυξη της Περιφέρειας οδηγεί σε μεγάλη εποχικότητα στην παραγωγή των ΑΣΑ. Η ανακύκλωση είναι προβληματικά χαμηλή. Η ενημέρωση των δημοτών για την ανακύκλωση είναι ελλιπής και υπάρχει μεγάλη ανάγκη σταθερής και διαρκούς ενημέρωσης/στήριξης. 17
Υποστήριξη στην υλοποίηση των ΤΣΔΑ (1/2) Η Περιφέρεια αναμένεται να υποστηρίξει τους Δήμους Οικονομική ενίσχυση έργων υποδομής, (με στόχο τη διαλογή στην πηγή, τη δημιουργία πράσινων σημείων, δημιουργία ΣΜΑ κ.λπ.) Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αναγκαιότητα και τις δυνατότητες περιορισμού της παραγωγής και της ορθής διαχείρισης των παραγόμενων στερεών αποβλήτων. Διερεύνηση της τιμολογιακής πολιτικής πληρώνω όσο πετάω, που θα αποτελέσει εργαλείο παρακίνησης και ενθάρρυνσης των δημοτών στην ανακύκλωση και προδιαλογή των αποβλήτων τους. 18
Υποστήριξη στην υλοποίηση των ΤΣΔΑ (2/2) Λοιπά ρεύματα αποβλήτων Σταδιακά θα πρέπει να γίνουν στοχευμένες μελέτες για την διαχείριση όλων των λοιπών ρευμάτων, σύμφωνα με τους στόχους που αναφέρονται στο ΕΣΔΑ και τον ΠΕΣΔΑΚ. Επίσης θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μονάδες ανάκτησης αποβλήτων οργανικής προέλευσης από Ιλύες, βιομηχανικά απόβλητα, ΖΥΠ και ΓΚΤ απόβλητα με στόχο την συνολική κάλυψη της δυναμικότητας. 19
Έλεγχος και παρακολούθηση Η Περιφέρεια συμβάλει στον έλεγχο και την παρακολούθηση του σχεδιασμού ΔΣΑ. Παρακολούθηση της στοχοθέτησης και επικαιροποίηση του ΠΕΣΔΑΚ Διενέργεια επιθεωρήσεων σε έργα και δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων. Συμβολή στην υλοποίηση έργων αποκατάστασης των κυριότερων ρυπασμένων χώρων. 20
Άμεσα θα πρέπει να δρομολογηθούν τα κάτωθι: Δημιουργία επαρκούς δικτύου κάδων συλλογής στερεών αποβλήτων, με στόχο τη διαλογή στην πηγή Δημιουργία πράσινων σημείων για την συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών Δημιουργία ΣΜΑ κατά περίπτωση Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αναγκαιότητα και τις δυνατότητες περιορισμού της παραγωγής και της ορθής διαχείρισης των παραγόμενων στερεών αποβλήτων. Σημαντική είναι η εξέταση εξεύρεσης σύγχρονου τρόπου τιμολογιακής πολιτικής με οικονομοτεχνικούς όρους (π.χ. πληρώνω όσο πετάω) που θα αποτελέσει εργαλείο παρακίνησης και ενθάρρυνσης των δημοτών στην 21 ανακύκλωση και προδιαλογή των αποβλήτων τους.
Δράσεις για την αύξηση της ανακύκλωσης στοχεύει στη συμμετοχή των πολιτών οργανώνοντας καμπάνιες και προγράμματα για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μαθητών και πολιτών. και προβλέπει παράλληλα τη δημιουργία πολλών διάσπαρτων Πράσινων Σημείων (Green Points)
ΔσΠ 40% οργανικού ΔσΠ 65% ανακυκλώσιμων
ΠΡΑΣΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ Περίπου 22.500 τόνοι θα πρέπει να προδιαλέγονται στα Πράσινα Σημεία = με το 5% του συνόλου των ΑΣΑ. Στα σημεία αυτά συλλέγονται: ρούχα, έπιπλα, ογκώδη, ηλεκτρικές ηλεκτρονικές συσκευές, πράσινα, ξύλα, υφάσματα, λάστιχα κλπ.
Οι Μονάδες Επεξεργασίας ΠΕΣΔΑΚ Οικιακή Κομποστοποίηση ΕΜΑΚ Χανίων 15.500 ΜΔΕ Ρεθύμνου -25.000 τ/ε 8.500 νέος ΧΥΤΥ ΜΔΕ Ηρακλείου ΜΕΑ Ηρακλείου -6.000 τ/ε +15.000 τ/ε ΚΔΑΥ Ηρακλείου 26.900 ΜΔΕ Xερσονήσου Προδ. Οργ. Αρχ.Αστερ. 7.900 Προδ. Οργ. Ιεράπετρας 4.700 ΜΔΕ Σητείας
Τελικές Προτεινόμενες Κεντρικές Μονάδες Διαχείρισης ΑΣΑ Απόβλητ α \ Μονάδα ΕΜΑΚ ΧΑΝΙΑ ΑΜΑΡΙ ΧΕΡΣΟ ΝΗΣΟΣ ΗΡΑΚ ΛΕΙΟ ΙΕΡΑ ΠΕΤΡ Α ΣΗΤΕΙΑ ΚΔΑΥ ΗΡΑΚΛ ΚΕΝΤΡΙ ΚΗ ΠΕ ΗΡΑΚ ΑΡΧΑ ΝΩΝ ΑΣΤΕ Προδ. Βιοαπόβλητ α (τν) Προδ. Ανακυκλώσι μα (τν) Σύμμεικτα ΑΣΑ προς επεξεργασία (τν) 15.500 8.500 26.900 4.700 7.900 28.500 15.700 10.000 8.600 54.100 49.500 27.200 35.500 50.300 15.000 28.000 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤ ΗΤΑ (τν) 93.500 51.400 72.400-25.000 50.300 4.700 23.600 54.100 +15.000-6.000 28.000 7.900
Συνολικός Προϋπολογισμός για δράσεις ΤΣΔΑ Δράση Νέα κοστολόγηση ( ) Εφαρμογή συστημάτων ΔσΠ 31.792.500 ΔσΠ βιοαποβλήτων 12.695.000 ΔσΠ ανακυκλώσιμων 5.632.500 Πράσινα Σημεία / ΚΑΕΔΣΙΠ 9.015.000 Τοπική διαχείριση πράσινων αποβλήτων 950.000 Δράσεις ενημέρωσης / Απαιτούμενες μελέτες 3.500.000 Λοιπές Ανάγκες 15.830.000 Εκσυγχρονισμός συστήματος συλλογής σύμμεικτων ΑΣΑ ΣΜΑ/Υ 5.300.000 8.410.000 Απαιτούμενες Μελέτες 1.820.000 XYTY 300.000 ΣΥΝΟΛΟ 47.622. 500