Αθήνα, 11.06.2018 Ομιλία στο 17 ο Ετήσιο Συνέδριο Healthworld του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου «Η Υγεία στη Μετά-Μνημόνιο Εποχή» Θέλω να ευχαριστήσω το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο για την πρόσκλησή του να συμμετάσχω στο Συνέδριο και να καταθέσω ορισμένες σκέψεις για το κρίσιμης σημασίας, πολυδιάστατο πεδίο της Υγείας. Η δομή και λειτουργία τόσο του συστήματος παροχής υγειονομικών υπηρεσιών, όσο και των υποσυστημάτων αυτού, όπως είναι ο κλάδος του φαρμάκου, συνιστά βασικό ζήτημα που απασχολεί, παγκοσμίως, τις σύγχρονες κοινωνίες. Αυτό είναι λογικό αφού έχει αποδειχθεί, τόσο στο πεδίο της επιστήμης όσο και στο πεδίο του πραγματικού κόσμου, ότι επηρεάζει τα δημόσια οικονομικά, την απασχόληση, το ρυθμό παραγωγής πλούτου και την ευημερία των πολιτών. Οι παράγοντες και οι μεταξύ τους αιτιώδεις σχέσεις που υπεισέρχονται στα εθνικά συστήματα υγείας είναι πολλοί και πολλές. Είναι ενδογενείς και εξωγενείς και συναρτώνται με το πολιτισμικό, το αξιακό, το επιστημονικό, το κοινωνικό και το οικονομικό πλαίσιο. Η ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ «εντολέα» και «εντολοδόχου», δηλαδή μεταξύ ιατρού και ασθενούς, τα προβλήματα προσφοράς και ζήτησης ιατρικών προϊόντων και υπηρεσιών, η ακριβή ιατρική τεχνολογία, η ανάγκη αντιμετώπισης της εισοδηματικής ανισότητας, η ανάγκη παροχής κοινωνικών αγαθών υγειονομικής περίθαλψης στους ανασφάλιστους πολίτες, η αντιμετώπιση μαζικών και μεταδοτικών ασθενειών και η προληπτική αντιμετώπιση ασθενειών, είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα συστήματα υγείας. Εκτός όμως αυτών των σε παγκόσμια κλίμακα προκλήσεων, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι στη χώρα μας ο τομέας της υγείας παρουσιάζει, διαχρονικά, σημαντικά προβλήματα. Προβλήματα που συσσωρεύονταν. Προβλήματα που επιβαρύνθηκαν από κοινωνικούς παράγοντες, όπως είναι η αύξηση των περιστατικών χρόνιων νοσημάτων, η εμφάνιση νέων ασθενειών, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση του ποσοστού των οικονομικών μεταναστών. Τούτων δοθέντων, και μέσα σε πιεστικές δημοσιονομικές συνθήκες, ήταν αναγκαία η καταβολή κάθε δυνατής προσπάθειας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στο χώρο της υγείας, σε ένα πλαίσιο εξισορρόπησης μεταξύ των δύο βασικών αναγκών: της ανάγκης εξορθολογισμού των δημόσιων δαπανών υγείας και της ανάγκης πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές παροχές υγείας. Είναι γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια αναλήφθηκαν σημαντικές πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση ενός συστήματος υγείας που θα εδράζεται στις αρχές της οικονομικής αποδοτικότητας, της χρηστής
δημοσιονομικής διαχείρισης, της διασφάλισης της ποιότητας και της εξασφάλισης ίσης και καθολικής πρόσβασης στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Με διαρθρωτικές παρεμβάσεις, όπως είναι, μεταξύ άλλων: Η αναμόρφωση και ενίσχυση του πλαισίου των κανόνων δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας και η βελτίωση του συστήματος δημοσιονομικών ελέγχων, και στον χώρο της υγείας. Η υποχρεωτική λειτουργία του Μητρώου Δεσμεύσεων, για το σύνολο των φορέων υγείας από το 2012, έτσι ώστε, πριν από την ανάληψη οποιασδήποτε υποχρέωσης, να δεσμεύονται οι αναγκαίες πιστώσεις του Προϋπολογισμού του κάθε φορέα. Η ενεργοποίηση μηχανισμών παρακολούθησης των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, και στον χώρο της υγείας. Η εφαρμογή εσωτερικών ελέγχων στο σύνολο των δομών του Υπουργείου Υγείας. Ο εκσυγχρονισμός και η υιοθέτηση αυστηρότερων διαδικασιών ελέγχου των οικονομικών δεδομένων των νοσοκομειακών μονάδων, με την προώθηση συστημάτων μηχανογράφησης και διπλογραφικού λογιστικού συστήματος. Η αναμόρφωση του συστήματος προμηθειών στο υγειονομικό σύστημα, μέσω της θεσμοθέτησης της διενέργειας διαγωνισμών για την προμήθεια υγειονομικού υλικού σε κεντρικό επίπεδο. Ο εξορθολογισμός της χρηματοδότησης των νοσοκομείων με την εισαγωγή κλειστών ενοποιημένων νοσηλίων. Η θεσμική καθιέρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, σε όλο το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και στους δρώντες αυτού. Η θέσπιση ορίων για τον περιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης, μέσω της έκτακτης και προσωρινής εφαρμογής των μηχανισμών «clawback» και «rebate», η οποία βέβαια σήμερα έχει αποκτήσει μονιμότερα χαρακτηριστικά. Η ενοποίηση των κλάδων υγείας των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης με τη θέσπιση του ΕΟΠΥΥ, ο οποίος, μετά από τις αρχικές οργανωτικές δυσκολίες και δυσλειτουργίες, μετατράπηκε από πάροχο σε αγοραστή υπηρεσιών και προϊόντων υγείας, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εναρμόνιση και στον καθορισμό ενιαίων εισφορών και παροχών. Η εκπόνηση και υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, και στον χώρο της υγείας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης των ανασφάλιστων πολιτών, από το 2014, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια περίθαλψη, λαμβάνοντας μέριμνα και για την παροχή φαρμακευτικής κάλυψης. Τα αποτελέσματα αυτών των παρεμβάσεων έγιναν, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ορατά. Η δημόσια δαπάνη για την υγεία περιορίστηκε σημαντικά, με τις μεγαλύτερες περικοπές να υφίστανται τα ιατρικά προϊόντα και τα φάρμακα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2010-2016, η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά 32% (όσο και η φαρμακευτική δαπάνη μέχρι το 2017), με τη δημόσια χρηματοδότηση να παρουσιάζει μείωση κατά 43%. Όμως η πλήρης αλήθεια είναι ότι σημαντικό μέρος από τη μείωση της δημόσιας δαπάνης μετατοπίστηκε στους ιδιώτες, με την ιδιωτική δαπάνη να αποτελεί, το 2016, το 41% της συνολικής. Αυτός ο περιορισμός της δημόσιας δαπάνης ήταν μεν απαραίτητος, διόγκωσε όμως θέματα ανεπάρκειας, ανισοκατανομής και ανισότητας υλικών, οικονομικών και ανθρώπινων πόρων. Με την σημερινή Κυβέρνηση να συμβάλλει, με πράξεις και παραλείψεις της, εξαιτίας ανικανότητας και αβελτηρίας, προς αυτή την κατεύθυνση. Κάποια από αυτά καλύπτονται από το υψηλό αίσθημα ευθύνης του ιατρικού, νοσηλευτικού και διοικητικού προσωπικού του συστήματος υγείας της χώρας. Ενώ και η συμμετοχή των ιδιωτών καθίσταται μη βιώσιμη σε ένα περιβάλλον μακροχρόνιας ανεργίας και υπερφορολόγησης, που έχει οδηγήσει στη δραματική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Συνεπώς, με δεδομένο ότι η χώρα μας θα εξακολουθεί να λειτουργεί σε περιβάλλον αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών και μεγάλων προκλήσεων και μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας. Ένα σύστημα υγείας που θα αξιοποιεί με ποιοτικό, αποδοτικό, παραγωγικό και αποτελεσματικό τρόπο τους διαθέσιμους πόρους και θα διασφαλίζει τόσο τη βιωσιμότητα του υγειονομικού συστήματος όσο και την καλύτερη πρόσβαση της κοινωνίας σε υπηρεσίες υγείας. Ενώ παράλληλα θα πρέπει να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητες του κλάδου, με στόχο τη διεύρυνση της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας. Προς αυτή την κατεύθυνση η Νέα Δημοκρατία έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, τις οποίες διαρκώς εμπλουτίζει και επικαιροποιεί, όπως είναι: 1 ον. Η αναγκαιότητα λειτουργίας του συστήματος με συγκεκριμένους στόχους και αυστηρούς ελέγχους, προκειμένου η απόδοση και η αξία των παρεχόμενων υπηρεσιών να είναι μετρήσιμες. Απαιτείται η ενίσχυση της αξιολόγησης των μονάδων υγείας και η εισαγωγή κινήτρων και αντικινήτρων που θα εξασφαλιστούν καλύτερες υπηρεσίες για όλους του πολίτες. 2 ον. Η ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, συμβάλλοντας καθοριστικά τόσο στη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας, όσο και στην αποσυμφόρηση της λειτουργίας της δευτεροβάθμιας και νοσοκομειακής φροντίδας υγείας. 3 ον. Η εισαγωγή επαγγελματικού μάνατζμεντ στα νοσοκομεία με την προώθηση σύγχρονων διοικητικών μεθόδων, αξιοκρατικών διαδικασιών και συνθηκών διοικητικής ευελιξίας, με παράλληλο αυστηρό πλαίσιο λογοδοσίας, υποχρεώσεων και πρακτικών αξιολόγησης.
4 ον. Η αξιοποίηση της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας και των πληροφοριακών συστημάτων για τη βελτίωση και την επίσπευση των διαδικασιών διάγνωσης και περίθαλψης των ασθενών και τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους σε υπηρεσίες υγείας. 5 ον. Η θέσπιση ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, διασφαλίζοντας τη συνέχεια, τον συντονισμό και την αποτελεσματικότητα της υγειονομικής φροντίδας. 6 ον. Η αξιοποίηση των υφιστάμενων εργαλείων για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα οποία παραμένουν ανενεργά και η εισαγωγή δεσμευτικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων με γνώμονα την ορθή ιατρική πρακτική προς όφελος τόσο του ασθενούς όσο και του Κράτους. 7 ον. Η συστηματική έμφαση στην προληπτική ιατρική, εστιάζοντας στην ανάπτυξη προγραμμάτων προληπτικών εξετάσεων σε εθνικό επίπεδο, σε μία λογική προσυμπτωματικού ελέγχου βάσει των διεθνών επιστημονικών πρωτοκόλλων για την έγκαιρη διάγνωση ασθενειών, ώστε να συρρικνωθεί η ζήτηση για μία σειρά υπηρεσίες και προϊόντα υγειονομικής φροντίδας. 8 ον. Η υλοποίηση του θεσμού του οικογενειακού γιατρού, τον οποίο θα επιλέγει ο κάθε πολίτης και ο οποίος θα βοηθάει αποφασιστικά στην πρόληψη, στην έγκαιρη διάγνωση, στη θεραπεία και στην παραπομπή όταν υπάρχει ανάγκη σε εξειδικευμένους γιατρούς. 9 ον. Η κατ οίκον διανομή φαρμάκων για συγκεκριμένες ομάδες ασθενών και η πραγματοποίηση ραντεβού με γιατρούς του ΕΟΠΥΥ εντός 24 ωρών για ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού μέσω της υιοθέτησης του βρετανικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο ένα ποσοστό των ημερήσιων ραντεβού κάθε γιατρού αφορά αυτές τις ομάδες πληθυσμού. 10 ον. Η επέκταση της διάρκειας των επαναλαμβανόμενων συνταγών για τους χρονίως πάσχοντες, ώστε να μειώνεται η ταλαιπωρία τους για τη χορήγηση νέας συνταγής και να μην απασχολούνται οι γιατροί με κάτι που δεν χρειάζεται. 11 ον. Η εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους παρόχους υπηρεσιών υγείας, οι οποίες σήμερα υπερβαίνουν τα 1,75 δισ. ευρώ. 12 ον. Η πραγματοποίηση προσλήψεων στο χώρο της υγείας, με προτεραιότητα στις προσλήψεις νοσηλευτών που θα καλύψουν τις μεγάλες σημερινές ελλείψεις. 13 ον. Η αύξηση των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη και η επιτάχυνση των διαδικασιών για την έναρξη και υλοποίηση κλινικών μελετών στη χώρα μας. Μελέτες που θα έχουν πολλαπλά οφέλη τόσο για την πρώϊμη πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες, όσο και για το ίδιο το Κράτος ως μια νέα πηγή εισροής κεφαλαίων και επενδύσεων, καθώς και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
Επίσης, η αύξηση των πατεντών και η δημιουργία δικτύων στενής συνεργασίας με ερευνητικά κέντρα των Πανεπιστημίων στις εταιρείες που σχετίζονται με τον χώρο της υγείας. 14 ον. Η χάραξη στρατηγικής που θα καταστήσει τη χώρα μας ελκυστικό διεθνή προορισμό ιατρικού τουρισμού. Ιατρικός τουρισμός που μπορεί να παρέχει υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, να συμβάλλει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και να προωθήσει την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς ιατρικών υπηρεσιών. Κλείνοντας, θέλω να καταθέσω την πεποίθησή μου ότι η χώρα μας διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις, ιστορικές, περιβαλλοντικές, γεωγραφικές και πρωτίστως επιστημονικές, για να καταστεί κέντρο παροχής υψηλής ποιότητας ιατρικών υπηρεσιών για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, σε συνδυασμό βεβαίως με πανεπιστημιακά ιδρύματα, κρατικά και μη κρατικά, υψηλής ποιότητας. Το ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει. Ζητείται όραμα, στρατηγικό σχέδιο και προ παντός πίστη στις δυνατότητες και την προοπτική της πατρίδας και των πολιτών της. Ο βαθμός επιτυχίας αυτού του μείζονος εθνικού στόχου εξαρτάται από εμάς.