Οδηγός Υπηρεσιών Γραφείου Υποστήριξης της Επιχειρηματικότητας και Απασχόλησης στους κλάδους μόδας

Ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στον κλάδο της και διευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζομένων στη διασυνοριακή περιοχή Οδηγός Υπηρεσιών Γραφείου Υποστήριξης της Επιχειρηματικότητας και Απασχόλησης στους κλάδους Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2013 Το έγγραφο που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί έναν πολυχρηστικό οδηγό για τις βασικές υπηρεσίες και τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να ωφεληθείτε από τα Γραφεία Υποστήριξης και Απασχόλησης στους κλάδους που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του έργου Skills in Fashion. Σκοπός του Οδηγού είναι να προσφέρει ολοκληρωμένη ενημέρωση στους επισκέπτες των Γραφείων Υποστήριξης, είτε πρόκειται για επιχειρηματίες, είτε για ανέργους και εργαζόμενους. Ο Οδηγός παρέχει μία σύνοψη των ευκαιριών για δραστηριότητα και συνεργασία μεταξύ ελληνικών και βουλγαρικών επιχειρήσεων ενώ υποστηρίζει παράλληλα τους ανέργους ή εργαζόμενους των κλάδων παρέχοντας πολύτιμες συμβουλές για την αναζήτηση εργασίας. Συνολικά, ο Οδηγός συμβάλλει στη διευκόλυνση της διασυνοριακής κινητικότητας επιχειρήσεων και εργαζομένων, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη ενός από τους πιο σημαντικούς στόχους του έργου. Με την υποστήριξη του Προγράμματος Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας ΕΛΛΑΔΑ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2007-2013 Copyright: SKILLS IN FASHION Project

Το έργο SKILLS IN FASHION αποτελείται από τους ακόλουθους φορείς: Όνομα Ρόλος Χώρα Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πλεκτικής Έτοιμου Ενδύματος Επικεφαλής Εταίρος Ελλάδα Σύνδεσμος Νέων Επιχειρηματιών και Επιστημόνων Δράμας Εταίρος 2 Ελλάδα Επιμελητήριο Ξάνθης Εταίρος 3 Ελλάδα Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης «ΕΝΔΥΣΗ» Εταίρος 4 Ελλάδα ΓΝΩΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Εταίρος 5 Ελλάδα Θερμοκοιτίδα Επιχειρηματικότητας - Gotse Delchev, Κέντρο Προώθησης Επιχειρηματικότητας Εταίρος 6 Βουλγαρία Εταιρείας Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης Razlog Εταίρος 7 Βουλγαρία Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στη Βουλγαρία Εταίρος 8 Βουλγαρία Ο Οδηγός εκπονήθηκε για το έργο Skills in Fashion από τη ΓΝΩΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία SKILLS IN FASHION Σελίδα 2 από 65

Πίνακας Περιεχομένων ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 3 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 1.1 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΈΡΓΟ SKILLS IN FASHION... 5 1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ... 6 2 Ο ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΔΥΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ... 9 2.1 Ο ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΔΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 9 2.2 Ο ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΔΥΣΗΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ... 11 3 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ & ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ... 15 3.1 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 15 3.1.1 ΒΑΣΙΚΑ ΕΙΔΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 15 3.1.2 ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 20 3.1.3 ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ & ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ... 24 3.2 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ... 26 3.2.1 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ... 26 3.2.2 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ... 29 3.3 ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ... 32 3.3.1 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 32 3.3.2 ΣΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ... 37 3.4 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ... 42 3.5 ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ... 44 4 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΑΝΕΡΓΟΥΣ... 45 4.1 ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 49 4.1.1 ΜΕΣΩ ΟΑΕΔ... 50 4.1.2 ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 50 SKILLS IN FASHION Σελίδα 3 από 65

4.1.3 ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ (ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ)... 51 4.1.4 ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ SKILLS IN FASHION... 51 4.2 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΟΣ... 51 4.3 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ... 57 4.4 ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 63 5 ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ SKILLS IN FASHION... 65 SKILLS IN FASHION Σελίδα 4 από 65

1 Εισαγωγή 1.1 Λίγα λόγια για το Έργο Skills in Fashion Η βιομηχανία (ένδυση, κλωστοϋφαντουργία, υπόδηση) αναπτύχθηκε σημαντικά στην διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας Βουλγαρίας την περίοδο 1995-2010. Ιδιαίτερα αναπτύχθηκε ο κλάδος της ένδυσης. Σ αυτό βοήθησαν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Η Ελλάδα παραμένει το κέντρο διοίκησης, σχεδιασμού, μάρκετινγκ και πωλήσεων, ενώ η Βουλγαρία αποτελεί την κύρια παραγωγική βάση. Η διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας Βουλγαρίας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πόλους στον κλάδο ένδυσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να παραμείνει ανταγωνιστική η περιοχή θα πρέπει να υποστηριχθεί από ανθρώπινο δυναμικό και κυρίως από στελέχη με αναβαθμισμένα προσόντα και ικανότητες. Το έργο SKILLS IN FASHION έχει ως κύριο στόχο την βελτίωση της ποιότητας των στελεχών στον κλάδο καθώς επίσης την ενίσχυση της κινητικότητας μεταξύ των δύο χωρών έτσι ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και της διασυνοριακής περιοχής. Οι ειδικοί στόχοι του έργου είναι οι παρακάτω: 1. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας Βουλγαρίας στον κλάδο η οποία θα συμβάλει στην ανάπτυξη και μεταφορά γνώσεων, κοινών μεθοδολογιών και πρακτικών για την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού στην διασυνοριακή περιοχή. 2. Ο εντοπισμός των αναγκών σε στελέχη για τον κλάδο στην περιοχή. 3. Η ανάπτυξη υποστηρικτικών εργαλείων και δομών που θα προσφέρουν υπηρεσίες συμβουλών και καθοδήγησης, τα λεγόμενα Γραφεία Υποστήριξης Επιχειρηματικότητας & Απασχόλησης στους κλάδους (HR Helpdesks). 4. Η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής βάσης προσφοράς και ζήτησης εργασίας. SKILLS IN FASHION Σελίδα 5 από 65

5. Η δημιουργία ενός δικτύου υποστηρικτικών γραφείων (Helpdesks) διευκόλυνσης της κινητικότητας του ανθρωπίνου δυναμικού. 6. Η πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων δράσεων ανάπτυξης των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στην διασυνοριακή περιοχή. 7. Η αύξηση των επαγγελματικών ευκαιριών μέσω συμβουλευτικών δράσεων. 8. Η διοργάνωση 2 σεμιναρίων σε συγκεκριμένα αντικείμενα που θα έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις. 9. Η διευκόλυνση της κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού μέσω δράσεων δικτύωσης (ημέρες καριέρας ηλεκτρονικό partenariat). 10. Η ανάπτυξη της συνεργασίας στον κλάδο στην διασυνοριακή περιοχή μέσω δράσεων που θα προσελκύουν το ενδιαφέρον και άλλων χωρών. Η υλοποίηση του έργου αναμένεται να συνεισφέρει σημαντικά αποτελέσματα στον κλάδο. Συγκεκριμένα, το Έργο αναμένεται να συμβάλει στην διατήρηση και την αύξηση των προσόντων των εργαζομένων στον κλάδο στην διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας Βουλγαρίας και να διευκολύνει και να τονώσει την κινητικότητα των στελεχών στην περιοχή. Παράλληλα, τα εργαλεία και οι δομές του Έργου θα ενισχύσουν εκτός από το ανθρώπινο δυναμικό και την επιχειρηματικότητα και μέσω αυτής την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου και της περιοχής. 1.2 Σκοπός του Οδηγού Ο παρόν Οδηγός Υπηρεσιών παρέχεται από τα Γραφεία Υποστήριξης της Επιχειρηματικότητας και Απασχόλησης στους κλάδους που έχουν ιδρυθεί στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, στο πλαίσιο του Έργου «Skills in Fashion» και σκοπός του είναι να παρέχει υποστηρικτικά εργαλεία, πληροφορίες και υπηρεσίες για τους επιχειρηματίες, τους απασχολούμενους και τους ανέργους των κλάδων στη διασυνοριακή περιοχή. SKILLS IN FASHION Σελίδα 6 από 65

Σε αυτό το πλαίσιο, στο επόμενο κεφάλαιο παρουσιάζεται μία επισκόπηση της υφιστάμενης κατάστασης στους κλάδους, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη Βουλγαρία. Στο Κεφάλαιο 3 παρουσιάζεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πληροφοριών για δυνητικούς και υφιστάμενους επιχειρηματίες του κλάδου το οποίο αφορά στα ακόλουθα θέματα: Εργατικά Θέματα και Εργατική Νομοθεσία o Βασικά είδη συμβάσεων εργασίας o Χρονικά όρια εργασίας o Καταγγελία Σύμβασης Εργασίας Απολύσεις & Αποζημιώσεις Νομικό Πλαίσιο Ευκαιρίες και Προγράμματα Χρηματοδότησης o Σε Ελλάδα o Σε Βουλγαρία Διεθνείς Εκθέσεις του Κλάδου Πηγές Πληροφόρησης. Παράλληλα, προκειμένου να υποστηριχθούν τόσο οι άνεργοι, όσο και οι εργαζόμενοι του κλάδου στην εύρεση κατάλληλης εργασίας που θα ενισχύσει την κινητικότητα στη διασυνοριακή περιοχή, το Κεφάλαιο 4 παρουσιάζει σημαντικές πληροφορίες για τα εξής θέματα: Αναζήτηση εργασίας o Μέσω ΟΑΕΔ o Μέσω Ε.Ε. o Μέσω διαδικτυακών πηγών αναζήτησης και εύρεσης o Στο εξωτερικό (κυρίως στη Βουλγαρία) o Μέσω του Γραφείου Υποστήριξης Επιχειρηματικότητας και Απασχόλησης του έργου Skills in Fashion SKILLS IN FASHION Σελίδα 7 από 65

Κατάρτιση βιογραφικού σημειώματος Προετοιμασία για τη συνέντευξη Ευκαιρίες κατάρτισης και εκπαίδευσης Πηγές Πληροφοριών. Με αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο πληροφοριών, το Έργο Skills in Fashion αποσκοπεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη διασυνοριακή περιοχή, την ανάπτυξη των προσόντων και των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και την ενδυνάμωση της κινητικότητας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, έτσι ώστε να ενισχυθεί η διμερής συνεργασίας και να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας. SKILLS IN FASHION Σελίδα 8 από 65

2 Ο τομέας ένδυσης στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας-Βουλγαρίας σήμερα 2.1 Ο τομέας ένδυσης στην Ελλάδα Ο τομέας ένδυσης αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς μεταποιητικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Είναι ένας παραδοσιακός κλάδος ο οποίος αναπτύχθηκε έντονα τις δεκαετίες του 70, του 80 και του 90 βασιζόμενος κυρίως στο χαμηλό εργατικό κόστος και στις εξαγωγές προς την Ευρώπη. Στα τέλη της δεκαετίας του 90 και κυρίως μετά το 2000, ξεκίνησε η σταδιακή πτώση στους περισσότερους οικονομικούς δείκτες του κλάδου. Αυτό προκλήθηκε εξαιτίας σημαντικών αλλαγών που συνέβησαν στο διεθνές περιβάλλον και επηρέασαν αρνητικά και την ελληνική βιομηχανία ένδυσης. Οι σημαντικότερες αιτίες ήταν η απελευθέρωση του εμπορίου στα προϊόντα ένδυσης κλωστοϋφαντουργίας, η δυναμική ανάπτυξη νέων χωρών παραγωγής στην Ασία, η ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (Π.Ο.Ε.) γεγονός που την οδήγησε αργότερα σε εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, η ένταξη χωρών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τέλος, η στασιμότητα της κατανάλωσης σε πολλές ευρωπαϊκές αγορές. Η συρρίκνωση της βιομηχανίας ένδυσης ήταν μεγαλύτερη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, κυρίως για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Μετά το 1995 καταγράφηκε σημαντική κάμψη στην παραγωγή και την απασχόληση κυρίως λόγω της μεταφοράς παραγωγικών δραστηριοτήτων στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων ώστε να αξιοποιηθεί το χαμηλό εργατικό κόστος. Η δεκαετία του 2000, υπήρξε αντιθέτως πολύ δημιουργική για τις επιχειρήσεις που ήταν επικεντρωμένες στην εγχώρια αγορά. Η μεγάλη αύξηση της εγχώριας ζήτησης σε συνδυασμό με τον προσανατολισμό των επιχειρήσεων σε εμπορικές δραστηριότητες, οδήγησε τις πωλήσεις των εγχώριων brands σε μεγάλη αύξηση. Ωστόσο, απ το 2009 και μετά, η συνεχιζόμενη επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας επηρέασε αρνητικά τις επιχειρήσεις που λειτουργούσαν με προσανατολισμό την εγχώρια αγορά σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση απ ότι τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. SKILLS IN FASHION Σελίδα 9 από 65

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2001 2011 η ελληνική βιομηχανία ένδυσης έχασε πάνω από 50.000 θέσεις εργασίας. Ο αριθμός των απασχολουμένων μειώθηκε κατά 68%, από 75.351 εργαζόμενους το 2001 σε 23.914 εργαζόμενους το 2011, ενώ ο αριθμός των επιχειρήσεων μειώθηκε κατά 64%. Οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 57,6%, από 1.306 εκ. το 2001 σε 553 εκ. το 2011. Αντίθετα, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 35,4%. Το θετικό εμπορικό ισοζύγιο των 242 εκ. μετατράπηκε σε αρνητικό με αξία -887 εκ.. Την τριετία 2009 2011, εξαιτίας της εγχώριας οικονομικής κρίσης, η αξία της παραγωγής ενδυμάτων στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 70%, ο κύκλος εργασιών κατά 47% και οι λιανικές πωλήσεις κατά 42%. Η μεταφορά των παραγωγικών δραστηριοτήτων από την Ελλάδα στις γειτονικές χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 90. Η Βουλγαρία ήταν η χώρα η οποία προσέλκυσε το μεγαλύτερο αριθμό ελληνικών επιχειρήσεων και παραμένει σήμερα ο πιο σημαντικός παραγωγικός εταίρος για την Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του έργου Skills in Fashion στα τέλη του 2012, το 73% της παραγωγής ενδυμάτων γίνεται εκτός Ελλάδας. Εντός της Ελλάδας σε συνεργεία φασόν πραγματοποιείται το 12,8% και μόνο το 10,2% γίνεται εντός των επιχειρήσεων. Η Βουλγαρία είναι με διαφορά η κύρια χώρα παραγωγής ενδυμάτων για την Ελλάδα με ποσοστό 57%. Ακολουθούν η Π.Γ.Δ.Μ. με 20%, η Κίνα με 10%, η Αλβανία με 7% και με 6% διάφορες άλλες χώρες. Στη Βουλγαρία το 50% της παραγωγής πραγματοποιείται σε επιχειρήσεις ιδιόκτητες από Έλληνες και το υπόλοιπο 50% σε συνεργεία φασόν. Όσον αφορά την μεταφορά της παραγωγικής δραστηριότητας στην Βουλγαρία, το 43% των επιχειρήσεων ξεκίνησε την περίοδο 1995 2000. Κατά την πενταετία 2001 2005 ξεκίνησε να παράγει στην Βουλγαρία το 28,5% των επιχειρήσεων ενώ 28,5% αυτών ξεκίνησε μετά το 2006. SKILLS IN FASHION Σελίδα 10 από 65

Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων αξιολογεί θετικά την συνεργασία της με την Βουλγαρία (είτε η παραγωγή γίνεται σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, είτε σε συνεργεία φασόν). Το 73% του δείγματος αξιολόγησε την συνεργασία στην Βουλγαρία θετικά, 9% θεώρησε την συνεργασία πολύ θετική και 18% την εκτίμησε ως μέτρια. Καμία από τις επιχειρήσεις δεν χαρακτήρισε την συνεργασία αρνητική. Όπως ήταν αναμενόμενο, το φθηνό εργατικό κόστος και η γειτνίαση είναι τα κύρια πλεονεκτήματα στην επιλογή της Βουλγαρίας ως χώρας παραγωγής απ τις ελληνικές επιχειρήσεις ένδυσης. Ειδικότερα, στο σύνολο των απαντήσεων στην πρώτη θέση βρίσκεται με ποσοστό 37,5% το χαμηλό εργατικό κόστος και η κοντινή απόσταση από την Ελλάδα. Ακολουθεί στην τρίτη θέση το καλό επίπεδο παραγωγής με ποσοστό 12,5%, η δυνατότητα εξεύρεσης μεγάλων συνεργείων ραφής με ποσοστό 8% βρίσκεται στην τέταρτη θέση και τέλος, το 4,2% αξιολογεί θετικά το επιχειρηματικό περιβάλλον στη Βουλγαρία. 2.2 Ο τομέας ένδυσης στη Βουλγαρία Η βιομηχανία ένδυσης αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς μεταποιητικούς κλάδους της Βουλγαρίας. Οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι κυρίως μικρού και μεσαίου μεγέθους ενώ ο αριθμός τους έχει παρουσιάσει μια δυναμική πορεία κατά την τελευταία δεκαετία. Το 2003 ήταν 3.598, ο αριθμός τους αυξήθηκε στις 4.924 το 2009, με μια μείωση στις 4.477 το 2010. Η απασχόληση στον βουλγαρικό τομέα ένδυσης επίσης παρουσίασε μια δυναμική κατά την περίοδο 2000-2012. Από το 2000 έως το 2004 υπήρξε μια συνεχόμενη αύξηση της απασχόλησης, σταθερή σε υψηλό επίπεδο μέχρι το 2006 και με τάση μείωσης από το 2007 έως το 2012. Παρόλ αυτά, ο κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη στον τομέα μεταποίησης της Βουλγαρίας. SKILLS IN FASHION Σελίδα 11 από 65

Το 2007 ήταν η χρονιά που παρουσίασε τον υψηλότερο κύκλο εργασιών ο κλάδος ένδυσης. Παρά την μείωση του δείκτη απασχόλησης κατά τα έτη 2008-2011, δεν ήταν ανάλογη και η πτώση του κύκλου εργασιών. Το 2011 άγγιξε το 99,4% και σχεδόν ανάκτησε το επίπεδο του 2005. Το 2009, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου συγκέντρωσαν το 9% του κύκλου εργασιών και το 14,4% της προστιθέμενης αξίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τομέα της μεταποίησης. Το 2010 υπήρξε μια ασήμαντη μείωση, της τάξης του 8,92% στον κύκλο εργασιών και του 14,04% στην προστιθέμενη αξία. Ο κλάδος βρίσκεται δεύτερος στην κατάταξη μετά τον κλάδο Παρασκευής προϊόντων διατροφής. Η υψηλότερη βουλγαρική παραγωγή ενδυμάτων καταγράφηκε το 2007, ακολουθούμενη από μια σταθερή πτώση κατά την διάρκεια της κρίσης την περίοδο 2008-2010 και μια ελαφριά ανάκαμψη το 2011. Από το 2005 έως το 2011 καταγράφηκε σταθερή αύξηση της τιμής παραγωγής. Αυτή η αύξηση φαίνεται να αντισταθμίζει την μείωση στην παραγόμενη ποσότητα και έτσι να κρατάει τον κύκλο εργασιών σε περίπου σταθερά επίπεδα. Η αξία εξαγωγών ενδυμάτων παραμένει σταθερή και καταγράφει πρόοδο μέχρι το 2007. Μεταξύ 2008-2010 καταγράφεται πτώση. Η υψηλότερη συγκέντρωση των επιχειρήσεων ένδυσης παρουσιάζεται στις νοτιοδυτικές και νότιες-κεντρικές περιοχές της Βουλγαρίας. Ο μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων συγκεντρώνεται στην νότια-κεντρική περιοχή, ενώ η νοτιοδυτική περιοχή συμβάλλει στο μεγαλύτερο μερίδιο απασχόλησης του κλάδου κατά 29,9% για το 2010. SKILLS IN FASHION Σελίδα 12 από 65

Το 99,67% των 30 επιχειρήσεων που πήραν μέρος στην έρευνα παράγουν στην Βουλγαρία τα προϊόντα τους, ενώ λιγότερο από 1% παράγει στο εξωτερικό τα έτη 2011 και 2012. Ο κύριος εντολέας είναι η Ελλάδα με ποσοστό 66% για το 2011 και 65,5% για το 2012. Επόμενη αγορά είναι η Ιταλία με ποσοστό 9% για το 2011 και 9,5% για το 2012. Ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο με ένα σταθερό ποσοστό 8,3% ενώ μικρότερα ποσοστά εξαγωγών σημειώνονται προς άλλες χώρες της Ε.Ε. Σύμφωνα με την μελέτη που διεξήχθη στα πλαίσια του έργου SKILLS IN FASHION στα τέλη του 2012, το 99% της παραγωγής πραγματοποιείται στην Βουλγαρία. Το 48% των ερωτώμενων βουλγαρικών επιχειρήσεων ξεκίνησε την συνεργασία με ελληνικές εταιρείες την περίοδο 1994-2000. Κατά την διάρκεια των ετών 2001-2006, το 32% των βουλγαρικών επιχειρήσεων στη διασυνοριακή περιοχή είχε ήδη καθιερώσει συνεργασίες με ελληνικές επιχειρήσεις. Τα τελευταία 6 χρόνια από το 2007 έως το 2012, το 20% των ερωτώμενων επιχειρήσεων έχει εργαστεί σε συνεργασία με ελληνικές Η πλειοψηφία των βουλγαρικών επιχειρήσεων (48%) αξιολογεί ως μεσαίου επιπέδου την συνεργασία με τις ελληνικές επιχειρήσεις και θεωρεί σημαντικό παράγοντα της συνεργασίας τις καλές και σωστές σχέσεις. 38% των επιχειρήσεων την αξιολογεί θετική, 7% ως πολύ θετική και μόνο ένα 7% την εκτιμά ως αρνητική. Τα κύρια πλεονεκτήματα της ελληνοβουλγαρικής συνεργασίας στην διασυνοριακή περιοχή τα οποία επισημάνθηκαν από τις εταιρείες είναι: Γειτνίαση ευκολία πρόσβασης για το 40% των επιχειρήσεων Καλό επιχειρηματικό περιβάλλον για το 26% των επιχειρήσεων Καλό επίπεδο παραγωγής για το 19% SKILLS IN FASHION Σελίδα 13 από 65

Φθηνό κόστος εργασίας για το 15% 1 1 Περισσότερες πληροφορίες για τους κλάδους είναι διαθέσιμες στην Μελέτη καταγραφής της παρούσας κατάστασης & των χαρακτηριστικών των επιχειρήσεων ένδυσης στη διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας-Βουλγαρίας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης 3.1. του Έργου Skills in Fashion. Η μελέτη διατίθεται δωρεάν στην ιστοσελίδα του Έργου: http://skillsinfashion.eu/ SKILLS IN FASHION Σελίδα 14 από 65

3 Υπηρεσίες για Επιχειρήσεις & Εργοδότες 3.1 Εργατικά Θέματα και Εργατική Νομοθεσία στην Ελλάδα Τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο των προσπαθειών Δημοσιονομικής Προσαρμογής που υλοποιεί η Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων μεταβάλλεται διαρκώς, δημιουργώντας ενίοτε ασάφειες σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων. Παρακάτω παρουσιάζεται η σύνοψη της εργατικής νομοθεσίας και των κύριων εργατικών/εργοδοτικών θεμάτων, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις τρέχουσες εξελίξεις. 3.1.1 Βασικά είδη συμβάσεων εργασίας Η ελληνική νομοθεσία διακρίνει δύο βασικά είδη συμβάσεων ως προς τον χρόνο απασχόλησης του μισθωτού: Συμβάσεις πλήρους απασχόλησης Συμβάσεις μερικής απασχόλησης 3.1.1.1 Συμβάσεις πλήρους απασχόλησης ΠΔ 156/94 «Υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώνει τον εργαζόμενο για τους όρους που διέπουν τη σύμβαση ή τη σχέση εργασίας» (ΦΕΚ 102/Α/5-7-94). Με το ανωτέρω ΠΔ καθιερώθηκε από 5-7-1994 η υποχρέωση των εργοδοτών να καταρτίζουν και να παραδίδουν στους εργαζόμενους γραπτή σύμβαση εργασίας ή άλλο έγγραφο όπου θα περιλαμβάνονται οι ουσιώδεις όροι της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας. Οι διατάξεις του ΠΔ 156/94 δεν εφαρμόζονται για εργαζόμενους που η διάρκεια απασχόλησής τους δεν υπερβαίνει τον ένα μήνα και σε εργαζόμενους σε μη συστηματικές αγροτικές απασχολήσεις. Η υποχρέωση γνωστοποίησης εγγράφως των ουσιωδών όρων της σύμβασης ή σχέσης εργασίας πρέπει να γίνει στον εργαζόμενο από τον εργοδότη εντός δύο (2) μηνών το αργότερο από την έναρξη της εργασίας του εργαζόμενου. SKILLS IN FASHION Σελίδα 15 από 65

Συνεπώς, σήμερα οι απασχολούμενοι μισθωτοί άνω του 2μήνου πρέπει να έχουν έγγραφο γνωστοποίησης των όρων της σύμβασης εργασίας τους. Η παράλειψη χορήγησης του εγγράφου στον εργαζόμενο από τον εργοδότη δεν δημιουργεί ακυρότητα της σύμβασης εργασίας, αλά συνεπάγεται διοικητικές κυρώσεις βάσει του άρθρου 7 ΠΔ 156/94 (Πρόστιμο) σε βάρος του εργοδότη. Αν ο εργαζόμενος απασχοληθεί στην Αλλοδαπή με σύμβαση εργασίας που καταρτίζεται στην Ελλάδα παραδίδεται σε αυτόν πριν από την αναχώρησή του το έγγραφο γνωστοποίησης των όρων σύμβασης εργασίας του, που πρέπει να περιέχει και τα εξής πρόσθετα στοιχεία: α) τη διάρκεια της εργασίας στο εξωτερικό, β) το νόμισμα στο οποίο θα καταβάλλονται οι αποδοχές του, γ) τα τυχόν πλεονεκτήματα σε χρήματα ή σε είδη που συνδέονται με τον εκπατρισμό του, δ) τους τυχόν «όρους επαναπατρισμού» του. Οι ουσιώδεις όροι που πρέπει να περιέχει το έγγραφο γνωστοποίησης, βάσει του άρθρου 2 ΠΔ 156/94 είναι: α) τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλομένων, β) ο τόπος παροχής εργασίας, γ) η θέση ή ειδικότητα, ο βαθμός, η κατηγορία και το αντικείμενο εργασίας, δ) η ημερομηνία έναρξης της σύμβασης εργασίας, ε) η Aδεια με αποδοχές, στ) η αποζημίωση σε περίπτωση λύσης της σύμβασης εργασίας, ζ) οι κάθε φύσης αποδοχές, η) η ημερομηνία καταβολής των αποδοχών, θ) τα χρονικά όρια εργασίας του εργαζομένου, ι) αναφορά της ΣΣΕ ή ΔΑ που εφαρμόζεται για τον εργαζόμενο. Η πληροφόρηση για τα στοιχεία ε, στ, ζ και θ μπορεί να γίνεται και με παραπομπή στις ισχύουσες διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. 3.1.1.2 Συμβάσεις μερικής απασχόλησης Τα θέματα συμβάσεων Μερικής Απασχόλησης ρυθμίζονται από το Νόμο 3846/2010 ο οποίος ορίζει τα ακόλουθα: Για τη σύναψη σύμβασης μερικής απασχόλησης απαιτείται έγγραφη ατομική συμφωνία (σύμβαση) μεταξύ εργοδότη και μισθωτού. Η έγγραφη αυτή ατομική συμφωνία μπορεί να καταρτισθεί, είτε κατά τη σύσταση της σύμβασης εργασίας είτε κατά τη διάρκεια αυτής. Η συμφωνία μπορεί επίσης να γίνει είτε για SKILLS IN FASHION Σελίδα 16 από 65

ορισμένο είτε για αόριστο χρόνο. Με τη συμφωνία αυτή καθορίζεται διάρκεια ημερήσιας ή εβδομαδιαίας ή δεκαπενθήμερης ή μηνιαίας εργασίας, μικρότερη από την κανονική. Σε εποχικές ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις οι παραπάνω έγγραφες ατομικές συμβάσεις γίνονται για ημερήσια ή εβδομαδιαία περίοδο εργασίας. Η συμφωνία αυτή πρέπει μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτισή της να γνωστοποιηθεί στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, διαφορετικά τεκμαίρεται ότι καλύπτει σχέση εργασίας με πλήρη απασχόληση. Καταγγελία της σύμβασης λόγω μη αποδοχής εργοδοτικής πρότασης για μερική απασχόληση είναι άκυρη. Στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνουν οι Συμβάσεις για Μερική Απασχόληση Οι έγγραφες ατομικές συμβάσεις για μερική απασχόληση πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τους ακόλουθους όρους: τα στοιχεία ταυτότητας εργοδότη και εργαζόμενου. τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση του εργοδότη. το χρόνο απασχόλησης, τον τρόπο κατανομής και τις περιόδους εργασίας. τον τρόπο αμοιβής. τους τυχόν όρους τροποποίησης της σύμβασης. Εργασία κατά Κυριακές Αργίες Νύχτα Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης, δικαιούνται, σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις Κυριακές ή νόμο εξαιρέσιμες ημέρες, καθώς και σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις νυχτερινές ώρες, τη νόμιμη προσαύξηση. Αποδοχές Μερικώς Απασχολουμένων Οι αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων μισθωτών υπολογίζονται όπως και οι αποδοχές του "συγκρίσιμου εργαζόμενου" (δηλ. κάθε εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης, που απασχολείται στην ίδια επιχείρηση με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας και εκτελεί ίδια ή παρόμοια καθήκοντα υπό αυτές τις SKILLS IN FASHION Σελίδα 17 από 65

συνθήκες) και αντιστοιχούν στις ώρες εργασίας της μερικής απασχόλησης. Εφόσον το ωράριο της απασχόλησης είναι μικρότερο των τεσσάρων ωρών ημερησίως, οι αποδοχές των μερικώς απασχολούμενων προσαυξάνονται κατά επτάμισι τοις εκατο (7,5%) Ετήσια Άδεια με Αποδοχές και Επίδομα Αδείας Μερικώς Απασχολουμένων Οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί έχουν δικαίωμα να λάβουν ετήσια άδεια με αποδοχές και επίδομα αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα ελάμβαναν κατά χρόνο της αδείας του. Για τη διάρκεια της αδείας αυτής εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 2 του Α.Ν. 539/45 όπως αντικαταστάθηκαν από το άρθρο 1 του Ν. 1346/83. Πρόσθετη Εργασία Μερικώς Απασχολούμενου Αν παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέρα από τη συμφωνημένη, ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση να την παράσχει αν είναι σε θέση να το κάνει, στο πλαίσιο της καλής πίστης. Σε αύτήν την περίπτωση, ο μερικώς απασχολούμενος δικαιούται αντίστοιχης αμοιβής με προσαύξηση 10%. Ο μερικώς απασχολούμενος μπορεί να αρνηθεί την παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης, όταν αυτή η πρόσθετη εργασία λαμβάνει χώρα κατά συνήθη τρόπο. Κατανομή Χρόνου Εργασίας Η παροχή της συμφωνημένης εργασίας των μερικώς απασχολουμένων, πρέπει να είναι συνεχόμενη και να παρέχεται μια φορά την ημέρα, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων (Ν. 2747/99) όπως οδηγοί-συνοδηγοί μεταφοράς μαθητών ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και καθηγητές φροντιστηρίων ξένων γλωσσών. Υπολογισμός προϋπηρεσίας Ο χρόνος της μερικής απασχόλησης λαμβάνεται υπόψη ως χρόνος προϋπηρεσίας. Για τον υπολογισμό της προϋπηρεσίας αυτής, μερική απασχόληση που αντιστοιχεί στο κανονικό (νόμιμο ή συμβατικό) ημερήσιο χρόνο του συγκρίσιμου εργαζόμενου αντιστοιχεί σε μια μέρα προϋπηρεσίας. SKILLS IN FASHION Σελίδα 18 από 65

Εκ περιτροπής απασχόληση Ως εκ περιτροπής θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το χρόνο κατά πλήρες όμως ημερήσιο ωράριο. Η έγγραφη αυτή ατομική συμφωνία μπορεί να καταρτισθεί, είτε κατά τη σύσταση της σύμβασης εργασίας είτε κατά τη διάρκεια αυτής. Η σύμφωνία αυτή πρέπει μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτισή της να γνωστοποιηθεί στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, διαφορετικά τεκμαίρεται ότι καλύπτει σχέση εργασίας με πλήρη απασχόληση. Μονομερής επιβολή εκ περιτροπής απασχόλησης Ο εργοδότης, σε περίπτωση περιορισμού της οικονομικής του δραστηριότητας αντί καταγγελίας της σύμβασης των εργαζομένων του, δύναται να επιβάλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης, για χρονικό διάστημα μέχρι έξι (6) μήνες ανά ημερολογιακό έτος, κατόπιν ενημέρωσης και διαβούλευσης με τους νομίμους εκπροσώπους των εργαζομένων σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 240/2006 και του Ν.1767/1988. Εφαρμογή Λοιπών Διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας Για τους μερικώς απασχολούμενους εφαρμόζονται κατά τα λοιπά όλες οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Παράλληλα, σε ότι αφορά τη χρονική διάρκεια των συμβάσεων, η νομοθεσία διαχωρίζει τις ακόλουθες κατηγορίες: Συμβάσεις Ορισμένου Χρόνου Συμβάσεις Αορίστου Χρόνου 3.1.1.3 Συμβάσεις Ορισμένου Χρόνου Σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου υπάρχει, όταν συμφωνήθηκε ρητώς ή σιωπηρώς ορισμένη διάρκεια χρόνου εργασίας (λ.χ. 6 μήνες, 1 έτος κλπ), ή μέχρι την επέλευση ορισμένου γεγονότος ή προκύπτει προφανώς αυτή από το είδος και τη φύση της εργασίας για την οποία έχει προσληφθεί ο μισθωτός (όπως λ.χ. γίνεται για συμβάσεις εποχιακής εργασίας ή για την εκτέλεση συγκεκριμένης SKILLS IN FASHION Σελίδα 19 από 65

εργασίας). Δηλαδή όταν συμφωνείται ρητώς ή σιωπηρώς ορισμένο χρονικό χημείο λήξεως της εργασίας. Η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου λήγει μόνο με καταγγελία από τον εργοδότη ή τον μισθωτό, και αφού βέβαια καταβληθεί η νόμιμη αποζημίωση. Σιωπηρή ανανέωση: Εάν συνεχίζεται η παραμονή του μισθωτού στην εργασία και μετά τη λήξη της συμβάσεως ορισμένου χρόνου, καθώς επίσης και όταν εξακολουθήσει να εργάζεται για ικανό διάστημα και όχι για λίγες μόνο ημέρες χωρίς εναντίωση του εργοδότη αλλά με τη συγκατάθεσή του, μετατρέπεται αυτή σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου. Διευκρινίζεται ότι για την ανωτέρω σιωπηρή ανανέωση της σύμβασης απαιτείται, όχι μόνο να παρέχεται εργασία χωρίς εναντίωση του εργοδότη, αλλά και με τους ίδιους όρους. Εάν όμως παρέχεται με διαφορετικούς όρους και γίνεται αποδεκτή από τον εργοδότη, τότε πρόκειται για νέα σύμβαση εργασίας. 3.1.1.4 Συμβάσεις Αορίστου Χρόνου Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου υπάρχει, όταν η χρονική διάρκειά της δεν καθορίζεται, αλλά ούτε από το είδος και το σκοπό αυτής συνάγεται. 3.1.2 Χρονικά όρια εργασίας Ωράριο εργασίας ή χρόνος εργασίας θεωρείται η περίοδος κατά την οποία ο εργαζόμενος βρίσκεται στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητά του, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για κάθε κατηγορία εργαζομένων. Νόμιμο ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται από διάταξη νόμου ή από διοικητική πράξη που εκδίδεται κατ εξουσιοδότηση αυτού (Π.Δ.), ως το ανώτατο όριο ημερήσιας ή εβδομαδιαίας εργασίας. Συμβατικό ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται με συλλογικές συμβάσεις εργασίας, διαιτητικές αποφάσεις, κανονισμούς εργασίας και ατομικές συμβάσεις εργασίας. SKILLS IN FASHION Σελίδα 20 από 65

3.1.2.1 Αμοιβή Υπερωριακής Εργασίας - Πενθήμερο Ορισμένη διάρκεια των υπερωριών Η διάρκεια των υπερωριών σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν.Δ. 515/70 δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των τριών (3) ωρών κάθε μέρα. Με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας που εκδίδονται τον Ιούνιο και Δεκέμβριο κάθε έτους, καθορίζονται τα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης για όλη την επικράτεια ή για ορισμένες περιφέρειες. Οι παραπάνω διατάξεις αφορούν τους εργαζόμενους στις βιομηχανίες και στις βιοτεχνίες, εν γένει. Προκειμένου για τους μισθωτούς των καταστημάτων η διάρκεια των υπερωριών δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των 120 ωρών ετησίως για κάθε μισθωτό. Για το υπαλληλικό προσωπικό των ανωνύμων εταιριών και γραφείων, δεν επιτρέπεται υπέρβαση πέραν των 2 ωρών την ημέρα και για 60 ημέρες το χρόνο. Αναγγελία των υπερωριών Η αναγγελία των υπερωριών γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.Δ. 515/70 ως εξής: με επίδοση στο αρμόδιο Τμήμα Κοινωνικής Επιθεώρησης Εργασίας, του εγγράφου αναγγελίας υπερωριακής εργασίας, το αργότερο εντός της επόμενης εργάσιμης ημέρας από την έναρξη υπερωριακής απασχόλησης. Στο έγγραφο αυτό, αναγράφεται η αιτία της υπερωριακής απασχόλησης, το ονοματεπώνυμο, η ειδικότητα κα ο αριθμός των απασχολουμένων, η ημερομηνία πραγματοποίησης καθώς και η ώρα έναρξης και λήξης της υπέρβασης του ωραρίου. Τήρηση βιβλίου υπερωριών Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.Δ. 515/1970, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 13 του Ν.3846/2010(ΦΕΚ Α' 66), ο εργοδότης υποχρεούται να τηρεί ειδικό βιβλίο υπερωριών στο οποίο αναγράφονται όλα τα στοιχεία όπως προαναφέρθηκαν στις αναγγελίες υπερωριών. Το εν λόγω βιβλίο ισχύει για κάθε είδος επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, εν γένει. SKILLS IN FASHION Σελίδα 21 από 65

Αμοιβή Υπερεργασίας- Υπερωριακής Εργασίας Οι μισθωτοί που απασχολούνται 5 ώρες επιπλέον του 40ώρου εβδομαδιαίως(40-45), δικαιούνται αμοιβή υπερεργασίας η οποία φθάνει το 20% του καταβαλλόμενου ωρομισθίου(άρθρο 74 του Ν. 3863/2010 ΦΕΚ 115Ά/15-07- 2010). Η παραπάνω υπερεργασία κατανέμεται σε 1 ώρα ημερησίως(8η-9η). Οι μισθωτοί που απασχολούνται υπερωριακά δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης, μέχρι τη συμπλήρωση των 120 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%(άρθρο 74 του Ν. 3863/2010 ΦΕΚ 115Ά/15-07-2010).Για την πέραν των 120 ωρών υπερωριακή απασχόληση, οι μισθωτοί δικαιούνται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 60%.(άρθρο 74 του Ν. 3863/2010 ΦΕΚ 115/Α/15-07-2010). Ο μισθωτός σε κάθε περίπτωση μη νόμιμης υπερωριακής απασχόλησής του, δικαιούται αποζημίωση ίση με το 80% του καταβαλλόμενου ωρομισθίου για κάθε ώρα μη νόμιμης απασχόλησης από την πρώτη ώρα Αμοιβή για εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδας κατά παράβαση του πενθημέρου Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 3846/2010(ΦΕΚ 66/Α'/11-05-2010), η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδας, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%. Δεν υπάγονται στη διάταξη αυτή οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις. Αμοιβή Εργασίας της Κυριακής Σύμφωνα με τις Διατάξεις του Β.Δ. 748/66, απαγορεύεται, εκτός εξαιρέσεων, κατά τις Κυριακές και αργίες, κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική και εμπορική εργασία, καθώς και κάθε επαγγελματική δραστηριότητα. Εξασφαλίζεται έτσι SKILLS IN FASHION Σελίδα 22 από 65

στους εργαζόμενους σε κάθε εργοδότη, 24ωρη εβδομαδιαία ανάπαυση για περίοδο 7 ημερών, που είναι συνεχής ελεύθερος χρόνος. Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Β.Δ. 748/66 μισθωτοί που θα εργαστούν την Κυριακή πέραν των 5 ωρών, δικαιούνται αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση διάρκειας 24 ωρών, άλλη εργάσιμη ημέρα την επόμενη εβδομάδα. Η ημέρα της αναπληρωματικής ανάπαυσης καθορίζεται από τον εργοδότη και αναγράφεται στον πίνακα ωρών εργασίας. Στις περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται η εργασία την Κυριακή, η κατανομή της εβδομαδιαίας ανάπαυσης, πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε ανά περίοδο 7 εβδομάδων η αναπληρωματική ανάπαυση να είναι ημέρα Κυριακή. Η άδεια για εργασία την Κυριακή, χορηγείται από την αρμόδια Κοινωνική Επιθεώρηση, κατόπιν αίτησης του εργοδότη που συνοδεύεται από πίνακα, στον οποίο αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του εργαζόμενου, η ειδικότητα, το ωράριο εργασίας και η αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης εφόσον η εργασία υπερβαίνει τις 5 ώρες. Κατόπιν άδειας της αρμόδιας Επιθεώρησης επιτρέπεται η λειτουργία επιχειρήσεων, εκμεταλλεύσεων, υπηρεσιών, καθώς και η απασχόληση του προσωπικού αυτών κατά τις Κυριακές: 1) Στην παραλαβή και διανομή ξένου τύπου. 2) Αλλαγή ξένων νομισμάτων προς εξυπηρέτηση των τουριστών. 3) Των λειτουργουσών εποχιακώς κατά έτος. 4) Στον καθαρισμό, συντήρηση και επισκευή εγκαταστάσεων, εφόσον καθίσταται αδύνατη η εργασία σε άλλες εργάσιμες ημέρες. 5) Σε περιπτώσεις επείγουσας εργασίας λόγω κινδύνου καταστροφής προϊόντων ή βλαβών εγκαταστάσεων. 6) Σε απογραφή εμπορευμάτων ή διακόσμηση προθηκών. Οι εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν,νομίμως, κατά την ημέρα της Κυριακής, δικαιούνται προσαύξηση 75% επί του νομίμου ωρομισθίου τους (άρθρο 2 παρ. 1 Ν.Δ. 3755/1957, Υπ. Απ. 8900/1946 και Υπ. Απ. 25825/1951). Διευθέτηση του χρόνου εργασίας SKILLS IN FASHION Σελίδα 23 από 65

Με το άρθρο 7 του Ν. 3846/2010(ΦΕΚ 66/Α /11-05-2010), εισάγεται σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Με το εν λόγω σύστημα εφαρμόζεται συνδυασμός αυξημένης και μειωμένης, αντιστοίχως, απασχόλησης, σε χρονική περίοδο αναφοράς τετραμήνου ή έτους. Με μια διαδικασία συμφωνίας μεταξύ εργοδότου και εκπροσώπων των εργαζομένων δύναται για χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών να υπάρχει αυξημένη και μειωμένη απασχόληση. Ήτοι για 2 μήνες αυξημένη απασχόληση έως 10 ώρες ημερησίως και 50 εβδομαδιαίως και για τους επόμενους 2 μήνες μειωμένη απασχόληση έως 6 ώρες ημερησίως και 30 εβδομαδιαίως. Οι ώρες της αυξημένης απασχόλησης μπορούν να επιστραφούν με ανάλογη ημερήσια ανάπαυση. Επίσης μπορούν να διευθετηθούν σε ορίζοντα ενός ημερολογιακού έτους 256 ώρες εργασίας οι οποίες κατανέμονται με αυξημένο αριθμό (έως 2 ημερησίως, όπως παραπάνω) σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους που δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 32 εβδομάδες κατ έτος. Οι ώρες αυτές, επιστρέφονται με αντίστοιχη μείωση ωρών ή ανάλογη ημερήσια ανάπαυση ή αύξηση της ετήσιας άδειας. Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας υιοθετείται, κατά σειρά προτεραιότητας, με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή με συμφωνίες του εργοδότη και του επιχειρησιακού σωματείου ή του εργοδότη και του συμβουλίου των εργαζομένων ή του εργοδότη και των ενώσεων προσώπων. 3.1.3 Καταγγελία Σύμβασης Εργασίας Απολύσεις & Αποζημιώσεις 3.1.3.1 Καταγγελία συμβάσεως εργασίας από εργοδότη Με τον τρόπο αυτό λύεται καταρχήν η σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, και με ορισμένες προϋποθέσεις και η σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου. Η σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου λύεται οποτεδήποτε ελεύθερα από εργοδότη, εφόσον τηρήσει τις νόμιμες διατυπώσεις, δηλαδή να κοινοποιήσει έγγραφη καταγγελία της συμβάσεως εργασίας και να καταβάλει την αποζημίωση. SKILLS IN FASHION Σελίδα 24 από 65

Προκειμένου όμως για σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου, πρέπει για την καταγγελία της να υπάρχει οπωσδήποτε σπουδαίος και δικαιολογημένος λόγος (άρθρο 672 Αστ. Κώδικα). 3.1.3.2 Καταγγελία συμβάσεως εργασίας από μισθωτό Ο μισθωτός δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, ελεύθερα και οποτεδήποτε, καθώς και να αποχωρήσει οικειοθελώς από την εργασία του. Οφείλει όμως να προειδοποιήσει σχετικά τον εργοδότη του, μέσα στα καθορισμένα από το νόμο χρονικά όρια. Όταν όμως πρόκειται για σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή έργου, πρέπει και στην περίπτωση αυτή για την καταγγελία της, να υπάρχει οπωσδήποτε σπουδαίος και δικαιολογημένος λόγος (άρθρο 672 Αστ. Κώδικα). Για να υπάρξει καταρχάς έγκυρη καταγγελία, απαιτούνται τρεις (3) βασικές προϋποθέσεις: 1. Έγγραφος τύπος: Απαιτείται δηλαδή η συμπλήρωση ειδικού εντύπου (τετραπλούν) υπογεγραμμένο και από τις δύο πλευρές, που πρέπει εντός οκτώ (8) ημερών να κατατεθεί στον ΟΑΕΔ και αντίγραφο στον εργαζόμενο. 2. Καταβολή αποζημιώσεως: Να καταβληθεί δηλαδή στον εργαζόμενο (και εφόσον συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις) χρηματικό ποσό. 3. Ασφάλιση του εργαζομένου: Πρέπει δηλαδή ο εργαζόμενος να είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ κατά το χρόνο της αποζημιώσεώς του. 3.1.3.3 Καταγγελία Συμβάσεως Εργασίας Μισθωτού που βρίσκεται σε Ασθένεια Ο μισθωτός αποκλείεται κατά αμάχητο τεκμήριο, να θεωρηθεί ότι κατήγγειλε ο ίδιος τη σύμβαση, εφόσον απέσχε της εργασίας του λόγω ασθενείας ή προκειμένου περί γυναίκας σε λοχεία, επί χρόνο ολιγότερο ή ίσον προς τα τιθέμενα κατά περίπτωση χρονικά όρια. Από το γεγονός όμως ότι η σύμβαση δεν θεωρείται λυμένη κατά το χρόνο τον οποίο διαρκεί η βραχείας διάρκειας ασθένεια του μισθωτού, ουδόλως συνάγεται ότι σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων βραχείας ασθένειας, ο μισθωτός θεωρείται ότι κατήγγειλε τη σύμβαση, ιδίως όταν ενημερώνει συνεχώς τον εργοδότη του για την κατάστασή του. SKILLS IN FASHION Σελίδα 25 από 65

Οι διατάξεις που καθιερώνουν αμάχητο τεκμήριο και αποκλείουν να θεωρηθεί η αποχή του μισθωτού, η οφειλόμενη σε βραχείας διάρκειας ασθένεια, ως λύση της εργασιακής συμβάσεως εκ μέρους του, ουδόλως εμποδίζουν την καταγγελία της συμβάσεως αυτής εκ μέρους του εργοδότη κατά τη διάρκεια της ασθενείας του μισθωτού, όπου ο εργοδότης δύναται να απολύσει τον ασθενούντα μισθωτό υπό τους περιορισμούς του άρθρου 281 Α.Κ. 3.1.3.4 Ακυρότητα Καταγγελίας Είναι άκυρη η καταγγελία της εργασιακής σύμβασης εκ μέρους του εργοδότη, όταν οφείλεται σε άρνηση του μισθωτού να αποδεχτεί πρόταση του εργοδότη για μετατροπή της πλήρους απασχόλησης σε μερικής απασχόληση. 3.1.3.5 Απολύσεις μισθωτών Υπάρχουν ορισμένες χρονικές περίοδοι που δε δύναται ο εργοδότης να προβεί σε καταγγελία και απόλυση του εργαζομένου. Οι περίοδοι αυτές είναι: 1. Κατά τη διάρκεια της κανονικής ετήσιας άδειας (Α.Ν.539/45 κ.λ.π.) 2. Κατά την κύηση και ένα έτος μετά τον τοκετό (άρθρο 15 του Ν.1483/84). 3. Κατά τη φοίτηση σε τουριστικές σχολές (άρθρο 15 παρ. 4 του Ν.1077/80). 4. Σε συνδικαλιστές (ν.1264/82). 5. Στρατευόμενοι μισθωτοί. 6. Πολεμιστές (Α.Ν. 183/51 κ.λ.π.) 7. Ομαδικές απολύσεις (Ν.1387/83). 3.2 Εργατικά Θέματα και Εργατική Νομοθεσία στη Βουλγαρία 3.2.1 Πρόσληψη προσωπικού SKILLS IN FASHION Σελίδα 26 από 65

Πριν από τη σύναψη της σύμβασης εργασίας με τον εργαζόμενο ο εργοδότης θα πρέπει να προετοιμάσει και να συγκεντρώσει τα απαραίτητα έγγραφα που αποθηκεύονται στον ατομικό φάκελο του υπαλλήλου (δυνάμει του διατάγματος 4 από 11/05/1993). 3.2.1.1 Ταυτοποίηση Το πρώτο έγγραφο που απαιτείται είναι ο έλεγχος ταυτότητας ενός ατόμου - η ταυτότητα ή άλλο έγγραφο ταυτοποίησης σύμφωνα με τις διατάξεις της βουλγαρικής νομοθεσίας. Στην ταυτότητα παρατίθενται μερικά από τα στοιχεία που απαιτούνται για την κατάρτιση της σύμβασης. Ο εργοδότης μπορεί να κάνει ένα αντίγραφο του εγγράφου ταυτότητας που πρέπει να αποθηκεύονται στο αρχείο του προσωπικού. Το αντίγραφο του δελτίου ταυτότητας πρέπει να πιστοποιηθεί από την ένδειξη «ακριβές αντίγραφο» και υπογράφεται από τον κάτοχο της. Για την αποθήκευση και επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, ο εργοδότης υποχρεούται να εγγραφεί ως πάροχος δεδομένων στην Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (http://www.cpdp.bg/?p=rubric&aid=12) 3.2.1.2 Πιστοποιήσεις Επιπλέον, στον φάκελο κάθε εργαζόμενου πρέπει να περιλαμβάνονται τα έγγραφα που πιστοποιούν ότι απέκτησε την εκπαίδευση, την ειδικότητα, τα προσόντα, την πιστοποίηση που απαιτούνται για την εργασία ή τη θέση για την οποία το προλαμβάνεται το άτομο. Τα εν λόγω είναι υποχρεωτικά καθώς, σύμφωνα με τον εργατικό κώδικα στη σύμβαση εργασίας πρέπει να αναγράφεται είδος και ο βαθμός της εκπαίδευσης που απαιτείται και επιτυγχάνεται από τη συγκεκριμένη θέση. Παράλληλα, στο φάκελο του εργαζόμενου πρέπει να περιλαμβάνεται το αντίστοιχο πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης ή το πιστοποιητικό που εκδίδεται από αρμόδια αρχή η οποία πιστοποιεί ότι ο εργαζόμενος έχει τις απαιτούμενες επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες. SKILLS IN FASHION Σελίδα 27 από 65

Τέλος, στο φάκελο πρέπει να περιέχεται άδεια που εκδίδεται από αρμόδια αρχή και βεβαιώνει το δικαίωμα του ατόμου να ασκήσει ένα επάγγελμα (άδεια άσκησης επαγγέλματος), όταν το απαιτούν οι δραστηριότητες και τα καθήκοντα μιας θέσης εργασίας. Το έγγραφο αυτό μπορεί να είναι, για παράδειγμα, μια άδεια οδήγησης. 3.2.1.3 Απόδειξη της προϋπηρεσίας Τα απαιτούμενα έγγραφα για την απόδειξη της προϋπηρεσίας ενός εργαζόμενου είναι: επαγγελματική άδεια ασφαλιστική ή άδεια άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με αυτά τα έγγραφα πιστοποιεί το άτομο την ύπαρξη της απαιτούμενης εμπειρίας για την αντίστοιχη θέση. Σύμφωνα με τον εργατικό κώδικα, κάθε εργαζόμενος πρέπει να κατέχει την άδεια εργασίας του, κατά την έναρξη των εργασιών του. Επίσης, η καταγραφή των υπηρεσιών που προσφέρει τηρείται από το άτομο και ο εργοδότης δεν έχει δικαίωμα να κρατήσει το βιβλίο για τον εαυτό του. Είναι επιθυμητό για τον εργοδότη να κάνει ένα αντίγραφο του αρχείου της προϋπηρεσίας του εργαζόμενου και να το αποθηκεύσετε στον ατομικό του φάκελο. Η κίνηση των αρχείων εργασίας καταγράφονται στα αρχεία καταγραφής της απασχόλησης που εκδίδονται από τον εργοδότη. Το Ημερολόγιο τηρείται από τον εργοδότη και τα δεδομένα εισάγονται από υπάλληλο που ορίζεται σχετικά. Εάν ο εργαζόμενος εισέρχεται για πρώτη φορά σε μια δουλειά, πιστοποιεί με υπεύθυνη δήλωση ότι δεν εργάζεται σε άλλη θέση και για την τέλεση των εργασιών της συγκεκριμένης θέσης εκδοθεί σχετική άδεια. Στην περίπτωση αυτή, ο εργοδότης υποχρεούται εντός 5 εργάσιμων ημερών για την έκδοση επαγγελματικής άδειας. 3.2.1.4 Έγγραφο ιατρικής εξέτασης για την πρώτη είσοδο στην αγορά εργασίας SKILLS IN FASHION Σελίδα 28 από 65

Ο εργαζόμενος υποχρεούται να πιστοποιεί ότι η υγεία του επιτρέπει να εκτελεί τα καθήκοντα της θέσης εργασίας στην οποία βρίσκεται με την προσκόμιση κατάλληλων ιατρικών εξετάσεων. Το πρωτότυπο του εγγράφου αυτού φυλάσσεται με ευθύνη του εργοδότη. 3.2.1.5 Αντίγραφο ποινικού μητρώου Σε ορισμένες θέσεις απαιτείται αντίγραφο ποινικού μητρώου σύμφωνα με το σχετικό νόμο ή κανονισμό που διέπει. Το εν λόγω έγγραφο εκδίδεται από τα αρμόδια Επαρχιακά Δικαστήρια κάθε περιοχής. Το αντίγραφο κάθε πιστοποιητικού για τον εργοδότη ισχύει για 6 μήνες. 3.2.1.6 Σύμβαση εργασίας με ένα άτομα κάτω των 18 ετών Όταν συνάπτεται σύμβαση εργασίας με ένα πρόσωπο που είναι κάτω των 18 ετών, θα πρέπει να προσκομίζεται η σχετική άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας. Για την απόκτηση της άδειας θα πρέπει να κατατεθεί αίτηση στα γραφεία της Επιθεώρησης Εργασίας με τα συνημμένα έγγραφα που περιγράφεται στο άρθρο. 16, παράγραφος 1, του διατάγματος της 24.07.2006 6 d σχετικά με τις διαδικασίες για τη χορήγηση αδειών εργασίας σε άτομα κάτω των 18 ετών. Η Επιθεώρηση Εργασίας πρέπει να αποφασίσει εντός 15 ημερών από την αίτηση για τη χορήγηση άδειας. 3.2.2 Κινητικότητα και απολύσεις 3.2.2.1 Με αμοιβαία συμφωνία/καταγγελία SKILLS IN FASHION Σελίδα 29 από 65

Μια σύμβαση εργασία μπορεί να καταγγελθεί με κοινή συναίνεση (βάσει του άρθρου. 325 1 του κώδικα εργασίας) από κάποιο από τα δύο μέρη (εργοδότη ή εργαζόμενο). Όταν προτείνεται η καταγγελία της σύμβασης με αμοιβαία συμφωνία, ο εργοδότης δεν υποχρεούται σε αποζημίωση. Στην περίπτωση αυτή καταβάλλεται το ελάχιστο επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ και μόνο για περίοδο τεσσάρων μηνών. Ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει αποζημίωση για την αχρησιμοποίητη ετήσια άδεια του εργαζομένου. 3.2.2.2 Περικοπές προσωπικού Μετά την απόλυση λόγω κλεισίματος, ο εργαζόμενος δικαιούται σε αποζημίωση. Αν ο εργοδότης δεν περιμένει να λήξει η σύμβαση εργασίας με τον εργαζόμενο, η αποζημίωση περιλαμβάνει και την περίοδο μη συμμόρφωσης (άρθρο 222, παρ. 1. του εργατικού κώδικα). Η αποζημίωση υπολογίζεται με βάση το ποσό των ακαθάριστων αποδοχών για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο εργαζόμενος είναι άνεργος, αλλά όχι περισσότερο από 1 μήνα. Η καταγγελία της σύμβασης με αποζημίωση (βάσει του άρθρου. 331 του κώδικα εργασίας) είναι παρόμοια με αυτή που βασίζεται στην κοινή συναίνεση. Και στις δύο περιπτώσεις, οι διάδικοι δεν χρειάζεται να αιτιολογήσουν την επιθυμία τους για τον τερματισμό της απασχόλησης ή να προτείνουν συγκεκριμένους λόγους. Αρκεί να προταθεί η καταγγελία της σύμβασης από τη μία πλευρά και να εγκριθεί από την άλλη. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις απαιτείται η αμοιβαία συναίνεση του εργαζομένου και του εργοδότη που είναι γραπτή και υποβάλλεται εντός 7 ημερών. 3.2.2.3 Αποζημίωση τεσσάρων μισθών SKILLS IN FASHION Σελίδα 30 από 65

Στην περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης με αποζημίωση ο εργοδότης καταβάλει του μισθούς τουλάχιστον 4 μηνών, ίσως και περισσότερο - ανάλογα με το πόσο συμφωνούν τα μέρη. Ανώτερο όριο της αποζημίωσης δεν ορίζεται από τη βουλγαρική νομοθεσία. Η διαδικασία απόλυσης ολοκληρώνεται με την καταβολή της αποζημίωσης. Σε περίπτωση που η αποζημίωση δεν καταβληθεί εντός μηνός από την καταγγελία της σύμβασης, θεωρείται ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Στην περίπτωση αυτή, η σχέση εργασίας ανακτάται με τη μορφή με την οποία υπήρχε. Η απόλυση λόγω πλεονάζοντος προσωπικού, καθώς και η λύση της σύμβασης με αποζημίωση πραγματοποιούνται αποκλειστικά και μόνο με πρωτοβουλία του εργοδότη. Το επίδομα ανεργίας σε αυτές τις δύο περιπτώσεις καταβάλλεται πλήρως και για το σύνολο της περιόδου που ορίζεται από το νόμο, ανάλογα με τη διάρκεια της προϋπηρεσίας του εργαζόμενου. 3.2.2.4 Καταβολή επιδόματος από τα Γραφεία Απασχόλησης (ΟΑΕΔ) Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τους μήνες για τους οποίους ο άνεργος δικαιούται επίδομα ανεργίας, βάσει της προϋπηρεσίας του. Διάρκεια Προϋπηρεσίας Διάρκεια περιόδου καταβολής επιδόματος ανεργίας 0 3 έτη 4 μήνες 3 5 έτη 6 μήνες 5 10 έτη 8 μήνες 10 15 έτη 9 μήνες 15 20 έτη 10 μήνες 20 25 έτη 11 μήνες > 25 έτη 12 μήνες SKILLS IN FASHION Σελίδα 31 από 65

Το ημερήσιο όφελος αντιστοιχεί στο 60% του μέσου εισοδήματος των τελευταίων 24 μηνών που προηγούνται του μήνα της λήξης της ασφάλισης. Η αποζημίωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 7,20 λέβα ανά ημέρα (άρθρο 10 του Νόμου για τον Προϋπολογισμό του κράτους). Το επίδομα ανεργίας καταβάλλεται από την ημερομηνία λήξης της ασφάλισης. Η αίτηση στο γραφείο ευρέσεως εργασίας πρέπει να καταβληθεί μέσα σε 7 εργάσιμες ημέρες από την απόλυση. 3.3 Ευκαιρίες και Προγράμματα Χρηματοδότησης 3.3.1 Στην Ελλάδα Σε εξέλιξη βρίσκονται τρία επιδοτούμενα προγράμματα τα οποία παρέχουν ένα εύρος επενδυτικών ευκαιριών και ολοκληρώνονται εντός Ιουνίου 2013: Επενδυτικός Νόμος 3908/2011 Πρόγραμμα Ανάπτυξης Βιομηχανικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΠΑΒΕΤ) Μετεγκατάσταση Επιχειρήσεων σε Β.Ε.ΠΕ. και Επιχειρηματικά Πάρκα Παράλληλα, άμεσα αναμένεται η προκήρυξη περισσότερων προγραμμάτων τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω πίνακα. Οι επιχειρήσεις των κλάδων μπορούν να επωφεληθούν είτε άμεσα, είτε έμμεσα από τα προγράμματα αυτά. ΤΡΕΧΟΝΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Ονομασία Αντικείμενο Περιοχή Προϋπολογισμό Καταληκτικ προγράμματος εφαρμογής ς / Ποσοστό ή Επιχορήγησης ημερομηνι α υποβολής Επενδυτικός Προώθηση της Όλες οι Από 200.000 / Έως Νόμος οικονομικής περιοχές της έως 60% 28/6/2013 3908/2011 ανάπτυξης, της Ελλάδας (Α Κύκλος SKILLS IN FASHION Σελίδα 32 από 65

τεχνολογικής 2013) ωρίμανσης, της ανταγωνιστικότητας και της περιφερειακής συνοχής. Πρόγραμμα Ενθάρρυνση και Όλες οι Βιομηχανική Έως Ανάπτυξης ανάπτυξη της περιοχές της Έρευνα: 50% 13/6/2013 Βιομηχανικής βιομηχανικής Ελλάδας 75% Έρευνας και έρευνας και της Πειραματική Τεχνολογίας πειραματικής Ανάπτυξη: 25% (ΠΑΒΕΤ) ανάπτυξης 60% Μετεγκατάστα Μετεγκατάσταση Όλες οι έως 400.000 / 15/4/2013 ση Υφιστάμενων περιοχές της 50% έως Επιχειρήσεων Μεταποιητικών Ελλάδας 30/6/2013 σε Β.Ε.ΠΕ. και Επιχειρήσεων (παράταση Επιχειρηματικά ) Πάρκα ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Ονομασία Αντικείμενο Περιοχή Προϋπολογισ Καταληκτι προγράμματος εφαρμογής μός / κή Ποσοστό ημερομηνι Επιχορήγησης α υποβολής Προσέγγιση Μέτρο L123 Βάσει των έως 500.000 / Βάσει των LEADER - Αύξηση της Αξίας σχετικών έως 65% σχετικών Άξονας 4 του των Γεωργικών και προσκλήσεων προσκλήσ Προγράμματος Δασοκομικών ανά νομό εων ανά Αγροτικής Προϊόντων (Άξονας 4) νομό Ανάπτυξης (Άξονας SKILLS IN FASHION Σελίδα 33 από 65

2007-2013 4) Μέτρο L 311 Βάσει των έως 600.000 / Βάσει των Διαφοροποίηση σχετικών έως 65% σχετικών προς Μη προσκλήσεων προσκλήσ Γεωργικές ανά νομό εων ανά Δραστηριότητες (Άξονας 4) νομό (Άξονας 4) Μέτρο L 312 Βάσει των έως 300.000 / Βάσει των Στήριξη της σχετικών έως 65% σχετικών Δημιουργίας και προσκλήσεων προσκλήσ Ανάπτυξης Πολύ ανά νομό εων ανά Μικρών (Άξονας 4) νομό Επιχειρήσεων (Άξονας 4) Μέτρο L 313 Βάσει των έως 600.000 / Βάσει των Ενθάρρυνση σχετικών έως 65% σχετικών Τουριστικών προσκλήσεων προσκλήσ Δραστηριοτήτων ανά νομό εων ανά (Άξονας 4) νομό (Άξονας 4) Digi Mobile Ενίσχυση Άττική Έως 10.000 / Σε υφιστάμενων έως 70% αναμονή επιχειρήσεων για Προκήρυξ την ανάπτυξη και ης αξιοποίηση καινοτόμων εφαρμογών σε «έξυπνες» συσκευές κινητών SKILLS IN FASHION Σελίδα 34 από 65

και tablet-pc Εξωστρέφεια Προώθηση Όλες οι Έως Σε Ανταγωνιστικότ Εξαγωγών περιοχές της 650.000 / έως αναμονή ητα ΙΙ Επιχειρήσεων Ελλάδας 55% Προκήρυξ Μεταποίησης και ης Εμπορίου Έκτακτη Ενίσχυση 20.000 Όλη η Ελλάδα Έως 50%/ Σε οικονομική επιχειρήσεων εκτός έως 10.000 αναμονή ενίσχυση αναφορικά με Περιφερειών προκήρυξ Επιχειρήσεων τις μισθοδοτικές Στερεάς ης τους δαπάνες, Ελλάδας & ώστε να Νοτίου Αιγαίου διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους Κίνητρα Εγκατάσταση Ζώνη Σε αναμονή Σε Προσέλκυσης & Επιχειρήσεων στη Καινοτομίας προκήρυξης αναμονή Εγκατάστασης Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης προκήρυξ Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης ης στη Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης Digital Value Ενίσχυση Σε αναμονή Έως Σε επιχειρηματικών προκήρυξης 5.000.000 / αναμονή δραστηριοτήτων έως 60% προκήρυξ τεχνολογικής ης καινοτομίας και εφαρμογή καινοτόμων επενδυτικών σχεδίων SKILLS IN FASHION Σελίδα 35 από 65

Εγνατία Επενδύσεις Σε αναμονή Έως 200.000 Σε Πληροφορικής ΙΙ επιχειρήσεων του προκήρυξης / έως 50% αναμονή κλάδου ΤΠΕ στις προκήρυξ περιφέρειες που ης διατρέχει ο άξονας της Εγνατίας οδού Εκσυγχρονίζομ Αναβάθμιση Σε αναμονή Έως 45% Σε αι στον ποιοτικών και προκήρυξης αναμονή τουρισμό λειτουργικών προκήρυξ χαρακτηριστικών ης των επιχειρήσεων που διασυνδέονται με τις τουριστικές υπηρεσίες Συνεργάζομαι Ενίσχυση Σε αναμονή Έως 45% Σε Καινοτομώ στον ιδιωτικών προκήρυξης αναμονή τουρισμό επενδυτικών προκήρυξ σχεδίων με σκοπό ης την δημιουργία συνεργασιών και δικτύων (clusters). Ενίσχυση της Ενσωμάτωση Σε αναμονή 100.000 Σε Ζήτησης σύγχρονων προκήρυξης 5.000.000 αναμονή τεχνολογιών στη προκήρυξ διαδικασία ης παραγωγής των επιχειρήσεων Ενίσχυση Αγορά Σε αναμονή 2.000 Σε Χρήσης ηλεκτρονικών προκήρυξης αναμονή Επιχειρησιακών Υπηρεσιών προκήρυξ Εφαρμογώ συμβατών με ης φορολογικές SKILLS IN FASHION Σελίδα 36 από 65