ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΚΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΛΗΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 3 Ο : 27.4.2008 ΦΥΛΛΟ Δραστηριοτήτων Όνοµα:... Ας αναζητήσουµε τις φωτογραφίες που λείπουν Είχα ακούσει πολλά για τη Ροδόπη. Ότι µπορεί να δεις ίχνη από αρκούδες στους δασικούς δρόµους, ότι αν γυρνάς αρκετά µπορείς να δεις τις ίδιες τις αρκούδες, ότι για χιλιόµετρα το ένα ύψωµα διαδέχεται το άλλο, κυµατιστά και χωρίς τέλος Κι αν σου τύχει κάτι, πρέπει να ξέρεις ότι έχεις καµιά εξηνταριά χιλιόµετρα από το πιο κοντινό χωριό, δεν υπάρχουν τηλέφωνα και δεν πιάνουν τα κινητά. Ό, τι καλύτερο δηλαδή για µια µικρή εξερεύνηση να νοιώσεις λίγο ότι είσαι στο έλεος της φύσης και ποιος ξέρει µπορεί να έχεις τη χαρά κάποιας µικρής ανακάλυψης σε ένα µέρος που είναι σχεδόν ξεχασµένο. Υπάρχουν πολλά µέλη για να χαθεί κανείς στη Ροδόπη. Αυτό που τραβάει την προσοχή- και ίσως όχι άδικα-είναι το παρθένο δάσος Παρανεστίου. Όταν ακούς ότι ο χαρακτηρισµός «παρθένο» σηµαίνει ότι δεν έχει δουλέψει ποτέ πριόνι και πιθανόν σε κάποια απόκρηµνα σηµεία να µην έχει µπει ο άνθρωπος, το µυαλό σου ταξιδεύει σε εποχές του απώτατου παρελθόντος. Πώς ήταν τα δάση και τα λιβάδια, όταν τα δένδρα πέθαιναν όρθια και τα ζώα γύριζαν άφοβα; Ευκαιρία να πάρουµε µια γεύση. Το παρθένο δάσος είναι ένα µικρό τµήµα της Ροδόπης. Για να µπεις εκεί χρειάζεται ειδική άδεια από το υπουργείο κι αυτή δίνεται µόνο σε ερευνητές. Ολόκληρη η περιοχή περικλείεται από δασωµένες κορυφές της και γι αυτό λέγεται Φρακτό ή Ζαγκραντένια. Βρίσκεται σε αρκετά µεγάλο υψόµετρο από 1100 ως 1950 η υψηλότερη κορυφή. Το πρώτο πράγµα που µου έκανε εντύπωση στο Φρακτό ήταν οι λαγοί. Εδώ το είδος προστατεύεται και δεν είναι πια φοβισµένοι. Τους βλέπεις
άνετους να βόσκουν στην άκρη του δρόµου πηγαίνουν λίγο πιο πέρα και σε κοιτάνε. Και όταν βλέπεις τους λαγούς, δεν µπορείς να µη σκεφτείς και τα ζώα που τρέφονται από αυτούς. Ο πιο εξειδικευµένες θηρευτής των λαγών είναι ο λύγκας, ένα ζώο που µάλλον δεν υπάρχει στην Ελλάδα. εν µπορεί να αποκλειστεί βέβαια σε µια τόσο µεγάλη έκταση, όµως δεν έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του. Έτσι, τους λαγούς τους τρώνε οι λύκοι και οι αλεπούδες. Από τα σαρκοφάγα είχα επίσης την ευκαιρία να δω-µέρα µεσηµέρι- µια αγριόγατα, ένα φευγαλέο πλάσµα που βλέπεις µόνο για λίγες στιγµές και µετά χάνεται στα ποικίλα φυλλώµατα. Η αγριόγατα, που µοιάζει πολύ µε µεγάλη γάτα µε πλούσια φουντωτή ουρά, τρέφεται περισσότερο µε πολλά µικρά θηλαστικά και σαύρες. Στο Φρακτό µπορείς να συναντήσεις ακόµη το δεντροκούναβο και το πετροκούναβο, όµως χρειάζεται µεγάλη τύχη, µιας και τα πλάσµατα αυτά κρύβονται κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Επίσης πολύ ντροπαλή είναι και η αρκούδα και είναι πολύ δύσκολο να την πετύχεις. Βέβαια, ο φύλακας του δασικού εργοτάξιου µου είπε, όταν έµαθε ότι θα πήγαινα µόνος µου στούς καταρράκτες : «Κοίτα οι αρκούδες πάνε στο ποτάµι για ψάρια, αν δεις καµιά φύγε, έτσι ;»Εγώ όµως ευχόµουν να συναντήσω κάποια κι είχα συνεχώς αυτή την αίσθηση της εγρήγορσης µέσα στα ανήλιαγα µονοπάτια, κάτω από τα τεράστια δέντρα, όµως οι αρκούδες µε απέφυγαν. Συνάντησα όµως άλλα πανέµορφα φυτοφάγα ζώα και ήµουν σε εγρήγορση για κάνα λύκο.
Αυτό που είδα ελάχιστα ήταν ένα ζαρκάδι. Ένα πρωί, λίγο µετά την Ανατολή του Ηλίου το είδα σε µια καταπράσινη πλαγιά να βόσκει ανάµεσα σε πανύψηλα δέντρα.πιο τυχερός στάθηκα µε τα αγριόγιδα. Σε απότοµες πλαγιές µε χορτάρι και στη βάση των γκρεµών έβοσκαν και ξεκουράζονταν, προστατευµένα από τους λύκους. Πρόκειται για ζώα που δεν έχουν σχέση µε τις γίδες και τα πρόβατα αλλά είναι πιο κοντά στις αντιλόπες. Έχουν προσαρµοστεί για ζωή σε ψηλά βουνά, και συγκεκριµένα στα πιο απόκρηµνα µέρη τους. Βοσκάνε ήσυχα το χορτάρι µέχρι να νιώσουν κάποιον κίνδυνο, οπότε βγάζουν φτερά στα πόδια και σχεδόν πετάνε πάνω στους γκρεµούς. Στην κούφια µπάρα ενός δέντρου είχε βρει καταφύγιο ένα είδος µικρού µυωξού, ένα µικρό τρωκτικό µε φουντωτή ουρά που πέφτει σε χειµερία νάρκη. Το απόγευµα είδα τα ίχνη ενός ελαφιού. Τεράστια πατήµατα φρέσκα πάνω στη µαλακή λάσπη του δρόµου. Το ζώο µόλις είχε περάσει από δω. Το Φρακτό είναι το µόνο µέρος στην Ελλάδα όπου ζει σε άγρια κατάσταση αυτό το µεγάλο οπληφόρο, και αυτά τα ίχνη ήταν ένα προνόµιο για µένα. Οι εκπλήξεις όµως δεν σταµάτησαν. υο τρεις φορές είδα τον καρυοθράυστη, ένα πουλί µε πληθωρική παρουσία και στριγκια φωνή, και ελάχιστες πάλι είδα τις αγριόκοτες, ενώ δεν κατάφερα να δω τους αγριόκουρκους. έκα είδη δρυοκολάπτη ( δηλαδή όλα της Ευρώπης), πολλά νυκτόβια, πολλά δσικά µικροπούλια και λίγα αρπακτικά συµπληρώνουν την εικόνα.
Μια εικόνα που θα ήταν λειψή αν δεν µιλούσαµε για αυτά που υποστηρίζουν όλο το οικοσύστηµα: τα δέντρα. Εδώ πρέπει να είσαι «υπερειδικός» και δεν τα βγάζουν πέρα ούτε οι δασολόγοι. Γιατί το Φρακτό δεν είναι ένα συνηθισµένο δάσος. Είναι ένα εργαστήριο και ταυτόχρονα ένα ζωντανό µουσείο, όπου µπορείς να δεις τα πάντα: Έλατα, επιβλητικές ερυθρελάτες, λεπτεπίλεπτες σηµύδες µε λευκό κορµό, δασική πεύκη, µαυρόπευκα, πενταβέλονη πεύκη, διάφορα σφενδάµια, αγριοφουντουκιές, κρανιές,οξιές, βελανιδιές, λεύκες και δεν ξέρω τι ακόµη.
Ο δασολόγος Βασίλης Αντωνιάδης υπεύθυνος του ασαρχείου ράµας για το Φρακτό, µε ξενάγησε µε ενθουσιασµό. Μου έδειξε δέντρα που δεν είχα ξαναδεί, µε πήγε σε µονοπάτια, µου µίλησε για το δάσος. Είναι ένας άνθρωπος µε όραµα και όρεξη, αγαπάει πολύ το δάσος και σχεδιάζει από µονοπάτια µέχρι το κέντρο ενηµέρωσης επισκεπτών. Με ελάχιστους ανθρώπους και χρήµατα, αλλά µε πολύ κέφι.