τευχοσ 14 ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ Περιοδική Έκδοση Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής - Φθινόπωρο 2011

τευχοσ 14 ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ Περιοδική Έκδοση Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής - Φθινόπωρο 2011

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ Περιοδική Έκδοση Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής Διοικητής Σχολής ταξχοσ Παρασκευή Παπαδοπούλου υποδιοικητής Σχολής ΠχοΣ (υν) χαρίκλεια Νεονάκη ΠΝ Διευθυντής Σπουδών ΑΝχΗΣ (υν) Παπαμιχαήλ Μαρία υπεύθυνοι Σύνταξης επγοσ (υν) ελένη Δημητριάδου ΠχΗΣ (υν) Βασιλική Ρόκα ΠΝ ΑΝΘχοΣ (υν) Παπακωσταντίνου Στυλιανή - Ιουλία ΠΝ Καλλιτεχνική επιμέλεια έκδοσης (ευγενική χορηγία) Μαρία Σπαθάρου, Γραφίστρια maria-spath@hotmail.com Συντακτική επιτροπή: ΑΛχΙΑΣ ΜΙV Παπασπύρου ευανθία, επχιασ Αποστολίδου ελένη, ΛχΙΑΣ MIV Κράββαρη χριστίνα- Μαρία, ΛχΙΑΣ MIV Γύλαρη ειρήνη, ΔΝεΑΣ MIV Σασών Βασιλική, MIV Γεωργιού Μαρία, MIV Παντελεάκου Γεωργία,MIV Γκότση Βάϊα, MIV Ιωάννου ευγενία, MIV Πετρόπουλος Αναστάσιος, MΙV Κοθώνας Κωνσταντίνος, MIV Αποστολού Βασιλική, MIV Κάππα Δέσποινα, MIΙΙ Δουτσίνη Σουλτάνα, ΜΙΙΙ Ηλιοπούλου Μαρκέλλα, MIΙΙ Βλαχοπούλου Αντωνία, MIΙΙ Παρίσσου ευδοκία,miιι Παπαδημητρίου Σταυρούλα, MIΙΙ Κοκοζίδου χριστίνα, MIΙΙ Πιτταροκοιλης Νικόλαος, MIΙ Ντιντής Γεώργιος, MIΙ Νάκα ελένη, ΜΙΙ Γαβάθογλου Σοφία Ασημίνα, ΜΙΙ Ρουμελιώτη Φωτεινή, ΜΙΙ Βακουφτσή Δήμητρα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Ι. ΑΛΛΑΓΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τελετή παράδοσης - Παραλαβής ΣΕΛ. 04 ΙΙ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ Θεραπεία διαβητικού ποδιού ΣΕΛ. 07 Δισχιδής Ράχη ΣΕΛ. 10 Η σημασία της αξιολόγησης και της εξέτασης του δέρματος για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση του μελανώματος ΣΕΛ. 12 Τι είναι ο HPV; ΣΕΛ. 14 Υπέρταση: Επιπλοκές και μη φαρμακευτική αντιμετώπιση ΣΕΛ. 16 ΙII. ΙΣΤΟΡΙΚΑ Η Μεγάλη Κυρία της ελληνικής νοσηλευτικής ΣΕΛ. 19 Έρνεστ Τσίλλερ ΣΕΛ. 20 ΙV. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΧΟΛΗΣ Παρέλαση 25ης Μαρτίου ΣΕΛ. 24 Ευ Αγωνίζεσθαι ΣΕΛ. 26 Επίσκεψη Χορωδίας σε Ξενώνα Αστέγων ΣΕΛ. 28 Βραδιά Σπουδαστή ΣΕΛ. 28 Θεατρική Ομάδα ΣΕΛ. 29 Θερινή διαβίωση ΣΕΛ. 30 Ορκομωσίες 2011 ΣΕΛ. 32 V. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Πέντε μύθοι για τη διατροφή που μάθαμε λάθος από τους γονείς μας ΣΕΛ. 35 MC4 ΣΕΛ. 36 Déjà vu ΣΕΛ. 37 Δελφίνι ΣΕΛ. 38 Επισκεφθείτε το Βερολίνο! ΣΕΛ. 40 Σωτήρης Σόρογκας ΣΕΛ. 42 Λόγια & Εικόνες ΣΕΛ. 44 Συνέδρια ΣΕΛ. 46

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ 04 ΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΑΛΛΑΓΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ >ΕΠΧΙΑΣ ΜΙV ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ ΛΧΙΑΣ ΜΙV ΚΡΑΒΒΑΡΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΜΙV ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Στις 4 Απριλίου 2011 πραγματοποιήθηκε η τελετή αλλαγής διοίκησης της Σχολής παρουσία του κυρίου υπαρχηγού ΓεεΘΑ Αρχιστρατήγου Γεώργιου Νακόπουλου. Στην θέση της απελθούσας Διοικητού της Σχολής τοποθετήθηκε η ταξίαρχος Παρασκευή Παπαδοπούλου - Σπαθάρου από το ΓεΣ/ΔυΓ. Η αποχωρούσα Διοικητής της Σχολής, ταξίαρχος Αγγελική Θεοδωρακοπούλου-τσαγκλή, η οποία μετατέθηκε στο ΓεεΘΑ/ΔυΓ, τόνισε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ΣΑΝ λόγω οικονομικής κρίσης, καθώς και την σπουδαιότητά του διττού ρόλου των αποφοίτων της Σχολής. Όλο το στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό της Σχολής μαζί με το τάγμα των σπουδαστών εύχονται στην μεν απερχόμενη Διοικητή καλή συνέχεια στο έργο της, στη δε παραλαμβάνουσα επιτυχή πορεία στα νέα της καθήκοντα.

05 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ταξίαρχος Παρασκευή Παπαδοπούλου Σπαθάρου Η Ταξίαρχος Παρασκευή Παπαδοπούλου-Σπαθάρου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Έδεσσα, αποφοίτησε από τη ΣΑΝ και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός το 1982. Έλαβε την ειδικότητα της Χειρουργικής Νοσηλευτικής το 1993 στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και εξειδικεύτηκε στην παρεντερική διατροφή στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ρίου Πατρών. Το 1999 αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Πολέμου (ΑΣΠ), το 2001 από το Σχολείο Ψυχολογικών Επιχειρήσεων της ΑΣΠ και το 2006 από τη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ). Έχει διδάξει στη ΣΑΝ επί 3 συνεχή έτη το μάθημα της Χειρουργικής Νοσηλευτικής και έχει συμμετάσχει με εργασία στο Ιατρικό Συνέδριο των Ενόπλων Δυνάμεων του 1994 και σε νοσηλευτικές ημερίδες. Επίσης συμμετείχε στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Παρεντερικής Διατροφής (Ολλανδία 1996). Έχει υπηρετήσει διαδοχικά στο 424 ΓΣΝΕ, στο 401 ΓΣΝΑ, όπου υπήρξε για σειρά ετών υπεύθυνη και στη συνέχεια προϊσταμένη της Μονάδος Εντατικής Θεραπείας των Πολυτραυματιών καθώς και σε Μονάδα εκστρατείας του υγειονομικού (96 ΤΥΕΘ). Υπηρέτησε κατά τη χρονική περίοδο 2003-2004 στον Κλάδο των Ολυμπιακών Αγώνων του ΓΕΕΘΑ (ΚΛΟΑ) στη Διεύθυνση της Διοικητικής Μέριμνας ως υπεύθυνη Υγειονομικής Υποστήριξης. Έχει διατελέσει διευθύντρια 2ου και 7ου Γραφείου της 79 ΑΔΤΕ,τμηματάρχης 3ου και διευθύντρια 5ου Γραφείου της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Είναι παντρεμένη με τον Ταξίαρχο Νικόλαο Σπαθάρο, του Γενικού Επιτελείου Στρατού και μητέρα δύο παιδιών, της Μαρίας και του Αντώνη. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Πλοίαρχος (ΥΝ) Χαρίκλεια Νεονάκη - Λούκου ΠΝ Η Πλοίαρχος (ΥΝ) Χαρίκλεια Νεονάκη-Λούκου ΠΝ γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης. Αποφοίτησε από τη ΣΑΝ και ονομάστηκε Σημαιοφόρος το 1984 και τοποθετήθηκε στο Ναυτικό Νοσοκομείο Κρήτης (ΝΝΚ). Από το 1999 έως το 2001 υπηρέτησε στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΝΝΑ). Το 2002 ξεκίνησε την μετεκπαίδευσή της στη Χειρουργική Νοσηλευτική στο Βέλγιο. Το 2003 περάτωσε την ειδικότητά της στη Χειρουργική Νοσηλευτική και τοποθετήθηκε στο ΝΝΑ. Το 2005 μετατέθηκε στην 126 Σμηναρχία Μάχης του Ηρακλείου Κρήτης. Το 2007 επέστρεψε στο ΝΝΑ από όπου το 2009 μετατέθηκε στην 88 ΣΔΙ στη Λήμνο. Τον Nοέμβριο του 2010 προήχθη σε Πλοίαρχο και τον Αύγουστο τοποθετήθηκε ως Υποδιοικητής της ΣΑΝ. Είναι παντρεμένη με τον Σμήναρχο Μαρίνο Λούκο, Αξιωματικό Ιπτάμενο της Πολεμικής Αεροπορίας. Και έχει δύο κόρες, την Ειρήνη και την Εύη.

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΑΤΟΛΙΣΜΟΙ [*]ΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

07 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΠΟΔΙΟΥ > ΕΠΧΙΑΣ ΜΙV ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Ένα από τα συνηθέστερα συνοδά νοσήματα των νοσηλευόμενων και μη, ασθενών είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και οι επιπλοκές του. Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, περιφερική αγγειοπάθεια, αρτηριακή υπέρταση, νεφροπάθεια και στεφανιαία νόσος είναι μερικές από αυτές. Η υψηλότερη επίπτωση ωστόσο παρατηρείται στις επιπλοκές των κάτω άκρων καθώς οι διαβητικοί χαρακτηρίζονται από μειωμένη αισθητικότητα, επιρρέπεια στις λοιμώξεις και αποφρακτικές βλάβες στις μεγάλου, μεσαίου και μικρού μεγέθους αρτηρίες. οι βλάβες των ποδών, συνήθως, αρχίζουν ως επιπόλαια δερματικά έλκη τα οποία επεκτείνονται σε βάθος στους μύς και τα οστά προκαλώντας αποστήματα ή οστεομυελίτιδα. Γάγγραινα είναι δυνατόν να προκληθεί σε ένα ή περισσότερα δάχτυλα. εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως υπάρχει κίνδυνος να επεκταθεί σε ολόκληρο τον άκρο πόδα. Η φροντίδα των ποδιών, σημαντικό τμήμα της εκπαίδευσης του ασθενούς και της οικογένειάς του, περιγράφεται στη συνέχεια στο παρόν άρθρο. Ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση αποτελεί η μείωση της ασκούμενης πίεσης στην περιοχή της εξέλκωσης μέχρι να επέλθει πλήρης επούλωση. ο κλινοστατισμός και η χρήση αναπηρικού αμαξιδίου συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά η συμμόρφωση των ασθενών είναι μικρή. Για το λόγο αυτό εφαρμόζονται μέτρα που επιτρέπουν κάποια περιορισμένη κινητικότητα όπως η χρήση βακτηρίας και η στήριξη του ποδιού στην πτέρνα. Στην αγορά υπάρχουν διαθέσιμα ειδικά θεραπευτικά υποδήματα και πάτοι που ανακατανέμουν τις πιέσεις στο πέλμα αποφορτίζοντας το πρόσθιο ή το οπίσθιο τμήμα του ποδιού. οι υπάρχουσες ωστόσο μελέτες έδειξαν ότι η διάρκεια χρήσης των συμβατικών υποδημάτων ήταν περίπου διπλάσια από αυτή των θεραπευτικών υποδημάτων, παρότι οι ασθενείς ανέφεραν χρήση των θεραπευτικών τους υποδημάτων στις περισσότερες δραστηριότητές τους. Η εφαρμογή γύψου με κατάλληλη βάση ώστε να επιτρέπεται η περιορισμένη βάδιση αποτελεί την πλέον αποτελεσματική μέθοδο αποφόρτισης. Έχει όμως το μειονέκτημα ότι δεν είναι κατάλληλη για επιμολυσμένα έλκη, όπου απαιτείται συχνός οπτικός έλεγχος και αλλαγή των επιθεμάτων, για έλκη με εντόπιση στην πτέρνα και στις περιπτώσεις περιφερικής αρτηριοπάθειας. ο γύψος συνιστάται να αλλάζει κάθε 1-2 εβδομάδες. Ένα άνοιγμα που δημιουργείται κάτω από την επιφάνεια του έλκους επιτρέπει τη συχνή επισκόπηση της εξέλκωσης και την αλλαγή των επιθεμάτων. Άλλες μεθόδους αποφόρτισης αποτελούν η τοποθέτηση αφαιρούμενου νάρθηκα καθώς και η χρήση ειδικών μποτών. Όταν το έλκος έχει επιπλακεί με λοίμωξη απαιτείται καλός καθαρισμός του και κατόπιν λήψη υλικού από τη βάση του (είναι προτιμότερο να λαμβάνεται ξέσμα ιστού) το οποίο αποστέλλεται γρήγορα στο εργαστήριο για καλλιέργεια για αερόβιους και αναερόβιους παθογόνους μικροοργανισμούς. Όταν υπάρχουν κλινικά στοιχεία λοίμωξης επιβάλλεται η εμπειρική χορήγηση αντιμικροβιακών φαρμάκων εν αναμονή του αποτελέσματος της καλλιέργειας.

08 Τα χορηγούμενα αντιμικροβιακά φάρμακα είναι συνάρτηση της βαρύτητας της λοίμωξης και της πιθανολογούμενης ύπαρξης ανθεκτικών στελεχών. Οι λοιμώξεις του διαβητικού ποδιού ταξινομούνται σε: Ήπιες: Παρατηρείται είτε εντοπισμένη κυτταρίτιδα χωρίς έλκος, είτε κυτταρίτιδα (ερυθρότητα, πόνος, αυξημένη θερμοκρασία, ευαισθησία στην ψηλάφηση) γύρω από το έλκος ή πυώδες εξίδρωμα.τα συστηματικά συμπτώματα απουσιάζουν και ο ασθενής είναι μεταβολικά και αιμοδυναμικά σταθερός. Η πλειονότητα αυτών των λοιμώξεων οφείλεται σε αερόβια Gram θετικά μικρόβια (με συχνότερο τον Staphylococcus aureus) και συχνά αυτά είναι τα μόνα παθογόνα τα οποία ανιχνεύονται. Μέτριας βαρύτητας: Υπάρχει κυτταρίτιδα διαμ. >2 εκ. ή λοίμωξη των εν τω βάθει ιστών (απόστημα, σηπτική αρθρίτιδα, οστεομυελίτιδα). Τα κύρια παθογόνα μικρόβια είναι - όπως και στις ήπιες λοιμώξεις - τα αερόβια Gram θετικά. Όταν πρόκειται για χρόνια έλκη, συνήθως απομονώνονται περισσότερα από ένα παθογόνα μικρόβια. Σοβαρές: Υπάρχουν σημεία συστηματικής τοξικότητας απειλητικά για το μέλος ή και τη ζωή του ασθενούς (πυρετός, ρίγος, σύγχυση, υπόταση) και μεταβολική αστάθεια (εκσεσημασμένη υπεργλυκαιμία, μεταβολική οξέωση, αζωθαιμία). Επιπλέον, η προσβολή των εν τω βάθει ιστών, η υγρή γάγγραινα, η εκτεταμένη ιστική νέκρωση και η γρήγορη επέκταση της λοίμωξης, αποτελούν (το καθένα ξεχωριστά) σημεία σοβαρής λοίμωξης.άλλες εκδηλώσεις της σοβαρής λοίμωξης είναι η ύπαρξη φυσαλίδων, εκχυμώσεων, ακαθόριστου πόνου, μυικής αδυναμίας και μείωσης της αισθητικότητας. Οι σοβαρές λοιμώξεις είναι πολυμικροβιακές με συμμετοχή Gram(+), Gram(-) κι αναεροβίων μικροβίων. Νοσηλεία προτείνεται σε κάθε περίπτωση που απαιτείται ενδοφλέβια χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, όταν υπάρχουν σημεία συστηματικής λοίμωξης, μεταβολική αστάθεια, κρίσιμη ισχαιμία των κάτω άκρων, όταν χρειάζεται να γίνουν εκτεταμένοι χειρουργικοί χειρισμοί και για κοινωνικούς λόγους, σε άτομα που αδυνατούν να φροντίσουν τα πόδια ή να λάβουν την ενδεικνυόμενη θεραπεία μόνοι τους. Κάθε χρόνιο έλκος, ιδιαίτερα όταν οι διαστάσεις του είναι άνω των 2 εκ, μπορεί να επιπλακεί από οστεομυελίτιδα. Η οξεία οστεομυελίτιδα δίνει ακτινολογικά ευρήματα εντός 2 εβδομάδων από την προσβολή του οστού. Γι αυτό ακτινογραφία συνιστάται να γίνεται σε όλα τα χρόνια έλκη (η ευαισθησία της είναι 55% αλλά αυξάνει περισσότερο όταν η ακτινογραφία επαναληφθεί σε διάστημα 2 εβδομάδων).άλλες διαγνωστικές εξετάσεις αποτελούν η γενική αίματος(αναιμία χρόνιας νόσου), η ταχύτητα καθίζησης των ερυθροκυττάρων καθώς και ο προσδιορισμός της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης. Το άγγιγμα του οστού με μεταλλικό αντικείμενο μέσα από το έλκος έχει ευαισθησία άνω του 90% στη διάγνωση της οξείας οστεομυελίτιδας. Η υπολογιστική τομογραφία (CT) και ο μαγνητικός συντονισμός μπορούν να αναδείξουν περισσότερες μικρές βλάβες από την απλή ακτινογραφία και τις βλάβες των μαλακών μορίων. Όσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος οστεομυελίτιδας τόσο πιο σημαντικός καθίσταται ο χειρουργικός καθαρισμός στα χείλη της εξέλκωσης για την αφαίρεση των υπερκερατώσεων. Αφαιρείται τόσος ιστός ώστε από τα χείλη της εξέλκωσης να αναβλύζουν σταγόνες αίματος. Η επιφάνεια της εξέλκωσης καθαρίζεται αρχικά με άφθονο διάλυμα NaCl 0,9% ή 15% και κατόπιν με το νυστέρι, με σκοπό την απομάκρυνση από την επιφάνεια του έλκους των μικροβίων και των προϊόντων των μακροφάγων και των ουδετεροφίλων, που δρουν αναστέλλοντας τη δράση των ινοβλαστών και των τοπικά παραγομένων παραγόντων της επούλωσης. Εκτός από το χειρουργικό καθαρισμό υπάρχουν ο ενζυματικός και ο χημικός καθαρισμός. Στην πρώτη περίπτωση, εφαρμόζονται πρωτεολυτικά ένζυμα (όπως η στρεπτοκινάση) στην επιφάνεια της εξέλκωσης καθημερινά. Αυτού του είδους ο καθαρισμός ενδείκνυται όταν υπάρχει εκτεταμένη νέκρωση ή όταν λόγω του πόνου δεν είναι δυνατός ο χειρουργικός καθαρισμός. Μειονεκτήματα του ενζυμικού καθαρισμού είναι το μεγάλο κόστος και ο ερεθισμός που μπορεί να προκαλέσει όταν εφαρμοστεί σε υγιές δέρμα. Στον ενζυματικό καθαρισμό περιλαμβάνεται και η χρήση των σκωλήκων (maggots). Τα maggotts είναι οι προνύμφες της πράσινης μύγας (γένος Lucilia sericata) που λαμβάνονται και αναπτύσσονται σε ειδικά αποστειρωμένο περιβάλλον. Όταν εφαρμόζονται σε έλκη με νεκρώσεις έχουν την ιδιότητα να «τρώνε» μόνο τον παθολογικό ιστό, ενώ αφήνουν ανέπαφο τον υγιή, καθαρίζοντας έτσι την επιφάνεια της εξέλκωσης. Η θεραπεία αυτή είναι ανώδυνη, ασφαλής, σχετικά φτηνή και αποτελεσματική. Χημικός καθαρισμός γίνεται με την εφαρμογή των υδρογελών. Οι υδρογέλες βοηθούν στον καθαρισμό της επιφάνειας της εξέλκωσης όταν δεν μπορεί να γίνει χειρουργικός καθαρισμός. Υπολείπονται όμως σαφώς του τελευταίου γιατί αφενός η έναρξη της δράσης καθυστερεί και αφετέρου η αποτελεσματικότητα είναι μικρότερη.

09 το επίθεμα που θεωρείται «επίθεμα αναφοράς» επί του παρόντος είναι η αποστειρωμένη γάζα που είναι εμποτισμένη σε διάλυμα NaCl 0,9% ή καλύτερα 15%. τα έλκη κλείνουν καλύτερα όταν η επιφάνειά τους είναι υγρή και γι αυτό το λόγο πρέπει να μη χρησιμοποιούνται επιθέματα που στεγνώνουν την ελκωτική επιφάνεια με εξαίρεση την ύπαρξη ξηρής γάγγραινας, όπου είναι επιθυμητή η διατήρηση της πάσχουσας περιοχής στεγνής. Στην αγορά υπάρχουν διάφορα επιθέματα με ποικίλες ιδιότητες το κόστος των οποίων είναι αρκετά υψηλό. Σε έλκη που δεν είναι επιμολυσμένα ή νεκρωτικά, η χρήση διαλύματος ποβιδόνης δεν ενδείκνυται, γιατί αυτή είναι τοξική για τους ινοβλάστες. τα επιθέματα αλλάζονται από τον ασθενή ή από κάποιον συνοδό του σε καθημερινή βάση. Η συχνότητα των επισκέψεων στο ιατρείο διαβητικού ποδιού είναι μια φορά την εβδομάδα εφόσον το έλκος δεν εμφανίζει κάποια επιπλοκή. ο ασθενής πρέπει να ενημερώνεται ότι η εμφάνιση σημείων λοίμωξης επιβάλλει την αναζήτηση επείγουσας ιατρικής βοήθειας. εκτός από τα προαναφερόμενα επιθέματα, η βιοτεχνολογία ανέπτυξε υποκατάστατα του ανθρώπινου δέρματος και αυξητικούς παράγοντες. το καλλιεργημένο ανθρώπινο χόριο παράγεται από ανθρώπινους ινοβλάστες που πολλαπλασιάζονται σε έναν βιοδιασπώμενο σκελετό. Μετά από καλλιέργεια για δυο εβδομάδες παράγεται ένα ζωντανό υποκατάστατο του χορίου, που σε δεύτερο χρόνο μπορεί να υποστηρίξει την δημιουργία επιδερμίδας και να παράγει όλους τους αυξητικούς παράγοντες που προάγουν την επούλωση. Κλείνοντας, η τοπική εφαρμογή αυξητικών παραγόντων που λαμβάνονται από αιμοπετάλια, η εφαρμογή του ανασυνδυασμένου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα και του μετατρεπτικού αυξητικού παράγοντα βήτα καθώς και η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο επιταχύνουν, βάσει μελετών, την επούλωση. ΠΗΓΕΣ: 1. Μυγδάλης,(2006)Στρατηγικές στον Σακχαρώδη διαβήτη,1η έκδοση, Εκδόσεις Ζήτα, Αθήνα 2. R.A. Hope, J.M. Longmore, S.K. Mcmanus, C.A. Wood-Allum,(2002) Oxford handbook κλινικής ιατρικής, 4nd edn, New York Tokyo, Oxford University Press 3. Pai S, Lendoux WR.(2011)The quasi-linear viscoelastic properties of diabetic and non-diabetic plantar soft tissue, Ann Biomed Eng.,39(5):1517-27 διαθέσιμο στο http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21327701, προσπέλαση στις 20-05-2011 4. Wang CJ, Wu RW, Yang YJ.(2011)Treatment of diabetic foot ulcers: A comparative study of extracorporeal shockwave therapy and hyperbaric oxygen therapy,diabetes Res Clin Pract,92(2):187-93 διαθέσιμο στο http:// www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21310502, προσπέλαση στις 06-04-2011 5. Kranke P, Bennett M, Roeckl-Wiedmann I, Debus S.(2004)Hyperbaric oxygen therapy for chronic wounds,cochrane Database Syst Rev διαθέσιμο στο http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15106239, 6. Buchberger B, Follmann M, Freyer D, Huppertz H, Ehm A, Wasem J.(2010)The importance of growth factors for the treatment of chronic wounds in the case of diabetic foot ulcers, GMS Health Technol Assess,6: Doc 12 διαθέσιμο στο http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21289885 7. Adreoli T., Carpenter C., Griggs R., Loscalzo J., (2002),Cecil Βασική παθολογία, 5η Εκδοση,Εκδόσεις Λίτσας 8. Σουμίλας Α., (1997),Χειρουργική Νοσηλευτική, Εκδόσεις Λίτσας

010 Δισχιδής ράχη > ΜΙΙ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΙΙ ΝΑΚΑ ΕΛΕΝΗ Ένα ασυνήθιστο γεγονός Την ιστορία την έχω ξαναδιαβάσει και στο παρελθόν, με αφορμή όμως ένα ενδιαφέρον μάθημα εμβρυολογίας που παρακολούθησα σκέφτηκα να την αναφέρω ξανά... Κάποιοι την αμφισβήτησαν αλλά ποτέ δεν είσαι βέβαιος αν είναι ψευδής μια ιστορία που έλαβε χώρα μέσα σε ένα χειρουργείο και αποκαλείται θαύμα! Έμβρυο είχε διαγνωστεί ότι έπασχε από την νόσο spina bifida (διχοτομημένη σπονδυλική στήλη) και θα είχε τρομακτικά προβλήματα στην μετέπειτα ζωή του. Η φωτογραφία δείχνει τον 21 εβδομάδων Samuel Alexander Armas να σφίγγει το χέρι του χειρουργού Joseph Bruner ο οποίος προβαίνοντας σε μια καταπληκτική εγχείριση έσωσε την ζωή του αγέννητου μωρού. Αφιερωμένο σε όσους αγαπούν τη ζωή... Μια εικόνα χίλιες λέξεις Η Julie Armas μητέρα του μικρού Samuel εργαζόταν ως νοσοκόμα στην Ατλάντα των Ηνωμένων Πολιτειών και γνώριζε τις προχωρημένου τύπου χειρουργικές επεμβάσεις του Δόκτορα Bruner στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο του Vanderbilt, στη Nashville. Για να γίνει όμως η επέμβαση στο έμβρυο,αυτό δεν έπρεπε να απομακρυνθεί από την μήτρα διότι δεν θα επιβίωνε. Κατά τη διάρκεια της εγχείρησης λοιπόν, ο χειρουργός αφαίρεσε την υστέρα με καισαρική και έκανε μια μικρή τομή στον αμνιακό σάκο, μέσω της οποίας μπόρεσε να εγχειρίσει τον μικρό Samuel. O Dr. Bruner τελείωνε επιτυχώς την εγχείρηση, όταν το έμβρυο έβγαλε το μικροσκοπικό αλλά ανεπτυγμένο χεράκι του μέσα από τη τομή και γαντζώθηκε από το δάχτυλο του γιατρού, δείχνοντας έτσι ευγνωμοσύνη που του χάρισε το δώρο της ζωής. Το μωράκι τελικά είδε το φως του ήλιου στις 2 Δεκεμβρίου του 1999, και ζει μια αρκετά φυσιολογική ζωή Στοιχεία για την νόσο Το είδος της νόσου Η δισχιδής ράχη είναι μια αναπτυξιακή ανωμαλία του σπονδυλικού τόξου που προκλαλείτε από την αποτυχία πλήρους κατάδυσης του νευρικού σωλήνα κάτω από την επιφάνεια έτσι ώστε τα σωματικά κύτταρα του σκληροτομίου να μην μπορούν να μεταναστεύσουν και να ολοκληρώσουν το σχηματισμό του σπονδυλικού τόξου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο νωτιαίος μυελός να παραμείνει εκτεθειμένος στην επιφάνεια. Η πιο κοινή θέση της διπλασίας είναι η οσφυϊκή περιοχή. Εντοπίζεται γύρω στην 4η με 5η εβδομάδα κύησης όπου κανονικά πραγματοποιείται το κλείσιμο του νευρικού σωλήνα. Εάν ο νωτιαίος μυελός είναι φυσιολογικός αλλά υπάρχει σάκος με εγκεφαλονωτιαίο υγρό τότε πρόκειται για μηνιγγοκήλη ενώ εάν στο σάκο περιέχεται τμήμα του νωτιαίου μυελού, τότε έχουμε μηνιγγομυελοκήλη. Η νόσος της spina bifida διακρίνεται σε τέσσερις κατηγορίες: 1.δισχιδής ράχη occulta, 2.δισχιδής ράχη cystica 3.meningocele και 4. lipomeningocele. Αιτίες Η νόσος μπορεί να προκλειθεί απο φάρμακα όπως ορισμένα αντισπασμωδικά, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, καθώς και η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος από τον πυρετό ή εξωτερικές πηγές, όπως τζακούζι και ηλεκτρικές κουβέρτες μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες σύλληψης ενός μωρού με δισχιδή ράχη.

011 Θεραπεία υπάρχουν δυο τρόποι θεραπείας με την μέθοδο της χειρουργικής, α: η ενδομήτριος χειρουργική επέμβαση για την δισχιδή ράχη και β: η διαδικασία TESTET, οπού και στις δυο νευροχειρουργοί παίδων αναλαμβάνουν να κλείσουν το άνοιγμα στην πλάτη όσο το έμβρυο κυοφορείται. Αν και οι δυο μέθοδοι βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας, έχουν πραγματοποιηθεί μερικές επιτυχείς επεμβάσεις. Στην πρώτη, γίνεται προσπάθεια να επανέλθει στο εσωτερικό της σπονδυλικής στήλης ο νωτιαίος μυελός και έπειτα να καλυφτεί η περιοχή με μήνιγγες ή με εμβρυϊκά μοσχεύματα. Η διαδρομή αυτή της πρόσβασης στο έμβρυο ονομάζεται «ανοικτή εμβρυϊκή χειρουργική».η δεύτερη διαδικασία γίνεται με τη λαπαροσκοπική μέθοδο στην κοιλότητα της μήτρας. Στο τέλος της εγχείρησης η τομή στη πλάτη κλείνεται με μικρά όργανα (συρραπτικά εργαλεία). Αυτή είναι η καλύτερη φροντίδα αμέσως μετά τη γέννηση εφόσον εγχειριστεί και γεννηθεί φυσιολογικά το έμβρυο συστήνεται συνεχής παρακολούθηση, από ορθοπεδικούς που ελέγχουν τα οστά και τους μυς του, νευροχειρουργούς που αξιολογούν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό καθώς και ουρολόγους για τα νεφρά και την ουροδόχο κύστη. Έτσι δίνεται η δυνατότητα ζωής στο έμβρυο και μάλιστα με φυσιολογικούς ρυθμούς. Ποσοστό εμφάνισης Η δισχιδής ράχη είναι μια από τις πιο κοινές γενετικές ανωμαλίες, με μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο 1-2 περιπτώσεις ανά 1000 γεννήσεις, αλλά ορισμένοι πληθυσμοί έχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο. τα υψηλότερα ποσοστά επίπτωσης σε όλο τον κόσμο βρέθηκαν στην Ιρλανδία και την ουαλία, όπου είναι 3-4 περιπτώσεις ατόμων με διχοτομημένη σπονδυλική στήλη ανά 1000 κατοίκους. ΠΗΓΕΣ: 1. http://www.news-medical.net/health/spina-bifida-(greek).aspx 2. http://e-physician.blogspot.com/2006/01/spina-bifida.html 3. http://www.iatrikionline.gr/deltio_51d/06.htm

012 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ & ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ & ΤΗΝ ΕΓΚΑΙΡΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ > ΕΠΧΙΑΣ ΜΙV ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ ΛΧΙΑΣ ΜΙV ΓΥΛΑΡΗ ΕΙΡΗΝΗ ΜΙV ΓΚΟΤΣΗ ΒΑΓΙΑ Η ονομασία «μελάνωμα» σχετίζεται ετυμολογικά με τη λέξη «μέλαν». Το μελάνωμα του δέρματος αποτελεί την πιο επιθετική και θανατηφόρο μορφή καρκίνου του δέρματος και προέρχεται από τα μελανοκύτταρά του, τα οποία βρίσκονται ανάμεσα στις στοιβάδες της δερμίδας και της επιδερμίδας. Τα μελανοκύτταρα είναι τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη και δίνουν το μελανό χρώμα στο δέρμα. Το μελάνωμα ξεκινά ως εντοπισμένο ογκίδιο, που όμως κατά την πρόοδο της νόσου μπορεί να δώσει μεταστάσεις στους λεμφαδένες και σε όργανα όπως τους πνεύμονες, το ήπαρ, τα οστά και τον εγκέφαλο. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκε στο Rural and Remote Health Journal, μόνο το 37,9% των ερωτηθέντων γνώρίζε ότι το μελάνωμα είναι τύπος καρκίνου του δέρματος, ενώ το 50% δε γνώριζε καν τι είναι. Επίσης το 36% ανέφερε ότι πήγαινε στη παραλία μετά τις 16:00 (η ασφαλέστερη ώρα για έκθεση στον ήλιο). Ωστόσο, η πλειονότητα (το 55%) πήγαινε μεταξύ 10:00-16:00. Η συχνότητα χρήσης αντηλιακού ήταν σημαντικά χαμηλή με την πλειονότητα των ερωτηθέντων να μη γνωρίζουν τη σωστή χρήση του. Αυτή η έρευνα απέδειξε ότι η γνώση των Ελλήνων σε ό,τι αφορά στην έκθεση στον ήλιο είναι ανεπαρκής και ότι οι Έλληνες εμφανίζουν παρακινδυνευμένες συμπεριφορές κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Υπάρχει μία σειρά από παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την παθογένεση του μελανώματος. Από αυτούς άλλοι σχετίζονται με τον ασθενή και άλλοι αποτελούν εξωγενείς παράγοντες κινδύνου. Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης μελανώματος είναι η κληρονομικότητα. Η διακεκομμένη έκθεση σε έντονη ηλιακή ακτινοβολία, η οποία προκαλεί μάλλον εγκαύματα παρά μαύρισμα, σχετίζεται με το μελάνωμα καθώς η επίδραση του ηλίου και ειδικά της UVB ακτινοβολίας επιφέρει αλλαγές στην βιολογική συμπεριφορά των κυττάρων. Το solarium αποτελεί έναν επιπλέον προδιαθεσικό παράγοντα. Το μελάνωμα είναι δυνατόν να προέρχεται από εξαλλαγή μελανοκυτταρικών σπίλων. Επίσης, η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, τα περισσότερα από τα οποία περιέχουν προγεστερινοειδείς παράγοντες, έχει συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης μελανωμάτων επιφανειακής ανάπτυξης. Χημικές ουσίες, διατροφή και χρόνιος ερεθισμός μελαγχρωματικών βλαβών θα μπορούσαν να συμβάλουν στην διαδικασία δημιουργίας μελανώματος. Το προφίλ του ατόμου που διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσει μελάνωμα θα είχε ως σημαντικότερα χαρακτηριστικά τα εξής: Κόκκινα, ξανθά μαλλιά, γαλανά μάτια, ανοικτό χρώμα δέρματος που καίγεται εύκολα και φακίδες. Ιστορικό καρκίνου του δέρματος και προκαρκινωματωδών καταστάσεων. Ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων με σχηματισμό φυσαλίδων πριν την ηλικία των 20 ετών. Αυξημένο αριθμό μελανοκυτταρικών σπίλων. Κατά περιόδους, έντονη έκθεση στις ηλιακές ακτίνες. Έχει τεράστια σημασία η αναγνώριση των πρώιμων σημείων τα οποία πρέπει αμέσως να αποσπούν την προσοχή. Τότε θα πρέπει να παραπέμφθεί ο ασθενής σε ειδικό δερματολόγο, ογκολόγο ή χειρουργό. Τα διαγνωστικά κλινικά γνωρίσματα του μελανώματος κυμαίνονται από λεπτά σε προφανή χαρακτηριστικά.

013 Ένας καθιερωμένος οδηγός για την εξέταση και ερμηνεία των χρωματισμένων τραυμάτων και για τους επαγγελματίες και για τους ασθενείς είναι η μέθοδος ABCDE. Αυτός ο κατάλογος χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, που είναι εύκολο να απομνημονευθεί αντιπροσωπεύει την ασυμμετρία, παρατυπία συνόρων, παραλλαγή χρώματος, διάμ. (>6 χιλ.), και το πρόσφατα προστιθέμενο ε που αφορά στην εξέλιξη και αλλαγή. Περιλαμβάνει οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθος, τη μορφή, την επιφάνεια, το χρώμα ή τα συμπτώματα. Η διάγνωση τεκμηριώνεται μόνο με τη χειρουργική αφαίρεση και την ιστολογική εξέταση της βλάβης με τα ύποπτα κλινικά χαρακτηριστικά. Η πρόληψη είναι πολύ σημαντική για την μείωση του κινδύνου εμφάνισης μελανώματος και μπορεί να διακριθεί σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή. Στην πρωτογενή πρόληψη συμπεριλαμβάνεται η προστασία από τροποποιήσιμους προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Έτσι για να προστατευτούμε από την ηλιακή ακτινοβολία πρέπει: 1. Να αποφεύγουμε την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, ειδικά τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι ισχυρότερη. 2. Να φοράμε γυαλιά ηλίου και καπέλο. 3. Να χρησιμοποιούμε αντηλιακό με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 15. 4. Να εφαρμόζουμε αντηλιακό κάθε 2 ώρες. Δευτερογενής πρόληψη επιτυγχάνεται με διάγνωση και θεραπεία στα αρχικά στάδια του μελανώματος. τα άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος θα πρέπει να αναγνωρίζονται και να αξιολογούνται. Screening των ατόμων υψηλού κινδύνου είναι οικονομικά αποδοτικό και σχετίζεται με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Η τριτογενής πρόληψη περιλαμβάνει μείωση θνησιμότητας και αύξηση του προσδόκιμου ζωής σε ασθενή με προχωρημένη νόσο. Η αυτοεξέταση δέρματος αποτελεί ένα μεγάλο και σημαντικό κομμάτι της πρόληψης που αξίζει να αναφερθεί. Πρέπει να εξεταστεί όλη η επιφάνεια του δέρματος και οι σπίλοι να αξιολογηθούν με μεγάλη προσοχή. Σε μέρη του σώματος που δε μπορούν να εξεταστούν από τον ίδιο τον ασθενή, όπως για παράδειγμα το κεφάλι, η αυτοεξέταση μπορεί να γίνει από το/τη σύζυγο, από κάποιο φίλο ή κάποιο ασθενή. Η λήψη φωτογραφιών όλης της επιφάνειας του δέρματος σε συνδυασμό με τις γραπτές οδηγίες που αφορούν στις δερματικές βλάβες έχουν αποδειχθεί χρήσιμη στρατηγική για την αύξηση της ικανότητας του ασθενή να διακρίνει ύποπτα σημεία και την αποτελεσματικότητα της αυτοεξέτασης. ταυτόχρονα, οι φωτογραφίες της επιφάνειας του δέρματος μπορούν να αποτελέσουν μια υπενθύμιση για τη μηνιαία αυτοεξέταση δέρματος αλλά και σημείο αναφοράς για αλλαγές στις δερματικές βλάβες κατά τη διαγνωστική ακρίβεια της εξέτασης. τέλος, ερευνητές στο εθνικό Καρκινικό Ινστιτούτο (National Cancer Institute) έχουν αναπτύξει ένα μοντέλο πρόληψης κινδύνου εμφάνισης μελανώματος το οποίο περιλαμβάνει πληροφορίες για την ηλικία του ασθενή, το φύλο, το χρωματικό τόνο του δέρματος, το «ιστορικό μαυρίσματος» και την περιοχή διαμονής του ασθενή κατα την εξέταση δέρματος. το μοντέλο αυτό παρουσιάζει την πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος σε ένα χρονικό πλαίσιο 5 ετών. επίσης, έχουν διαμορφώσει τον αλγόριθμο 8 βημάτων (Basic skin cancer triage algorithm) που επιτρέπει στον επαγγελματία υγείας να αντιμετωπίσει επιτυχώς τον ασθενή με δερματικές βλάβες. εν τέλει οι επαγγελματίες υγείας είναι υπεύθυνοι για την καταγραφή πορείας νόσου του ασθενούς με μελάνωμα, να εκπαιδεύουν τον ασθενή στην αναγνώριση σημείων εμφάνισης μελανώματος με την αυτοεξέταση του δέρματος και την προώθηση των μηνυμάτων που αφορούν την προστασία του πληθυσμού από τους προδιαθεσικούς παράγοντες του μελανώματος. ΠΗΓΕΣ: 1. Armstrong BK, Kricker A.(1993)How much melanoma is caused by sun exposure, Melanoma Research, 3:395-340. 2. Arthey S, Clarke VA.(1995)Sun tanning and sun protection: a review of the psychological literature, Social Science and Medicine,40:265-274. 3. Balzi D, Carli P, Geddes M.(1997) Malignant melanoma in Europe: changes in mortality rates (1970-90) in European Community countries, European Journal of Cancer Prevention,8: 128-143. 4. Cather JC, Nelson BR, Duvic M. (1999) Malignant melanoma clinical diagnostic techniques. Cuti, 379-388. 5. Clemente C, Cochran AJ, Elder DE, et al(1991) Histopathologic diagnosis of dysplastic nevi: Concordance among pathologists convened by the World Health Organization Melanoma Programme, Hum Pathol,22:313-319. 6. Habif TP, Campbell Jr JL, Chapman MS, Dinulos JGH.(2005) Skin disease: diagnosis and treatment., Leuven: Mosby, Accomedical, 298-421. 7. Holman CD, Armstrong BK, Heenan PJ.(1983) A theory of the etiology and pathogenesis of human cutaneous malignant melanoma. Journal of the National Cancer Institute, 21: 651-656. 8. Jacobsen S, Owen J.(2005) Ultraviolet radiation and the risks of cutaneous malignant melanoma and non-melanoma skin cancer: perceptions and behaviours of Danish and American adolescents. European Journal of Cancer Prevention, 14: 57-62. 9. Montague M, Borland R, Sinclair C. (2005) Slip, Slop, Slap and Sun Smart. Health Education and Behaviour, 28:290-305. 10. Rigel DS (1995) Identification of those at highest risk for development of malignant melanoma. Adv Dermatol,10:151-170; discussion 171. 11. Rigel DS, Robinson JK.(2000) What is the evidencefor a sunscreen and melanoma controversy?, Arch Dermatol, in press. 12. Rodenas JM, Delgado-Rodriguez M, Herranz MT, et al (1996) Sun exposure, pigmentary traits, and risk of cutaneous malignant melanoma: A case-control study in a Mediterranean population, Cancer Causes Control,7:275-283 13. Rosso S, Zanetti R, Pippione M, et al(1999) Parallel risk assessment of melanoma and basal cell carcinoma: Skin characteristics and sun exposure, Melanoma Res,8:573-583. 14. Danidson s (2005) Παθολογία, 19η έκδοση, ιατρικές εκδόσεις Π.Χ.Πασχαλίδης, Αθήνα. 15. Παπαδημητρίου (2004) Σύγχρονη γενική χειρουργική, εκδόσεις Μ. Παρισιάνου, Αθήνα.

014 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο HPV? > MIΙ BAKΟΥΦΤΣΗ ΔΗΜΗΤΡΑ O ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι ο συχνότερος σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. υπάρχουν περίπου 40 τύποι ιών HPV που προσβάλουν το γεννητικό σύστημα και από αυτούς οι 15 (ογκογόνα στελέχη) σχετίζονται με εως και το 99.7% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η 2η αιτία θανάτου γυναικών παγκοσμίως. Στην ευρώπη εως και το 71.5% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τα ογκογόνα στελέχη HPV 16 και 18. Κάποιες μορφές του HPV ενδέχεται να προκαλέσουν κονδυλώματα, ενώ κάποιες άλλες μορφές μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση, η οποία να επιφέρει προ-καρκινικές δυσπλασίες. Όλοι οι τύποι του HPV μεταδίδονται μέσω δερματικής επαφής και, επομένως, δεν απαιτείται πλήρης σεξουαλική επαφή για τη μετάδοση.ο κίνδυνος ξεκινά με την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας και μπορεί να διαρκέσει καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας. Ποσοστό εως και 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών θα προσβληθεί από τον HPV σε κάποια στιγμή της ζωή τους.ο HPV μπορεί να μεταδοθεί με την δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων χωρίς να είναι αναγκαία η ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Αν και η χρήση του προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο, δεν προφυλάσσει πλήρως από τη λοίμωξη με τον ιό HPV. οι περισσότερες HPV λοιμώξεις δεν προκαλούν συμπτώματα και συνήθως αυτοθεραπεύονται. Στην πλειονότητα των γυναικών η λοίμωξη με τον ιό HPV υποστρέφεται μέσα σε μερικούς μήνες. Δεν μπορεί να προβλεφθεί όμως ποιες λοιμώξεις θα επιμείνουν. Η εμμένουσα λοίμωξη με ογκογόνα στελέχη του HPV είναι ο απαραίτητος αιτιολογικός παράγοντας για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Δεν υπάρχει θεραπεία για την HPV λοίμωξη αλλά για τις βλάβες που αυτή προκαλεί. Ποια είναι τα συμπτώματα της ασθενειας? Η λοίμωξη απο τον ΗPV γίνεται εμφανής μέσω της έκκρισης απο τον κόλπο συνήθως δύσοσμων καφέ ή ροζ χρώματος υγρών. Μπορεί να εμφανισθεί μητρορραγία: Πρόκειται για αιμορραγίες που παρατηρούνται εκτός περιόδου και συνήθως μετά από σεξουαλική επαφή. Αργότερα, με την εξέλιξη της νόσου μπορεί να παρουσιασθεί πόνος στην ουροδόχο κύστη, συχνοουρίες καθώς και να εμφάνιστεί ενδοεπιθηλιακός καρκίνος in sutu, δηλαδή μη διηθητικός καρκίνος. Γιατί να εμβολιαστώ? το εμβόλιο HPV είναι ένα αδρανοποιημένο προφυλακτικό εμβόλιο ενάντια στους 4 κυριότερους τύπους του ιού HPV (6/11 και 16/18). οι δύο από αυτούς (16/18) προκαλούν το 70% του τραχηλικού καρκίνου και οι άλλοι δύο (6/11) είναι υπεύθυνοι για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων. ετσι το HPV εμβόλιο προφυλάσσει από τα γεννητικά κονδυλώματα και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η προστασία από τον HPV αναμένεται να είναι μακράς διαρκείας. Όμως, οι γυναίκες που εμβολιάστηκαν συνεχίζουν να χρειάζονται έλεγχο με τεστ Παπανικολάου γιατί το εμβόλιο δεν παρέχει προστασία για όλα τα στελέχη του HPV που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ποιός πρέπει να εμβολιαστεί με το HPV εμβόλιο και πότε? το HPV εμβόλιο συνιστάται για κορίτσια 11-12 χρόνων αλλά μπορεί να χορηγηθεί και σε νεαρότερα άτομα 9 χρόνων.είναι σημαντικό να εμβολιαστούν τα κορίτσια πριν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή συνεπώς πριν την έκθεσή τους στον ιό HPV. Στα κορίτσια αυτά, η ανοσολογική κάλυψη για τους 4 τύπους HPV φτάνει εως και το 100%. Αν παρόλα αυτά μια γυναίκα ή ένα κορίτσι έχουν ήδη μολυνθεί από κάποιον τύπο HPV, τότε το εμβόλιο δεν παρέχει πρόληψη για πιθανή νόσο από αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο. το εμβόλιο συνιστάται επίσης για κορίτσια και γυναίκες 13-26 χρόνων που δεν εμβολιάστηκαν νωρίτερα. το εμβόλιο χορηγείται σε 3 δόσεις Πρώτη δόση : τώρα. Δεύτερη δόση : 2 μήνες μετά την πρώτη δόση. Τρίτη δόση : 6 μήνες μετά την πρώτη δόση. το HPV εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί συγχρόνως και με άλλα εμβόλια. Η διάρκεια της κλινικής αποτελεσματικότητος του εμβολίου έχει αποδειχθεί οτι υφίσταται για τουλάχιστον 5 χρόνια. επομένως η καλύτερη θεραπεία για την αντιμετώπιση των δυσάρεστων επιπτώσεων του HPV στον ανθρώπινο οργανισμό είναι η πρόληψη μέσω εμβολιασμού και συχνής εξέτασης.

Πηγές 1. Αντωνιάδης Αντώνιος & συν.(2005) Ιατρική Μικροβιολογία, 3η Έκδοση, Εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα. 2. Διαθέσιμο στο: http://en.wikipedia.gr, προσπέλαση στις 25-03-2011 3. Στυλιανός Π. Μιχάλας (2000)Επίτομη μαιευτική και γυναικολογία, Εκδόσεις Παρισιάνου, Αθήνα. 015

016 ΥΠΕΡΤΑΣΗ: ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ > ΛΧΙΑΣ ΜΙV ΚΡΑΒΒΑΡΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ- ΜΑΡΙΑ ΜΙV ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Στις αναπτυγμένες χώρες τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου. Η υπέρταση είναι ένας από τους σημαντικότερους και τους συχνότερους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Γνωστή ως «Βουβός δολοφόνος» (silent killer),είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας στις βιομηχανικές χώρες και ευθύνεται περίπου για τους μισούς θανάτους των ενηλίκων. ειδικότερα σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι τα δύο συχνότερα αίτια σοβαρής αναπηρίας. Πολλά από τα επεισόδια αυτά μπορούν να προληφθούν. οι εκστρατείες που οργανώνουν οι εθνικές ιατρικές οργανώσεις και η διενέργεια μαζικών εξετάσεων του πληθυσμού, συνετέλεσαν στην αύξηση των άτόμων που διαπιστώνουν το πρόβλημα, και σήμερα εκτιμάται ότι μόνο το 30% των ασθενών δεν γνωρίζουν την κατάσταση τους. Παρόλα αυτά, μόνο 50% των ασθενών με υπέρταση υποβάλλονται σε θεραπεία και μόνο στο 30% η αρτηριακή πίεση του αίματος ελέγχεται έτσι ώστε να παραμένει στα ιδανικά επίπεδα. Στη χώρα μας λιγότεροι από το 25% των υπερτασικών είναι καλά ρυθμισμένοι. Αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα μυοκαρδίου, για καρδιακή ανεπάρκεια, ξαφνικό αιφνίδιο θάνατο, νεφρική βλάβη, απόφραξη των αρτηριών των κάτω άκρων κ.ά. Για κάθε 20 mmhg αύξησης της συστολικής πίεσης ή 10 mmhg αύξησης της διαστολικής, διπλασιάζεται ο κίνδυνος θανάτου από εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα. Σε πολύ υψηλές πιέσεις μέση αρτηριακή πίεση 50% ή και περισσότερο πάνω από τη φυσιολογική(130-135mmhg)- το άτομο αναμένεται να έχει μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης. οι θανατηφόρες επιδράσεις της αρτηριακής υπέρτασης προκαλούνται με τρεις κυρίως τρόπους: (1) Η υπέρμετρη επιβάρυνση της καρδιάς οδηγεί σε πρώιμη ανάπτυξη συμφορητικής καρδιακής νόσου, στεφανιαίας νόσου ή και των δύο, που συχνά επιφέρουν θάνατο από καρδιακή προσβολή. (2) Η υψηλή πίεση συχνά προκαλεί ρήξεις σε μείζονα εγκεφαλικά αγγεία, που ακολουθούνται από θρόμβωση του αίματος και νέκρωση μεγάλων τμημάτων του εγκεφάλου. Πρόκειται για εγκεφαλικό έμφραγμα, το οποίο ονομάζεται αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ανάλογα με το τμήμα του εγκεφάλου στο οποίο εντοπίζεται, το εγκεφαλικό επεισόδιο, μπορεί να προκαλέσει παράλυση, άνοια, τύφλωση ή και πολλαπλές βαριές εγκεφαλικές διαταραχές. (3) Η πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση, σχεδόν πάντοτε, προκαλεί πολλαπλές αιμορραγίες στους νεφρούς, με αποτέλεσμα την καταστροφή πολλών περιοχών του νεφρικού παρεγχύματος και, τελικά, την πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας, ουραιμίας και θανάτου. οι κεφαλαλγίες (συνήθως ινιακές), η θόλωση της όρασης, η καταβολή, η ζάλη, η επίσταξη, η δύσπνοια, ο θωρακικός πόνος καθώς και η υπερτασική εγκεφαλοπάθεια και η υπερτασική σπειραματονεφρίτιδα αποτελούν μερικές ακόμα από τις συνέπειες της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της κακοήθους υπέρτασης. Γι αυτό η αρχική εξέταση πρέπει να περιλαμβάνει προσεκτική λήψη του ιστορικού, προσεκτική φυσική εξέταση και περιορισμένες εργαστηριακές δοκιμασίες. Η επιλογή της θεραπείας θα επηρεαστεί από την ύπαρξη και την έκταση των βλαβών των οργάνων- στόχων. Στόχος της θεραπείας είναι η πρόληψη της μακροπρόθεσμης νοσηρότητας και θνητότητας, που συνεπάγεται η μακροχρόνια υψηλή πίεση του αίματος. Στους ασθενείς με ελαφρά ή μέτρια υπέρταση, είναι λογικό να επιχειρείται δοκιμαστικά θεραπεία χωρίς φάρμακα για 3-6 μήνες. Η θεραπεία αυτή συνίσταται σε:

017 1. Διακοπή του καπνίσματος: το κάπνισμα επηρεάζει ελάχιστα την αρτηριακή πίεση. Όμως, η διακοπή του αποτελεί τον πρώτο στόχο στους υπερτασικούς καπνιστές, αφού το κάπνισμα είναι εξίσου σημαντικός και σε μερικές περιπτώσεις ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για θάνατο, έμφραγμα μυοκαρδίου, εγκεφαλικό ή άλλο καρδιαγγειακό επεισόδιο σε σύγκριση με την υπέρταση. 2. Μείωση του σωματικού βάρους των υπέρβαρων ατόμων: Η ελάττωση του σωματικού βάρους στους υπέρβαρους υπερτασικούς είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για τη μείωση της πίεσης χωρίς φάρμακα. Ακόμα και μικρή απώλεια βάρους (π.χ., 5 κιλά) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης αλλά και στη βελτίωση άλλων παραγόντων που οδηγούν σε καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως είναι η χοληστερίνη και το σάκχαρο. 3. τακτική αερόβια άσκηση: Η σωματική άσκηση, γρήγορο περπάτημα ή ποδήλατο για τουλάχιστον μισή ώρα τη μέρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης και στη βελτίωση άλλων παραγόντων κινδύνου όπως είναι τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και γλυκόζης στο αίμα. 4. Αποφυγή του οινοπνεύματος: ο περιορισμός της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, μέχρι δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες, μειώνει επίσης την αρτηριακή πίεση σε αυτούς που κάνουν κατάχρηση. 5. Μέτρα που αφορούν στη διατροφή όπως δίαιτα με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χωρίς λίπη. Διατροφή πλούσια σε κάλιο και ασβέστιο, μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης (γνωστή ως δίαιτα DASH). Περιορισμός της πρόσληψης νατρίου με την τροφή (λιγότερο από 6 g νατρίου την ημέρα.) Η μείωση της πρόσληψης αλατιού με το φαγητό μειώνει την πίεση κυρίως στους υπερτασικούς μεγαλύτερης ηλικίας. επιπλέον ενισχύει την αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων, κυρίως των διουρητικών, των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου και των ανταγωνιστών της αγγειοτενσίνης. Αυτές οι αλλαγές του τρόπου ζωής είναι δυνατό να επιβραδύνουν την εξέλιξη της «υψηλής φυσιολογικής» πίεσης σε μόνιμη υπέρταση, να βοηθήσουν στον έλεγχο της εγκατεστημένης υπέρτασης, να μειώσουν ή να εξαλείψουν την ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής και να μειώσουν άλλους παράγοντες καρδιακού κινδύνου. τα μέτρα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται και σε ασθενείς με βαριά υπέρταση(>180/110 mmhg), με πολλούς παράγοντες καρδιακού κινδύνου οι οποίοι βρίσκονται υπο ιατρική-φαρμακευτική αγωγή. Συμπερασματικά, είναι εμφανές ότι η υπέρταση αποτελεί τον ισχυρότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και έναν από τους ισχυρότερους για έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η αντιμετώπιση της, εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει την τροποποίηση του τρόπου ζωής με την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών. Όμως είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι υπάρχει δυσκολία στη μακροχρόνια τήρηση των μη φαρμακευτικών μέτρων, επειδή οι υπερτασικοί ασθενείς συνήθως μειώνουν την προσπάθεια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Για το λόγο αυτό πρέπει να καταστεί σαφές στους πάσχοντες ότι με την αποτελεσματική εφαρμογή της μη φαρμακευτικής αντιμετώπισης της αρτηριακής υπέρτασης είναι δυνατό να μειωθούν οι δόσεις των φαρμάκων. ΠΗΓΕΣ: 1. Arthur C. Guyton, John E. Hall (2001) Φυσιολογία του Ανθρώπου και Μηχανισμοί των Νόσων, 6η Έκδοση, Εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα. 2. Charles C. J. Carpenter, Joseph Loscalzo, Robert C. Griggs (2010) Cecil Βασική Παθολογία, 5η Έκδοση, Εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα. 3. Γεώργιος Στεργίου (2008). Υπέρταση: μύθοι και αλήθειες. Διαθέσιμο στο: http://www.pubmed.org, προσπέλαση στις 26-02-2011. 4. Στεργίου Γ (2007). 41 Πρακτικές Ερωτήσεις και Απαντήσεις για την Υπέρταση και τη Χοληστερίνη. Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Υπέρτασης. Διαθέσιμο στο http://helios-eie.ekt.gr/eie/handle/10442/425, προσπέλαση στις 26-02-2011.

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΙΣΤ ΟΡΙΚΑ

019 Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ > ΜΙV ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΜΙV ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ Πολλοί είστε αυτοί που δεν γνωρίζετε την επί 20 χρόνια μεγαλύτερη καθηγήτρια του τμήματος Νοσηλευτικής του εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Η Β.Α. Λανάρα γεννήθηκε το 1929 στο Αγρίνιο προερχόμενη από πολύτεκνη οικογένεια. οι σπουδές της ήταν πολλές, ολοκληρωμένες και πρωτοπόρες, για την εποχή της. Αποφοίτησε από τη σχολή του ευαγγελισμού το 1952 και συνέχισε τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο της Βοστώνης των ΗΠΑ απ όπου και αποφοίτησε το 1965.Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ, το 1966, από το οποίο κατέκτησε 3 τίτλους: Master of Arts (1966), Master of Education (1973) και Doctor of Education Degree(1974). υπήρξε πρωτεργάτης για την ίδρυση Πανεπιστημιακής Νοσηλευτικής Σχολής, στόχος που επετεύχθη το 1979-1980. Ήταν η πρώτη Καθηγήτρια του τμήματος Νοσηλευτικής του εκπα και για πολλά χρόνια μέλος ΔεΠ. Ήταν η βασική οραματίστρια της ίδρυσης της Ένωσης Νοσηλευτών ελλάδος και άρχισε επίσημα τις προσπάθειες της από το 1998 και διετέλεσε πρόεδρος του εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών ελλάδος. Διετέλεσε μέλος της Συμβουλευτικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO)(1984-1992), πρόεδρος της Συμβουλευτικής επιτροπής της ευρωπαϊκής Ένωσης (1990-1994), αντιπρόεδρος του ευρωπαϊκού Συνδέσμου εκπαίδευσης επιστημόνων και μέλος άλλων επιστημονικών ελληνικών και ευρωπαϊκών επιτροπών για τη Νοσηλευτική εκπαίδευση. Η μεγαλύτερη όμως διάκριση και αναγνώριση ήταν η εκλογή της ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διεθνούς Συμβουλίου Νοσηλευτών (International Council of Nurses) (1996-2001).Η συγγραφική δραστηριότητα, πλούσια σε ελληνικά και ξενόγλωσσα βιβλία και άρθρα, κειμήλιο για τις επόμενες γενιές. είχε τα χαρακτηριστικά του νοσηλευτή που βλέπει τον άνθρωπο σαν «όλον» και όχι απλά σαν άθροισμα των μερών του γεγονότος που φαινόταν και από τον τρόπο ζωής της. Η ενσυναίσθηση, η διαίσθηση, η πραότητα και η ευστροφία καθώς και ο χαρακτηριστικός τρόπος αντιμετώπισης, τόσο των επιτυχιών της και της αναγνωρισιμότητας της όσο και των δυσκολιών που προέκυπταν, με ψυχραιμία και σεμνότητα, αποτέλεσαν φωτεινό οδηγό για μαθητές και συνεργάτες της. Η δεοντολογία, το ήθος και οι ανθρωπιστικές αξίες είχαν πάντα τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή της. υποστήριζε πάντα ότι «ο σκοπός του ήρωα και ο σκοπός του νοσηλευτή συμπίπτουν». Στόχος του ήρωα είναι να υπερνικά ότι απειλεί τα ιδεώδη του και του νοσηλευτή είναι η υπερνίκηση των εμποδίων που απειλούν το νοσηλευτικό ιδεώδες του. χαρακτηριστικά είναι τα λόγια στο βιβλίο της «Ηρωισμός και Νοσηλευτική»: «Η κοινωνία δεν μπορεί να επιζήσει μόνο με τον ηρωισμό, που επαινείται στην ιστορία. Η κοινωνία γαλουχείται κυρίως με τον αφανή ηρωισμό, ο οποίος δεν ελκύει τους ιστορικούς, ούτε διεγείρει τη φαντασία ποιητών, μεγάλων συγγραφέων και μέσων μαζικής ενημέρωσης. ο μεγαλύτερος ηρωισμός είναι εκείνος για τον οποίο ελάχιστα μιλούν και ασκείται στις πλέον άγνωστες σφαίρες της καθημερινής μας ζωής». Η Β.Α. Λανάρα άφησε την τελευταία της πνοή στις 22 Φεβρουαρίου 2009,έπειτα από 10 χρόνια απουσίας από τα δρώμενα λόγω ασθένειας. Η κληρονομιά που αφήνει πίσω σε όλους εμάς είναι ότι έμαθε στους Έλληνες νοσηλευτές την αφοσίωση στον άνθρωπο, την σημασία της πίστης στο σκοπό και την σημασία της Νοσηλευτικής. Άνοιξε καινούργιους δρόμους και ορίζοντες στη Νοσηλευτική στην ελλάδα αφήνοντας ίχνη και πυξίδα για να μην χάσουμε τον προορισμό μας και το μονοπάτι στο οποίο βαδίζουμε, προωθώντας σκέψεις για πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας κάτι που ήταν πολλά έτη μπροστά από την εποχή της και γι αυτό και γεύτηκε το πικρό «ποτήρι» της εσωτερικής αμφισβήτησης τιμούμε τη μνήμη της μεγάλης αυτής Κυρίας και ελπίζουμε ως σύγχρονοι Νοσηλευτές γεμάτοι εφόδια, δεξιότητες και γνώσεις από εκείνη να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τα οράματά της για ολιστική φροντίδα του ανθρώπου και εξύψωση της Νοσηλευτικής επιστήμης και τέχνης. ΠΗΓΕΣ 1. Ο ρυθμός της υγείας, Από τη σύνταξη, Τιμούμε την μνήμη της μεγάλης Κυρίας, διαθέσιμο στο: http:// www.enne.gr, προσπέλαση στις 25-04-2010. 2. Μαρβάκη Χ., Βασιλική Α. Λανάρα: Εις μνημόσυνον αιώνιον, διαθέσιμο στο: http:// www.vima-asklhpioy.gr/volumes/2010, προσπέλαση στις 25-04-2010. 3. Διάθεσιμο στο: http:// www.nurs.uoa.gr, προσπέλαση στις 25-04-2010.

020 ΕΡΝΕΣΤΟΣ ΤΣΙΛΛΕΡ: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ > ΜΙV ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιος οραματίστηκε και μετέτρεψε την Αθήνα στην πόλη που σήμερα ξέρουμε με τα χαρακτηριστικά κτίρια της οδού Πανεπιστημίου και όχι μόνο; Η εθνική Πινακοθήκη μας παρουσίασε τον Μάρτιο του 2010 τον ερνέστο τσίλλερ τον άνθρωπο που μεταμόρφωσε κυριολεκτικά την Αθήνα του 19ου αιώνα από χωριό σε ευρωπαϊκή πόλη προσδίδοντάς της μια λάμψη διαρκείας και την αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική που η πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους χρειαζόταν επειγόντως, καθώς επίσης και τη σύνδεσή της με το ένδοξο αρχαίο παρελθόν. Η αναπαράσταση στην εθνική Πινακοθήκη μιας φανταστικής πόλης του τσίλλερ, στην οποία συναντώνται ορισμένα από τα καλύτερα έργα του στην Αθήνα και σε άλλες ελληνικές πόλεις, αποτελεί το εντυπωσιακότερο στοιχείο της έκθεσης «ερνέστος τσίλλερ, Αρχιτέκτων, 1837-1923», μιας έκθεσης-αναβίωσης της νεοκλασικής πόλης όπως θα τη σχεδίαζε ο γερμανός αρχιτέκτονας. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε ολόκληρο το Αρχείο τσίλλερ-περί τα 430 σχέδια- που κατέχει η εθνική Πινακοθήκη από το 1961 χάρη στην επιτυχημένη αγορά του, αντί 20.000 δραχμών, από τον τότε διευθυντή της Μαρίνο Καλλιγά, στον οποίο και είναι αφιερωμένη η έκθεση. ο ερνέστος τσίλλερ (Ernst Ziller) γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1837 στο Oberloessnitz της Σαξονίας. το 1855 γίνεται δεκτός στην Βασιλική Σχολή της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου της Δρέσδης απ όπου αποφοιτά το 1858. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του εργάζεται για ένα διάστημα στη Βιέννη στο γραφείο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου χάνσεν. Η γνωριμία μαζί του θα καθορίσει την καριέρα του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1861, ο τσίλλερ φθάνει στην Αθήνα ως εκπρόσωπος του χάνσεν και αναλαμβάνει την επίβλεψη της κατασκευής της Ακαδημίας των Αθηνών. Γρήγορα εντάσσεται στην αθηναϊκή κοινωνία και εγκαθίσταται στην ελλάδα. Παντρεύεται ελληνίδα, δημιουργεί οικογένεια και παραμένει στη χώρα μέχρι τον θάνατό του το Νοέμβριο του 1923. Στα πρώτα χρόνια της παραμονής του στη χώρα ο τσίλλερ περιοδεύει την ελλάδα για να γνωρίσει τους αρχαιολογικούς της θησαυρούς. Μετά την έξωση του Όθωνα τα έργα στην Ακαδημία διακόπτονται και ο τσίλλερ θα επιστρέψει για ένα μικρό διάστημα στη Βιέννη. το 1868 επανέρχεται στην ελλάδα. το 1872 διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των τεχνών, τον πρόδρομο του εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. οι παραγγελίες έρχονται η μια μετά την άλλη. ο τσίλλερ έχει πια καθιερωθεί. Η εύνοια του βασιλέως και η ανάθεση σ αυτόν της μελέτης των θερινών ανακτόρων στο τατόι, στους Πεταλιούς και αργότερα του ανακτόρου του Διαδόχου προσελκύει, όπως είναι φυσικό πλήθος μεγαλοαστών που του αναθέτουν να σχεδιάσει τα μέγαρά τους ή τις εξοχικές τους επαύλεις. Παράλληλα σχεδιάζει σειρά δημοσίων, δημοτικών κτιρίων και ναών. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει ακόμα δυνατή η πλήρης καταγραφή του συνόλου του έργου του. Ανεξάρτητα όμως από το πλήθος των κτιρίων που μελέτησε, τα οποία πρέπει να ξεπερνούν τα 600, ο τσίλλερ αποτελεί για τη νεοελληνική αρχιτεκτονική ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο. το αρχιτεκτονικό του έργο, που εκτείνεται χρονικά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, χαρακτηρίζεται από δημιουργική πνοή και από αίσθηση καλλιτεχνικής ελευθερίας. Αυτή η κλασσικιστική στην αρχή αίσθηση θα σφραγίσει τη φάση του ώριμου αθηναϊκού νεοκλασικισμού για να προχωρήσει προς τον εκλεκτισμό και το ρομαντισμό, κυρίως στις ιδιωτικές κατοικίες. Στην αρχιτεκτονική όμως των δημόσιων κτιρίων θα διατηρήσει το ελληνικό πνεύμα του κλασικισμού, ενώ αντίστοιχα στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική θα προσπαθήσει να διαφυλάξει τη βυζαντινή παράδοση. είναι αναμφισβήτητα ο αρχιτέκτονας που σφράγισε την αρχιτεκτονική της περιόδου του Βασιλέως Γεωργίου Α, επηρεάζοντας με το έργο του την εποχή του. ο τσίλλερ δεν ήταν ακριβώς νεοκλασικιστής. Ήταν ένας ιδανικός ισορροπιστής ρυθμών και μορφολογιών της νέο-αναγέννησης και του νέο-κλασικισμού, ένας εκλεκτικιστής που δημιούργησε το προσωπικό του αρχιτεκτονικό ιδίωμα. Έκτισε περισσότερα από 500 κτίρια στην ελλάδα, μεταξύ των οποίων και το δικό του σπίτι στην οδό Μαυρομιχάλη, όπου έζησε με τη σύζυγό του Σοφία